Егеменді елдің діни басылымдары

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3

I тарау . Дін және қазақ қоғамы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1. Қазақстандағы діни ахуал ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2. Жымысқы жаулаушылық бірлігімізге қатер немесе
сырттан келген секталар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
II тарау . Салауатты өмір кілті . дін тәрбиесінде ... ...24
2.1. Дін . тәрбие діңгегі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.2. Сауатты жұртқа сауапты насихат керек ... ... ... ... ... 26
III Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
IV Сілтеме тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 34
V Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..37

Еліміздің егемендік туына қол жеткізгеніне де он бес жылдан астам уақыт өтті. Осы жылдар ішінде аса күрделі рухани процестер жүргізілді.
Ең алдымен тәуелсіздік ғасырлар бойы аңсаған арманға жеткізді. Өз тізгіні өзінде әлем таныған шекарасы берік, құқығы толық, еңсесі биік ел болдық. Адамзат Қазақстан деген дербес мемлекеттің бар екенін, қазақ деген өміршең халықтың бар екенін білді. Есесіне азаматтарымыз да шет елдерге шығу мүмкіндігіне ие болды. Мыңдаған жастарымыз шет елдерде білім алды, ғылыми зерттеу жұмыстарына қатысты. Өнерпаздарымыз өз елінің өнерлерін әлемег паш етті. Ал спорт саңлақтарымыз өз мемлекеттерінің атынан бәйгелерге қосылып, өз елінің көк байрағын желбіретті. Тәуелсіздік жылдары ел экономикасы көтерілді. Елімізде бұрын болмаған өндіріс салалары іске қосылды. Жоғарғы оқу орындарымыз бен арнайы кәсіби білім ордаларында жаңа мамандықтар бойынша мамандар дайындала бастады. Елімізде құқықтық азаматтық қоғам орнату жағынан сүбелі жетістіктерге қол жеткіздік. Бұл процестер әлі де жалғасуда. Дініміздің кең етек жая бастауы да қуанарлық жайт. Жыл өткен сайын қазақ халқының Ислам дініне бет бұрысы жақсырап келеді. Жүздеген мешіттер мен діни оқу орындары ашылды.

1. «Атылған оқтың өзінен жаңғырығы үрейлі» ҚМДБ баспасөз қызметі. «Ислам және өркениет» №7 2005
2. «Дін ұстансақ қана дін» С. Саттарұлы «Ислам және өркениет» № 2, 2005
3. «Діндегі оппазиция іріткі салушы» ҚМДБ - ның басапсөз қызметі. «Ислам және өркениет» № 11, 2005
4. «Мүбарак тәрбие» Е. Мұқанбаев «Ислам және өркениет» № 15, 2006
5. «Миссионерден қайтсек құтыламыз?» «Ислам және өркениет» № 12, 2006
6. «Хадис ілімі хақында» Қазыбек Ахметов «Ислам және өркениет» № 3, 2005
7. Мұртаза Бұлұтай «Дін жіне ұлт», «Дәуір» баспасы, Алматы, 2006
8. «Қазақстанды кімдер билейді» Ғ. Жідігер «Иман» журналы, №3, 2005
9. «Қажылар дінімізді көркейтуге атсалыспақ» ҚМДБ – ның баспасөз қызметі «Иман» журналы, № 4, 2004
10. «Иман» журналы, № 3, 2004
11. Абдул Хамид Ф. Мархабаев, Алмагүл Құрманбаева «Ислам ілімі ғылым алгоритмі», «Үш қиян» баспасы, Алматы, 2005
12. Әбсаттар қажы Дербісәлі «Дінбасы», «Білім баспасы», Алматы, 2006
13. «Аңсар» журналы № 1, 2006
14. «Егемен Қазақстан» № 162, 2006
15. «Қазақ әдебиеті» газеті, №11, 2007
16. «Имандылық әлемі» газеті, № 9, 2006
17. «Сарыағаш» газеті, №11, 2007
18. «Атамекен ай» журналы, № 7, 2004
19. Қайрат Жолдыбайұлы «Күдікпен күрес», « Алтын қалам» баспасы, Алматы, 2005

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Журналистика факультеті
Баспа ісі және редакциялау кафедрасы

Елемесова Асемханым

Егеменді елдің діни басылымдары

Алтын қалам баспасы – имандылықтың қақпасы

Жоғары оқу орнын аяқтау үшін
қорғалатын

Бітіру жұмысы

Ғылыми жетекшісі – “Білім” баспасының директоры, жазушы Ж.Нұсқабаев
Ресми сарапшы – ҚМДБ – ң баспасөз хатшысы Оңғарқажы Өмірбек
Баспа ісі және редакциялау кафедрасының
2007 жылғы “ ... ” ... ... ... ... ... мәжілісінде
талқыланып, қорғауға жіберілді

Кафедра меңгерушісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ф.ғ.к. доцент Сақ Қ.Ө.

Мемлекеттік емтихан комиссиясының сараптауына қабылданды
Диплом қорғау күні: 2007 жылғы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Комиссия хатшысы ... ... ... ... ... ... ... .филол. ғыл. кандидаты
Шыңғысова Н.

