Бір клеткалылар патшалық тармағы



Бірклеткалылар (Ргоіоzоа)- денесі морфологиялық құрылысы жағынан бір клеткадан тұратын және тіршілік қызметтері бойынша дербес, жеке организмге сай жануарлар. Олар жеке организмге тән зат алмасу, тітіркену, қозғалу, еніп-өсу, ортаға бейімделу, ас қорыту, зәр шығару, тыныс алу және т.б. қызметтерді атқарады.
Харапайымдылар-клеткалы деңгейдегі организмдер. Мөлшері 3-4 микроннан (ц) 2 мм-ге дейін. Мысалы, инфузория-стентордың ұзындығы 1,5 мм, спиростомум-ның үзындығы 3 мм шамасында. Қазбалы тамыраяқты нуммулиттердің қабыршағының диаметрі 2,5-3 см, ал ноляр теңізіндегі фораминифераның қабыршағы 2-3 см.
Қарапайымдылар микроскоп жасалынғаннан кейін XVII ғасырдың екінші жартысынан бастап қана ғылымға белгілі бола бастады. Ал қарапайымдылардың бір клеткалы организмдер екендігі туралы түсінікті Келликер мен Зибольд XIX ғасырдың ортасында анықтады.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Бір клеткалылар патшалық тармағы.

Бірклеткалылар (Ргоіоzоа)- денесі морфологиялық құрылысы жағынан бір
клеткадан тұратын және тіршілік қызметтері бойынша дербес, жеке организмге
сай жануарлар. Олар жеке организмге тән зат алмасу, тітіркену, қозғалу,
еніп-өсу, ортаға бейімделу, ас қорыту, зәр шығару, тыныс алу және т.б.
қызметтерді атқарады.
Харапайымдылар-клеткалы деңгейдегі организмдер. Мөлшері 3-4 микроннан
(ц) 2 мм-ге дейін. Мысалы, инфузория-стентордың ұзындығы 1,5 мм,
спиростомум-ның үзындығы 3 мм шамасында. Қазбалы тамыраяқты нуммулиттердің
қабыршағының диаметрі 2,5-3 см, ал ноляр теңізіндегі фораминифераның
қабыршағы 2-3 см.
Қарапайымдылар микроскоп жасалынғаннан кейін XVII ғасырдың екінші
жартысынан бастап қана ғылымға белгілі бола бастады. Ал қарапайымдылардың
бір клеткалы организмдер екендігі туралы түсінікті Келликер мен Зибольд XIX
ғасырдың ортасында анықтады.
Қарапайымдылардың құрылысы әртүрлі.бірақ, клеткаға тән белгілер мен
қызметтерді сақтайды. Денесі екі негізгі компоненттен итоплазма мен ядродан
құралған. Цитоплазманың сыртқы жарғағының қалыңдығы 7,5 нм (1нанометр=10 й
мм). Бұл негізгі жарғақ белоктар мен липоидтардан тұрады да, клеткаға
түсетін заттарды реттейді, ал көпшілігінде қосымша құрылымдар жасалынып,
цитоплазманың сыртқы қабатын қалындатып, беріктік қасиет береді. Сөйтіп,
пелликула типтес тығыз берік қабық пайда болады. Қарапайымдылардың
цитоплазмасы екі қабаттан тұрады: сыртқы-ақшыл және тығыз энтоплазма және
ішкі-қоймалжың, түйіршікті эндоплазма. Цитоплазмада жалпы клеткалық
органоидтар шоғырланған: митохондриялар, эндоплазмалық тор, рибосомалар,
Гольджи аппараты және т.б. Сол сияқты көпшілік қарапайымдылардың
цитоплазмасында әр түрлі арнайы органеллалар да болады. Олар фибрилды
өсінділер – тірек және жиырылғыш талшықтар, зер шығару, ас қорыту
вакуольдері және т.б. Сонымен, органоид немесе органслла деп белгілі бір
қызмет атқаратын клетканың бір бөлігін айтады.
"Қарапайымдылардың жарықты анықтай білетін қабілеті жарық сезгіш
органелла-көзше арқылы іске асады. Көзшенің ультранәзік құрылысын
зерттегенде, оның құрамында итоплазмаға батып тұрған түрі өзігерген талшық
бары анықталды.
Қарапайымдылардың ас қорыту органеллалары екі түрлі: қарапайым ас
қорығу вакуолясынан немесе көпіріктерден клеткалы ауыз, ауыз оймышы,
жұтқыншақ, қылаулатқышқа дейін күрделенеді.
Зәр шығару органеллалары-жиырылғыш вакуольдер ңитоплазмада жиналып
қалған метаболизм (зат алмасу) сұйық өнімдерін сыртқа шығарудан басқа
қарапайымның денесіне қоршаған ортадан келген артық судан босату қызметін
де атқарады. Бұл арада зер шыгару мен осмореттеу, ягни организмнің
ортасының тұрақтылығын сақтау қызметтері бірігіп қатар жүреді. Теңіз
қарапайымдылары мен паразит формаларында жиырылғыш вакуольдер болмайды,
себебі оларды қоршаған сұйықтың осмос қысымы тұщы суға қарағаңда өте
жоғары, сондықтан сұйық зат алмасу өнімдері д.и.4)с1) узды түрде бүкіл
денесі арқылы шығарылады.
Қарапайымдылардың бір немесе бірнеше клетка ядросы болады. Ядроның қос
қабатты ядро қабықшасында өте көп тесіктері бар. Ядро ядро шырынынан (карио-
плазмадап), оның ішінде жатқан хроматин материалынан және ядро шықтардан
құралған. Хроматин дегеніміз ДНК (дезоксирибонуклеин қышқылы) мен гистон
типтес белоктан тұратын ширатылған хромосомдар. Ядрошықтар бір немесе
бірнеше болуы мүмкін ол РНК (рибонуклеии қышқылы) мен белоктардан тұратын
ультрамикроскопты түйіршіктердің рибосом типтес шоғырынан тұрады.
Ядродағы хромосомдардың саны жалқы, яғни гаплоидты (көпшілік
талшықтылар мен споралылар), немесе қосарлы, яғни диплоидты
(инфузориялар, опалиналар және саркодалылар).' Әртүрлі қарапайымдылардың
хромосом ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Протозоа дүние тармағы
Өсімдіктер мен балдырлар
Бір клеткалылар патшалық тармағы жайлы
Жануарлардың құрылысы мен тіршілк әрекеттері
Органикалық дүниенің даму тарихы мен өсімдіктердің систематикасы
Омыртқасыз жануарлардың түрлерінің таралуы, шығу тегі
Биологияны оқыту әдістемесінің басқа пәндермен байланысы
Бактериялардың құрылымы
Зоология пәні мен оның міндеттері
ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ
Пәндер