Жылдық қуаты 1 млн. т/ж болатын ромашкин мұнай майын фурфуролмен тазалау қондырғысы жобалау
М а з м ұн ы
Аннотация
Шартты сілтемелер
Қысқартулар мен белгіленулер
Кіріспе 9
1. Әдеби шолу 10
2. Физика.химиялық сипаттамасы. 20
3. Ағындық жүйенің сипаттамасы 31
4. Қондырғының материалдық тепе.теңдігі. 32
5. Негізгі аппараттық технологиялық есептеуі. 33
6 Механикалық есептеу 37
7. Технологиялық жүйенің сипаттамасы. 39
Қорытынды. 41
Қолданылған әдеби көздер тізімі 42
Аннотация
Шартты сілтемелер
Қысқартулар мен белгіленулер
Кіріспе 9
1. Әдеби шолу 10
2. Физика.химиялық сипаттамасы. 20
3. Ағындық жүйенің сипаттамасы 31
4. Қондырғының материалдық тепе.теңдігі. 32
5. Негізгі аппараттық технологиялық есептеуі. 33
6 Механикалық есептеу 37
7. Технологиялық жүйенің сипаттамасы. 39
Қорытынды. 41
Қолданылған әдеби көздер тізімі 42
Кіріспе
Мұнай майларының міндеті әр түрлі қозғалушы механизмдердің, станоктардың, қозғалтқыштардың, машиналардың қатты беттерінің бір-бірімен үйкелісуін азайту және осының нәтижесінде, олардың тозуын болдырмау. Маймен майлағанда, металл беттерінің бір-бірімен үйкелісі тұтқыр сұйық қабаттарының бір-бірімен үйкелісімен алмасады. Май молекулаларымен майланушы металл бетінің материалының бір-біріне жабысуы кіші май молекулаларының бір-бірімен табысу күшінен көп болғандықтан , металл бетінде майлаушы материалдың берік қабатты түзеді. Мұндай қабаттың болуы құрғақ үйкелуді болдырмайды, себебі сұйық май қабаттар арасындағы үйкелу коәффициенті құрғақ үйкелу коәффициентінеә бірнеше он рет төмен, сондықтан майды майлаушы есебінде пайдалану нәтижесінде, үйкелу күшін жеңуге кететін әнергиялық шығын азаяды. Тағы да майлаушы майлар үйкелуші беттерді салқындатушы міндетін атқарады [1].
Мұнай майлары сұйық, жоғары қайнаушы, қажетсіз қоспалардан тазартылған фракциялар қоспасы. Көп сатылы синтез жолымен органикалық қосылыстардан алаынған синтетикалық майлардан айыру үшін, мұнай майлары кейде минералды деп те атайды. Мұнайдан алынған минералды майларды бөлу әдісіне қарап, дистиллятты, қалдықсыз және қосынды, яғни дистиллятты мен қалдық компаненттерді араластыру мен алынатын деп бөледі.
Тазалау әдісіне байланысты, майларда былай бөлады: тазаланбаған (мұнайды тура айдаудан кейін алынған), сілтіменен, қышқыл-сілтімен, қышқыл-контактпен, талғамды және абсорбциялы тазаланған, гидро-крекингтен өткен деп.
Мұнай майларының пайдалану шеңберіне байланысты, оларды майлаушы және арнайы деп бөледі. Майлаушы майларды индустрия және мотор майлары, темірді жұқа жазатын станоктың майлары, вакуум, цилиндр, әнергетика трансмиссия, білік прибор, гидровлика майлары деп одан әрі тағы бөледі [6].
Мұнай майларының міндеті әр түрлі қозғалушы механизмдердің, станоктардың, қозғалтқыштардың, машиналардың қатты беттерінің бір-бірімен үйкелісуін азайту және осының нәтижесінде, олардың тозуын болдырмау. Маймен майлағанда, металл беттерінің бір-бірімен үйкелісі тұтқыр сұйық қабаттарының бір-бірімен үйкелісімен алмасады. Май молекулаларымен майланушы металл бетінің материалының бір-біріне жабысуы кіші май молекулаларының бір-бірімен табысу күшінен көп болғандықтан , металл бетінде майлаушы материалдың берік қабатты түзеді. Мұндай қабаттың болуы құрғақ үйкелуді болдырмайды, себебі сұйық май қабаттар арасындағы үйкелу коәффициенті құрғақ үйкелу коәффициентінеә бірнеше он рет төмен, сондықтан майды майлаушы есебінде пайдалану нәтижесінде, үйкелу күшін жеңуге кететін әнергиялық шығын азаяды. Тағы да майлаушы майлар үйкелуші беттерді салқындатушы міндетін атқарады [1].
