Жеке тұлғаның даралық еркшеліктері

Негізгі бөлім
1. Жеке тұлғаның даралық ерекшеліктері
2. Жеке адам мотивтері
3. Жеке адамның бағыт.бағдары
4. Адамның психологиялық қорғаныс
Қорытынды

Әлеуметтік қатынастар субьекті әрі әлеуметтік мәнді қасиеттердің иегері ретінде әрбір адам - жеке адам болып сипатталады.
"Жеке адам" түсінігі мен қатар біздің қолданымымызды "адам", "дара адам" терминдері бірге жүр. Бұл түсініктердің әрқайсысы өз ерекшелітерімен ажыратылады, бірақ бір-бірімен тығыз байланысты. Осылардың ішінен ең жалпылаған, көп қасиеттердің бірігуін - "адам" түсінігі камтиды. Адам өмір дамуының ең жоғарғы деңгейінің көрінісі, қоғамдық еңбек барысының әр табиғатпен әлеуметтік болмыс тұтастығын аңдататын тіршілік иесі. Алайда, адам әлеуметтік тектік мәнге ие болғанмен, ол жалпы табиғат болмысы ретінде - дара адамдық сипаты жағынан жанды мақұлық дүниесінен бөлектенбейді.
Дара адам - "homo sapiehs" тектілердің өкілі, адамдық даму нышандарының иесі нақты адам.

1. Жарықбаев Қ. «Психология» Алматы «Эверо» 2004 ж. ( 44-47б.)
2. Алдамұратов Ә., т.б. «Жалпы психология» Алматы, «Білім» 1996 ж. (47-49б.)
3. Аймауытұлы Д. «Психология» Алматы «Рауан» 1995 ж. (56-63б.)
4. Гоноболин Ф.И. «Психология» Алматы «Мектеп» 1976 ж. (48-52б.)
5. Зимняя И.А. «Педагогикалық психология» Алматы «Мектеп».(78-82б.)
6. Тәжібаев Т. Жалпы психология. Алматы: Қазақ университеті, 1993 ж. (56-77б.)
7. Жарықбаев Қ. «Жантану негіздері» Алматы «Кітап» 2002 ж. (44-47б.)
8. Мұқанов М.М. «Жас және педагогикалық психология» Алматы, 1982. (52-61б.)
9. А.Темірбеков, С.Балаубеков. «Психология» Алматы «Мектеп», 1998 ж.(77-81 б.)
10.Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. СПб.,1998. (127-129)
11.Максименко С.Д. Общая психология.- М.:Ваклер,2000.-521с.
12.Сәбет-Баб-Баба.Жалпы психология.-Алматы,2005 (84, 96беттер)
13. Сейтахметов Н.Общение и личность.-Алматы,1996 (88 стр.)
14.Тәжібаев оқулары Этнопсихология және этнопедагогика (ғылыми жинақ X-шығуы)113-бет

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Негізгі бөлім
1. Жеке тұлғаның даралық ерекшеліктері
2. Жеке адам мотивтері
3. Жеке адамның бағыт-бағдары
4. Адамның психологиялық қорғаныс
Қорытынды
Жеке тұлғаның даралық ерекшеліктері

Әлеуметтік қатынастар субьекті әрі әлеуметтік мәнді қасиеттердің
иегері ретінде әрбір адам - жеке адам болып сипатталады.
"Жеке адам" түсінігі мен қатар біздің қолданымымызды "адам", "дара
адам" терминдері бірге жүр. Бұл түсініктердің әрқайсысы өз ерекшелітерімен
ажыратылады, бірақ бір-бірімен тығыз байланысты. Осылардың ішінен ең
жалпылаған, көп қасиеттердің бірігуін - "адам" түсінігі камтиды. Адам өмір
дамуының ең жоғарғы деңгейінің көрінісі, қоғамдық еңбек барысының әр
табиғатпен әлеуметтік болмыс тұтастығын аңдататын тіршілік иесі. Алайда,
адам әлеуметтік тектік мәнге ие болғанмен, ол жалпы табиғат болмысы ретінде
- дара адамдық сипаты жағынан жанды мақұлық дүниесінен бөлектенбейді.
Дара адам - "homo sapiehs" тектілердің өкілі, адамдық даму
нышандарының иесі нақты адам.
Даралық - накты адамның табиғи және әлеуметтік қабылдаған қайталанбас
ерекшеліктерімен қасиеттері.
"Жеке адам" түсінігіне байланысты ең алдымен адамның қоғамдық мәнді
сапалары еленеді. Адамның әлеуметтік мәні онын қоғамен байланысында
қалыптасады да көрініс береді.
Әрқандай қоғаммен орай адамның қасиет сапа өлшемдері әрқилы келеді.
Қоғам социологиясы нақты коғамның психологиялық типін анықтап отырады.
Жеке адам көп сатылы құрлымға ие. Осыдан жеке адам психологиялық ең
жоғарғы да жетекші деңгейі қажеттік - себеп аймағы - жеке адамның бағыт -
бағдарынан, оның қоғамға, басқа тұлғаларға, өзіне қатынасынан және қоғамдық
және еңбектік міндеттерінен туындайды. Сонымен бірге, жеке адам үшін мәнді
құбылыс тек оның ұсынған бағыттары ғана емес, оның өз қатынас
мүмкіндіктерін іске асыру қабілеті де үлкен маңызға ие. Ал бұл өз кезегінде
адамның іс - әрекеттік икемділігіне, оның қабілеті, білімі және ептілігіне,
көңіл - күй, еріктік жэне ақыл - ой сапаларымен байланысып жатады.
Адам өмірге дайын қабілет, мінез және кызығуларымен келмейді, бұлардың
бәрі белгілі табиғи негізде адамның өмір барысында қалыптасады. Адам
тәнінің негізі, яғни генотипті онын анатомиялық -физиологиялық
ерекшеліктерін, құрылым иесі адам өткен әлеуметтердің білім, салт, заттай
және рухани мәдениеті күйінде топталған өмір тәжірбиесін игерумен ғана жеке
адам дәрежесіне көтеріледі.
Жеке адам дамуы - өз мүмкіндіктерін үздіксіз кеңітіп, кажеттіліктерін
арттырып барумен байланысты. Осы даму деңгейі накты адамға тән болған
қарым-қатынастар аймағымен өлшенеді. Даму дәрежесі мардымсыз тұрғаның
тіршілік күйбегінен аспайды. Ал даму деңгейі өзінің тәрбиелігімен, қоғамдық
мәнді құндылықтармен ерекшеленеді.
Әрбір адам өзінің қоғамдағы өмірлік әдептерін реттеумен күнделікті
тіршілік проблемаларын шешіп береді. Бірдей қиыншылық, кедергілердің
шешімін әр адам өз әдіс, тәсілдерімен табуы мүмкін. Осыдан жеке адамды
танып, білу үшін сол адамның алдында туған өмірлік міндеттерін, оларды іске
асыру жолдары мен өмір барысында ұсынған принциптерін жете білу қажет.
Қоғам қатынастарға араласып жэне оларды басшылыққа ала отырып, адам
сол қатынастардың ықпалында қалып қоймайды. Әрқандай дара тұлға өз
дербестігі мен ерекшелігіне ие.
Жеке адамның дербестігі оның ең жоғары психикалық сапасы - рухани
дүниесімен ұштасады. Рухани дүние дегеніміз адам мәнінің ең биік көрінісі,
оның жалпы азаматтық инабат парызды түсіне білуі, болмыстығы өз орнына сай
қызмет ете алуы. Жеке адамның рухани жетілгендігі - бұл жоғарғы
дәрежелердегі саналық жетілу, ізгі мұраттарды басшылыққа алу, сонымен
бірге, жаман ниеттермен мезеттік шен - шекпеннен, жалған белсенділік пен
өтірік - өсектен өзін аулак үстай алуы. Ал адамның мұндай қасиет, сапаларды
өз бойына дамытуы өз бойына дамытуы көріне коғамдык салтқа тәуелді.
