Экожүйелер экологиясы туралы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Экожүйелер экологиясы

Биоценоз, биогеоценоз және экожүйе туралы түсінік. Экожүйедегі энергия ағыны және химиялық элементтердің айналымы. Көміртегінің, азоттың, фосфордың, отгегінің және судың айналымы. Биоценоздың трофикалық құрылымы. Қоректік тізбектер және трофикалық деңгейлер, қоректік торлар. Бір трофикалық деңгейден келесі деңгейге өткенде энергияның құнсыздануы, 10% ережесі. Экологиялық пирамидалар. Экожүйелердің бастапқы және туындаушы өнімділігі. Организмдер арасындағы әсерлесу түрлері (типтері) : бәсекелестік, жыртқыштық, паразитизм, симбиоз, комменсализм, аменсализм. Түр аралық "бәсекелестік - қауымдастықтың түрлік құрылымын сақтау механизмдерінің бірі. Г. Ф. Гаузенің бәсекелестік арқылы жою принципі. «Жыртқыш-жемтік» жүйесі, Вольтерра-Лотка теңдеулері. Экожүйелердің біртұтастығы және орнықтылығы. Экологиялық сукцессия, бастапқы және қайталанған сукцессиялар. Табиғи сукцессиялар барысында және антропогендік әсерлердің нәтижесінде қауымдастықтың түр әралуандылығының өзгеруі.

Тапталған жайылымдар ауданының ұлғаю жылдамдығы 8-ден астам 8-2 2-ден кем жылдамдығы, жылына аудандар өсімдіктердің жылдық өнімінің 7, 5-тен астам 7, 5 - 3, 5-тен кем азаю жылдамдығы, жылына топырақтың органикалық заттары құрамының азаю 7-ден астам 7-0, 5-кем жылдамдығы, жылына %.

Шым тезектің дайындалу (минералдану) жылдамдығы, 40-тан астам 40-1 1-ден кем жылына/мм.

Сортаңдалған топырақ ауданының арту жылдамдығы, 5-

тен астам 5-1 1-ден кем жылына

Мүжілген топырақ ауданының арту 5-тен астам 5 - 0, 5

0, 5-тен кем жылдамдығы, жыпына %

Жылжымалы қ^мдар ауданьгаың арту жылдамдығы, 4-тен

астам 4-0, 5 0, 5-тенкем жылына

Қолайсыз агромели оративтік жағдай жерлерінің салыстырмалы ауданьшың арту жылдамдығы 1-ден астам 1 - 0, 1 0, 1-

ден кем жылдамдығы, бағалы ауыл шаруашылығы алқаптары алаңының жылына %

Аумақгың экологиялық жай-күйінің индикаторы ретінде өсімдіктердің жай-күйін бағалау үшін көрсеткіштер. Кез келген табиғи экожүйенің биотикалық к^рауышы ретінде өсімдіктер экожүйенің құрылымдық-функционалдық

ұйымдастыруында жэне оның шекарасын анықгауда шешуші рөл атқарады. Өсімдіктер тек қана қоршаған ортаның бұзылуына өте сезімтал емес, сондай-ақ антропогендік эсер ету нэтижесінде аумақтың экологиялық ахуальшың өзгеруін неғүрлым көрнекі көрсетеді. Өсімдіктердің жай-күйін бағалау критерийлері географиялық жағдайларға және экожүйелердің типтеріне байланысты айрықшаланады. Бұл ретге өсімдік жамылғысыньщ қурылымындағы да (тамырлы қауымдастықтар ауданының кемуі, ормандылықтың өзгеруі), өсімдік қоғамдастыш мен жеке түрлердің (популяциялар) деңгейіндегі де қолайсыз өзгерістерескеріледі: түрлік қурамның өзгеруі, қауымдасу мен доминанттар ценопопуляцияларының жастық спектрінің нашарлауы.

Түрлер-индикаторлар популяциясьшың тығыздығы - негізгі антропогендік факторларға жоғары сезімталдық білдіретін экожуйе жай-күйінің^маңызды-көрсеткіштерінің бірі. Антронөгендік эсердің нэтижесінде қолайсыз түрлер-ин-дикаторлар популяциясының тығыздығы төмендейді, ал оң түрлер-индикаторларда - артады. Антропогендік жүктеменің шекті мэні түр-индикатор популяциясы тығыздығының 20%-ға, ал сыни мэнінің - 50%-ға төмендеуін (немесе артуьш) есептеген жөн.

Ценопопуляцияның (ЦП) елеулі параметрлерінің бірі жастық аспекті ^~ЦП~ға эртүрлі жас жағдайындағы дарақтардың қатысу үлесІ. Жас жағдайы морфологиялық белгілер кешенінің негізінде не оны анықтау көп қиындық тудырмайтын жағдайда абсолютгік жас негізінде белгіленеді.

Параметр антропогендік эсерлердің эртүрлі нысандарына -тура да (жаю, бұтау, техногендік эсер етулер), жанама түрде де -экотопты өзгерту арқылы ден қояды.

Өсімдіктердің жай-күйін тІршіліктің табиғи ортасына антропогендік жүктеме деңгейінің индикаторы ретінде қарастыруға болады (техногендік шығарындылармен ағаштардың немесеқылқан жапырақтардың зақымдануы, жайылым өсімдіктерінің жобалық жамылғысының жэне өнімділігінің кемуі) .

Жобалық жамылғының өзгеруі өсімдіктерге антропогендік эсердің эртүрлі типтерінің нэтижесінде болады, олардың ең МЗшявдгары фитоценөздаң механикалық бұзылуы (жаю, рекреация жэне т. б. ) жэне популяция түрлерінің тіршілік ету жай-күйінің метаболизм жэне су теңгерімі үдерістерінің өзгеруі арқылы өзгеруіне экеліп соғатын химиялық эсер ету болып табылады.

Негізгі орман құраушы түрлер сүрегінің ағаштарының кемуі қанағатсыз орман шаруашылығы қызметінің нәтижесінде орман экожүйелерінің тозу процесі туралы куэландырады.

Орман өрттері орман экожүйелерінің ауқымды аудандарының тозуына экеліп соғатын қауіпті фактор болып табылады. Орманнын қайта қалпына келуі кемінде 10 жыл ішінде жүретін ауқымды өртеңдер экожүйедегі қайтымсыз өзгерістердің белгісі болып табылады. Орман дақылдарының жай-күйін бағалаған кезде аумақтың өңірлік ерекшеліктерін, ең алдымен, орманның табиғи қалпына келу мүмкіндігін ескеру қажет.

Агроценоз жай-күйінің кейбір критерийлері аумақтың тұгастай алғанда қолайсыз экологиялық жағдайы туралы куэландырады: егістерде зиянкестердің дамуы, егістердің жойылуы жэне басқалары. Бұл критерийлерді пайдаланған кезде міндеттітүрде егістердің жойылу себептерін көрсету және картада қолайсыз өзгерістердің ареалдарын көрсету қажет.

Қорықтар өсімдіктерінің зақымдануы тіршІлік ету ортасындағы қосалқы өңірлік жэне өңірлік сипаттамаға ие әзгерістер тураійй^ку^іандырады. Өсімдік жамылғысынш^^еапалы жэне сандық сипаттамаларының өзгеруі тек қана өсІмдік қоғамдастығьшың табиғи жай-күйімен салыстьфғанда объективті түсіндіріле алады. Бұл ретте аялық деп зерттелетін аумаққа өзінің табиғи-ландшафттық сипаттамалары бойынша ұқсас салыстырмалы бүзылмаған учаскелер түсініледі.

Аумақтың экологиялық жай-күйінің индикаторы ретінде фаунаның жай-күйін жэне жануарлардың гендік қорының өзгеруін бағалау үшін көрсеткіштер

Жануарлар дүниесі жай-күйінің критерийлері жэне көрсеткіштері зооценоз және жануарлардың жеке түрлерінің (популяциялардың) деңгейінде қарастырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.