Мұнай майлары сұйық, жоғары қайнаушы, қажетсіз қоспалардан тазартылған фракциялар қоспасы. Көп сатылы синтез жолымен органикалық қосылыстардан алаынған синтетикалық майлардан айыру үшін, мұнай майлары кейде минералды деп те атайды. Мұнайдан алынған минералды майларды бөлу әдісіне қарап, дистиллятты, қалдықсыз және қосынды, яғни дистиллятты мен қалдық компаненттерді араластыру мен алынатын деп бөледі.
Тазалау әдісіне байланысты, майларда былай бөлады: тазаланбаған (мұнайды тура айдаудан кейін алынған), сілтіменен, қышқыл-сілтімен, қышқыл-контактпен, талғамды және абсорбциялы тазаланған, гидро-крекингтен өткен деп.
Мұнай майларының пайдалану шеңберіне байланысты, оларды майлаушы және арнайы деп бөледі. Майлаушы майларды индустрия және мотор майлары, темірді жұқа жазатын станоктың майлары, вакуум, цилиндр, әнергетика трансмиссия, білік прибор, гидровлика майлары деп одан әрі тағы бөледі [6].
Қолданылынған әдеби көздер тізімі
1. Омаралиев Т.О, Мұнай мен газды өндірудің химиясы және технологиясы.
І-бөлім. Құрылымды өзгертпей өңдеу процестері Алматы: Білім, 2001-399 б.
2. Рудин М.Г, Смирнов Г.Ф.Проектирование нефтеперерабатывающих и нефтехимических заводов; Л.: Химия, 1984.-256 стр.
3. Нефти СССР. IV том, М.: Химия, 1972-492 ст.
4. Черножуков Н.И. Технология переработки нефти и газа. И.1. -М.: Химия,
1978.-428с.
5. Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа. И.І.-М.: Химия. 1972.-347с.
6. Омаралиев Т.О. Мұнай мен газ өңдеудің арнайы технологиясы.- Алматы: Білім, 2002.-303 бет.
1. Омаралиев Т.О, Мұнай мен газды өндірудің химиясы және технологиясы.
І-бөлім. Құрылымды өзгертпей өңдеу процестері Алматы: Білім, 2001-399 б.
2. Рудин М.Г, Смирнов Г.Ф.Проектирование нефтеперерабатывающих и нефтехимических заводов; Л.: Химия, 1984.-256 стр.
3. Нефти СССР. IV том, М.: Химия, 1972-492 ст.
4. Черножуков Н.И. Технология переработки нефти и газа. И.1. -М.: Химия,
1978.-428с.
5. Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа. И.І.-М.: Химия. 1972.-347с.
6. Омаралиев Т.О. Мұнай мен газ өңдеудің арнайы технологиясы.- Алматы: Білім, 2002.-303 бет.
Жоба тақырыбы Жылдық қуаты 1 млн. тж болатын Ромашкин мұнай майын
фурфуролмен тазалау қондырғысы жобалау
АҢДАТПА
Мұнай қалдықтарын селетивті тазалау қондырғысының берілген курстық
жобасы келесі тараулардан тұрады.
Республикадағы халық шаруашылығындағы мұнай өндірісінің мәні
кіріспеде берілген.
Әдеби шолуда мұнайды тазалау процесі бойынша отандық және шет елдік
әдебиеттер бойынша талда жасалынған. Талдау нәтижесінде өндіріс әдісі
таңдалып, қондырғының құрылысы жайында мәлімет келтірілген.
Селетивті тазалау қондырғысының технологиялық кестесі жазбасымен
келтірілген .
Курстық жоба 28 кестеден тұрады. Курстық жобаның графикалық
бөлімінің сызбалары және сызбалардың спецификациялары сызылған. Курстық
жобаның графикалық бөлімі 3 беттен тұрады.
ШАРТТЫ СІЛТЕМЕЛЕР
Осы курстық жобада келесі нормативті құжаттарға сілтемелер
қолданылған:
МЕСТ 22387.2-77. Көмірсутекті газдар. Құрамындағы күкірт сутек мөлшерін
анықтау әдісі.
МЕСТ 3900-85. Мұнай және мұнай өнімдері. Тығыздықты және салыстырмалы
тығыздықты пикнометрмен анықтау.
МЕСТ 19134-74. Мұнай және мұнай өнімдері. Кокстенуді анықтау әдісі. МЕСТ
2177-82. Мұнай және мұнай өнімдері. Фракциялық құрамды анықтау әдісі.
МЕСТ 6321- 69. Мұнай және мұнай өнімдері. Мыс пластинкасындағы зеттеу МЕСТ
20287-74. Мұнай және мұнай өнімдері. Қату температурасын анықтау әдісі.
МЕСТ 33-82. Мұнай және мұнай өнімдері. Кинематикалық тұтқырлықты анықтау
әдісі.
МЕСТ 6258-85. Мұнай және мұнай өнімдері. Шартты тұтқырлықты анықтау әдісі.
МЕСТ 2477-65. Мұнай және мұнай өнімдері. Құрамындағы суды анықтау әдісі
МЕСТ 5985-79. Мұнай және мұнай өнімдері. Қышқылдықты және қышқыл санын
анықтау әдісі.
МЕСТ 6365-75. Мұнай және мұнай өнімдері. Лап ету температурасын анықтау
әдісі.
СН-245-71. Өнеркәсіп орындарын жобалаудың санитарлық нормалары.
СНиП ІІ-90-90-81. Өнеркәсіп орындарының өндірістік ғимараттары. Жобалау
нормалары.
СНиП ІІ-92-76. Өнеркәсіп орындарының қосалқы ғимараттары мен бөлмелері.
ҚЫСҚАРТУЛАР ЖӘНЕ БЕЛГІЛЕНУЛЕР
ГОСТ – мемлекеттік стандарт
АВТ – атмосфералық – вакуумды құбырлы қондырғы
ТЭС – тетраэтилсвинец
МТБЭ – метилтретбутилді эфир
СНиТ – санитарлы нормалар және талаптар
ББФ – бутан-бутиленді фракция
К-201 – ректификациялық колонна
Е-204-1 – 4 – шығару циклондары
202-1, К-202-2 – булату колонналары
Т-201 – жылуалмастырғыш
Н-201 – сорап
ХВ-203 – ауалы салқындататын тоңазтқыштар
ЦК-201-1 – 3 – ортадан тепкіш қыздырғыш
Э-201 – эжектор
О-201 – газбөлуші
М а з м ұн ы
Аннотация
Шартты сілтемелер
Қысқартулар мен белгіленулер
Кіріспе
9
1. Әдеби шолу
10
2. Физика-химиялық сипаттамасы.
20
3. Ағындық жүйенің сипаттамасы
31
4. Қондырғының материалдық тепе-теңдігі.
32
5. Негізгі аппараттық технологиялық есептеуі.
33
6 Механикалық есептеу
37
7. Технологиялық жүйенің сипаттамасы.
39
Қорытынды.
41
Қолданылған әдеби көздер тізімі
42
Кіріспе
Мұнай майларының міндеті әр түрлі қозғалушы механизмдердің,
станоктардың, қозғалтқыштардың, машиналардың қатты беттерінің бір-бірімен
үйкелісуін азайту және осының нәтижесінде, олардың тозуын болдырмау. Маймен
майлағанда, металл беттерінің бір-бірімен үйкелісі тұтқыр сұйық
қабаттарының бір-бірімен үйкелісімен алмасады. Май молекулаларымен
майланушы металл бетінің материалының бір-біріне жабысуы кіші май
молекулаларының бір-бірімен табысу күшінен көп болғандықтан , металл
бетінде майлаушы материалдың берік қабатты түзеді. Мұндай қабаттың болуы
құрғақ үйкелуді болдырмайды, себебі сұйық май қабаттар арасындағы үйкелу
коәффициенті құрғақ үйкелу коәффициентінеә бірнеше он рет төмен, сондықтан
майды майлаушы есебінде пайдалану нәтижесінде, үйкелу күшін жеңуге кететін
әнергиялық шығын азаяды. Тағы да майлаушы майлар үйкелуші беттерді
салқындатушы міндетін атқарады [1].
Мұнай майлары сұйық, жоғары қайнаушы, қажетсіз қоспалардан
тазартылған фракциялар қоспасы. Көп сатылы синтез жолымен органикалық
қосылыстардан алаынған синтетикалық майлардан айыру үшін, мұнай майлары
кейде минералды деп те атайды. Мұнайдан алынған минералды майларды бөлу
әдісіне қарап, дистиллятты, қалдықсыз және қосынды, яғни дистиллятты мен
қалдық компаненттерді араластыру мен алынатын деп бөледі.