Алматы 2007
Мазмұны

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... . 3

I тарау - Дін және қазақ қоғамы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1. Қазақстандағы діни ахуал
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2. Жымысқы жаулаушылық бірлігімізге қатер немесе
сырттан келген секталар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
II тарау - Салауатты өмір кілті - дін тәрбиесінде ... ...24
2.1. Дін - тәрбие
діңгегі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
2.2. Сауатты жұртқа сауапты насихат керек ... ... ... ... ... 26
III Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
IV Сілтеме тізімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 34
V Қосымша
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37

Кіріспе
Еліміздің егемендік туына қол жеткізгеніне де он бес жылдан астам уақыт
өтті. Осы жылдар ішінде аса күрделі рухани процестер жүргізілді.
Ең алдымен тәуелсіздік ғасырлар бойы аңсаған арманға жеткізді. Өз
тізгіні өзінде әлем таныған шекарасы берік, құқығы толық, еңсесі биік ел
болдық. Адамзат Қазақстан деген дербес мемлекеттің бар екенін, қазақ деген
өміршең халықтың бар екенін білді. Есесіне азаматтарымыз да шет елдерге
шығу мүмкіндігіне ие болды. Мыңдаған жастарымыз шет елдерде білім алды,
ғылыми зерттеу жұмыстарына қатысты. Өнерпаздарымыз өз елінің өнерлерін
әлемег паш етті. Ал спорт саңлақтарымыз өз мемлекеттерінің атынан
бәйгелерге қосылып, өз елінің көк байрағын желбіретті. Тәуелсіздік жылдары
ел экономикасы көтерілді. Елімізде бұрын болмаған өндіріс салалары іске
қосылды. Жоғарғы оқу орындарымыз бен арнайы кәсіби білім ордаларында жаңа
мамандықтар бойынша мамандар дайындала бастады. Елімізде құқықтық азаматтық
қоғам орнату жағынан сүбелі жетістіктерге қол жеткіздік. Бұл процестер әлі
де жалғасуда. Дініміздің кең етек жая бастауы да қуанарлық жайт. Жыл өткен
сайын қазақ халқының Ислам дініне бет бұрысы жақсырап келеді. Жүздеген
мешіттер мен діни оқу орындары ашылды. Сонымен қатар дін саласында көптеген
кітаптардың жарық көруі газет журналдарға деген халықтың сұранысының көбеюі
және дүниежүзілік діни ұйымдардың басын қосқан дүркіреген ассамблеяның
Қазақстанда өтуі де егемендіктің жемісі. Және де Алматыдағы Орталық
мешіттің ашылуы, әл - Фараби даңғылы бойындағы университеттің ашылуы, діни
басылымдардың сан және сапа жағынан жоғарылауы, облыс орталықтары мен
Астана қаласында сондай - ақ Республикамыздың жекелеген аймақтарында
көптеген мешіттердің ашлуы, тағысын тағы. Осындай үлкен де белсенді
шаралардан еліміз баспалары да сырт қалған жоқ. Әрбір баспа өз шама
шарқынша, заман талабына сай, халық сұранысына орай қызмет етуде. Мысалыға
Алтын қалам баспасы. Бұл баспа жөнінде тақырыпты баяндау барысында
кеңінен мағлұмат беріледі.
Тақырыптың өзектілігі - бұл қазіргі таңда қоғамымызда белең алып отырған
дін саласына байланысты көптеген мәселелердің басылымдар арқылы халыққа
жеткізіліп, елді елең ектізер жайттармен хабардар етуі. Баспасөз арқылы
еліміздегі келімсек діндер мен өз ішіміздегі діни түрлі ағымдар мен
олардың зардаптарын түсіндіріп жеткізу. Исламның кереметтерін басылымдар
арқылы халық жүрегіне ұялату.
Бітіру жұмысының мақсаты – еліміздегі көктемгі жауыннан кейінгі қаптап
кететін көбелектей болған діни ұйымдардың ашықтан - ашық өз насихаттарын
жүргізіп қалай болса солай қазақ жастарының санасын улап, өз санаттарына
ілестіріп жатады. Міне, сондай діни ұйымдар жайлы баспасөз беттері мен дін
саласындағы оқу құралдарында жарияланған мәселелерге жалпы шолу жасау.
Дін атын жамылып, астарында саясатты көздеген уағызшыл миссионелерге
қарсы тұрудың дара да әділ жолы – Ислам дінін уағыздау. Исламның ғажаптары
мен пайдасын қазақ жастарына толық түсіндіріп жеткізу. Исламның сан жетпес
хабардар етіп тура жолға бастау.
Дипломдық бітіру жұмысының міндеті – аталған мәселелерді дәлелді түрде,
деректермен салыстырып қарау барысында жүзеге асыру.
Дипломдық жұмыстың зерттелуі – бұл тақырып бұрын зерттелмеген тың
тақырып болғандықтан алдағы уақытта терең зерттеуді талап етеді.
Бітіру жұмысының деректері - деректер негізінен Иман, Ислам және
өркениет, Мұсылман, Аңсар, т.б. ғылыми танымдық рухани баспасөз
беттерінен, Әбсаттар қажы Дербісәлі Дінбасы, Мұртаза Бұлытай Дін және
ұлт, т.б. еңбектерден алынды.
Жалпы дипломдық жұмыс кіріспе бөлім, негізгі бөлім, қорытынды,
пайдаланған әдебиеттер, қосымшадан тұрады.

I тарау - Дін және қазақ қоғамы
Заң жүзінде дінді мемлекеттен бөлек дегенмен бүгінгі қоғам болмысында
бұл екеуінің ара жігін айыру мүмкін емес. Себебі, адамның тәні мен ішкі жан
дүниесі өзара үйлесімді дамиды. Кешегі Кеңестік тұстағы дінді апиын санау
көзқарасы көбіміздің әлі күнге санамызда қалып қойған. Дін десе талай зиялы
қауымның көз алдына мешіттерге күні кешеге дейін кебісін, мәсісін сүйрете
басып, барып-келіп жүретін шал-шауқандар мен сақалдары омырауына түскен
дағарадай сәлделі молдалар елестейді. Өйткені исламның үлкен өркениет пен
мәдениет, ғылым мен білім екенін әлі толық ұғына алмағандар арамызда
баршылық. Мұның бірден бір себебі - бүгінгі бүгінгі ең қуатты насихат
құралы –бұқаралық ақпарат құралдары - баспасөз бен телеарналар дінімізге
үстірт қарайды, тіпті оны саясатпен де шатастырып жатады.Бұл мәселеге Оңғар
қажы Егемен Қазақстан газетінде жарияланған Дін діндарларға ғана керек
пе? мақаласында кеңінен талқыланады [162. 4] Мұның да себебі жоқ емес. Дін
дұшпандары исламға түрлі измдерді таңып, жұртқа құбыжық етіп көрсетуге,
одан шошындыруға барынша тырысып бағуда. Көзі ашық, көңілі ояу, кімкіиге де
белгілі: ислам діні Аллаһтың хаһ жолына бастайды. Әлгі айтылған измдерге
үш қайнаса сорпасы қосылмайды. Ислам халықты бірлік пен ынтымаққа үндейді.
Осы дініміздің асылдығын көпшілікке насихат түрінде жеткізу кемшін екені
рас. Осы кемшілікті және дін туралы заңымыздың осалдығын пайдаланып, қазақ
топырағында өніп-өспеген, тамыр жаймаған неше түрлі келімсек, жат секталар
мен ағымдар ту сыртында тұрған шет елдік алпауыт діни ұйымдардың жан-жақты
қолдауы мен қандастарымызда алдарқатып өздеріне тарту үстінде.
1. Қазақстандағы діни ахуал
Дін қашанда қоғаммен байланыста болған. Дінді әлеуметтік тұрғыдан
зерттеу діннің жай күйін ашып көрсетіп береді. Бұл жөнінде Мұртаза
Бұлұтайдың Дін және ұлт еңбегінде кеңінен талқыланады.
Елімізде дін социологиясы ілімдері соңғы жылдары ғана жандана
бастағанын ескергеніміз жөн. Бұл туралы пікірлерімізді баяндамас бұрын,
алдымен дін социологиясының зерттеу тақырыбы және дамуы хаында айтылық.
Қысқаша айтқанда, дін социологиясы адамдардың дінге негізделген әлеуметік
қатынастарын зерттейді. Әлеуметтік қатынастардағы діннің ықпалды ролін
жоққа шығаруға болмайды. Соңғы ғасырларда батыс қоғамдарында діннің
нормативтік күші шектелген сайын діни феномендердің зерттелуі таза теология
мәселесінен гөрі, социология, саясаттану, антропология, құқық, психология
сиқты эмприкалық ілімдердің зерттеу нысанына айналған. Сондықтан дін
әлеуметтік феномен ретінде социологтар үшін аса маңызды зерттеу объектісі
ретінде қарастырылуда. Дін соцологиясы діннің кейбір бағыттары бойынша
адамдарды белгілі әлеуметтік әрекеттерге жетелейтін қоғам сегменттерінің
пайда болуын зерттейді. Мәселен, белгілі бір діннің, яки сектаның мүшелері
өздерінің діни нанымдары негізінде белгілі бір әлеуметтік іс амалдарды
жүзеге асырып жатса белгілі бір формада киініп, белгілі қоғамдық
қатынастарға түсіп жатса, бұл тікелей дін социологиясының зерттеу саласына
кіреді.
Енді дін социологиясының зерттеу әдістері туралы айталық. Эмприкалық,
яғни тәжірибеге сүйенген ілім ретінде дін социологиясы нақтылы зерттеулер
мен тәжірибелерді жүзеге асырады. Діннің қоғам өміріндегі маңызды орны уә
ықпалын анықтацдаға ең тиімді әдіс адамдармен сұхбаттар жүргізу (тікелей
кездесу әдісі) және діни топтар мен секталардың маргиналды діни ағымдардың
ритуалдері мен жиналыстарына қатысу және тәжірибе жинақтау(эмприкалық
әдіс). Бұған қоса діни мәтіндер мен баспасөзде келтірілген діни
ақпараттарды сұрыптау, талдау герменевтикалық сараптау пайдалы әдістерге
жатады. Жиналған материалдар сапалы һәм саналы сарапқа салынбайынша ғылыми
нәтижелер шығаруға болмайды.
Діни іс әрекеттер екі формада жүзеге асырылуы мүмкін. Біріншіден,
кейбір адамдардың, яки тұтастай қоғамның белгілі уақыттарды белгілі іс
әрекеттерді жүзеге асыруы. Мұндай жағдайда діни өмірді ұйымдастырушы діни
