Спандиар көбеев
Спандияр Көбеев-Ыбырай Алтынсарин үлгісіндегі педагог-жазушы. Өз ұстазына еліктеп, ол ұстаздық қызметін ағартушылық ісін дамыту үшін пайдаланған, қазақ халқы арасында озық елдердің мәдениетін, әсірес, орыс әдебиетін насихаттаған. Сол арқылы Спадияр ұлы Абай мен Ыбырай Алтынсарин негізін салған қазақ әдебиетіндегі демократтық-ағартушылық бағытты әрі қарай жалғастырады және жаңа жағдайға лайықты дамытты.
Спандияр 1878 жылы 1қазанда бұрынғы Торғай облысы, Никалай уезі, Обаған болысына қарасты № 3 ауылда туған. Менен бұрын бес баласы, бір қызы бар ата-ана мен дүниеге келгенде, сірә, қуана қоймаған болу керек,-дейді жазушы естелігінде,-Ес біліп, етек жапқан кезде анамыз “Сен әрі суық, әрі қатты мұқтаждық көрген мұқтаждық көрген кезімізде”деуші еді.
Спандияр 1878 жылы 1қазанда бұрынғы Торғай облысы, Никалай уезі, Обаған болысына қарасты № 3 ауылда туған. Менен бұрын бес баласы, бір қызы бар ата-ана мен дүниеге келгенде, сірә, қуана қоймаған болу керек,-дейді жазушы естелігінде,-Ес біліп, етек жапқан кезде анамыз “Сен әрі суық, әрі қатты мұқтаждық көрген мұқтаждық көрген кезімізде”деуші еді.
Спандиар Көбеев.
Спандияр Көбеев-Ыбырай Алтынсарин үлгісіндегі педагог-жазушы. Өз
ұстазына еліктеп, ол ұстаздық қызметін ағартушылық ісін дамыту үшін
пайдаланған, қазақ халқы арасында озық елдердің мәдениетін, әсірес, орыс
әдебиетін насихаттаған. Сол арқылы Спадияр ұлы Абай мен Ыбырай Алтынсарин
негізін салған қазақ әдебиетіндегі демократтық-ағартушылық бағытты әрі
қарай жалғастырады және жаңа жағдайға лайықты дамытты.
Спандияр 1878 жылы 1қазанда бұрынғы Торғай облысы, Никалай уезі, Обаған
болысына қарасты № 3 ауылда туған. Менен бұрын бес баласы, бір қызы бар ата-
ана мен дүниеге келгенде, сірә, қуана қоймаған болу керек,-дейді жазушы
естелігінде,-Ес біліп, етек жапқан кезде анамыз “Сен әрі суық, әрі қатты
мұқтаждық көрген мұқтаждық көрген кезімізде”деуші еді.
Спандиярдың әкесі Көбей-мұсылманша хат таныған, шыншыл, қол өнерімен
(етік тігу, балташылық кәсіп, т.б.) күн көрген адам. Ол балаларын оқыту
жағын көбірек қарастырған.Анасы Айтбоз да, жазушының айтуынша,
қайратты,есті,ауылдың ортақ анасы сияқты қадірлі адам долған.Отбасының
жарастығы,үлгілі тәрбие болашақ педагог-жазушының мінез-құлқының
қалыптасуына де әсер еткен.
Спандияр мектеп жасына жетіп қалған кезде ауылда“Ыбырай Алтынсарин
мектеп ашады ”екен деген хабар тарап, әкесі баласын осы иектепке
орналастыруды армандаған.Бірақ мектеп ашу ісі созырынқырап кетеді де, Көбей
9 жасар Спандиярды ескіше оқуға береді.Алайда діни-схоластикалық мектептің
қатал дене жазасына шыдай алмай, Спандияр оқуды тастап кетеді.
1887 жылы уәделі Ыбырай мектебі ашылады да,Спандияр ұлы ағартушының өз
көмегімен сол мектепке орналасады.Оны 1892 жылы бітіреді.Содан кейінгі
жылдары Қарағайлыкөл деген жердегі төрт жылдық болсты мектепте (1892-1895),
Қостанай қаласындағы екі сыныптық орыс – қазақ мектебінде (1895-1897)оқиды.
Болашақ педагог – жазушы бұдан кейін тағы да оқып, мұғалім болып шығуды
армандайды.Ыбырайдың өлімі менің оқытушы боламын деген ынта – ниетімді
енді бір жолата баянды етіп, бекітті дейді ол.Сол ниетпен Орынбордағы
оқытушылар семинариясына түсуге талаптанады да, оның сәті түспей қалған
соң, Қостанайдағы екі жылдық курска түсіп(1898) оқиды.Курсты 1901 жылы
бітіріп, бастауыш мектеп мұғалімі болып шығады.