Тазалау әдісіне байланысты, майларда былай бөлады: тазаланбаған
(мұнайды тура айдаудан кейін алынған), сілтіменен, қышқыл-сілтімен, қышқыл-
контактпен, талғамды және абсорбциялы тазаланған, гидро-крекингтен өткен
деп.
Мұнай майларының пайдалану шеңберіне байланысты, оларды
майлаушы және арнайы деп бөледі. Майлаушы майларды индустрия және мотор
майлары, темірді жұқа жазатын станоктың майлары, вакуум, цилиндр,
әнергетика трансмиссия, білік прибор, гидровлика майлары деп одан әрі тағы
бөледі [6].
1 Әдеби шолу
Талғамды тазалау процесінің шикі заты есебінде май дистилляттарын
жеке деасфальтизаттарды пайдаланады. Олардан талғамды еріткіштердің әсері
мен шайыр-асфальттен, күкірт - азот қосылыстары, қысқа бүйірлі тізбекті көп
сақиналы ароматикалық және нафтенароматикалық көмір-сутектері бөлінеді.
Талғамды тазалау процесінің әсері май өндірісінде маңызы үлкен, себебі оның
нәтижесінде майлардың пайдалануда маңызды қасиеттері: тотығуға тұрақтылығы
және тұтқырлық индексті өседі, түсі жақсарады, кокстенуі мен күкірт мөлшері
кемиді.
Май фракцияларын тазалауда қолданылатын еріткіштерге мынадай талап
қойылады:
- еріткіш шикізатын құрамындағы қажетсіз компонеттерді ерітуге
жоғары талғамды еріткіштік қасиетін температуралық алшақ шегінде сақтау
қажет;
- еріткіш тазалаушы өнімде жақсы ерілмеуі керек;
- еріткіш пен шикі зат тығыздылығының айырмашылығы бір-бірінен
алшақ болуы керек, бұл фазаға бөлінуі процесін жеңілдетеді;
- еріткіштің қайнау температурасы май компаненттерінің
температура-сынан едәуір төмен болуы қажет, бүл оның фазаға майдан жеңіл
болуы және толық регенерациялау қамтамасыз етеді. Бірақ еріткіштің қайнау
температурасын тіптен төмен болуы процесті қысымда жүргізуге алып келіп
соғады.
- Еріткіш химиялық жағынан түрақты және шикізат химиялық инертті
болуы қажет; бұл әнергия және суытушы су шығынын кемітуге жағдай жасайды;
- Еріткіш арзан және тез табыла қоятын болуы керек;
Бұл талаптардың бәріне бірдей іс жүзінде сәйкес келетін еріткіштер табу
қиын. Сондықтан осы талаптардың басым көпшілігіне сәйкес келетін еріткіштер
фенол мен фурфурол тағы қосарланған фенол -крезолының пропанмен қоспасы
өндірісте қолдану табуда. Еріткіштер май фракциясының әрекеттескеннен олар
майдағы қажетсіз компаненттерді жақсы ерітеді және құнды компаненттерді аз
ерітеді. Сондықтан майды еріткіш пен әрекеттескенде екі фаза түзіледі.
Жоғарғы фазада рафинат ерітіндісінде еріткіштің мөлшері аз май
компонеттері жиналады. Тек төменгі фазада экстаркты ерітінді де еріткіштің
негізгі массасы мен бірге майдың қажетсіз компоненттері жиналады.
Еріткіштің мөлшері оптималды болуы керек. Май өндірісінде қолданылатын
еріткіштердің физикалық қасиеттері 1 кестеде келтірілген.
Фенол фурфуролға қарағанда көп сақиналы ароматикалық
көмірсутектерді, шайырларды және күкіртті қосылыстарды жақсы ерітеді, бұл
әсіресе жоғары температурада қайналушы фракциялармен қалдықтарды тазалауда
маңызды [1].
Кесте 1 - Мұнай майларын өндіруде пайдаланатын ерітінділердің физикалық
қасиеттері
Көрсеткіштері
Критикалық - - 96,8
температура, °С
рафинат Шикізат рафинат
Шикізат
- 14,29 10,92 8,57 6,32
Кесте 6- Температураға байланысты мұнайдың шартты тұтқырлығының өзгеруі
ВУ10 ВУ20 ВУзо ВУ40 ВУ50
- 2,29 1,95 1,73 1,51
Кесте 7- Температураға байланысты мұнайдың салыстырмалы тығыздығының
өзгеруі
10 0С 20°С ЗО0С 400С 500С
- 0,8504 0,8422 0,8352 0,8282
Кесте 8- Мұнайдың әлементтік құрамы
Қ ұ ра м ы , %
С Н 0 S N
84,83 12,82 0,14 2,10 0,11
Кесте 9- Мұнайдың ванадий құрамы
Мұнай Ванадий, %
Ромашкин 0,045
Кесте 10- Мұнайдағы газдардың ( С4-ке дейін) және төмен қайнайтын
көмірсутектердің
( С5-ке дейін ) құрамы [3].
ФракцияШығымы Жеке көмірсутектердің құрамы, %
(мұнайға)
%
С3Н6
с2н6
айдалады, % % айдалады, °С %
1 2 3 4
28(С4-ке дейін) 1,5 200 30,6
60 6,9 210 32,3
62 7,1 220 3402
70 8,3 230 36,0
80 9,7 240 37,8
85 10,4 250 39,6
90 11,3 260 41,2
95 12,0 270 42,9
100 12,9 280 44,8
105 13,6 290 46,7
110 14,5 300 48,6
Кесте 11 - жалғасы
120 16,1 310 50,4
122 16,5 320 52,3
130 17,9 330 54,2
140 19,7 340 56,2
145 20,6 350 58,2
150 22,4 360 60,2
160 23,3 370 62,1
170 25,1 380 64,2
180 26,9 390 66,3
190 28,7 400 68,2
410 70,2 480 81,8
420 72,0 490 83,4
430 73,7 500 85,0
440 75,4 қалдық 15,0
450 77,0
460 78,6
470 80,2
Кесте 12 - Мазут және қалдықтың қасиеті
Мазут Шығым 42ВУ80 ВУ100 ТемператКүкірт
және шикізатында0 ура мөлшері,
қалдық °С
%
350 47,6
С Н O S N
350 84,30 11,30 0,20 3,80 0,40
450 84,40 10,61 0,31 4,30 0,38
500 84,43 10,30 0,35 4,50 0,42
Кесте 15 - Абсорбция әдісімен анықталған мұнайдың дистилятты бөлігінің
көмірсутектік топтық құрамы
Темп- ШығымПарафин Ароматикалық көмірсутектер Аром
ра ы қ
(шикі фря
затқа майлы
, %) затта
р
%
көмірсутекте
рі
nd20
400-450 11,60 55 61
450-500 12,58 56,78
Кесте 17 - Мұнайдың 50-градустық фракциясының структуралық топтық құрамы
Таңдама Көміртегі бөлінісі Молекуладағы
температур420nD20 М сақинаның
а орташа саны
°С
Нафтен-парафинСН 29,6 1,9
мұнайға
фракцияға
350-450 16,0 20,0 2,7 1,3 47 54
450-500
Кесте 21-Абсобциялық әдіспен алынған базалық май қалдық базалық май және
көмірсутектер тобының қасиеті
Қалдык және Шығым,
көмірсутек % 420
тер қоспасы
Қалдыққа Мұнайға
500 6,9 1,7 56
Кесте 23 - Базалық қалдық май және көмірсутектер тобының структуралық
топтық құрамы
Көміртекті бөлу, % Молекула
сақинасының
орташа саны
Көмірсутектер қоспасы
СА Сн Скол
450-500 500 6,4 0,9000 53,00 9,60 -
24,0 0,9103 129,0 18,00 7,15
2,5 П А1СС А+Сс-
асфальтен Силикагельді парафин 2,5П
шайыр
2,70 11,60 4,50 ... жалғасы
фурфуролмен тазалау қондырғысы жобалау
АҢДАТПА
Мұнай қалдықтарын селетивті тазалау қондырғысының берілген курстық
жобасы келесі тараулардан тұрады.
Республикадағы халық шаруашылығындағы мұнай өндірісінің мәні
кіріспеде берілген.
Әдеби шолуда мұнайды тазалау процесі бойынша отандық және шет елдік
әдебиеттер бойынша талда жасалынған. Талдау нәтижесінде өндіріс әдісі
таңдалып, қондырғының құрылысы жайында мәлімет келтірілген.
Селетивті тазалау қондырғысының технологиялық кестесі жазбасымен
келтірілген .
Курстық жоба 28 кестеден тұрады. Курстық жобаның графикалық
бөлімінің сызбалары және сызбалардың спецификациялары сызылған. Курстық
жобаның графикалық бөлімі 3 беттен тұрады.
ШАРТТЫ СІЛТЕМЕЛЕР
Осы курстық жобада келесі нормативті құжаттарға сілтемелер
қолданылған:
МЕСТ 22387.2-77. Көмірсутекті газдар. Құрамындағы күкірт сутек мөлшерін
анықтау әдісі.
МЕСТ 3900-85. Мұнай және мұнай өнімдері. Тығыздықты және салыстырмалы
тығыздықты пикнометрмен анықтау.
МЕСТ 19134-74. Мұнай және мұнай өнімдері. Кокстенуді анықтау әдісі. МЕСТ
2177-82. Мұнай және мұнай өнімдері. Фракциялық құрамды анықтау әдісі.
МЕСТ 6321- 69. Мұнай және мұнай өнімдері. Мыс пластинкасындағы зеттеу МЕСТ
20287-74. Мұнай және мұнай өнімдері. Қату температурасын анықтау әдісі.
МЕСТ 33-82. Мұнай және мұнай өнімдері. Кинематикалық тұтқырлықты анықтау
әдісі.
МЕСТ 6258-85. Мұнай және мұнай өнімдері. Шартты тұтқырлықты анықтау әдісі.
МЕСТ 2477-65. Мұнай және мұнай өнімдері. Құрамындағы суды анықтау әдісі
МЕСТ 5985-79. Мұнай және мұнай өнімдері. Қышқылдықты және қышқыл санын
анықтау әдісі.
МЕСТ 6365-75. Мұнай және мұнай өнімдері. Лап ету температурасын анықтау
әдісі.
СН-245-71. Өнеркәсіп орындарын жобалаудың санитарлық нормалары.
СНиП ІІ-90-90-81. Өнеркәсіп орындарының өндірістік ғимараттары. Жобалау
нормалары.
СНиП ІІ-92-76. Өнеркәсіп орындарының қосалқы ғимараттары мен бөлмелері.
ҚЫСҚАРТУЛАР ЖӘНЕ БЕЛГІЛЕНУЛЕР
ГОСТ – мемлекеттік стандарт
АВТ – атмосфералық – вакуумды құбырлы қондырғы
ТЭС – тетраэтилсвинец
МТБЭ – метилтретбутилді эфир
СНиТ – санитарлы нормалар және талаптар
ББФ – бутан-бутиленді фракция
К-201 – ректификациялық колонна
Е-204-1 – 4 – шығару циклондары
202-1, К-202-2 – булату колонналары
Т-201 – жылуалмастырғыш
Н-201 – сорап
ХВ-203 – ауалы салқындататын тоңазтқыштар
ЦК-201-1 – 3 – ортадан тепкіш қыздырғыш
Э-201 – эжектор
О-201 – газбөлуші
М а з м ұн ы
Аннотация
Шартты сілтемелер
Қысқартулар мен белгіленулер
Кіріспе
9
1. Әдеби шолу
10
2. Физика-химиялық сипаттамасы.
20
3. Ағындық жүйенің сипаттамасы
31
4. Қондырғының материалдық тепе-теңдігі.
32
5. Негізгі аппараттық технологиялық есептеуі.
33
6 Механикалық есептеу
37
7. Технологиялық жүйенің сипаттамасы.
39
Қорытынды.
41
Қолданылған әдеби көздер тізімі
42
Кіріспе
Мұнай майларының міндеті әр түрлі қозғалушы механизмдердің,
станоктардың, қозғалтқыштардың, машиналардың қатты беттерінің бір-бірімен
үйкелісуін азайту және осының нәтижесінде, олардың тозуын болдырмау. Маймен
майлағанда, металл беттерінің бір-бірімен үйкелісі тұтқыр сұйық
қабаттарының бір-бірімен үйкелісімен алмасады. Май молекулаларымен
майланушы металл бетінің материалының бір-біріне жабысуы кіші май
молекулаларының бір-бірімен табысу күшінен көп болғандықтан , металл
бетінде майлаушы материалдың берік қабатты түзеді. Мұндай қабаттың болуы
құрғақ үйкелуді болдырмайды, себебі сұйық май қабаттар арасындағы үйкелу
коәффициенті құрғақ үйкелу коәффициентінеә бірнеше он рет төмен, сондықтан
майды майлаушы есебінде пайдалану нәтижесінде, үйкелу күшін жеңуге кететін
әнергиялық шығын азаяды. Тағы да майлаушы майлар үйкелуші беттерді
салқындатушы міндетін атқарады [1].