ұйымның болуы шарт емес. Екіншіден, діни іс әрекеттерді белгілі ұйымдардың
ұйымдастыруы және олардың мән мағынасын белгілеуі. Осы тұрғыдан алғанда дін
социологиясы діни ұйымдар мен қоғамның әлеуметтік тұрғыдан талдауын мына
мәселелер бойынша жүзеге асырады.
1. Діни ұйымды сипаттау
2. Діни ұйым дардың сипатталуы
3. Діни ұйымдардың типологиясы
4. Діни ұйымдардың дамуы
5. Діни жамағатты сипаттау
6. Діни жамағаттың құрылымдылық жүйесі
7. Діни жамағат мүшелерінің діни ұстанымдары мен өрнектері
8. Діни жамағат уә қоғамның қатынасы
9. Діни сипаттары бойынша қоғамның әлеумметтік топтарға жіктелуі
10. Әлеуметтік жіктер жүйесінің дінмен арақатынасы
11. Әлеуметтік таптардың спецификалық діндарлығы
12. Діни көпшілдік және әлеуметтік таптарға жіктелуі
13. Дін және әлеуметтік динамикалардың арақатынасы.
Адамдардың саяси өміріндегі діни әрекеттер мен ұстанымдарды зерттеу дін
социологиясының міндеттеріне жатады. Зерттеулер азаматтардың дауыс беруінде
діни факторлардың айтарлықтай рол атқарғандығын дәлелдеген.
Дін социологиясының ендігі зерттеу саласы жанұя қатынастарындағы діннің
ролі.Бұл сала жанұяның діни әлеуметтік тұтастығын, жанұя өміріндегі дін
факторларынң ролі мен діни ритуалдері (үйлену, ажырасу, жанұя құрылымы,
өлім, балалардың жыныстарына қарай тәрбиелен ерекшеліктері, жанұядағы қарт
мүшелердің орны, туыстық қатынастардың әсері т.т.) жан жақты зерттейді. Дін
социологиясы, сонымен қатар дін және әлеуметтік қақтығыстардың арақатынасын
анықтаумен де шұғылданады. Алуан этникалық топтар мен діндерден құралған
Қазақстандық зерттеушілер үшін бұл сала тың һәм маңызды.
Бізде дін социологиясы, оның ішінде ислам социологиясы саласындағы
зерттеулер енді енді бастап келе жатқанын айта кеткен жөн. Мұның себебі
ретінде дінге қарсы негізделген бұрынғы томаға тұйық қоғамның әсері
позитивист һәм профан ұстанымдары мен Батыстың отарлау жүйесінің осы
саладағы қзінің үстемдігін дәлелдеуге бейімделген бір жақты шолақ
харекетінің салқын ызғарын айтуға болады.Бізде жалпы дін мәселесі көп
жылдар бойы еленбей келе жатқан күрделі де маңызды ғылым саласы. Дін
дегенде тек діннің ғибадат жағын яки естен танып зікір салуды ғана
ойлайтындар бар . Соңғы ғасырда дін социолгиясы саласында қомақты еңбектер
жазған ғалым ретінде философия ғылымдарының докторы, профессор Хилми Зия
Үлкенді айтуға болады.Ол Түркияда дін социологиясының негізін
қалаушылардың бірі. Оның ондаған рет басылған және сала мамандарының басты
құралына айналған еңбектерінен социологияға қатыстылары мыналар Әлеуметтік
доктриналар тарихы , Әлеуметтану, Әлеуметтануға кіріспе, Дін
социологиясы.
Еліміздегі дін социологиясы саласындағы зерттеулерде батыстағы ғылыми
ағымдардың шырмауына түспей, мәселеге шынайы тұрғыдан қарғанымыз абзал.
Дін социологиясын зерттеуде Батыс елдерінде қолданылып келе жатқан
әдістердің бірі социография әдісі. Бұл әлеуметтік қарым қатынас
феномендерін сипаттауға бағытталған әдіс. Осы әдіс бойынша әлеуметтік
өмірдің белгілі бір мәселесі хақында деректер жиналады, тәжірибелер
жасалады. Социорафиялық талдаулар практикалық тұрғыдан пайдалы болғанымен,
терң ғылыми дәрежелерге апармауы мүмкін. Сонан соң мұндай қолдан жасалған
материалдардыБатыстың тек өз мүддесі үшін ғанғ пайдаланатынын ұмытпаңыз.
Ислам діні өзге діндермен көптеген ұқсас жақтары болғанымен нақтыы
монотеизм, яғни тәухид қағидасына негізделген, көптәңірлі (политеистік)
қоғамда пайда болғанына қарамастан, Мекке қоғамның мәдени үрдістеріне
қарсы бағытта қалыптасқан дін. Демек, ислам социологиясы мұсылман
қоғамдарды зерттеген кезде Батыстың ұстанымдары мен әдістеріне гөрі зерттеу
субъектісіне тән әдістерді қолдану тиімді болады. Ислам социологиясы туралы
зерттеулерде осы діннің универсалдық, күллі ғаламдық сипатын ескрген жөн.
Жалпылап алғанда дін социологиясын, жалқы ислам социологиясын зерттеуде
жоғарыда аталған проблемаларға қоса мынандай қиыншылықтарды айтуға болады.
Дін социологиясы саласында жазылған әдебиеттер тым аз я тіптен жоқ. Батыс
авторлары мен мұсылман зерттеушілердің маңызды еңбектерінің бірде бір
қазақшаға аударылмаған. Бұл проблема тәуеліз ел ретінде біздің ғылыми
дамуымызға аса жойқын соққы беруде.
Жалпы дін саласындағы зерттеулерге, оның ішінде, әсіресі ислами
зерттеулерге зайырлылық қағидасы алға тартылып, мән берілмеуде. Христиан
мемлекеті болғанына қармастан, Германиядағы жиырма шақты ислам ғылымдары
мыңдаған студенттердің білім алып жатқанын айтсақ жеткілікті. Батыс елдері
мен Америкада көптеген инститтуттар уә арнайы зерттеу орындары йаһудилік,
христиандық, ислам және өзге де діндерді әлеуметтану, саясаттану,
экономика, құқық, философия т.т. тұрғысынан зерттеуде. Жаппай жұмыс істеп
жатқан бұл ұйымдар аталмыш елдердің әлеуметтік, саяси, экономикалық,
өміріне айтарлықтай маңызды үлес қосуда. Олардың бізде жүрген зерттеуші,
барлаушылары да арнайы материалдар жіберіп, өз миссиаларын орындауда,
Дін социологиясы тікелей теолгияның жұмысы деп бағлаушылық. Бұл да теріс
пікір. Жоғарыда айтқанымыздай, дін социиологиясы мен теологияның ортақ
мәселелері бек көп. Бірақ, Христиан теологиясының қағидаларын басқа
діндерге, мәселен, исламға телуге болмайтынын ескерген жөн. Батыс
ғалымдарынң өздері өскен христиан ортаның әсерімен дайындалған қалыптарын
басқа діндерге қолдануға болмайды. Мәселен, Америкадағы протестант
тариқаттары басаған фундаментализмдғ мұсылмандарға тән феномен етіп
көрсетуге тырысушылық бар.
Ислами зерттеулердің соны көрініс табуы үшін бізге Батыс тілін жақсы
меңгерген, бірақ Батысқа сатылмаған, өз діні мен руханиятына берік, ислам
ғылымдарын заманауи ғылыми жетістіктер негізінде зерттейтін, өзін өткен
тарихпен шектемейтін, болашаққа үмітпен иждаһаттылықпен ұмтылатын және
Құранды басшылыққа алатын мамандар қажет.
Сонда ғана біз нағыз өркениеттің төрінде боламыз!
Еліміздегі діни ахуалды мемлекеттік тұрғыдан бір жүйеге келтіріп
реттеудің сәті әлдеқашан туған-ды. Елімізде негізінен екі дін бар десек
болады. Олар – ислам және христиандық. Ислам дінін ұстанушылар Халық
санының шамамен 67-70 пайызын құрайтын 24 этникалық топ. Республика
халқының 58 пайызы қазақтар және оларға қоса ұйғыр, татар, өзбек, түрік,
курд, дүнген шешен, әзербайжан, башқұрт,ингуш, балгар қатарлы бауырлас
халықтар түгелдей ислам дінін және оның ішіндегі сунни (суннит) жолын
ұстанады. Тек, әзербайжан, және курд халықтарының бір бөлігі мен шағын
ирандық топ қана шиға(шиит) жолын ұстанады. Осы арада ислам дінінің
Қазақстанның негізгі діні екенін және халқымыздың тарихында үйлестіруші,
қйымдастырушы һәм біріктіруші күш ретінде ең маңызды орын алғанын атап
айтуымыз керек...
Қазақстандағы екінші орынды дін христиандықтың бүгінгі ахуалы исламмен
салыстырғанда тым күрделі. Біздегі христиандық (мәсіхшілдік) алуан түрлі
конфессиялар мен секталардан құралған және бір діни орталыққа бағынбайтын
бытыраңқы көрініс береді.
Қазақстандағы мұсылмандар мен христиандар жалпы халықтың 97 пайызын
құрайды. Бұларға қоса елімізде көптәңірлі (политеистік) және атеистік
бағыттағы нанымдарды ұстанатын шағын топтармен қатар біртәңірлі (монотеист)
йаһудилік(иудаизм) дінінің уәкілдері бар. Әсіресе, йаһудилер(еврейлер) мен
олардың діни бірлестіктерінің саны тәуелсіздік жылдарында шектен тыс
артқан. Тәуелсіздікке дейін бірде бір діни ұйымы болмаған йаһудилердің
бүгінгі күні 25 діни бірлестігі бар. Және олардың барлығы облыс
орталықтарында дерліктей синагогалары жұмыс істеп жатыр. Орталық Азия
бойынша ең үлкен синагога жуырда Астана қаласында ашылған. Израил, АҚШ және
өзге елдердегі бас раввиндер елімізге жиі келіп, ресми адамдар, кәсіпкерлер
және жамағат уәкілдерімен кездесулер өткізуде. Қазақстан йаһудилері
құрылтайы Шалом деп аталатын газет шығарады. Йаһудилердің елімізде
санының артуы және бұдан да дамуы күтілуде...
Соңғы жылдары елімізде үгіт насихат жұмыстарын күшейткен дәстүрлі емес
діни ағымдар қатарынан Сайнтолгия шіркеуі, Бахаизм, Қадиания(Ахмадия),
Кришна қоғамы, Сатанизм, Виссорионство шіркеуі сияқтыларды атауға болады.

Ел мен жер тұтастығын сақтауда дініміздің тұтастығын сақтау айрықша.
Дін адамзаттың қоғамдағы өмірін, азамат ретіндегі өмірін, жанұядағы
өмірін, бұл дүниеден кейінгі өмірін (ақиреттегі) реттейді. Мен кіммін,
қайдан келдім, қайда барамын, бұл жаратылыс қалай болды, өмір қалай пайда
болды, бұл әлемді, бұл космосты жаратқан қандай күш деген сұрақтар бұдан
мың жылдан кейін де адамзатта бола береді. Сұраныстар қажеттіліктер
болғандықтан адамзат өмірінде дін әрқашан болады.
Алтын қалам баспасы - имандылықтың қақпасы
XXI ғасыр ғылым мен технология саласына ғана үлкен жаңалықтар енгізіп
қоймай, халықтың рухани өміріне де өзгеріс әкелді. Жаңа заманға сай рухани
ой талғамы өскен халықтың бүгінгі күні саладағы жаңа әдебиетке сұранысы
ерекше. Осы тұста Алтын қалам баспасы қоғамның мәденирухани өміріндегі ең
өзекті тұстардың тамырын дөп басып, шөліркеген елдің шөлін қандыратын,
халыққа аса қажет, рухани, танымдық, этикалық, эстетикалық мазмұнды
еңбектер мақсатында ашылып отыр.
Ата-дәстүр мен жоғалтып алған рухани құндылықтарға қайта оралып қайта
жаңғыртып жатқан қазіргі таңда дәстүрлі дініміздің де әдеби жәдігерлерін
қайта қалрына келтіріп, жаңа рухани құндылықтармен толықтыру - дәстүрлі
қоғамымызды сақтаудың бірден бір жолы екені анық.
Осы тұрғыдан Алтын қалам баспасы - қазіргі қазақ рухани өмірін
жаңартудағы ең ізгі жаңалықтардың бірі.
2004жылы қыркүйек айында ашылған Алтын қалам баспасынан бірнеше
әдебиетер жарық көріп те үлгерді. Олардың қатарына Құран кімнің сөзі?,
Ақиқат шуағы, Саңлық сахабалар, Құрен әліптесі тәжуид қағидалары
сынды жаңа еңбектер бар. Ал бұрынырақта жарық көрген Ислам ғылымхалы мен
Адамзаттың асыл тәжі халықтың қызу сұранысымен баспадан екінші рет шығып
та үлгерді.
Бұл басылымдар бізге нені ұқтырады, мұнда исламның қандай сырлары
қамтылады? Соған қысқаша тоқталып өтсек.
Ислам ғылымхалы – дінтанушылар Мұхитдин Исаұлы мен Қайрат
Жолдыбайұлының бұл еңбегі ислам діні қағидалары мен шариғат негіздерін
мұсылман жұртшылығына кең көлемді таныту мақсатында шықты. Кітапта Ханафи
Мәзхабы бойынша ислам дінінің негізгі бес парызына кеңірек тоқталумен
қатар, мінажаттардың атқарылу барысы, шарттары, оларға берілген ислами
үкімдер түгел таратылып, түсіндірілген. Бұған қоса шариғат заңдарының
әйелдерге қатысты ерекшеліктері де арнайы ескерілген. Ақиқат шуағы -
автор Қ. Жолдыбайұлы. Кітапта Аллаһ Тағаланың барлығы мен бірлігі
пәлсапалық тұрғыдан арнайы дәлелденіп, ғаламдағы керемет жүйенің өз өзінен
кездейсоқ пайда бола алмайтындығы жаратылыс ғажайптарынан көптеген мысалдар
келтіру арқылы дәлелденген. Бұған қоса Дарвинизм теориясы ғылыми
дәлелдермен жоққа шығарылған. Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) Ұлы
жаратушы тарапынан жіберілген шынайы елші екендігі нақты әрі қисынды
тұжырымдар негізінде зерделенген. Өлгеннен кейін тірілудің шүбәсіз
екендігі де Құран аяттарымен дәлелденіп Тағдыр мәселесімен кеңінен
талқыланған. Таралымы 6000 дана.
Саңлақ сахабалар авторы- Алау Әділбаев.
Еңбекте пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) саңлақ сахабаларының өнегелі өмір
жолы көркем суреттелген. Сондай –ақ олардың Ислам дінін жайып таратудағы
ерен еңбектері, көзсіз батырлықтары, адалдық пен шынайылықтары әрдайым
пайғамбарымыздың қасынан табылып, қолдау көрсеткендіктері шынайы
баяндалған. Бұған қоса (Ашара и мубаиришара) деп аталатын кзі тірісінде
жаннаттық екендіктері білдірілген сахабалардың ерекшеліктері, әйел
сахабалардың өмірлері, ғалым саххабалардың еңбектері жайлы тарихи деректер
келтіріліп, олардың ғибратты ғұмырлары суреттелген.
Құран әліппесі және тәжуид қағидалары кітапта араб әліппесіне сауат
ашумен нақышына сай дұрыс оқып үйренудің қағиалары толықтай қамтылған.
Сондай ақ арабшадағы тіл дыбыстарының негізге алынып,грамматиклық
зңдылықтара бағыну көзделген.Бұған қоса Құранның қысқа сүрелері мен
дұғаларының да мағыналары да айшықталған.Авторы Ғалымбек Мақсұтбекұлы.
Құран кімнің сөзі-авторы М.Исаұлы.
Кітапта қасиетті Құран кәрімнің құдіреті күшті бір ғана Алла тарапынан
түскендігі бұлтартпас айғаұтармен айшықты дәлелденген.Сонымен қатар
Құранның өзіне дейінгі Інжіл, Таурат секілді басқа да қасиетті кітаптармен
байланысы айшықты баяндалған. Құран аяттарымен Пайғамбар хадистерінің
айырмашылықтары салыстыра әңгімеленген. Құранның тамаша сөз кестесі
екендігі аяттар арасында ешқандай қарама-қайшылықтарыдың кездеспеуі, Құран
мен ғылымның өзара астастығы және мұғжизалығы айшықталған.
Адамзаттың асыл тәжі автор Д. Өмірзақызы.
Кітап әлемге соңғы пайғамбар ретінде жіберілген хазіреті Мұхамедтің
(с.ғ.с.) өмірбаянын танытуға арналған.Ол келмей тұрып Араб түбегіндегі
халықтың мүшкіл халі мен оның келетіндігін сүйіншілеп қасиетті
қолжазбаларда келтірілген мәліметтер кітапта орамды тілмен
баяндалған.Кітапта хазіреті Мұхаммед пайғамбырдың Ислам дінін жаю барысында
дұшпандарынан зорлық зомбылығы,пұтқа табынушылармен болған күрестерде
көрсеткен табандылығы,Меккеден Мәдинаға көшуі,тіпті өмір жолы кітапта
жүйелі баяндалған.Тираж саны 6000 дана.
Пейішке жетелер пейіл - авторы М. Исаұлы.
Кітапта Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) хадистерін арқау ете отырып
алынған шағын әңгімелер әсерлі баяндалып, кең тартыла түсіндірілуі оқырман
қауымды терең ойға жетелеп, көпшілдік, тақуалық, қанағатшылдық, даналық
секілді түрлі адамгершілі, ізгілік, имандылық қасиеттерге баулиды.
Құлшылық құпиясы - авторы Сафвет Сених. Бұл еңбек ислам дініндегі бес
парыздың қоғам өмірін реттеуде алар орны,сонымен қатар өзіміз күнделікті
өмірде аса мән беріп байқай бермейтін, дәрет, ғұсыл, тазалықпен аяқ – қолды
жуудың тән саулығына игі әсері, медициналық тұрғыда мисуак, намаз
уақыттарының астындағы сыр, күнә психологиясы, пайғамбарлары ғылыми зерттеу
негізінде жүйелі түсіндірілген. Арабшадан аударған Қ.Бағашар.
Сонымен қатар осы баспаның жанынан шығып жүрген ғылыми - танымдық,
рухани - қоғамдық Аңсар журналы ғылымның әр саласын қамтыған қызғылықты
танымдық мақалалар мен адамзатты мәңгілік толғандырып келе жатқан руханият
мәселелері жарияланады. Сондай - ақ Жадынама, Үш қатпарлы сурет секілді
қазақ баспасөзіне тұңғыш рет келіп қосылған демалыс беттері де назар
аударарлық.
Жалпы Алтын қалам баспасы халықтың рухани өмірін жаңғыртуды қолға
алған.

1.2. Жымысқы жаулаушылық бірлігімізге қатер немесе сырттан келген
секталар
Еліміз етек – жеңін жинап, шаңырақ көтеріп, туын желбіретіп міне,екінші
онжылдықтың асуларынан асып келеді.Егемен халқымыз қол жеткізген аса құнды
байлықтардың бірі – ата – бабаларымыздың рухани қазынасы болып келген
Ислам дінімен қайта табысқанымыз.
Қоғамның саналы азаматын ұлтымыздың парасатт, тәрбиелі, білімді
ұрпақтарын қалыптастыруда Ислам әлемінің сандаған ғасыр тәжірибеден өткен
ағдар бағытының бізге берер құндылығын ештеңемен теңестіруге болмайтыны
аян.
Бұл – ұлы көш. Рухани мешеуліктен жарқын өмірге қоныс аудару көші.
Әрине, мейірімін төккен, көгілдір көктем де ауа райының құбылмалығымен,
сылыңғыр, лайсаң кезеңдерімен ерекшеленетіні сияқты, бұл көштің де абыр
сабырының тасасында еленбей ұалыпжатқан жәйттер жоқ емес.
Халқымыздың арасында ислам беделі өсіп келеді.Әсіресе, шариғат жолына
бет бұрған жеткіншектеріміздің бұл тұрғыда көңілге демеу боларлық
әрекеттері кімді де болса қуантарлықтай. [ 2, 4 - бет]
Әйтсе де Ислам діні бүгінгі нарық талаптарымен үйлесім тауып кетті деп
те айта алмаймыз.Осындай сәйкессіздіктерді әрі ондаған жылдар санамызда
қасаңданып қалған теріс зардабын пайдаланып, жамағатты әлі де мәңгүрттік
иірімінен шығармауға әрекет етіп жатқандар баршылық.
Халқымыздың неше түрлі дінге бөлініп, ішіне іріткі түсіп жатқаны
қаншама жыл бойы айтылып та жазылып та келеді. Алайда осы экономикалық,
әлеуметтік, саяси мәселелер тасасында қалып еленбей отыр. Шындап келгенде
мұның зардабы аталған мәселелерден әлдеқайда зор. Себебі құлдыраған
экономиканы қайта қалыпқа келтіруге, әлеуметтік жағдайды түзеуге, саясатты
да тұрақтандыруға болғанмен, басқа дінге бас иіп, мойынсұнған адамды ол
қалпынан қайтару қиын.Өйткені сенім деген пенденің өзімен бірге жасап, о
дүниеге де өзімен бірге кететін ажырамас ішкі әлемі.Мұны жастардың ақшаға
қызығып еліктеп жүргені деуге болмайды,бұл олардың еліккендігі де
желіккендігі де емес,нық сенімі, түпкілікті бет бұрысы. Қатарларында
елігетін жастан әлдеқашан асып кеткен кемел жастағылардың да көптігі соның
дәлелі. Оларға бір аптада 500 адамнан, бір Наурыз мерекесі күні ғана 400
адамнан қосылып, қияндағы бір ауылдан да 10-15 адам Исаны қабылдады деген
хабар келіп жатса бқл елеусіз қарайтын жай болмаса керек. Бұл ерен ауқымды
жұмыс жүргізіліп жатыр деген сөз.
Ал, енді бұл ұйымдар жұмысының зардабы қандай? Осыған тоқталып өтер
болсақ
- санының тоқтаусыз өскен үстіне өсе беруі. Өйткені олардың
әрқайсысы өзі иланушы болумен қатар насихатшы.
- Ізгі хабар таратуға жұмсап, әлемге таратып қаңғытып жібереді.
- Ата – ана туғандарынан бездіруі.
Өйткені Інжілде Кто любит отца или мать более, нежели меня, он не
достоин меня, и кто не берет кресто своего и не следует зо мной тот не
достоин меня деп жазылған.
Ұлттық сана сезім болмыстан айыруы.Оларды ел, жер, тіл, ұлттық
құндылықтар, салт –дәстүр ештеңе де толғандырмайды.
Ал мұндай жағдаға қалай душар болып отырмыз? Өз дініміз тұрғанда жат
діннің шырмауына неліктен түсіп жатырмыз? Мұның себебі әрине өзімізде.
Өйткені бізде діни сауат жоқ.
Миссионерлердің у – шусыз жымын білдірмей жаулап алып жатқандығы да
сондықтан. Қазақтың иманының яғни Аллаға деген сенімінің шамалылығын да,
жалқаулығын да дөп басып пайдаланып отыр.
Олардың бізге жеткен тіс қаққан миссионерлері дін туралы
заңның осалдығы мен халықтың діни сауатсыздығын өз мүдделеріне шебер
пайдаланып, қазақты қазаққа айдап салып, бірін – біріне алакөз етуде.
Қаншама қаракөздеріміз Иегова, Кришна секілді тексіз
секталарға кіріп, дүниетанымы мен мінез – құлықтары да ұлттық болмыстан
мүлдем алшақтап кеткенін жақсы білеміз.Олар қала мен ауыл көшелерінде тегін
кітаптарын таратып, елді азғырып, адам құқығын бұзып, отбасыларымызға лаң
салуда.Рухани азғындау әр түрлі жікке бөліп, дағдарысқа ұшыратады.
Жалпы христиан миссионерлері миссионерлік іс -
әрекеттерін асқан құлшыныспен орындай жүріп, көбіне, әсіресе
жасөспірімдердің ортасында болуға тырысады да, Ислами тәрбие алмай тұрғанда
өздерінің жалған індеріне бет бұрғызуға бар күш жігерін жұмсайды.
Қазақстандағы діни ұйымдарды санамалап шығуға бір
қолдың да саусағы жетпейді. Көпұлттылық атты артықшылығымыз, соған сәйкес
бұл топыраққа көп дінді де ала келді.
Интернеттегі мәләметтерге сүйенсек Иегова сектасына
әлемнің 35 елінде тыйым салынған. Бірақ АҚШ – тың мемлекеттік депртаменті
бұл ағымның ілемнің бірқатар елдерінде қудаланып жатқанына аса алаңдаулы
сияқты. Сырт елдерде діни теңсіздіктің тағы бір белгісі ретінде сарапшылар
Иеговисердің қудалануын алға тартуда. Бір айта кетерлігі Иегова
куәгерлері - Америкада өте танымал діндердің бірі. Бұл ағым адамды
психикалық тоқырауға ұшыратып, сана – сезіміне қатты нұқсан келтіреді деген
ікірлер болса да американдық шексіз демократия сектаны құрықтауға
шарасыз. Оның үстіне іштен шыққан шұбар жыланды американдықтар қалай
қисын?! Иегова куәгерлерінің отаны АҚШ. Жалпы сырт елдерге діни өктемдікті
жүргізіп жатан елердің көшбасында Америка тұрғандықтан діни ағымдарда осы
елден таралуда. Кришна танымы сайентология елеуілшілдер т. б.
секталардың отаны да - АҚШ. Сондықтан осы елден таралған ағымдарды
жарылқамай отырған әлемдік Кондолияға Рейс құзырындағы мемлекеттік
департамент сынына жиі ілігеді. Отандық дін танушылардың діни басқыншылық
алдын –ала жобаланған саясат деп жүргені тектен тек емес. Түптеп алғанда
бөліп ал да билей бер қағидасы әрдайым олқылқсыз жүзеге асып отырған.
Бұл діни – саяси соғыс .Осы уақытқа дейін ешкім жеңе алмаған
қазақ жерін, құл ете алмаған қазақ халқын бір – біріне қарсы қойып, оп оңай
алу мақсаты емес пе? Құдай одан сақтасын. Егер соғыс бола қалса Иегова
куәгерлері баптистер, христиандар күресін алып шықса, буддистер тас
мүсіндерін көтеріп шықса, т. б. олардың соңынан ілескен сол дінге кірген
жастар (әскерге бармаушылар) елін қорғаудың орнына, соларға ілесіп кетсе,
әкең сияқты кәрілер қорғайтын балалары қасында жоғы мешітке тығылса,
қазақтың ыдыраған жерін қарусыз-ақ жеңбей ме?
Иеговалықтар өз дінін таратып қана қоймайды, басқа діндерге қарсы
үгіт жүргізеді, елді осылай жауластырады. Сондықтан Кеңес заманының өзінде
де ислам, христиан, католик т.б. діндерге заңды түрде рұхсат болатын.
Иудаизмге, оның жолы Иегова күәгерлеріне таратуға тыйым салынған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.