Жасынан Ыбырайдың ағартушылық, ұстаздық жолын үлгі тұтқан Спандияр енді
мақсатына жетіп, алған білімін ел мүддесіне жаратуға мумкіндік туғанын өз
естеліктерінде былайша еске алады:
“Алдымда туып-өскен ауылым. Мәдениеттен кенже қалған қаранғы ауыл.
Менің ендігі өмірім сол ауылда өтпекші. Солаулда қолымнан келгенше мәдіниет
шам-шырағын жақпақшымын. Бір кездегі өзім сияқты, кіршіксіз таза, уыз
тілекті жас жеткіншектерді оқытып, олардың көзін ашып, ғылым жолына,
мәдениет соқпағына түсіремін деп асығып келемін”.
Спандияр өз ауылында және оған таяу жердегі мектептерде орын болмай,
Қостанайдан мың шақырымдай Ырғыз уезіндегі Толағай деген жерге
жіберіледі.Жүрегі надандық торына шырмалған халқы үшін білім шырағын жазу
үмітіне толы жас жігіт жердің шалғайлығына қарамай, сонда қарамай, сонда
оқытушыболып барады.Онда бірталай қиыншылықтарға кездеседі.Арнаулы салған
мектеп үйінің жоқтығы, жабдықтар мен оқу құралдарының жетімсіздігі,
балаларын орысша оқытуға ел ішіндегі наразылық көзқарас-бәрімен жас мұғалім
жалғыз күреседі.Балаларды Ыбырай әдісімен орысша оқытады,ғылым негіздерін
үйретеді.Сөйте жүріп,Спандияр өзіне тілектес достар табады.Олел адамдарына
ғылым салаларынан түсінік береді.Орыс әдебиетінің көрнекті өкілдері
Пушкиннің “Дубровский”,Н.В.Гогольдің “Өлі жандар”атты шығармалары мен
А.П.Чеховтың күлкілі әнгімелері,И.А.Крыловтың мысалдары Спандиярдың ауызша
әңгімелері арқылы ел ішіне тарайды.
Кейін Спандияр Крылов мысалдарын аудара бастайды.Мұны ол ескі ауылдағы
ұнамсыз мінез-құлық пен ел әкімдерінің,бай –шонжарлардың кертартпа
көзқарастарын сынауға пайдаланады. Жазушы өз естеліктерінде бірде бала
оқытып жатқан үйге Ыбырай деген байдың жас төлдерді әкеп қамағанын
әнгімелейді. “Үй менікі, бұл үйді салдырған-менмін.Арық –тұрақ төлдерімді
далаға қоя алмаймын...мына отырған қу маңқаларыңнан маған төл артық ”дейді
бай.Бұған ыза болған Спандияр Крыловтың “Көлбақа мен Юпитер”атты мысалын
аударып, бай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Спандияр Көбеев-Ыбырай Алтынсарин үлгісіндегі педагог-жазушы. Өз
ұстазына еліктеп, ол ұстаздық қызметін ағартушылық ісін дамыту үшін
пайдаланған, қазақ халқы арасында озық елдердің мәдениетін, әсірес, орыс
әдебиетін насихаттаған. Сол арқылы Спадияр ұлы Абай мен Ыбырай Алтынсарин
негізін салған қазақ әдебиетіндегі демократтық-ағартушылық бағытты әрі
қарай жалғастырады және жаңа жағдайға лайықты дамытты.
Спандияр 1878 жылы 1қазанда бұрынғы Торғай облысы, Никалай уезі, Обаған
болысына қарасты № 3 ауылда туған. Менен бұрын бес баласы, бір қызы бар ата-
ана мен дүниеге келгенде, сірә, қуана қоймаған болу керек,-дейді жазушы
естелігінде,-Ес біліп, етек жапқан кезде анамыз “Сен әрі суық, әрі қатты
мұқтаждық көрген мұқтаждық көрген кезімізде”деуші еді.
Спандиярдың әкесі Көбей-мұсылманша хат таныған, шыншыл, қол өнерімен
(етік тігу, балташылық кәсіп, т.б.) күн көрген адам. Ол балаларын оқыту
жағын көбірек қарастырған.Анасы Айтбоз да, жазушының айтуынша,
қайратты,есті,ауылдың ортақ анасы сияқты қадірлі адам долған.Отбасының
жарастығы,үлгілі тәрбие болашақ педагог-жазушының мінез-құлқының
қалыптасуына де әсер еткен.
Спандияр мектеп жасына жетіп қалған кезде ауылда“Ыбырай Алтынсарин
мектеп ашады ”екен деген хабар тарап, әкесі баласын осы иектепке
орналастыруды армандаған.Бірақ мектеп ашу ісі созырынқырап кетеді де, Көбей
9 жасар Спандиярды ескіше оқуға береді.Алайда діни-схоластикалық мектептің
қатал дене жазасына шыдай алмай, Спандияр оқуды тастап кетеді.
1887 жылы уәделі Ыбырай мектебі ашылады да,Спандияр ұлы ағартушының өз
көмегімен сол мектепке орналасады.Оны 1892 жылы бітіреді.Содан кейінгі
жылдары Қарағайлыкөл деген жердегі төрт жылдық болсты мектепте (1892-1895),
Қостанай қаласындағы екі сыныптық орыс – қазақ мектебінде (1895-1897)оқиды.
Болашақ педагог – жазушы бұдан кейін тағы да оқып, мұғалім болып шығуды
армандайды.Ыбырайдың өлімі менің оқытушы боламын деген ынта – ниетімді
енді бір жолата баянды етіп, бекітті дейді ол.Сол ниетпен Орынбордағы
оқытушылар семинариясына түсуге талаптанады да, оның сәті түспей қалған
соң, Қостанайдағы екі жылдық курска түсіп(1898) оқиды.Курсты 1901 жылы
бітіріп, бастауыш мектеп мұғалімі болып шығады.
Жасынан Ыбырайдың ағартушылық, ұстаздық жолын үлгі тұтқан Спандияр енді
мақсатына жетіп, алған білімін ел мүддесіне жаратуға мумкіндік туғанын өз
естеліктерінде былайша еске алады:
“Алдымда туып-өскен ауылым. Мәдениеттен кенже қалған қаранғы ауыл.
Менің ендігі өмірім сол ауылда өтпекші. Солаулда қолымнан келгенше мәдіниет
шам-шырағын жақпақшымын. Бір кездегі өзім сияқты, кіршіксіз таза, уыз
тілекті жас жеткіншектерді оқытып, олардың көзін ашып, ғылым жолына,
мәдениет соқпағына түсіремін деп асығып келемін”.
Спандияр өз ауылында және оған таяу жердегі мектептерде орын болмай,
Қостанайдан мың шақырымдай Ырғыз уезіндегі Толағай деген жерге
жіберіледі.Жүрегі надандық торына шырмалған халқы үшін білім шырағын жазу
үмітіне толы жас жігіт жердің шалғайлығына қарамай, сонда қарамай, сонда
оқытушыболып барады.Онда бірталай қиыншылықтарға кездеседі.Арнаулы салған
мектеп үйінің жоқтығы, жабдықтар мен оқу құралдарының жетімсіздігі,
балаларын орысша оқытуға ел ішіндегі наразылық көзқарас-бәрімен жас мұғалім
жалғыз күреседі.Балаларды Ыбырай әдісімен орысша оқытады,ғылым негіздерін
үйретеді.Сөйте жүріп,Спандияр өзіне тілектес достар табады.Олел адамдарына
ғылым салаларынан түсінік береді.Орыс әдебиетінің көрнекті өкілдері
Пушкиннің “Дубровский”,Н.В.Гогольдің “Өлі жандар”атты шығармалары мен
А.П.Чеховтың күлкілі әнгімелері,И.А.Крыловтың мысалдары Спандиярдың ауызша
әңгімелері арқылы ел ішіне тарайды.
Кейін Спандияр Крылов мысалдарын аудара бастайды.Мұны ол ескі ауылдағы
ұнамсыз мінез-құлық пен ел әкімдерінің,бай –шонжарлардың кертартпа
көзқарастарын сынауға пайдаланады. Жазушы өз естеліктерінде бірде бала
оқытып жатқан үйге Ыбырай деген байдың жас төлдерді әкеп қамағанын
әнгімелейді. “Үй менікі, бұл үйді салдырған-менмін.Арық –тұрақ төлдерімді
далаға қоя алмаймын...мына отырған қу маңқаларыңнан маған төл артық ”дейді
бай.Бұған ыза болған Спандияр Крыловтың “Көлбақа мен Юпитер”атты мысалын
аударып, бай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz