Металдар топырақта және өсімдіктерде

СОДЕРЖАНИЕ

Металдар топырақта және өсімдіктерде5

МЕТАЛДАР ҚОРЕКТІК ТІЗБЕКТЕ6

Ауыр металдар7

7. 1. Ауыр металдар туралы түсінік, олардың қасиеттері мен таптастылуы(жіктелуі) . 7

Қорғасынның әртүрлі қан фракциясындағы қатынас құрамы10

Ауыр металдар иондарының кейбір қажетті функциялары10

Металдардың молярлы уыттығы (Д. А. Кривошеин және т. б., 2000) 12

7. 2 Қоршаған ортаға түсетін ауыр металдардың негізгі көздері. 12

7. 2. 1. Табиғи көздер. 12

7. 2. 2. ТЕХНОГЕНДІ КӨЗДЕР15

7. 3 Ауыр металдардың атмосферада таралуы15

Ауыр металдардың атмосферада таралу түрлері15

7. 3. 2. Ауыр металдардың атмосфералық химиясы. 18

7. 3. 3. Ауыр металдардың атмосферадан ағуы/ағымы. 22

7. 4. Топырақ пен топырақ компоненттеріндегі ауыр металдар24

7. 4. 1. Топырақтағы ауыр металдардың мөлшері және олардың табылу түрлері24

7. 4 сур. Қозғалғыш металдардың топырақта пайда болуы және олардың ландшафта қайта бөлісуі (Г. В. Мотузова, Н. Ю. Барсова, 2002) 26

7. 5 сур. Рb гидрокомплекстері мен Рb(ОН) 2ерігіштігі31

7. 4. 2. Топырақ факторларының АМ таралуы мен мөлшеріне әсері. 32

7. 7 сур. Қорғасынның бұрыл орман топырағы профилінде бөлінуі32

1-фон учаскесі; 2-ластау көзқайнары маңында. 32

(И. Н. Лозановская, т. б., 1998) 32

[11] VIII топтың элементтері40

Кобальт40

никель44

ҚОРЫТЫНДЫ52

[12] Топырақ блоконосные табиғи дене, құрлықта тірі заттардың негізгі массасы шоғырланған. Ол үлкен көлемді геохимиялық жұмысты іске асырады, биосфера жағдайын теп - теңдікте ұстайды. Жер бетінің топырақ жағдайы олардың химиялық ластанумен жоғары қауіптілігін болжайды. Топырақтың табиғи ортасын қорға беретіндер қатары химиялық элементтердің техногенді прессинг, атмосфералық шөгумен түсу, құрғақ аэрозоль түрінде шөгуін, тыңайтқыш арқылы улыхимикаттармен келулерін сынап көреді. Химиялық ластағыш заттар көбінесе беткі, әсересе топырақтың экологиялық нәзік горизонтына негізгі масса болып түсуі. Топыраққа түскен техногенді химиялық заттардың тағдыры әртүрлі. Берілген биоклиматтық және топырақ - геохимиялық жағдайда көбінесе тұрақтысы аз жылжымалы жағдайда көбінесе тұрақтысы аз жылжымалы түрде болады (аккумуляция үрдісі) . Басқалары химиялық алмасу қатарына шыдап және топырақтың органикалық және минералды қосылыстарымен реакцияға түсіп, оның қасиетін өзгертеді немесе қозғалмалы қосылыс түрін, топырақта сақтай түзеді және үйлесімді жағдайда биота үшін қолайлы болады. (трансформация үрдісі) . Соңында, химиялық қосылыстың үшінші тобы - өте қозғалмалы, олар коллоидты немесе шынайы ерітінді жүзеді. Гумидті облыс топырағында топырақ қалыңдығы маңын шайып немесе жүйелі шаю режимін шығарады, жер суының деңгейіне жетіп ақырғы немесе жергілікті депрессияға беткі - бейімділік ағынымен жетіп ластайды және жергілікті ошақты қарқынды ластаудан ландшафтың геохимиялық тәуелді түйінін түзеді (шашырап түзеді) .

Топырақ - өнеркәсіп орындарынан [3] шығатын улы заттарды бірқатар деңгейде залалсыздандыратын және сіңіретін өзіндік сүзгі болып табылады. Топырақта жүретін химиялық реакциялар мен микробиологиялық процестер улы қосылыстардың трансформациясы мен аз қозғалатын формада бекітілуін қамтамассыз етеді. Топырақта токсиканттар мен олардың минерал және органикалық компоненттері арасындағы өзара байланыс арқылы пайда болатын өзгеруіне әкеліп соғады. Сонымен қатар, топырақтағы заттардың микробиологиялық трансформация активтілігі өзгереді. Осындай өзгерістер нәтижесінде топырақтың өзі өсімдіктің өсіп, дамуы үшін улы орта болып қалыптасуы мүмкін, ол биосфераның басқа компонеттерін, яғни бірінші кезекте биотаны, жер беті, жер асты суларын, ауаның жер бетіне жақын қабатын өнеркәсіп қалдықтарымен ластаушы және олардың өнімдерін трансформациялаушы бірден-бір көзі болуы мүмкін.

Өнеркәсіп қалдықтары топыраққа атмосфералық жауын-шашынмен, шаң қалдықтарымен, келіп түсуі нәтижесінде және өсімдіктердің атмосферадан сіңіріп, оларда шоғырланып, шірінді арқылы берілуімен де жинақталады.

Сырттан әсер етуші факторлар - бұлар элементтер миграциясы жүретін жағдайлар: температура, ылғалдылық, рН мөлшері, иондық потнециал мөлшері, органикалық заттың құрамы және т. т. болып табылады.

Топырақ құраушы жыныстар ауыр металдарды сулы ерітінділерден сорбция және адсорбция процестері нәтижесінде жинақтайды. Топырақ қабатындағы ауыр металдардың миграциясы мен жинақталуын қараған кезде геохимиялық барьер ұғымы енгізіледі.

Бұл терминді Перельман жер бетіндегі аз қашықтықта химиялық элементтердің миграциясының күрт азайып, соның әсерінен олардың концентарциялануы (аккумуляциясы) жүретін аймақты атауды ұсынды. Бұндай геохимиялық барьерлер, ландшафтар мен топырақтар және біртұтастар биосфераға да тән. Олар ерітінділердің субвертикалық қозғалысы (жоғарыдан төмен және төменнен жоғары) және заттардың жан-жаққа қозғалысы кезінде пайда болады.

Топырақтың жоғары қабатына техногенез өнімдірінің таралу сипаты тек геохимиялық факторлар ғана емес, ол бірқатар ластану көздерінің топографиялық және метеорологиялық ерекшеліктеріне де тәуелді екені көрсетіледі. Техногенез өнімдерінің жер бетіне таралуына макро- және мезорельеф, өсімдіктер түрлері мен топырақтың ендік ерекшеліктері де біршама әсер етеді. Техногенез өнімдері топырақ қасиеттері әжептәуір өзгеріп, элементтер миграциясына әсе етеді. Топырақтың рН ортасы өзгереді, сіңіру комплексі бұзылады және т. т.

Осыған байланысты топырақтың физикалық қасиеттері өзгеріп, өсімдіктер зардап шегеді де, делювиальды процесс пен топырақ эрозиясының күшеюіне әкеліп соғады. Ластанған топырақ өзіндік құрамы жоғалтады, су өткізгіштік қабілеті төмендейді, топырақтың су-ауа режимі нашарлайды. Кейбір жағдайларда көп жылдар бойы атмосферадан келіп түскен ластаушы заттар әсерінен топырақтың жоғары қабаты аэрозольдардың шаңды түйіршіктері, күл, шлак аралас қоспа түрінде қалыптасады.

Осылайша геохимиялық провинциялар, облыстар, аномалиялар пайда болады, олар миграцияланатын қосылыстардың белгілі бір құрамымен, ота реакциясының жағдайларымен және тотығу-тотықсыздану режимімен, жиналуымен немесе ауыр металдардың шығуымен сипатталады.

Қоршаған ортаның қорғаудың маңызды моменті және ауыр металдардың экологиялық сипаттамаларының біреуі болып олардың топырақтағы қалыпты (фонды) құрамы мен оның мүмкін техногенді өзгерістері болып табылады, бұл топырақ қабатының жағдайына бақылау жасауға, оның ауыр металдар мен ластану деңгейі және қарқынын анықтауға мүмкіндік береді.

Көбіне, топырақтың қалыпты жағдайдағы ауыр металдар құрамының маңызын айтқанда, оның жоғары тамыр ұстайтын қабатындағы құрамын түсінуге болады (0-10, 0-20 см) . Көптеген металдар негізінен сол қабатта жинақталған және органикалық заттың құрамымен корреляциялана отырып, онымен өзара байланысады.

Литосферадағы әртүрлі химиялық элементтердің сандық құрамы алғашқы рет 1909 жылы Ф. Кларк анықтаған болатын. Олардың орташа мәні кларкты мәні немесе кларк деп аталатын болды. Жер қыртысындағы элементтің орташа мөлшері пайызбен беріле отырып (кларктер), әртүрлі тау жыныстарындағы, сулардағы, тірі заттағы, ауадағы химиялық элементтердің құрамын онымен салыстыру үшін абсолютті эталон болып табылады.

Көптеген зерттеулер көрсеткендей топырақтың ауыр металдармен техногенді ластануларының сапалы және сандық сипаттамаларының ластаушы көздер мен олардың ара қашықтығына байланысты болады.

3 - кестеде Ақтөбе қаласының төңірегіндегі ауыр металдардың топырақтағы таралу бағыты мен қашықтығына байланысты құрамы көрсетілді. Ластаушыладың ішіндегі приоритеттілері қорғасын, никель, хром, цинк екені және ластау көзінен қашықтаған сайын олардың топырақтағы құрамының да азаятынын көруге болады.

3 - кесте. Ақтөбе қаласы төңіректеріндегі ауыр металдардың

топырақтағы құрамы (мкг/г)

Ескерту: * - ауыр металдардың жалпы құрамы

** - қозғалыстағы формаларының құрамы

Бірқатар зерттеулердің анықтауынша, өсімдіктердің химиялық құрамы мен ортаның элементті құрамы арасында байланыс болуы сөзсіз, бірақ көбіне ауыр металдардың өсімдіктердегі құрамы мен топырақ ерітіндісіндегі қозғалыстағы формаларының арасындағы тікелей корреляциялық байланысты бақылауға болады. Сірә, өсімдіктердің элементтік құрамының қалыптасуында екі фактор болуы кепек, олар - генетикалық және эклогиялық. Экологиялық фактор қоршаған отаның ауыр металдармен техногенді ластануында, әсіресі, олардың қозғалыстағы формаларымен ластануында жетекші роль атқарады.

Ауыр металдардың артық мөлшерінің өсімдіктерге әсері тікелей де, жанама да блуы мүмкін. Жанама әсері ауыр металдардывң топырақтың құрамы мен қасиетіне, оның құнарлылығына кері әсерін тигізуінде. Ал тікелей әсеін ауыр металдардың өсімдіктердің өзіне жиналуымен байланыстырады. 4 - кестеде ауыр металдардың жусан мен астық тұқымдастарда жинақталу концентрациясы көрсетілді. Ақтөбе қаласының айналасында әр түрлі бағытта және қашықтықта өскен өсімдіктер денесіндегі ауыр металдар құрамын анықтағанда, төмендегідей көріністер сипат берді. Атап айтқанда хром мен мырыштың жинақталуы астық тұқымдастарға қарағанда жусан өсімдіктерінде көбірек байқалады.

4 - кесте. Ақтөбе қаласы төңіректеріндегі өсімдіктердегі ауыр металдар

құрамы (мкг/г)

Өнеркәсіп орындарына жақын жерлердегі өсімдік пен топырақ қабаттарындағы металл құрамдарының арасындағы статистикалық байланыс осы металдардың ластануы кеңістіктеріне қарапайым түсініктеме береді. Өсімдіктердің топырақтағы ауыр металдардың төменгі концентрациясына олардың жоғары концентрациясынан гөрі төзімді екені анықталған, бірақ олардың мөлшерінің белгілі бер концентрацияға дейін көбеюі өсімдіктердің өмір сүру жағдайы кері әсерін тигізеді, себебі ауыр металдар химиялық элементтердің ішіндегі ең улысы болып табылады.

Мәдени ландшафтарда қорғасын, мырыш, сынап, кадмий, хром жақсы таралған. Ландшафтқа түсетін металдар жиынтығы осы аймақта адам әрекетінің сипатына байланысты. Автокөлік транспорттың қатты дамуынан және автокөлік жолдарының тығыз тармағының бар болуынан ландшафтың қорғасынмен баюын іштей жанған өңделген двигатель газының қоршаған ортаға түсетінін байқауға болады. Кадмийдің ландшафтқа түсуі фосфаттарды ауыл шаруашылығында кеңінен қолдануымен байланысты, бұл элементтің құрамы қоспа түрінде, сонымен қатар электронды және лак бояу өнеркәсіптерінің дамуында осы элемент қосылыстары кеңінен қолданды.

Мәдени ландшафтарда сынап, оның қосылыстарын ауыл шаруашылығында фунгицид ретінде қолданылуы нәтижелі және целлюлоза өндірісінде, целлюлоза-қағаз кәсіпорындарында сарқын сулармен және сарқын суы қатты қалдықтардан тазартуда қоршаған ортаға түседі. Топыраққа сынаптың тұрмыс қалдықтар қорларынан түседі, онда ол қолданылған люминесцент шамдарында болады.

Хромның белгілі мөлшері сағат, тері және ауыр өнеркәсіп дамуында қала құбырларының сарқын су тұнбаларында тыңайтқыш ретінде қолдану нәтижесінде ландшафтта кездесуі мүмкін, сонымен қатар құрамында хромы бар металлургия өндірісінің шлагымен топырақты ізбескелеуде.

Ландшафты мырышпен байыту қала сарқын суларын органикалық тыңайтқыш ретінде жүйелі қолданғанда кездесуі мүмкін, сонымен қатар далада резеңке қалдықтарын жандырғанда вулканизацияны күшейтетін элемент ретінде оның құрамында болады.

Уран, торий, радий өсімдікке топырақтан фосфорлы минералды тыңайтқыштан түсуі мүмкін, сонымен қатар құрамында осы элементтер бар тас көмір көп мөлшерде жағылатын орындардан атмосфера арқылы түсуі мүмкін.

Апатиттен алынатын фосфо сазбалшықпен ландшафтқа тұрақты стронций түседі.

Ортаның мыспен белгілі ластануы қарқынды жүзім өсірушілік орындарда байқалады, онда бұл элемент жүзімнің ауруға шалдығуымен күресуде қолданылады.

Ландшафта кадмий сирек шашыраған екі валентті элемент. Оған ыстық жер асты суларында мырыш және басқа да халькофильді элементтермен таралу тән. Кадмий мырышпен сеіктес жәнк онымен біге жиі кездесіп көптген негізгі, екі валенттілік және комплексті қосылыстарды түзеді. Ластанбаған топырақта оның мөлшері килограмда миллиграмынң оннан бөлігіне тең.

Сынап өте сирек элементтерге жатады, табиғатта көбінесе газтәрізді жағдайда таралады және сулы ерітіндіде ландшафта көбінесе шашырайды және тек белгісіз мөлшерде сазбалшық және лаймен сорбциялануы мүмкін. Таза топырақта оның құрамы килограида милиграмның жүзден бөлігін құрайды, ал қарқынды шаруашылықта қолданған топырақта тұтас милиграмға жетеді.

Қорғасын көп таралған элемент. Ландшафта көбінесе бикарбонат түрінде таралған, сонымен қатар органикалық комплекс түрінде. Ол сазбалшықпен жеңіл адсорбцияланады. Онда оның құрамы жоғары. Су режимінің жуылатын жағдайында қорғасынның кейбір қозғалғыштығы байқалады.

Металдар топырақта және өсімдіктерде

Топырақ металл иондарымен, [13] сонымен қатар сәулемен қағынуы(заражение) - бұл өз бетінше аймақ. Басқаша айтқанда радиоактивті заттар металл токсиканттарына жатпайды. Бірақ радиоактивтің қайнар көзі топыраққа, ал одан өсімдікке және қоректік тізбекке түсетін металдар болып табылады. Әсіресе келесі изотоптар қауіпті: І ¹³¹ қалақанша безіне, Sr ⁸⁹ , Sr ⁹⁰ сүйектерде, Сs ¹³⁷ бұлшықеттерге қауіпті. Радиоактивті цезий жүз есе оның мазмұнын көбейтетін лапландцев және эскимос ағзасында табылған. Егер солтүстік бұғылар жейтін балдырлар көбейетін цезий топырақта жиналса, онда бұғымен тамақтанатын солтүстік халқы осы радиоактивті металдың бір бөлігін алуға барлық мүмкіндіктері бар.

Топырақтан хлорлы ауыз суға түскенде, плутоний (ІІІ және ІV) плутоний (VІ) тез айналады, ал алғашқы екеуіне қарағанда кейінгісі адам ағзасына жеңіл енеді.

Өсімдік металл иондарын қайдан алады? Негізі қайнар көзі - олардың нәрлі ортасы, яғни топырақтың ерітіндісі. Өсімдік тамырымен металл иондарының жұтылуы метаболиттік емес, метаболиттікке тең де болуы мүмкін. Бірінші жағдайда топырақтан тамырға дейін иондардың диффузиясы өтеді, ал екіншіде биологиялық үрдіске өсімдіктің өз энергиясының шығындары қажет. Металл иондарының жапырақтармен жұтылуы, яғни фолиарлық деп аталатын, әсіресе тамырлы емес үңгірде практикалық мағынасы бар, мысалы, темірмен, марганецпен, мырышпен, кобальтпен, мыспен. Артынан жапырақпен жұтылған микроэлементтер басқа өсімдік ұлпаларына өтеді, мысалы, металдардың (избыток) шығындарының сандары сол тамырда қорда болуы мүмкін, ал металдың жапырақтармен алынған қалған бөлігі жаңбыр суымен жуылады.

Дұрыс өсімдіктің өсуіне қажетті кейбір микроэлементтерді үсінудің маңыздылығы біздің жүз жылдықта ғана қалыптасты. Қазір он шақты металдарды ғана өсімдіктер өміріне қажетті деп саналады (калий, натрий, кальций, магний, мырыш, мыс, темір, марганец) . Тағы кейбір металдар кейбір өсімдік түрлеріне қажет (литий, никель, алюминий, ванадий) . Әдебиеттердегі бар барлық металдардың иондары метаболиттік жағдайларға қатысады, яғни дем алу, фотосинтез, азот фиксациясы, күкірт ассимиляциясы. Сонымен қата ауыспалы топтағы металл иондары ферменттерді өңдейді, электрондарды ауыстыру жүйесіне кіреді, және де заттарды алмастыру реакциясында тотығу деңгейінің өзгерісін катализдейді. Ал кейбір металдар - кобальт, марганец, мыс, молибден, алюминий - суыққа төзе алатын, құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер қорғаныс механизмінің арнайы қызметтерін орындайды (бұл облыс химиктермен салыстырмалы түрде аз зерттелген) .

Өсімдіктің металл ионына және шығынның мөлшеріне байланысты байланыстылығы таңғарарлық.

Өсімдік әлеміне заттар әр жақтан келеді: атмосферадан, гидорсферадан, жоғарыда айтылғандай, литосферадан да. Кез келген элементтердің геохимиялық айналымында өсімдіктердің маңызды рөлі бар екенін әлемнің әрбір тұрғыны біледі. Өсімдіктер әлсіз болып металл коллекторына енуі мүмкін, бірақ биохимиялық және физиологиялық реакциялардың әсерінен биосферада металдардың қозғалысын қамтамассыз ете алады. Ал өсімдік ұлпасынан металды табу түрі (коллоидты, тұзды немесе комплексті), басқа тірі ағзаларға металл ионын ауыстыруда шешуші маңызды рөл атқарады.

Әр түрлі мемлекеттердің ғалымдары металл концентарциясының өсуін әртүрлі өсімдіктердің бойының өсуін жылдамдатады, одан кейін тез шегіне жетеді, аяғында езіледі деп айтқан. Әрине барлық металдардың әрекеттері дербес: өсімдіктер ашық топырақта сезімтал, ал кейбір металдар белсенді емес түрде өсімдіктермен жиналады. Бірақ өсімдіктерде металл құрамын көбейту қауіпті (Чернобыль апатынан кейінгі радиоактивті металдардың жиналып қалуы туралы қайғылы жағдай мысал бола алады) .

МЕТАЛДАР ҚОРЕКТІК ТІЗБЕКТЕ

Кейінгі ғасырдың тоқсанында ғалымдардың айтуы бойынша тамақ өнімдерінің және улы металл иондары бар сусындар тазалығын ешкім қадағаламайтындықтан қауіпті қайғылы жағдайға әкеледі. Көптеген мемлекеттерде осындай жағдайға әкелмеуі үшін немесе ескертіп қою үшін негізгі тағамдар құрамын жазып қояды. Ішкі және халықаралық сауда бақылауында тамақ өнімдері мен сусындардың компоненттеріне ең қауіпті сегіз улы элементтер бар екені енгізілген, темір, мыс, мырыш, кадмий, мышьяк, қорғасын, қалайы.

Бұл тізім басқа металдар қауіпсіз емес екендігін білдірмейді. Мысалы, сонымен қатар тамақ өнімдерінде осы элементтерді барлығы белгілі концентрацияда адам денсаулығына қауіпті болуы мүмкін: висмут, сурьма, селен, берилий, стронций, хром, алюминий, никель.

Әрине, біздің мемлекетте де тамақ өнімдеріндегі улы элементтердің құрамы қадағаланады және ерекше балалар мен диета тағамдары қатты қадағаланады.

Металдар баяғыдан адамдарға қызмет етеді. Мәдениеттің даму деңгейі металды қолданумен анықталды: Темір ғасыры, Қола ғасыры. Тек алдыңғы ғасырдың аяғында ғана химия құрылысында және ағзаның биологиялық құрылысында металл ионының рөлі түсінікті болды. Ағылшын мақалында: «Әрбір адам өз өмірінде көптеген зиянды заттарды жейді». Тағам тазалығы туралы барлық мемлекеттердегі заңдарға қарамастан дана даналығымен келіспеу қиын болады: адам қаласа да, қаламаса да көптеген жағымсыз заттарды жейді.

Егер біздің жейтін тағамдарды аспаздық кітаптар бойынша айтсақ, онда біз ақуыз + майлар + көмірсулар + минералды тұздар + дәрумендер (және кішкене тағамдық үлпілдегіштер мен бояғыштар) ғана қолданатын сияқтымыз. Шикі немесе дайын тамақ болсын анализдің көрсетуі бойынша құрамына барлық металдар кіреді.

Кейбір металдар аз мөлшерде улы (мысалы, сынап), ал басқалары олардың құралы белгілі деңгейге жеткенде улы болады (мысалы, мыс) . Сонда да, оладың көбі біздің тағамда болады! Мүмкін, қазір ластағыш деп саналатын металдар болашақта біздің өмірімізге қажетті металл ретінде (аз мөлшерде) қаралады.

Топырақта және өсімдікте ауыр металдардың табиғи концентрация білімі тазалық немесе ластану жағдайын талдауға мүмкіндік береді (2-кесте) , топырақ құнарлығы мен өсімдік шаруашылығы өнімінің гигиеналық сапасын сақтауға бағытталған сәйкес шаруашылықтарды қолдануға мүмкіндік береді. В. П. Цемко авторлармен бірге (1880) ластану деңгейіне қарай келесідей топырақтың топтасуын береді: әлсіз ластанған топыраққа құрамында элемент 2-ден 10-ға дейінгі кларктер, орташа - 10-нан 30-ға дейін кларк, аса - 30 кларктен жоғары жатады.

Өсімдіктерде байқалған қоршаған ортаның химиялық өзгерген жағдайы салыстырмалы бұзылуы құрамында ауыр металл бар фондық жағдайда өсірілген қалыпты өсімдіктермен бұндай өзгерістер салдарының түрін ашады.

Мәдени ландшафтарда атмосфера, топырақ және судың ауыр металдармен ластануы тек өсімдік өнімдерін едәуір төмендетеді деп үрей ғана тудырмайды, табиғи қалыптасқан фитоценозды, белгілі бір жағдайда фитомассаның маңызды бұзылған ассимиляциялық потециалды қауіп-қатерін келтіру, органогенездің қалыпты үрдісін бұзуға әкелу - ерекше тератологиялық өзгерістен әртүрлі жүйелілік тобының өсімдіктерінде пайда болады. (Скарлыгина-Уфимцева М. Д., 1978, 1979, 1980), бірақ ол адам мекенінің ортасының гигиеналық сапасын нашарлататыны сөзсіз. Өсімдік күлінің құрамында радионуклидтер, ауыр металдар жоғарлауда, ал өсімдіктердің күлдік құрамы сапаның маңызды көрсеткіштер ретінде қарастырылуы тиіс, себебі мінсіз биохимиялық құрамы жоғары қоректілік деңгейі өзіне лайық, егер күлде шектеусіз мөлшерде адий, полоний, ғ қорғасын, кобальт, сынап, кадмий және басқа ауыр металдар құрамында болса өсімдік ауыл шаруашылық жануарлары мен адам денсаулығы үшін қауіпті болып танылуы мүмкін. Жоғары сатыдағы өсімдіктер қандай да болмасын белгімен уланғанда және патологиялық өзгергенде, құрамында жануарлар мен адам үшін қауіпті ауыр металл концентрациясы болуы мүмкін.

[5]

Ауыр металдар

7. 1. Ауыр металдар туралы түсінік, олардың қасиеттері мен таптастылуы(жіктелуі) .

Адамзаттың сансыз негативтік істерінің ішіндегі ерекше орын алатыны, қоршаған ортаның полютанттар тобымен, яғни ауыр металдармен ластануы.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс