Жылдық куаты 2,4 млн т/ж құрайтын эхабин мұнайының 500 жоғары ауыр қалдығын пропанмен тазалау қондырғысын жобалау

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

«Мұнай, газ және полимерлер технологиясы» кафедрасы

« Бекітемін »

Кафедра меңгерушісі

«» 20 ж

« Мұнай және газ өңдеу технологиясы » пәнінен курстық жобаға тапсырма №

Студенттоп

Жоба тақырыбы Жылдық куаты 2, 4 млн т/ж құрайтын Эхабин мұнайының 500 жоғары ауыр қалдығын пропанмен тазалау қондырғысын жобалау

№

Түсіндірме жазбаның мазмұны

Орындалу мерзімі

Көлемі (парақ саны)

№: 1

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Кіріспе

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 2

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Әдеби шолу

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 3

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Шикізаттың физико - химиялық қасиеттері

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 4

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Қондырғының материалдық тепе-теңдігі

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 5

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Негізгі аппараттың технологиялық есептеулері

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 6

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Механикалық есептеу

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 6

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Технологиялық жүйенің сипаттамасы

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 7

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Қорытынды

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 8

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№: 9

Түсіндірме жазбаның мазмұны: Қосымшалар

Орындалу мерзімі:

Көлемі (парақ саны):

№

Графикалық бөлімнің мазмұны

Орындау мерзімі

Парақ саны

Формат

№: 1

Графикалық бөлімнің мазмұны: Жобаның ағымдық жүйесі

Орындау мерзімі:

Парақ саны: 1

Формат: А1

№: 2

Графикалық бөлімнің мазмұны: Жобаның технологиялық жүйесінің сызбасы

Орындау мерзімі:

Парақ саны: 1

Формат: А1

№: 3

Графикалық бөлімнің мазмұны: Негізгі аппараттардың сызбасы

Орындау мерзімі:

Парақ саны: 1

Формат: А1

Әдебиеттер:

1. Черножуков Н. И. Технология переработки нефти и газа ч. 1 М-химия 1978-428с.

2. Нефти СССР. Т-4 справочник М-химия 1984-787с.

3. Рудин В. М. Смирнов Г. Ф. Проектирование нефтеперерабатывающих и нефте химических заводов М-химия 1984-256с.

4. Сарданашвили А. Г. и. др. Примеры и задачи по ТПН и Г. М-химия 1980-254с.

5. Омаралиев Т. О. Мұнай мен газ өңдеу химиясы және технологиясы. Алматы білім. 2002. -303бет.

Тапсырманың берілген уақыты

Жобаны қорғау мерзімі

Жоба жетекшісі

(лауазымы, аты-жөні, қолы)

Тапсырманы орындауға қабылдауым

(студенттің қолы)

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Институт «»

Кафедра «»

«БЕКІТЕМІН»

Кафедра меңгерушісі

«»

Курстық жобаны(жұмысты) қорғау туралы

Хаттама №

пән

студенттоп

Курстық жобаның(жұмыстың) тақырыбы

Жобаны қорғау кезінде төменгі сұрақтарға жауаптар алынды:

Курстық жобаны(жұмысты) орындау кезінде (мүмкін болған 60 балдан) , қорғау кезіндегі(мүмкін болған 40 балдан) . Жалпы балы

Жоба(жұмыс) бағасы

Жоба(жұмыс) жетекшісі

Комиссия мүшесі

Қорғаған күні20

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«Мұнай, газ және полимерлер технологиясы» кафедрасы

түсіндірме жазба

(курстық жобаға)

Пән: Кәсіпорын құрал - жабдықтары және жобалау негіздері

Мамандық:

Курстық жұмысты қорғаған бағасы Орындаған

Студент

бағасы, күні қолы, аты-жөні, топ

Комиссия: Жетекші

қолы, аты-жөні

қолы, аты-жөні Нормоконтролер

қолы, аты-жөні

АННОТАЦИЯ

Мұнай қалдықтарын асфалтьсіздендіру қондырғысын жобалау бойынша берілген курстық жоба келесі тараулардан тұрады.

Республикадағы халық шаруашылығындағы мұнай өндірісінің мәні кіріспеде берілген.

Әдеби шолуда мұнайды тазалау процесі бойынша отандық және шет елдік әдебиеттер бойынша талда жасалынған. Талдау нәтижесінде өндіріс әдісі таңдалып, қондырғының құрылысы жайында мәлімет келтірілген.

Асфалтьсіздендіру қондырғысының технологиялық кестесі жазбасымен келтірілген .

Курстық жоба 27 кестеден тұрады. Курстық жобаның графикалық бөлімінің сызбалары және сызбалардың спецификациялары сызылған. Курстық жобаның графикалық бөлімі 3 беттен тұрады.

ШАРТТЫ СІЛТЕМЕЛЕР

Осы курстық жобада келесі нормативті құжаттарға сілтемелер қолданылған:

МЕСТ 22387. 2-77. Көмірсутекті газдар. Құрамындағы күкірт сутек мөлшерін анықтау әдісі.

МЕСТ 3900-85. Мұнай және мұнай өнімдері. Тығыздықты және салыстырмалы тығыздықты пикнометрмен анықтау.

МЕСТ 19134-74. Мұнай және мұнай өнімдері. Кокстенуді анықтау әдісі. МЕСТ 2177-82. Мұнай және мұнай өнімдері. Фракциялық құрамды анықтау әдісі.

МЕСТ 6321- 69. Мұнай және мұнай өнімдері. Мыс пластинкасындағы зеттеу МЕСТ 20287-74. Мұнай және мұнай өнімдері. Қату температурасын анықтау әдісі.

МЕСТ 33-82. Мұнай және мұнай өнімдері. Кинематикалық тұтқырлықты анықтау әдісі.

МЕСТ 6258-85. Мұнай және мұнай өнімдері. Шартты тұтқырлықты анықтау әдісі.

МЕСТ 2477-65. Мұнай және мұнай өнімдері. Құрамындағы суды анықтау әдісі

МЕСТ 5985-79. Мұнай және мұнай өнімдері. Қышқылдықты және қышқыл санын анықтау әдісі.

МЕСТ 6365-75. Мұнай және мұнай өнімдері. Лап ету температурасын анықтау әдісі.

СН-245-71. Өнеркәсіп орындарын жобалаудың санитарлық нормалары.

СНиП ІІ-90-90-81. Өнеркәсіп орындарының өндірістік ғимараттары. Жобалау нормалары.

СНиП ІІ-92-76. Өнеркәсіп орындарының қосалқы ғимараттары мен бөлмелері.

ҚЫСҚАРТУЛАР ЖӘНЕ БЕЛГІЛЕНУЛЕР

ГОСТ - мемлекеттік стандарт

АВТ - атмосфералық - вакуумды құбырлы қондырғы

ТЭС - тетраэтилсвинец

МТБЭ - метилтретбутилді эфир

СНиТ - санитарлы нормалар және талаптар

ББФ - бутан-бутиленді фракция

К-201 - ректификациялық колонна

Е-204-1 - 4 - шығару циклондары

202-1, К-202-2 - булату колонналары

Т-201 - жылуалмастырғыш

Н-201 - сорап

ХВ-203 - ауалы салқындататын тоңазтқыштар

ЦК-201-1 - 3 - ортадан тепкіш қыздырғыш

Э-201 - эжектор

О-201 - газбөлуші

Мазмұны

Аннотация

Шартты сілтеме

Қысқартулар мен белгіленулер

Кіріспе

1 Әдеби шолу 9

2 Мұнай сипаттамасы 17

3 Ағымдық схеманың сипаттамасы 28

4 Зауыттың материалдық балансы 32

5 Қондырғының материалдық тепе - теңдігі 36

6 Негізгі аппаратты технологиялық есептеу 37

7 Механикалық есептеу 40

8 Технологиялық схеманың сипаттамасы 43

Қорытынды 44

Қолданылынған әдеби көздер тізімі 45

Кіріспе

Миниралды майларды және май компоненттерін мұнайды атмосфералық айдаудан қалған қалдықтан немесе мазуттан алынады. Май өндіру процесі үш кезеңнен тұрады:

1 Шикізатты дайындау - май фракцияларын алу

2 Май фракцияларынан - май компоненттерін алу.

3 Компоненттерді араластыру

Шикізатты дайындау мазутты вакуумде айдау қондырғысында іске асырылады. Май өндірісінде дистилляттарды екі топқа бөледі. Дистиллятты фракцияларынан өңделген май алуға, ал қалдық фракцияларынан, гудроннан да май өңдеуге болады.

Май компоненттерін өндірісте дистиллятты фракцияларды өңдеу көп сатылы процестерде жүреді. Процестердің негізгі бағыты май компоненттерінен қажетсіз заттардан (қышқылды қосылыстардан, қанықпаған көмірсутектерден, қатты алкандардан, қысқа тізбекті полициклді ароматты көмірсутектерден, күкіртсутектен, шайыр- асфальтенді заттардан ) арылу үшін жүргізіліп май эксплуатациялық қасиеттерін жоғарлатады.

Тазалау нәтижесінде шайырлы асфальтенді заттардан айырлған майдың түсі өзгереді және кокстелуін төмендетіп, тұтқырылық индексін жоғарлатады. Қышқылдық қосылыстардан тазаланған май коррозиялық активтілігін төмендетіп, қатты көмірсутектерден арылған май сапасын қату температурасы төмендейді. Компоненттерді өңдеу өндірісі негізгі талғамды тазалау әдісіне жатады.

Қалдық майды өңдеу өндірісі дистиллятты май өндірісіне қарағанда күрделі, өйткені қалдықта шайыр - асфальтенді заттар концентрацияланады. Гудронды вакуумды айдаудан алғаннан кейін деасфальтизациялап, деасфальтизатты талғамды еріткіштермен тазалау (фенолмен, фурфуролмен) процесіне жатады [2] .

1 Әдеби шолу

Қалдық майларды вакуум қондырғысынан шыққан қалдық гудроннан өндіреді. Бұл фракцияларды 50 % - ке дейін шайырлы - асфальтенді заттар құрамында болады. Шикізатты негізінен еріген немесе дисперленген шайыр - асфальтенді заттар құрамында болады. Шикізатты негізінен еріген немесе дисперленген шайыр - асфальтен заттарын қалдықтарды күкірт қышқылымен және сұйытылған төмен молекулалы алкендермен әрекеттестіруге болады. Күкірт қышқылымен асфальтсіздендіру әсіресе оны әрі қарай түссіз деп газбен топтастыру тәсілі, шайырлы, аз мұнайлар концентраттарын қалдық майларды өндіру үшін ғана жарайды. Бірақ күкірт қышқылының шығымының көптігі және көп мөлшерде өте қиын қоспа пайдалануды қажет ететін қышқыл гудрон түзілуінен бұл әдістің тиімділігі төмен.

Гудронды және концентраттарды сұйытылған төмен молекулалы алкандармен асфальтсіздендіру әдісін тек жоғары тұтқырлы қалдық майлар ғана емес, сонымен қатар каталитикалық крекинг немесе гидрокрекинг үшін шикізат дайындауға қолданылады. Еріткіш есебінде әсіресе мұнай мвйларын өндіруде сұйытылған пропанды пайдаланады, бірақ кейбір заттарда шикізатты пропан - бутан қоспасымен әрекеттейді. МӨҒЗИ қалдақтарды асфальтсіздендіру процесін бензин фракциясымен жүргізу әдісі Добен әдісі ұсынылған. Шайыр - асфальтті қосылыстардың құрамының күрделілігі оларға деген талғамды еріткіш таңдауды қиындатады. Сондықтан май құрамындағы құнды көмірсутектерге еріткіш таңдау тиімдірек. Шайыр - асфальтен заттары бұл еріткіштерде ерімей тұнбаға түседі. Осындай май құрамындағы қосылыстардың қасиеттерін оларды бір - бірінен бөлуде пайдаланады. Май құрамындағы көмірсутектердің пропан ертіндісінде шайырлардан бөліну температурасының аумағы 50-85 ⁰ С аралығында жатыр. Температураның жоғарғы шегі пропанның сұйылу практикалық температурасымен (96, 8 ⁰ С шектелген) Процестің температурасын практикалық мәнге жақын болған сайын сұйық пропанның еріткіштің қабілеті кемиді де май көмірсутектері олардан нашар ериді, сөйтіп шайырмен бірге тұнбаға түседі. Осының нәтижесінде май шығымы азаяды. Керсінше температураны кемітсе сұйық пропанның еріткіштік қабілеті өседі де 40 ⁰ С шайыр пропанда ери бастайды. Сондықтан тазаланған майдың сапасы төмендейді.

Май шикізатының көмірсутектерінің пропанда ерігіштігі жоғары температурада (75 - 90 ⁰ С) олардың тығыздығы мен молекулалық масасының өсуімен кемиді. Шайырлар, әсіресес асфальтендер шикізаттың сұйық пропанда ең төмен ерігіштігін көрсететін заттар қатарына жатады. Пропанның асфальтсіздендіруші еріткіш есебінде пайдалануы осыған негізделген. Температураны одан әрі көтергенде көп сақиналы құрамында жоғары молекулалы көмірсутектері бөлінеді. Ерітіндіде аз сақиналы ұзын алкил тізбекті көмірсутектері қалады.

Көп сақиналы көмірсутектері мен шайырлардың ерігіштігі пропанның практикалық температурасына жақындағанда 0 - ге жақындайды, ал нафтен мен жеңіл ароматикалық көмірсутектерінің ерігіштігі төмендей береді. Пропанның ерігіштік қабілетінің температураға осындай байланысы осы температурадағы пропанның қаныққан бу қысымына сәйкес қысымдарда орын алады. Пропанның қаныққан бу қысымынан жоғары қысым түзу оның тығыздығы мен ерігіштік қабілетін өсіреді.

Асфальтсіздендіру процесін әдетте сұйытылған техникалық пропанның қаныққан буының жоғары қысымда (0, 4 Мпа - дан жоғары) 4 - 5 Мпа жүргізеді. Мұнай концентратын пропанмен араластырғанда оның алғашқы порциясы концентратта толық ериді. Бөлінуші шикізатты қанықтыру үшін қажетті еріткіш мөлшері қоспаның құрамына және температурасына байланысты. Шикізатта шайыр - асфальтендер мен жоғары молекулалы көмірсутектері көп болған сайын қанықтыруға еріткіш аз қажет болады. Температура төмен болған сайын қаныққан қоспа алуға қажетті еріткіш шығымы көбее түседі.

Қоспа температурасы тұрақты жағдайда пропанды одан әрі қоса түсуде, пропаннан және одан еріген көмірсутектерінен тұратын екінші фаза түзіледі. Критикалық температураға жақын қыздыруда жоғарыда көрсетілгендей, пропан көмірсутектерінің шектелген мөлшері ериді. Сонымен жоғары қабатты көмірсутектердің пропандағы қаныққан ерітіндісі, төмен битум қабатының қаныққан ерітінділерімен тепе - теңдікте болады. Шикізатты дәл май және битум фазасына бөлу үшін пропанның шикізатқа еселігі жоғары шикізаттың бір көлем бөлігіне пропанның үш көлем бөлігінен аз емес болуы қажет. Жоғары молекулалы көмірсутектерінің сұйтылған пропандағы ерігіштігінің шектулілігінен, шикізаттан май құрамына қажетті компоненттерді бөлу үшін еріткіштің көп артық мөлшерін пайдалануға тура келеді. Еріткіштің көп мөлшерде жұмсалуы шикізаттан бағалы көмірсутектерін бөлуге ғана емес, сонымен қатар процесті жоғары температурада жүргізуді қажет етеді, себебі мұндай жағдайда көмірсутектердің пропандағы ерігіштігі төмендейді. Бұл пропанның басқа еріткіштермен (фенолмен, фурфуролмен және т. б. ) салыстырғандағы ерекшелігі болып саналады.

Асфальтсіздендіру температурасы төмен (40 -70 ⁰ С ) жағдайда пропан еселігінің өсуімен деасфалтизат сапасы жақсарады, бірақ оның шығымы төмендейді. Сұйылтудың оптималды мөлшеріне жеткенде деасфальтизат шығымы өседі, бірақ оның сапасы Богданов Н. Ф. мәліметі бойынша төмендейді. Пропанның критикалық температурасының аймағында пропанның шикізатқа деген оптималды еселігі байқалмайды: пропан шығымы өскен сайын ондағы жоғары тығыздықты, тұтқырлы және сақиналы көмірсутектердің концентрациясы өседі. Пропанның қажетті еселігі шайыр - асфальтен заттарын тұндырғанда шикізаттағы қажетті көмірсутектерінің концентрациясына байланысты шайыры аз парафин май компоненттері көп шикізатттар үшін, шайыр - асфвльтендері көп шикізатпен салыстырғанда пропанның жоғары еселігі қажет болады. Асфальтсіздендіру процесінің негізгі факторлары тек температура, қысым және пропанның шикізатқа қатынасы ғана емес, сонымен қатар еріткіш түрі және оның тазалығы үлкен роль атқарады. Зауыт колонналарындағы асфальтсіздендіру дәрежесін деасфальтизаттың кокстенумен айқындалады. Себебі, шайырлар мен көп сақиналы көмірсутектерінің кокстенуі жоғары болады. Металдардың негізгі бөлігі асфальтсіздендіру битумдарының құрамына ауысады. Күкірт мөлшері де азаяды, бірақ шикізаттың терең күкіртсізденуі орын алмайды.

Деасфальтизат шығымы шикізат сапасына процестің жағдайына байлансты 26 - 90 % дейінгі аралықта өзгереді. Шикізаттың кокстенуінің өсіуімен деасфальтизат шығымы кемиді. Шикізатты пропанмен асфальтсіздендіруде деасфальтизат шығымының тәжірибелік мәліметтері болжағанда ерсілі - қарсылы ағымды жұмыс істейтін өндірістік колонналар.

Сұйық фазалы гудронды және концентраттарды асфальтсіздендіру процесін өндірістік қондырғыларда ерсілі - қарсылы принципте жұмыс істейтін цилиндр тәрізді (биіктігі 18-22 м, диаметрі 2, 4 - 3, 6 м) колонналарда іске асырылады. Колоннаға пропанды төменгі бөлігінен береді, ал жоғарыдан берілген төмен қарай түсуші ауыр шикізат ағымымен қарсы жанасуға түседі. Колоннаның жоғарғы жағында температура 75 - 85 ⁰ С, төменгі жағында 50 - 60 ⁰ С ұстайды. Мұндай колоннаның жоғарғы жағы мен төсенгі бөлігі жағындағы температура айырмашылығы асфальтсіздендіру градинеті деп аталады, әдетте ол 15 - 20 ⁰ С тең.

Пропаны сұйық күйінде ұстау үшін асфальтсіздендіру процесін 4, 0 - 4, 5 Мпа үлкен қысымда жүргізеді.

Колоннаның жоғарғы жағындағы температура алынатын деасфальтизат сапасын, төменгі жағында температура оның шығымын анықтайды. Колоннаның жоғарғы жағында ерітінді температруасының тіптен 2 ⁰ С көтерілуі немесе төмендеуі деасфальтизат сапасын және оның шығымын едәуір өзгертеді. Егер колоннаның жоғарғы жағындағы температураны жоғары сапалы деасфальтизат алу үшін көтерсе және сонымен бірге оның шығымын көтеру үшін төменгі жағының температурасын шеттен тыс төмендетсе, онда колонна ішкі ағымының көптігінен, төменгі мен жоғарғы бөлігіндегі айналушы ертіндінің тіптен көптігінен тұншығып қалуы мүмкін. Температураны көтергенде жоғарғы ерітіндіден бөлінентін қажетсіз компоненттер қажетсіз компоненттер колоннаның төменгі бөлігіне түсуі және пропанның қарама - қарсы ағымымен әрекеттеседі. Колоннаның төменгі бөлігі құрамында 35 % пропаны бар битум ерітіндісі шығады, ал жоғары жағынан құрамында шамамен 65 % пропаны бар деасфальтизат ерітіндісі бөлінеді. Фазаны бөлу деңгейі колоннаға пропанды беру жерінен төмен болады.

Колонна бойында температураның өзгеруі бір келкі емес, ал ол оның конценрациясына байланысты. Компоненттердің сұйық пропанда ерігіштігі оның критикалық температура аймағына жақындаған сайын кемиді; онда шайырлар мен жоғары ароматикалық көмірсутектері жақсы ериді. Мұнай қалдықтарын тазалау осы принципке негізделген.

Шикізатты асфальтсіздендірудің өндірістік қондырғылары бір және екі сатылы болады. Гудронды екі баспалдақты жүйемен өңдеумен әртүрлі тұтқырлы екі деасфальтизат шығымынан көп. Олардың қосынды шығыны осы шикізаттан бір баспалдақты әдіспен алынған деасфальтизат шығымынан көп. Бірінші баспалдақтан алынған асфалть ертіндісін екінші сатыда асфальтсіздендіріп, одан майдың қалдық құнды паарфин нафтен көмірсутектерін бөледі. Екі баспалдақты жүйе көмегімен гудроннан алынатын май шығымы 10 % өседі. Бір және екі баспалдақты деасфальтизаттар сапасы жағынан айырмашылығы айтарлықтай. Екі сатылы деасфальтизаттан өте тұтқырлы майлар алынып, пайдаланылуда. Екі баспалдақты асфальтсіздендіру колоннасындағы температура мен қысымды бірінші сатылы колоннада төмендетіп ұстайды, ал пропаның шикізатқа еселігі екі сатыда едәуір көп. Екі сатылы асфальтсіздендіруде алынатын өнімдері мен оның режимі төменде келтірілген:

Асфальтсіздендірудің бірінші баспалдағы: күкіртті күкірті аз

шикізат гудрон

тығыздық 0, 999-1, 100 0, 950-0, 956

кокстелуі % 16-20 8-10

пропанның шикізатқа еселігі 5-7/8 5-7/1

колоннадағы ерітінді температурасы:

төменгі бөлігі 62-63 55-60

жоғарғы бөлігі 75-88 75-80

деасфальтизат шығымы, % 26-30 50-55

тұтқырлық 100 ⁰ С, мм ² /с 19-22 20-22

Май құрамындағы көмірсутектердің пропан ертіндісіне шайырлардың бөліну температурасының аумағы 50 - 85 ⁰ С аралығында жатыр. Температураның жоғарғы шегі пропанның сұйылу критикалық температурасынмен (96, 8 ⁰ С) шектелген. Процестің температурасы критикалық мәнге ие болған сайын, сұйық пропанның еріткіштік қабілеті кемиді де, май көмірсутектері оларда нашар ериді, сөйтіп шайырмен бірге тұнбаға түсе бастайды. Осының нәтижесінде май шығымы азаяды. Керсінше, температураны төмендеткенде сұйық пропанның еріткіштік қабілеті өседі де, 40 ⁰ С шайыр пропанда ери бастайды. Сондықтан тазаланған майдың сапасы төмендейді.

Май шикізаты көмірсутектердің пропанда ерігіштігі жоғары температурада (75 - 90 ⁰ С) оларлың тығызыдығы мен молекулалық массасының өсумен кемиді. Шайыр, әсіресе асфальтендер шикізаттың сұйық пропанда ең төмен ерігіштік көрсететін заттар қатарына жатады. Пропандағы асфальтсіздендіруші еріткіш есебінде пайдалануы осыған байланысты. Температураны одан әрі көтергенде құрылымы жоғары молекулалы көмірсутектер бөлінеді, ерітіндіде аз сақиналы ұзын алкил тізбегі көмірсутектері қалады. Көп сақиналы көмірсутектер мен шайырлардың ерігіштігі төмендей береді. Пропанның ерігіштік қабілетінің температураға осындай байланысы (оның критикалық температкура аймағында) осы температурадағы пропанныңқаныққан бу қысымына сәйкес бу қысымында орын алады. Прпанның қаныққан бу қысымынан жоғары қысым түзуі оның тығыздығымен ерігіштік қабілетін түзеді. Асфальтсіздендіру процесінің әдетте сұйытылған техникалық пропанның қаныққан бу қысымынан жоғарылау қысымда (0, 4 Мпа - дан жоғары) 4 - 5 Мпа жүреді. Мұнай концентратын пропанмен (немесе бутанмен) араластырғанда оның алғашқы порциясы концентратта толық ериді. Бөлінуші шикізатты қанықтыру үшін қажетті еріткіш мөлшері қоспаның құрамына және температурасына байланысты болады. Шикізатта шайырлы - асфальтендер және жоғары молекулалы көмірсутектері көп болған сайын қаныққан қоспа алуға қажетті еріткіш шығыны көбейе түседі.

Қоспа температурасы тұрақты жағдайда пропанды одан әрі қоса түсуде, пропаннан және онда еріген көмірсутектерден тұратын екінші фаза түзіледі. Шикізатты дәл май және битум фазасына бөлу үшін пропанның шикізатқа еселігі жоғары шикізатқа 1 көл. бірлігіне пропанның үш көлемі бөлігінен аз емес болуы қажет. Жоғары молекулалы көмірсутектердің сұйытылған пропандағы ерігіштігінің шектелуінен, шикізаттан май құрамына қажетті компоненттерді бөлу үшін еріткіштің көп артық мөлшерін пайдалануға тура келеді. Еріткіштің көп мөлшерде жұмысалуы шикізаттың бағалы көмірсутектерін бөлуге ғана емес, сонымен қоса процесті жоғары температурада жүргізуге де қажет етеді, себебі мұндай жағдайда көмірсутегінің пропандағы ерігіштігі төмендейді. Бұл пропанның басқа еріткіштермен (фенолмен, фурфуролмен және басқа) салыстырғандағы ерекшедіктері болып саналады.

Асфальтсіздендіру температура төмен (40 - 70 ⁰ С) жағдайда пропан еселегінің өсуімен деасфальтизат сапасы жақсарады, бірақ оның шығымы төмендейді. Сұйытылудың оптималды мөлшеріне жеткенде деасфальтизат шығымы өседі, бірақ оның сапасы Богданов Н. Ф. мәліметі бойынша төмендейді. Прпанның критикалық температурасының аймағында пропанның шикізатқа деген оптималды еселігі байқалмайды; пропан шығыны өскен сайын жоғары тығыздығы және сақина көмірсутектердің концентрациясы өседі.

Пропанның қажетті еселігі шайыр - асфальтен заттарын тұндырғанда шикізаттағы қажетті көмірсутектерінің концентрациясына байлансты. Шайыры аз парафин-май компонентері көп шикізаттар үшін шайыр - асфальтендері көп шикізатпен салыстырғанда, пропанның жоғары еселігі қажет болады. Мысалы шайыры аз Ембі мұнайының концентратын асфальтсіздендіру пропанның шикізатқа оптималды қатынасы шамамен 8:1 көл., ал шайыры көп Бавли мұнайының гудронын асфальтсіздендіру процесінің температурасы да үлкен роль атқарады. Оны шағын - 50 - 85 ⁰ С аралығында ұстаған жөн, себебі 40 - 50 ⁰ С дейін бейтарап шайырлар нашар болса да пропанда ериді, ал 90 ⁰ С пропанның критикалық температурасына (96, 8 ⁰ С) жақын температурада оның көп құнды көмірсутектері ерімей шайырлармен бірге тұнбаға түседі.

Асфальтсіздендіру процесінің негізгі факторлары тек температура, қысым және пропанның шикізатқа қатынасы ған емес, сонымен бірге ертікіш түрі және оның тазалығы үлкен роль атқарады. Бутанның пропанға және этанға қарағандағы талғамдылығы төмен. Метан, этан, пропан буының сұйытылуына кедергі жасайды, ал пропилен мен бутиленнің де болуы қажетсіз. Себебі олар шайырлар мен көп сақиналы ароматикалық көмірсутектерінің кокстенуі жоғары болады.

Зауыт колонналарындағы асфальтсіздендіру дәрежесін деасфальтизаттың кокстенуімен айқындайды, себебі шайырлар мен көп сақиналы көмірсутектердің кокстенуі жоғары болады.

Асфальсіздендіру нәтижесінде кокстенушілік, тұтқырлық, тығыздық, сауле сындыру көрсеткіші және метал мөлшері (никель, ванадий) едәір төмендейді. Металдардың негізгі бөлігі асфальтсіздендіру битумдарының құрамына ауысады. Күкірт мөлшері де азаяды, бірақ шикізаттың терең күкіртсізденуі орын алмайды.

Пропанды сұйық күйде ұстау үшін асфальтсіздендіру процесін 4, 0 - 4, 5 Мпа қысымда жүргізеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.