ҚР үкiметiнiң 2005 – 2007 жж арналған орта мерзiмдi фискалдық саясатын нақтылау

ҚР Үкiметiнiң 2005 - 2007 ж арналған орта мерзiмдi фискалдық саясатын нақтылау

2004 жылы мемлекеттік бюджетті атқару қорытындылары, 2005 - 2007 жылдарға арналған аса маңызды макроэкономикалық көрсеткіштерді нақтылау және Мемлекет басшысының 2005 жылғы 18 ақпанда Қазақстан Республикасының Парламенті палаталарының бірлескен мәжілісінде «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» атты Қазақстан халқына арнаған Жолдаумен сөз сөйлеуі Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2005 - 2007 жылдарға арналған орта мерзiмдi фискалдық саясатын (бұдан әрі - бекітілген орта мерзімді фискалдық саясат) нақтылауға негіз болды.

Бұдан басқа, «2005 жылға арналған республикалық бюджет туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасын Қазақстан Республикасының Парламентінде қараған кезде Қазақстан Республикасы Үкіметінің фискалдық саясатына және аталған заң жобасына өзгерістер енгізілді.

«2005 жылға арналған республикалық бюджет туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Бюджет кодексінің, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 31 тамыздағы № 917 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2005 - 2007 жылдарға арналған орта мерзімді жоспары мен 2 және 3-бөлімдерде берілген бекітілген орта мерзімді фискалдық саясат негізінде әзірленді.

2005 жылға арналған республикалық бюджет жобасының өлшемдері: түсімдер - 1135, 8 млрд. теңге (ЖІӨ-ге 19, 4 %), шығыстар - 1223, 6 млрд. теңге (ЖІӨ-ге 20, 9 %) құрады. Тапшылық 87, 8 млрд. теңге немесе ЖІӨ-нің болжамды деңгейіне 1, 5 % (5 850 млрд. теңге) мөлшерінде жоспарланды.

Қазақстан Республикасының Парламентінде 2005 жылға арналған бюджет жобасын қарау нәтижесінде салық заңнамасына корпорациялық табыс салығы мен қосылған құн салығы бойынша енгізілген өзгерістер есебінен кіріс бөлігі 5, 055 млрд. теңгеге ұлғайтылды.

Республикалық бюджет тапшылығы 13, 7 млрд. теңгеге ұлғайтылды және 101, 4 млрд. теңге немесе ЖІӨ-ге 1, 7 % құрады.

Бюджеттің кіріс бөлігін ұлғайту, жекелеген шығыс түрлерін қысқарту, сондай-ақ бюджет тапшылығын ұлғайту есебінен түскен қаржы қаражатының қосымша көлемі:

Алматы қаласындағы білім беру және денсаулық сақтау объектілерінің сейсмотұрақтылығын күшейтуге;

тыл еңбеккерлерінің арнайы мемлекеттік жәрдемақыларын 1 айлық есептік көрсеткішке дейін ұлғайтуға;

ауылдық елді мекендердің ауыз сумен жабдықтау объектілерін салуға және қайта жаңартуға;

білім беру объектілерін салуға;

Астана қаласында көлік инфрақұрылымын дамытуға;

Оңтүстік Қазақстан тұтынушыларын энергиямен тұрақты жабдықтауды қамтамасыз етуге жіберілді.

Бұдан басқа, Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін 2005 жылға арналған республикалық бюджетте 13, 2 млрд. теңге мемлекетаралық инвестициялық банк құруға жіберілді. Банктің жарғылық капиталына Қазақстан Республикасының қатысуы банкке қатысушы мемлекеттердің рыноктық экомномикасының қалыптасуына және дамуына, экономикалық өсуге және инвестициялық қызметті жүзеге асыру жолымен өзара сауда-экономикалық байланыстарды кеңейтуге ықпал ететін болады.

Тұтастай алғанда, бюджет жобасының шығыс бөлігі (шығындар және қаржы активтерін сатып алу) 18, 7 млрд. теңгеге ұлғайтылды.

Бюджет кодексіне сәйкес 2005 жылға арналған республикалық бюджет жаңа бюджет құрылымы бойынша қалыптастырылды және мынадай көлемде бекітілді:

1) кірістер - 1128, 4 млрд. теңге немесе ЖІӨ-ге 19, 3 %, оның ішінде салықтық түсімдер - 984, 2 млрд. теңге

2) шығындар - 1089, 5 млрд. теңге немесе ЖІӨ-ге 18, 6 %;

3) операциялық сальдо (кірістер мен шығындар арасындағы айырма) - 39, 0 млрд. теңге;

4) таза бюджеттік кредит беру - 54, 1 млрд. теңге;

5) қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо - 86, 3 млрд. теңге;

6) бюджет тапшылығы - 101, 4 млрд. теңге немесе ЖІӨ-ге 1, 7 %.

Кестеде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 31 тамыздағы № 920 қаулысымен Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына ұсынылған 2005 жылға арналған республикалық бюджет жобасының, «2005 жылға арналған республикалық бюджет туралы» 2004 жылғы 2 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңымен бекітілген 2005 жылға арналған республикалық бюджеттің негізгі өлшемдері және Қазақстан Республикасының Парламенті қабылдаған бюджет жобасына түзетулер келтірілген.

кесте

2005 жылға арналған бекітілген республикалық бюджет

1. Елдің 2004 жылғы әлеуметтік-экономикалық дамуын талдау.

2004 жылы ЖІӨ нақты өсуі 9, 4 % құрады және көлемнің өнеркәсіпте 10 %-ға, құрылыста - 11, 2%-ға ұлғаюымен қамтамасыз етілді. Қызметтер секторында көліктің барлық түрімен жүктерді тасымалдау көлемі 9 %-ға, байланыс - 32%-ға, сауда - 10, 4 %-ға ұлғайтылды. Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі 2003 жылдың деңгейіне 100, 1 % құрады.

Инфляцияның деңгейі жыл бойы орта есеппен 6, 9 % мөлшерінде қалыптасты.

2004 жылы сыртқы тауар рыноктарында мұнайға және металлургиялық өнеркәсіп өнімінің жоғары бағаларымен қатар әлемдік экономиканың өсуі қазақстандық тауарлардың экспортына ықпал етті.

Ауқымды шетел қарыз капиталының келіп түсуімен қатар экспорттан түскен валюталық түсімдер ішкі валюта рыногындағы шетелдік валютаның артық ұсынысына себеп болды. Теңгенің АҚШ долларына қатысты айырбас бағамының номиналды қымбаттауы ішкі валюта рыногына көрсетілген қысымның салдары болды. 2004 жыл ішіндегі теңгенің орташа өлшемдік айырбас бағамы бір долларға 136, 04 теңгені құрады. Жыл басынан бастап теңге номиналды мәнде АҚШ долларына қарағанда 9, 3 %-ға нығайды. Теңгенің айырбас бағамының АҚШ долларына нақты нығаюы 2004 жылы 15, 3 % құрады.

Ішкі сұраныстың ұлғаюы мен теңгенің айырбас бағамының АҚШ долларына қатысты нығаюы салдарынан импорт көлемі өсті.

Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің (бұдан әрі - Министрлік) бағалауы бойынша тауарлар экспорты (ФОБ) 20537 млн. АҚШ долларын, тауарлар импорты (ФОБ) - 13783, 4 млн. АҚШ долларын, өсу тиісінше 55, 6 % және 52, 6 % құрады. 2004 жылы сауда теңгерімінің оң сальдосы 2003 жылмен салыстырғанда 61, 9 %-ға ұлғайды және Министрліктің бағалауы бойынша 6753, 6 млн. АҚШ долларына жетті.

Мұнай өндеу саласындағы шетелдік инвесторлардың қатысуымен ірі инвестициялық жобаларды, Индустриялық-инновациялық стратегияны іске асыру, сондай-ақ бірқатар салалық бағдарламаларды жүзеге асыру экономикаға тартылған инвестициялардың көлемін жоғары деңгейде сақтап қалуға мүмкіндік берді. 2003 жылмен салыстырғанда 2004 жылы негізгі капиталға инвестициялар 10, 6 %-ға ұлғайды.

2. Елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының 2005 - 2007 жылдарға арналған негізгі көрсеткіштерінің нақтыланған болжамы.

Бекітілген орта мерзімді фискалдық саясат экономика дамуының, Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2005 - 2007 жылдарға арналған бекітілген орта мерзімді жоспарының базалық сценарийіне негізделген.

Әлемдік тауар рыноктарындағы қолайлы жағдай, макроэкономикалық тұрақтылық, елде жүргізіліп отырған тиімді экономикалық саясат, халықтың өмір сүру деңгейінің жақсаруы нәтижесінде ішкі сұраныстың артуы, өндіріс секторының тұрақты жұмысы, инвестициялық климаттың жақсаруы экономика дамуының жоғары қарқынына себеп болды, бұл негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерді қайта қарау үшін негіз болып табылды.

Болжамды көрсеткіштердің ұлғаюына ықпал еткен негізгі факторлар мынадай: 2004 жылғы неғұрлым жоғары нақты база, экспорт тауарларына арналған қолайлы конъюнктура, таурлар мен қызметтер өндірісінің неғұрлым жоғары өсу қарқыны.

2005 - 2007 жылдарға арналған ЖІӨ-нің болжамы ұлғаю жағына қарай нақтыланды және 2005 жылы - 6580 млрд. теңге, 2006 жылы - 7808 млрд. теңге және 2007 жылы - 8892 млрд. теңге құрайды.

2005-2007 жылдары инфляцияның орташа жылдық деңгейі бекітілген орта мерзімді фискалдық саясатқа есептеулерде ескерілген 4, 1 - 6, 5 %-ға қарағанда, 5 - 7 % аралығында қалыптасады. Оған мұнайға және металдарға әлемдік бағаның жоғары деңгейі, шетелдік капиталдың келуі, сондай-ақ бюджеттен мемлекеттік қызметшілер мен бюджет салаларының қызметкерлеріне жалақының, зейнетақының, жәрдемақылар мен басқа да әлеуметтік төлемдердің артуы ықпал етуі мүмкін.

Соңғы жылдары қалыптасқан мұнай өңдеу секторындағы өсу үрдісін негізге ала отырып, 2005 - 2007 жылдарға арналған мұнайға әлемдік бағаның болжамы нақтыланды. Базалық сценарий мұнайға әлемдік бағаларды бекітілген орта мерзімді фискалдық саясатқа есептеулерде ескерілген бір баррель үшін 28, 5 - 32, 9 АҚШ долларына қарағанда, бір баррель үшін 40 - 42 АҚШ доллары аралығында көздейді.

Мұнайға экспорттық бағалар бекітілген орта мерзімді фискалдық саясатқа есептеулерде ескерілген бір баррель үшін 21, 4 - 24, 7 АҚШ долларына қарағанда, 30 - 31, 5 АҚШ доллары деңгейінде тұрақтанады.

Сауда теңгерімінің оң сальдосы жылына орта есеппен 5, 6 млрд. жуық АҚШ долларын құрайды.

Мұнайға жоғары бағалар инвестициялардың құйылуына, өнеркәсіптік өнімдер, көліктік қызқметтер көлемінің, сондай-ақ ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің өсуіне оң ықпал етеді.

кесте

Қазақстан Республикасының 2005 - 2007 жылдарға арналған макроэкономикалық көрсеткіштерінің болжамы (базалық сценарий)

3. Салық және бюджет саясаты.

Мемлекет басшысының «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» атты Қазақстан халқына Жолдауының (бұдан әрі - Жолдау) басты мақсаты саясатта, экономикада және азаматтардың әлеуметтік қорғалушылығын бір мезгілде арттыра отырып, әлеуметтік салада, олардың әл-ауқатын өсіруде, шағын және орта бизнесті дамытуда ауқымды реформалар жүргізу, сондай-ақ Қазақстанның көп ұлтты және көп конфессиялы халқына қатысты жатсынбаушылық саясатын жалғастыру болып табылады.

Мемлекеттің салық саясаты тұтастай алғанда, бекітілген орта мерзімді фискалдық саясаттың міндеттері шеңберінде жүзеге асырылатын болады. Сонымен қатар, Жолдауда атап көрсетілгендей, мемлекет кәсіпкерлік ортаның бастамашылықтарын іске асыру үшін қолайлы жағдайлар жасауы тиіс.

Осыған байланысты, әзірленіп жатқан Қазақстан Республикасының шағын және орта кәсіпкерлігін дамыту жөніндегі жедел шаралар бағдарламасына сәйкес салық заңнамасын жетілдірудің негізгі бағыттарына қосымша іс-шаралар енгізілді:

шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін арнаулы салық режимін қолдану саласын кеңейту және салықтық жүктемені азайту, сондай-ақ оларды инвестициялар, ең алдымен экономиканың шикізаттық емес секторына салуға тарту шараларын қабылдау;

өткізу бойынша ең төмен айналыс мөлшерін ұлғайту, ол өскен жағдайда салық төлеуші қосылған құн салығы бойынша есепке тұруға міндетті.

Сөйтіп, салық жүйесі экономикалық реттеуіш ретінде жұмыс орнындарының санын, өндірілетін жұмыс пен көрсетілетін қызметтер көлемінің ұлғаюын қамтамасыз ете отырып, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілер санының өсуін ынталандыратын болады.

Тұтастай алғанда, орта мерзімді кезеңде мемлекет жүргізетін бюджет саясатының жалпы бағыты сақталады және Мемлекет басшысы мен Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен стратегиялық және бағдарламалық құжаттарда айқындалған мақсаттар мен міндеттерге сәйкес келетін және орнықты экономикалық дамуды қолдауға, азаматтардың әл-ауқатын жақсартуға, бюджетті жоспарлау мен атқару сапасын және мемлекеттік шығыстардың тиімділігін арттыруға бағытталады.

Жолдауда көрсетілген шағын бизнесті қолдау, білім алуға қол жетімділік, студенттерге кредит берудің қазіргі заманғы жүйесін құру, халықтың өмір сүру деңгейін арттыру сияқты бағыттардағы маңызды бастамалар мемлекеттің бюджет саясатында көрінісін тапты.

2005 - 2007 жылдарға арналған мемлекеттік бюджеттің кірістері

Мемлекеттік бюджеттің кірістері 2005 жылға арналған макроэкономикалық көрсеткіштерді қайта қарау нәтижесінде, 2004 жылдың қорытындысы бойынша есептік көрсеткіштерге, сондай-ақ мұнай секторындағы кәсіпорындар бойынша біржолғы сипаттағы болжалды қосымша түсімдерге негізделе отырып нақтыланды.

2005 жылы салықтық түсімдердің өсуі алдынғы жылға қатынасы бойынша 23, 9 %, 2006 және 2007 жылдары тиісінше - 10, 6 % және 12 % құрайды.

Кірістердің болжамын есептеулерде бұрын болжанған мерзім 2005 жылғы 1 қаңтардың орнына 2006 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енетін тіркелген активтер бойынша амортизациялық аударымдарды есептеу тәртібін реттейтін Салық кодексінің ережелеріне енгізілген өзгерістер ескерілді.

2005 жылы салықтық емес түсімдер 2004 жылға теңге бағамының нығаюымен және 2004 жылғы біржолдық төлемдердің түсуімен, 2006 жылы 2005 жылға нақтыланған болжамға 5, 7 %-ға өсуімен және 2007 жылы - 2006 жылғы нақтыланған болжамға 4 %-ға ұлғаюмен байланысты 49, 2 %-ға азаюмен болжанады.

кесте

2005 - 2007 жылдарға арналға мемлекеттік бюджет кірістерінің болжамы

(ЖІӨ-ге пайызбен)

Орта мерзімді перспективада Ұлттық қорда қаражат жинақтау саясатын жалғастыру жоспарлануда.

Әлемдік қаржы рыноктарындағы қолайлы конъюнктураға байланысты мемлекеттік бюджетке табиғи ресурстарды өндірумен байланысты түсетін төлемдер едәуір ұлғайды.

2005 жылы қолданыстағы заңнама жағдайында Ұлттық қорға 128 млрд. теңге, бұл бұрын болжанған сомадан 48, 2 %-ға көп, 2006 жылы - 114 млрд. теңге (45, 4 %-ға), 2007 жылы - 107, 2 млрд. теңге (36 %-ға) сомасында түсімдер болжанады.

Мемлекеттік бюджет кірістерінің құрылымы

(мемлекеттік бюджет кірістеріне пайызбен)

2005 - 2007 жылдарға арналған мемлекеттік бюджеттің шығыстары

Оң макроэкономикалық ахуал және соның нәтижесіндегі бюджет жүйесінің барлық деңгейлерінде кірістер түсімдерінің жоғары деңгейін қамтамасыз ету мемлекеттік бюджет шығыстарын қаржыландыруды ұлғайтуға және оның құрылымын өзгертуге айтарлықтай ықпал етті.

Нарықтық экономика жағдайында еңбек рыногында жеке сектордағы еңбекке ақы төлеу деңгейімен салыстырғанда мемлекеттік қызметшілердің еңбекақысының төмен деңгейімен сипатталатын ахуал қалыптасты. Бұл мемлекеттік сектордағы жалақының деңгейін жеке сектордың деңгейіне жақындату қажеттілігін негіздейді.

Осы проблеманы шешу үшін, орындалатын жұмыстың өнімділігі мен сапасын ынталандыру, мемлекеттік қызметке жоғары білікті және кәсіптік кадрларды тарту, халықтың әл-ауқатын жақсарту мақсатында Жолдауға сәйкес 2005 жылғы 1 шілдеден бастап мемлекеттік қызметшілер мен бюджет саласы қызметкерлерінің жалақысы орта есеппен 32 %-ға, ал 2007 жылдан бастап - орта есеппен 30 %-ға ұлғайтылатын болады.

2005 жылғы 1 шілдеден бастап ең төменгі жалақы мөлшері 9200 теңгені құрайды.

Мемлекеттік қызметшілер мен бюджет саласы қызметкерлерінің жалақысын ұлғайту үшін мемлекеттік бюджетте 2005 - 2007 жылдары 242 млрд. жуық теңге, оның ішінде 2005 жылы 53, 2 млрд. теңге қосымша қаражат көзделетін болады.

Қазіргі уақытта экономика білімге негізделген дамудың сапалы жаңа кезеңінде ауысуда. Қатаң әлемдік рыноктық бәсекелестік жағдайда мемлекеттің экономикалық өсуі мен өркендеуі қазіргі заманғы ойшыл, жұмысқа қабілетті, білімді адамдарға байланысты, оларға өзін өзі барынша көрсете білу және жаңа білімдер алу үшін барлық жағдайлар жасалатын болады.

Қазақстанға қазіргі әлемде лайықты орын алуға мүмкіндік беретін тиімді жұмыс істейтін білім беру жүйесін қалыптастыру, кадрларды оқыту мен даярлаудың неғұрлым жоғары деңгейіне көшу мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 11 қазандағы № 1459 Жарлығымен Білім беруді дамытудың 2005 - 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы бекітілді, оның іске асырылуына 2005 - 2007 жылдары мемлекеттік бюджеттен 2004 жылдың деңгейіне қосымша 90 млрд. астам теңге жіберілетін болады.

Мемлекет басшысы Жолдауында білім беру жүйесін әлемдік стандарттар деңгейіне шығару, болашақтың жоғары технологиялық әрі ғылымды қажетсінетін өндірістері үшін кадрлық қорлар жасақтау мақсатында оны жетілдіру қажеттігі туралы атап өтті.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс