Бала тілінің дамуы

Кіріспе

Бала тілінің дамуы дыбыс аппаратының бұлшық еттерінің күрделі шартты және шарытсыз қозғалысына сәйкес қалыптасады .Тілдің дамуы үшін басқа адамдармен болатын қарым-қатынастың маңызы зор. 12-16 жасқа дейін адамдармен араласпай өскен балалардың адамға лайықты сөйлеу қабілеті болмайды. Олар тек жануарлар іспетті жеке сөздерді айтып біраз, сөздердің мағынасын түсінгенімен, яғни аздап сөйлеп үйренгенімен, ол екінші сигналдық дәрежеде қалыптаспайды. Бұған дәлел маймылдар тәрбиелеген адамның балалары. Сәби кезінен бастап жануарлардың тәрбиесінде болып, адамдармен қарым – қатынасы кеш басталған балалардың ересек адамдардай сөйлеу қабілеті болмайда, оларда адам кейпіне келт іріп тәрбиелеуде, сөйлеп үйретуі де қиын, кейде мүлдем мүмкін болмайды. Ал ертерек, кішкентай кезінде табылған балаларды адам кейпінде нашар болса да сөйлетуге болады. Жаңа туған бала дыбыс аппаратының шартсыз қимыл рефлекстеріне байланысты мағынасыз үн шығра алады. 2 – айдан бастап дауыстай алады. Ересек адамға еліктеп кейбір дауысты дыбыстарды қайталай бастайды.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Бала тілінің дамуы.

Бала тілінің дамуы дыбыс аппаратының бұлшық еттерінің күрделі
шартты және шарытсыз қозғалысына сәйкес қалыптасады .Тілдің дамуы үшін
басқа адамдармен болатын қарым-қатынастың маңызы зор. 12-16 жасқа дейін
адамдармен араласпай өскен балалардың адамға лайықты сөйлеу қабілеті
болмайды. Олар тек жануарлар іспетті жеке сөздерді айтып біраз, сөздердің
мағынасын түсінгенімен, яғни аздап сөйлеп үйренгенімен, ол екінші сигналдық
дәрежеде қалыптаспайды. Бұған дәлел маймылдар тәрбиелеген адамның балалары.
Сәби кезінен бастап жануарлардың тәрбиесінде болып, адамдармен қарым –
қатынасы кеш басталған балалардың ересек адамдардай сөйлеу қабілеті
болмайда, оларда адам кейпіне келт іріп тәрбиелеуде, сөйлеп үйретуі де
қиын, кейде мүлдем мүмкін болмайды. Ал ертерек, кішкентай кезінде табылған
балаларды адам кейпінде нашар болса да сөйлетуге болады. Жаңа туған бала
дыбыс аппаратының шартсыз қимыл рефлекстеріне байланысты мағынасыз үн шығра
алады. 2 – айдан бастап дауыстай алады. Ересек адамға еліктеп кейбір
дауысты дыбыстарды қайталай бастайды.
3- ші айға жеткенде гу – гулейді, былдырақтап сөйлегісі келеді. Гу –
гулей мен былдырақтау оның дыбыс аппататын дамытып, сөйлеуге дайындайды.
5 - 6 айдан кейін еліктеу арқылы жеке дыбыстарды, сөз буындарын айта
бастайды. 6 – 7 айда ересектердің сөздерін қайталауға тырысады. Бірақ бұл
кезде әсіресе жарты жасқа дейін, балаларды бірінші сигнал жүйесі ғана
дамығандықтан сөздің мағынасы жеке дыбыс ретінде қабылданады, бала сөздің
нақты мағынасын түсінбей – ақ айта береді. Ал жарты жастан аса сөздің
мағынасын түсіну қабілеті дами бастайды.
Тілдің шығуында дыбысты есту қабілетінің маңызы зор. Есту қабілеті
ерте жойылған балалардыңтілі шықпайды. Жақсы еститін баланың тоғыз айында
былдырақтап сөйлегені түсінікті жеке сөздерге айналады. Екі жасқа дейінгі
баланың сөйлеуі оның ана тіліне байланысты емес. Екі жастан соң ғана ана
тіліне байланысты артикуляция байқалады. Бір жарым жаста сөз бен заттардың
арасында байланыс туады, баланың тілі қалыптаса бастайды. Баланың ми
қыртысында дыбыс орталығы мен сөйлеу орталығының арасында нервтік байланыс
пайда бола бастайды. Кейіннен ол күшейіп, сөздерді құрастыру, екі – үш
сөздің басын құрау қабілеттері пайда болады. Дені сау, жақсы дамып келе
жатқан баланың бір жасында 6 – 10, екі жасында 250 – 300 үш жаста 1500,
төрт жаста 4000, 5 – 6 жаста 4 – 5 мыңдай сөз қоры жиналады. Баланың
тәрбисіне жоғары жүйке әрекетінің тобына, қозу мен тежелудің қасиеттеріне
байланысты балалардың сөз қорының мөлшері әр түрлі. Сөз қоры баланың басқа
адамдармен қатынасына, табиғатына, яғни генетикалдық тұқым қуалаған
қасиетіне, болмысты білуге арналған ынтына, тәрбиесіне, өмір сүріп жатқан
ортасының мәдениетіне байланысты. Баланың аоғашқы сөздері оның көңіл –
күйіне негізделген, өмір қажеттілігенен шыққан сөздер болса, кейінен
сыртқыортаны тануына, өзінің өмір тәжірибесіне байланысты.Баланың тілінің
дамуына 3-4 жастың арасының маңызы ерекше.Бұл кезде тіл байлығын
көбейтуге,сөздің мағынасын дұрыс түсіндіруге көбірек көңіл бөлген жөн. Төрт
жаста баланың тіл байлығы молайып ,сөзге байланысты нақтылы сапасы артады
.Осы кезде баланың сөздері дұрыс, анық айтуына көбірек назар аудару
қажет,онымен көбірек сөйлесіп қателерін жөндей маңызды.Бұл мерзім ата-
анасынан шыдамдылықты талап етеді, өйткені баланың мәлімет алуға
ынтасы күшті сұрақты көп қояды.Бір сұраққа берілген жауап екінші сұрақты
тудырады да ересек адам мезі болады.Дегенмен баланы дөрекі тоқтатып
тастамай,сыпайы,көңілін басқа нәрсеге аударып жіберген жөн.Жалпы алғанда
ауызша сөз қорының дамуы 5-7 жасқа дейін созылады.
Мектеп жасына дейінгі балалардың тіл байлығын дамытуда түрлі
ойыншықтардың,әңгімелердің балалар мен қыдырып жүрген кезін,сыртқы ортаның
танысуының маңызы зор.
7 жасқа дейінгі балалардың белегілі бір жағдайға ,нақтылы әсерге
байланысты сөздері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.