Мұнай майлары сұйық, жоғары қайнаушы, қажетсіз қоспалардан
тазартылған фракциялар қоспасы. Көп сатылы синтез жолымен органикалық
қосылыстардан алаынған синтетикалық майлардан айыру үшін, мұнай майлары
кейде минералды деп те атайды. Мұнайдан алынған минералды майларды бөлу
әдісіне қарап, дистиллятты, қалдықсыз және қосынды, яғни дистиллятты мен
қалдық компаненттерді араластыру мен алынатын деп бөледі.
Тазалау әдісіне байланысты, майларда былай бөлады: тазаланбаған
(мұнайды тура айдаудан кейін алынған), сілтіменен, қышқыл-сілтімен, қышқыл-
контактпен, талғамды және абсорбциялы тазаланған, гидро-крекингтен өткен
деп.
Мұнай майларының пайдалану шеңберіне байланысты, оларды
майлаушы және арнайы деп бөледі. Майлаушы майларды индустрия және мотор
майлары, темірді жұқа жазатын станоктың майлары, вакуум, цилиндр,
әнергетика трансмиссия, білік прибор, гидровлика майлары деп одан әрі тағы
бөледі [6].
1 Әдеби шолу
Талғамды тазалау процесінің шикі заты есебінде май дистилляттарын
жеке деасфальтизаттарды пайдаланады. Олардан талғамды еріткіштердің әсері
мен шайыр-асфальттен, күкірт - азот қосылыстары, қысқа бүйірлі тізбекті көп
сақиналы ароматикалық және нафтенароматикалық көмір-сутектері бөлінеді.
Талғамды тазалау процесінің әсері май өндірісінде маңызы үлкен, себебі оның
нәтижесінде майлардың пайдалануда маңызды қасиеттері: тотығуға тұрақтылығы
және тұтқырлық индексті өседі, түсі жақсарады, кокстенуі мен күкірт мөлшері
кемиді.
Май фракцияларын тазалауда қолданылатын еріткіштерге мынадай талап
қойылады:
- еріткіш шикізатын құрамындағы қажетсіз компонеттерді ерітуге
жоғары талғамды еріткіштік қасиетін температуралық алшақ шегінде сақтау
қажет;
- еріткіш тазалаушы өнімде жақсы ерілмеуі керек;
- еріткіш пен шикі зат тығыздылығының айырмашылығы бір-бірінен
алшақ болуы керек, бұл фазаға бөлінуі процесін жеңілдетеді;
- еріткіштің қайнау температурасы май компаненттерінің
температура-сынан едәуір төмен болуы қажет, бүл оның фазаға майдан жеңіл
болуы және толық регенерациялау қамтамасыз етеді. Бірақ еріткіштің қайнау
температурасын тіптен төмен болуы процесті қысымда жүргізуге алып келіп
соғады.
- Еріткіш химиялық жағынан түрақты және шикізат химиялық инертті
болуы қажет; бұл әнергия және суытушы су шығынын кемітуге жағдай жасайды;
- Еріткіш арзан және тез табыла қоятын болуы керек;
Бұл талаптардың бәріне бірдей іс жүзінде сәйкес келетін еріткіштер табу
қиын. Сондықтан осы талаптардың басым көпшілігіне сәйкес келетін еріткіштер
фенол мен фурфурол тағы қосарланған фенол -крезолының пропанмен қоспасы
өндірісте қолдану табуда. Еріткіштер май фракциясының әрекеттескеннен олар
майдағы қажетсіз компаненттерді жақсы ерітеді және құнды компаненттерді аз
ерітеді. Сондықтан майды еріткіш пен әрекеттескенде екі фаза түзіледі.
Жоғарғы фазада рафинат ерітіндісінде еріткіштің мөлшері аз май
компонеттері жиналады. Тек төменгі фазада экстаркты ерітінді де еріткіштің
негізгі массасы мен бірге майдың қажетсіз компоненттері жиналады.
Еріткіштің мөлшері оптималды болуы керек. Май өндірісінде қолданылатын
еріткіштердің физикалық қасиеттері 1 кестеде келтірілген.
Фенол фурфуролға қарағанда көп сақиналы ароматикалық
көмірсутектерді, шайырларды және күкіртті қосылыстарды жақсы ерітеді, бұл
әсіресе жоғары температурада қайналушы фракциялармен қалдықтарды тазалауда
маңызды [1].
Кесте 1 - Мұнай майларын өндіруде пайдаланатын ерітінділердің физикалық
қасиеттері
Көрсеткіштері
Критикалық - - 96,8
температура, °С
рафинат Шикізат рафинат
Шикізат
- 14,29 10,92 8,57 6,32
Кесте 6- Температураға байланысты мұнайдың шартты тұтқырлығының өзгеруі
ВУ10 ВУ20 ВУзо ВУ40 ВУ50
- 2,29 1,95 1,73 1,51
Кесте 7- Температураға байланысты мұнайдың салыстырмалы тығыздығының
өзгеруі
10 0С 20°С ЗО0С 400С 500С
- 0,8504 0,8422 0,8352 0,8282
Кесте 8- Мұнайдың әлементтік құрамы
Қ ұ ра м ы , %
С Н 0 S N
84,83 12,82 0,14 2,10 0,11
Кесте 9- Мұнайдың ванадий құрамы
Мұнай Ванадий, %
Ромашкин 0,045
Кесте 10- Мұнайдағы газдардың ( С4-ке дейін) және төмен қайнайтын
көмірсутектердің
( С5-ке дейін ) құрамы [3].
ФракцияШығымы Жеке көмірсутектердің құрамы, %
(мұнайға)
%
С3Н6
с2н6
айдалады, % % айдалады, °С %
1 2 3 4
28(С4-ке дейін) 1,5 200 30,6
60 6,9 210 32,3
62 7,1 220 3402
70 8,3 230 36,0
80 9,7 240 37,8
85 10,4 250 39,6
90 11,3 260 41,2
95 12,0 270 42,9
100 12,9 280 44,8
105 13,6 290 46,7
110 14,5 300 48,6
Кесте 11 - жалғасы
120 16,1 310 50,4
122 16,5 320 52,3
130 17,9 330 54,2
140 19,7 340 56,2
145 20,6 350 58,2
150 22,4 360 60,2
160 23,3 370 62,1
170 25,1 380 64,2
180 26,9 390 66,3
190 28,7 400 68,2
410 70,2 480 81,8
420 72,0 490 83,4
430 73,7 500 85,0
440 75,4 қалдық 15,0
450 77,0
460 78,6
470 80,2
Кесте 12 - Мазут және қалдықтың қасиеті
Мазут Шығым 42ВУ80 ВУ100 ТемператКүкірт
және шикізатында0 ура мөлшері,
қалдық °С
%
350 47,6
С Н O S N
350 84,30 11,30 0,20 3,80 0,40
450 84,40 10,61 0,31 4,30 0,38
500 84,43 10,30 0,35 4,50 0,42
Кесте 15 - Абсорбция әдісімен анықталған мұнайдың дистилятты бөлігінің
көмірсутектік топтық құрамы
Темп- ШығымПарафин Ароматикалық көмірсутектер Аром
ра ы қ
(шикі фря
затқа майлы
, %) затта
р
%
көмірсутекте
рі
nd20
400-450 11,60 55 61
450-500 12,58 56,78
Кесте 17 - Мұнайдың 50-градустық фракциясының структуралық топтық құрамы
Таңдама Көміртегі бөлінісі Молекуладағы
температур420nD20 М сақинаның
а орташа саны
°С
Нафтен-парафинСН 29,6 1,9
мұнайға
фракцияға
350-450 16,0 20,0 2,7 1,3 47 54
450-500
Кесте 21-Абсобциялық әдіспен алынған базалық май қалдық базалық май және
көмірсутектер тобының қасиеті
Қалдык және Шығым,
көмірсутек % 420
тер қоспасы
Қалдыққа Мұнайға
500 6,9 1,7 56
Кесте 23 - Базалық қалдық май және көмірсутектер тобының структуралық
топтық құрамы
Көміртекті бөлу, % Молекула
сақинасының
орташа саны
Көмірсутектер қоспасы
СА Сн Скол
450-500 500 6,4 0,9000 53,00 9,60 -
24,0 0,9103 129,0 18,00 7,15
2,5 П А1СС А+Сс-
асфальтен Силикагельді парафин 2,5П
шайыр
2,70 11,60 4,50 ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz