Аристотель туралы

Кіріспе

Аристотель (б.з.б 384-322)- ежелгі грек философы және ғалымы. Көптеген ғалымдардың, соның ішінде логика ғылымының негізін қалаушы. Қ. Маркс Аристотельді ерте заманның ұлы ойшылы грек философиясының Александр Македонскииі деп атады. Аристотель Фракиядағы Стагүр қаласында туған. Афины қаласында оқып білім жетілдіреді. Он жеті жасында Платон академиясына түсіп, Платон қайтыс болғанға дейін (20 жыл бойы) сонда ғылыммен шұғылданады. Б.з.б. 343 жыл Македония патшасы- Филипп Аристотельдің баласы Александрдың ұстазы болуға шақырады.Александр патша болғаннан кейін Аристотель алдымен Стагирға, одан 335 жыл- Афиныға оралады. Мұнда келгеннен кейін өзінің мектебін- ликей ашады. Бұл мектеп сол кездегі философия мен ғылым дамыту орталықтарының біріне айналады. Александр өлгенннен кейін Аристотель Афиныдан кетіп, б.з.б. 332 ж. дүние салды. Аристотель өзіне дейінгі философия мен ғылым жетістіктерін қорытып жүйеге келтіріп, әр түрлі ғылым саласынан көптеген еңбектер жазып қалдырған.

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Аристотель
Аристотель (б.з.б 384-322)- ежелгі грек философы және ғалымы.
Көптеген ғалымдардың, соның ішінде логика ғылымының негізін қалаушы.
Қ. Маркс Аристотельді ерте заманның ұлы ойшылы грек философиясының
Александр Македонскииі деп атады. Аристотель Фракиядағы Стагүр
қаласында туған. Афины қаласында оқып білім жетілдіреді. Он жеті
жасында Платон академиясына түсіп, Платон қайтыс болғанға дейін (20
жыл бойы) сонда ғылыммен шұғылданады. Б.з.б. 343 жыл Македония патшасы-
Филипп Аристотельдің баласы Александрдың ұстазы болуға
шақырады.Александр патша болғаннан кейін Аристотель алдымен Стагирға,
одан 335 жыл- Афиныға оралады. Мұнда келгеннен кейін өзінің мектебін-
ликей ашады. Бұл мектеп сол кездегі философия мен ғылым дамыту
орталықтарының біріне айналады. Александр өлгенннен кейін Аристотель
Афиныдан кетіп, б.з.б. 332 ж. дүние салды. Аристотель өзіне дейінгі
философия мен ғылым жетістіктерін қорытып жүйеге келтіріп, әр түрлі
ғылым саласынан көптеген еңбектер жазып қалдырған. Кейбір деректер
бойынша оның еңбектерінің саны төрт жүзге, екінші бір деректер бойынша
мыңға жеткен. Арестотельдің философиялық көзқарасы “Метофизика”, “Жан
туралы”, Категориялар” және “Аналитика” деген шығармаларында жете
бағаланған. Философияның негізгі мәселесін шешуде Аристотель
материализм мен идеолизмнің екі арасында ауытқып отырды. Арестотель
ғылым классификациясында философияны ең жоғары орынға қояды. Басқа
ғылымдар болмыстың кейбір жақтарын ғана,зерттеумен
шұғылданса,философия бастаманың жалпы табиғатын зерттейді.

Философияның басқа ғылымдардан артықшылығын Аристотель былай деп
түсіндірді: “Шындығында даналық бүтіндей үстемдік құрушы, жетекші
ғылым болғандықтан, басқа ғылымдар оған қарсы сөз айтуға дәрменсіз.
Сондықтан да мақсат пен игілікті зерттейтін ғылым бірінші орынға
қойылады.” (Метафизика, М., 1934,с45).

Арестотель философиясында болмыс туралы ілімге, табиғатқа,
яғни барлық заттардың негізі болып табылатын алғашқы материяға көп
көңіл бөлінген. “Метафизикада” Арестотель табиғатты жан-жақты
зерттеумен шұғылданады. Табиғат – бір жағынан заттың пайда болуының,
зат құрамының негізі және “әрқайсысындағы алғашқы қозғалыстың көзі”
болатын болса, екінші жағынан, табиғат өздігінен өмір сүретін
заттардың мәні, “табиғат дегеніміз – форма және мән. Арестотельдің
“аспан әлемдерін еш уақытта көмесек те дегенмен біз білетіндерден
басқа да мәңгі субстанциялар өмір сүрген болар еді” деген пікіріне
байланысты, В.И. Ленин былай дейді: “ Тамаша! Сыртқы дүниенің
реалдығында күмән жоқ. Бұл адам жалпы мен жекенің, ұғым мен түйсіктің,
мән мен құбылыстың диалектикасында шатасады”. Шынында да Арестотель
Платонның идея жөніндегі идеялистік ілімін орынды сынап, заттардың
реалдығын мойындыуына қарамастан, жалпы мен жекенің өзара қатынасы
келгенде, жөн таба алмай шатасады. Арестотельдің пікірінше,
философияның пәні жалпы бола тұрса да, ол жекеленген заттардың
(құрамды мәндері) – статуя, мемлекет, т.б. түсіндіре білуі керек.
Жекеленген заттардың болмыстығын сезім арқылы білсек, жалпының
болмыстығы ой арқылы ашылады. “Метафизикада” және басқа да
еңбектерінде Арестотель заттарды табиғатын түсіндірудің төрт түрлі
себептерін көрсетеді; материалды себеп, формальды себеп, өндіргіш
себеп, мақсатты себеп. Мысалы: үй салудың бастамасы – құрылыс өнері,
мақсаты, материясы (тас, кірпіш немесе жер), формасы (ұғым).
Арестотельдің пікірінше, заттың мәнін түсіндіруде осы аталған
себептердің бәрі бірдей қамтылуы қажет. Жез мүсіннің мәнін түсіну
үшін, әрине ең алдымен оның субстраты (материясы) алып қарастыру
керек. Бірақ, тек жездің өзінен, мүсіннен, эстетикалық сезім қалай
туатынын түсіну қиын. Сондықтан зерттеуді әрі қарай жалғастыра білуге
тура келеді. Осыдан келіп: - Мүсіннің мүсін болуы неліктен? – деген
сұраққа Арестотель: - формадан, - деп жауап берді. Арестотель
философиясында форма заттың мәні әрі іс-әрекеттің көзі болып табылады.
Арестотель өзінің форма мен материя жөніндегі ілімінде олардың өзара
байланысын ашып, бұл жөнінде маңызды диалект пікір ұсынды. Алайда
Арестотельдің идеялистік көзқарасы мұнда да аңғарылады: ол – материя
дәрменсіз, формаға тәуелді деп түсіндірді. Формасыз материя өмір
сүріп, тұтастыққа ие бола алмайды. Сонымен Арестотель форманы алуан
түрлі мазмұны бар (түр, себеп-мақсат, құдірет)белсенді және
творчестволық бастама деп сипаттайды. Арестотельдің идеялистік
қателері, әсіресе оның формасы бірден бір белсенді күш, алғашқы түрткі
және материядан бұрынғы нәрсе, құдірет (форманың формасы) деп
түсінуінен артық көрінеді. Арестотель философиясының елеуліи бір
саласы категорияларды зерттеу болып табылады. Категорияларды ол
болмыстың негізі болады деп түсіндіреді және олардың мазмұнын,
ақиқаттылығын болмыспен байланыстылығына қарап анықтауға тырысады. Жан-
жақты маңызы бар ұғымдарға Арестотель 10 категорияны жатқызады. “Өзара
байланыссыз айтыла салған сөздердің әрқайсысы – деп жазады ол, - бірде
мән, бірде сапа, бірде сан, бірде қатынас, бірде орын, бірде жағдай,
бірде әрекет, бірде қайғы-қасірет (азап шегу, жапа шегу) ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.