Қоғамның даму дәрежесі неғұрлым темен болса. ел ішінде оаршыны бірдей
тенестіру принципі өріс алады да, ондай коғам мүшелерінің көбі құлдық
бағыну күйінен арыла алмайды. Дербестігінен айтылып өз бетінше ой
жүгіртпеген адам өзінің тұлғалық дамыту ниетінен ажыратып калады.
Жеке адам сапалары сол адамның араласқан қатынастар өрісіне, әртүрлі
элеуметтік өмір аймағында қызмет ете алу қабілетіне байланысты келеді.
Шығамаршыл тұлға тікелей қоршаған әлеумет шеңберінде қалып қоймай, өзін
ауқымды қоғам аймағы негізінде қалыптастыруға ұмтылыс жасайды. Мұндай адам
бойында өзі жасаған қауымының, тіпті бүкіл қағамның болашақ өркениеті
көрініп, ол өз дәуірінің сапалық деңгейінен көш ілгері жүреді. Жеке адамның
өз дербестігіне ие болуы оның тұйық әлеуметтік топқа бағынышты еместігін
көрсетумен бірге сол адамның жоғарғы деңгейіндегі дәлелі.
Жеке адамның дамуы, яғни оның элеумкттік ұнамды қасиеттерінің
калаптасуы белгілі қоғамдық қолдау мен элеуметтік кажетсінуді керек етеді.
Дара адамның жеке адам сатысына көтерілуі үшін маңызды факторлар;
идентифиация, яғни дара адамның өзін басқа адамдармен теңестіру, қоғам
талабына сай болу ниетімен қалыптасып бару пройесі: персонализация - дара
адамның өз басының басқа адамдар өмірінде кадірі барын түсіне білуі,
сонымен бірге нақты элеуметтік топта өзінің кісілік мүмкіндіктерін іске
асыра алуы.
Басқа әлеуметтік мүшелерімен жеке адам өз "Мен" негізінде қатынас
түзеді. Ғылымда "жеке адам рефлексия" деп атаған бұл "Мен" ұғымы өз ішінде
әр адамның өз жөніндегі танымын, өз мүмкіндіктерін жэне өз қадірін сезе
білу сияқты сапаларын қамтиды. Жеке адамның өзіне өзі берген бағынысының
астам не боуынан сол адамның ішкі- жан арпалыстары келіп шығады.
Адамның өмірі нақты тарихи - әлеуметтік аймақта жүріп жатады. Дүниелік
жағдаяттар өндіру ерекшелігі, тұтыну аймағы элеуметтік қатынастар адамның
түрмыс салтын анықтап оның тұрақты қылық әрекеттерін белгілейді.
Әрқандай жеке адамның өмірлік салтын, жеке құндылық бағыттарына орай
тіршілік жағдайларрын өзгертудің қайта құрудың жалпылаған тұрақты тәсілдер
жүйесін түзіп барады. Осындай адамның тұрмыс тіршілік салты оның жалпы өмір
сүру, қоғамдағы өз орның елудің бағдарына айналады. Әлеуметтік құңды салт-
бағыттан адамның жоғарғы инабатты жасампаздық өмірі, рухани - этикалық,
рухани -эстетикалық дүние танымы туындайды. Адам өмірі, осыдан бір мезеттік
ықпалдар билегінде қалып қоймай, ішкі заңдылықты ниет - себептер жүйесін
арқау етеді, өзінің әлеуметтік мәнді, мағыналы мұраттарын байланыстыра,
саналы бағытта жасау мүмкіндігін алады.
Тұрмыс - салт бағыты тұрақтанбаған адам күнделікті күйбегінен аса
алмайды, осыған мүмкіндіктерін толық жүзеге асыра алмай, өміршеңдігі
кемиді, рухани – адамгершілік талаптары тарылады.
Жеке адамдағы барша өмірлік күйзеліс - ауытқулар оның өзіндік "Менің"
танымаудан, обьективті мәнді жеке басының құңды тараптарын сезіне алмаудан
келіп шығады. Жеке адам болмысының ең айқын көрсеткіші оның өз психикалық
жағдайларын басқара алу және әрекет қылықтарын қоғам қалыптастырған
өлшемдерге икемдестіре білу дәрежесі.
Жеке адам тұрақты қасиеттер жиынтығы мен дараланады, тұлғаның барша
ерекшеліктері оның тума, нәсілдік және әлеуметтік – мәдени сапалардың
бірлігінен қалыптасады.

Жеке адам мотивтері
Адамды әрекетке келтіруші күш - қажетсіну. Болмысты бейнелеудің
жоғарғы формаларына ие адамды әрекетке келтіруші адамда саналы түзілген
бейне не елес, ой не түсінік, идея немесе ізгі мүрат күйінде өрнектелуіу
мұмкін.
Психологияда мотив түсінігіне келесідей анықтама беріледі.
Мотив - бұл адам санасында қаланып, оны белгілі бір қажеттілікті
канағаттандыру үшін өркениетке итермелуші себеп күш. Ал кең мәнінде мотив-
шыңдыққа сай заңдылық ретінде ықпал жасау обьектив қажеттілік ретінде
көрінетін болмыс. Ал мотивтік әрекет қылық пен іс-әрекетті психикалық
реттеудің ерекше түрі. Қорыта айтқанда, адамның әрқандай қылық - әрекеті
оның мотивке себеп күштеріне байланысты.
Сонымен, адамның қалаған іс-әрекетінің негізінде оны осы іс-әрекетке
ынталандырушы мотив жатыр. Бірақ адамда туындаушы және оны іс-әрекетке
ойыстырушы кандай да бір мотив көзделген нақты әрекетпен шектелмейді, оның
нәтижесінде жету мен адам келесі әрекетке ұмтылады, іс-әрекет барысында
мотив өзгеруі мүмкін және керісінше, бір тұрақты мотив аясында бірнеше
әрекет бірін-бірі ауыстырып баруыда орынды. Мотив дамуы мен бастаған іс-
эрекет арасында қайшылық та туындайды кейде мотив іс-әрекет жобасынан бүрын
қалыптасады, ал кейде кешеуілдейді, осыған байланысты эрекет нәтижесі де
әртүрлі болады.
Жоғарыда аталғандардвң қорытындысы: мотив қүрамы іс- эрекеттің бір
бөлігі емес, жеке адамның мотивтік - қажетсіну аймағы деп аталатын күрделі
жүйенің ажыратылмас бірлігі. Мотивтік - қажетсіну аймағы жеке адамның өмір
бойы қалыптасып, дамып барушы барша түркілерінің жиынтығын андатады.
Тұтастай бұл аймақ қозғалмалы өмірлік жағдайларға байланысты түрленіп,
дамуда болады. Солайда болса, кей мотивтер біршама тұрақты, басымдау келіп,
адам өмірінің бағыт - бағдар өзегіне айналады.
Мотивтердің кайдан және қалай пайда болатыны жөнінідегі мәселе
психологияда басты проблемалардан. Мысалы. А.Масоу мотивтердің негізін
бірінен бірі деңгейі бойынша жоғарылай түскен кажетсінулер тобы деп біледі,
олар биологиялык кажетсіну, корғаныс қажетсіну, сыйластық абырой қажеттігі
мен ең жоғарғы қажетсінулер: өз мүмкіндіктерін ашып, оларды жүзеге асырып.
Бірақ А.Маслоу талдауындағы дара адам әлеуметтік қатынастар жүйесінен тыс,
қоғаммен байланысы жоқ. Оқшауланған тұлға. Қоғам ғылым пікірінше дара адам
дамушы мекен қоршаған орта ғана.
Б.Ф.Ломов басқа да орыс психологтарының пайымдаулары нақты, әрекетшең
дара адамның қоғамдық қатынастар жүйесіне қосылып, сол жүйенің оның
санасында бейнеленуіне негізделеді. Б.Ф.Ломов мотив қажетсіну аймағы мэнін
жэне сол аймақтың дамуын түсіну үшін жеке адамнвң басқа түлғалармен ара
байланыс, қатынастарын қарастыруды кажет етуді санайды. Адам бірлестігімен
байланысты дамып баратын жүйе. Сонымен, бір деңгейдегі қажетсінулерден
өзгесіне көшу-адамңың өзіндік даму заңдылықтарынан болмай, оның басқа
адамдармен байланыс, қатынастыранан, тұтастай қоғамға араласуынан болатын
процесс екенін ұмытпау керек.
Адамның көптеген мотивтерде өзі араласқан эртүрлі кауымдастықтарға тән
қажетсінулер бейнеленуі мүмкін. Осыдан, мотив өте күрделі де ауыспалы
күбылыс. Дегенмен, адам қара басына ықпал жасаушы өзінің рухани күштерін
(жеке адам мақсаттары, мұраттары, қажетсінулері, өмірлік бағыт-бағдар және
т.б.) көп жағдайда сезе бермейді. Егер олай болғанда, адам мүлтіксіз
өзіндік санаға ие болумен, өзі жөнінде шексіз хабардар болып, өзіне өзі нақ
баға бере алған болар еді. Ал, шынына келсек, нақты адам өзі жөнінде
өзгелерден кемдеу біледі, басқалардың ол турасында бағасы шындыққа
сәйкестеу келеді. Әлбетте, әрбір адам дәл мезеттегі нақты әрекеттерінің
тікелей мақсатын айқын сезеді өз өмірінің бүгі-жігін одан артық ешкім де
білмейді. Ал таңданатындай жәйт: адам өзінің кандайда бір қылық,
өрнеггерсінің дәл себептерін көбіне анықтап бере алмайды, не айкын білмейді
Адам әрекеті, қылықтары түрткілерінің көбі оның өзі сезіп білмеген ықпалдар
жетегінде жүреді.
Саналық негізге ие болмаған ықпалдардың бірі - психикалық көрсетпе -
талаптар. Көрсетпе - талаптар психологияда жеке адамның қандай да
қажеттігін қанағатгандыру үшін болған әректтке өзі сезінбеген дайындық,
бейімділік қалпын танытады. Көрсетпе талап, қорытындылап айтқанда, -
объекті белгілі бір күйде қабылдауға, түсінуге, мәнін аңғаруға күні бұрын
дайын болып, бейімділіп танылып, сол саналық дайындықты өткен тәжірибемен
ұштастыра әрекетке кірісуге негіз.
Тұрақтанған психикалық көрсетпелер жеке адамның әрекет қылықтарын
айқындап отырады. Мұндай көптеген көрсетпе-талаптарың мәнін құрайтын сипат
- алдын ала шешімін дайындап қою - адамның жеке тәжірибесінен алынған
асығысты, толық пайымдалмаған корытынды-лардың немесе белгілі коғамдық
топа кабылданған сіңірлі пікір - ой стандарттарына бағынышты болудың
нәтижесі.
Коғамдық өмірдің әрқилы жағдайларына байланысты көрсетпе -
талаптар ұнамды да ұнамсыз болып, сенім сипатын алуы мүмкін.
Көрсетпе талаптар кұрылымы үш бөліктен тұратыны зерттелген:
когнитивтік бірлік - адамның біліп, қабылдайтын затының бейнесі;
көңіл-күй - бағалау бірлігі объектіде болған адамның ұнатуы мен жек
көруі;
әрекет-кылық бірлігі - іс объекті бағытында қандай да әрекет етуге
дайын болу, еріктік күштерді іске қосу қатарына, сондай-ақ, дерексізденген
ықпал ниет ретінде құмарлық та кіреді.

Жеке адамның дамуының бағыт-бағдары

Өмірлік бағыт-бағдар жеке адамның жүйелестіруші қасиеті ретінде оның
психологиялық қалпын айқындайды. Адамның іс-әрекетін айқындаушы әрі оны
нақты жағдайларға икемдестіруші тәуелсіз тұрақты мотивтер жиынтығы жеке
адамның бағыт-бағдары деп аталады. Бағыт-бағдар әрдайым әлеуметтік негізге
ие болып, ол тәрбие нәтижесінде қалыптасады. Бағыт-бағдар - адамның
қасиеттеріне айналған көрсетпе-талаптар. Бағыт-бағдар құрамына өзара
байланысты, деңгейі жағынан бірінен бірі жоғары бірнеше формалар кіреді:
кұмарлык, ниет, ұмтылыс, қызығу, бейімділік, мұрат, көзқарас, наным. Адам
бағыт-бағдарынын барша формалары оның іс-әрекетінің түрткілері есептеледі.
Аталған формаларлың кысқаша мәні:
Құмарлық - багыт-багдардың ең қарапайым биологиялық формасы;
Ниет - саналы кажетсіну, толық белгілі затқа құмарлық;
¥мтылыс - ниетке еріктік күш қосылғанда пайда болады;
Қызығу - бағыт-бағдардың қандай да затқа ауысуындағы
танымдық форма;
Қызығуға еріктік күш косылса, бейімділік пайда болады;
Көзқарас- қоршаған дүние болмысын философилық, эстетикалық,
этикалық, жаратылыстану және басқа ғылымдар жүйесінде тану;
Наным - адамды өз танымы, принципі, көзқарастарына орай әрекетке
ыцпалдаушы мотивтер жүйесі, бағыт-бағдардың ең жоғары формасы.
Мотивтер жоғары не төмен деңгейде, саналы немесе санаға тілті де
байланысыз болуы мүмкін. Адам бағыт-бағдарының басым болуынан саналы
мотивтер туындайды. Айта кету керек, қажетсінулер мен мотивтер адам бағыт-
бағдарының белгілі бір болігін ғана сипаттап, оның бастау түйіні, іргетасы
ғана іспеттес. Осы іргетас негізінде адамның объектіде болған адамның
ұнатуы мен жек көруі; әрекет-қылық бірлігі - іс объекті бағытында қандай да
ерекет етуге дайын болу, еріктік күштерді іске косу.
Мұндай мотивтер қатарына сондай-ақ дерексізденген ыкпал ниет ретінде
құмарлық та кіреді. Өмірлік бағыт-бағдар жеке адамның жүйелестіруші қасиеті
ретінде оның психологиялық қалпын айқындайды. Адамның іс-әрекетін
бағыттаушы әрі оны нақты жағдайларға икемдестіруші тәуелсіз тұрақты
мотивтер жиынтығы жеке адамның бағыт-бағдары деп аталады. Бағыт-бағдар
әрдайым әлеуметтік негізге ие болып, ол тәрбие нәтижесінде қалыптасады.
Бағыт-бағдар - адамның қасиеттеріне айналған көрсетпе - талаптар. Бағыт-
бағдар кұрамына өзара байланысты, деңгейі жағынан бірінен бірі жоғары
бірнеше формалар кіреді: құмарлық, ниет, ұмтылыс, кызығу, бейімділік,
мұрат, көзқарас, наным. Адам бағыт-бағдарының барша формалары оның іс-
әрекетінің түрлері есептеледі.
Адам өмір барысында көптеген, сан қилы іс-әрекеттсрдің орындаушы тура
келеді, ал олардың әрбірі өзінің нақты мақсатна ие. Дегенмен, әрбір дара іс-
арекеттің мақсаты жеке адам бағат-бағдарының осы әрекетте көрінетін қайсы
бір қырына ғана сәйкес болуы ықтимал. Өмірлік мақсатқа келетін болсак, ол
дара іс-әрекеттермен байланысқан барша жекелеген мақсаттарды біріктіруші
фактор. Жеке мақсаттардың әрқайсысы өз орнымен орындалып баруы жеке адамның
жалпы өмірлік мақсатының біршама іске асуын қамтамасыз етеді. Адамның
жетістік деңгейі өмірлік мақсаттарға байланысты. Осыған орай адам өз
келешегінін санадағы болмысын жобалайды. Мақсатты айқын түсіну мен сол
мақсаттың іске асу жолдарын сезінуден қоғамдық тұлғаның болашағы
айқындалады.
Өз болашағын көрегендікпен тани білуге қажет адам қасиеттеріне кедсргі
болатын жан күйзелістері мен түңілулер психологияда фрустрация делінсді.
Мұндай психикалық қалып адамда онын мақсатқа жету жолында бой бермес
кедергілерге кезіккенінде туындайды. Фрустрациялық жағдайыдың белгілері -
мақсатқа ереудің кажеттілік себебі анық, сонымен бірге оған жетудің жолында
күшті кедергі бары да көрініп түр. Адам мұндайда фрустрацияға түспей, үлкен
қиыншылықтарды да жеңе алуы мүмкін. Ал кейбір сындарды кезеңдерде қиыншылык
басымдау келіп, фрустрация өрістеп, ол адамның мақсат жолындағы әрекетінің
берекетсіздікке ұшырауына себепші болады. Мақсатты әрекет бұзылысының
келесі түрлері (Ф. Е. Василюк) бедгілі а) қозгалысты қозу –мәнсіз қимыл-
әрексттер; б) түңіліс; в) ашуға беріліп, эрекеттен қалу; г) стереотипия-
үйреншікті әрекеттерді ойсыз қайталай беру; д) регрессия - өмірдің алғашқы
кезеңдсріңде игерілген үлгілерге еліктейді.

Психологиялық қозғалыс
Көп жағдайда адамның көздеген тұрмыстық кажеттіктері қандайда
себептермен орындала бермейді, оларды қанағаттандырудың мүмкіндігі болмай
қалады. Мұндайда әрекет-қылық психологаялық қорғаныс тетіктерімен реттеліп
барады. Психологиялық қорғаныс адамның калыпты, табиғи бодмысына тэн нәрсе,
ол эрқилы адам қимыл-әрекетінде кезігетін ауъытқуларды күні бұрын сезіп,
олардын алдын алып отырады.
Мұндай психикалық қасиеттер адамға көңіл-күй күйзелістері жағдайларыда
өзінің кісілік, дәрежесін сақтап қалуға жәрдем береді.
Психологиялық қорғаныс қызметі өзінің, мән-мағынасы бойынша қарама-
қарсы екі тарапты құбылыс, бір ол адамды өзінің шын мәнідегі ішкі жан
дүниелік болмысына сәйкестенуге ойыстырса, екінші жағынан, адамның коршаған
сыртқы элеуметтік ортаға деген икемділігін да кемітеді. (Р. М. Грановская)
Психологияда көптен белгілі бітпеген іс әсері деп аталатын қүбылыс бар.
Оның мәні эрқандай кедергі нақты істі доғаруға себепші болады да, адам сол
кедергіні жеңбегенше, эрекетін эрі жалғастырмайды не кедергіні жеңу
жолдарын іздестіруден бас тартады. Көптеген зерттеулердің пайымдауынша,
бітпеген іс адамды әрдайым қимыл-әрекетке итермелейді, ал егер істі
орындаудың тікелей жолы табылмаса, ол сол іске тең болған баламалы басқа
әрекетке кіріседі. Осыдан, мұндай психологиялық қорғаныста боламалы
эрекеттердің арнайы орайластырылған формасы деп түсінсе де болады.
Қорғаныс механизімдері табысқа жетудің қалыпты шарттары мүмкін
болмаған кезде немесе адам істің түбегейлі бітпейтнін сезген-кезде эрекетке
келеді. Психологиялык қорғаныстардың түрлері, жоққа шығару, ығыстыру,
көшіру. Сәйкестендіру, жаңалау, ауыстыру, оқшаулай және т.б.
Жоққа шығару. Мұндай психологиялық корғаныстың мәні: адамды
қатерленліріп. оны дау-дамайға соктыруы мүмкін акпарат еленбсйлі.
кабылданбайды. Дау-дамай леп отырғанымыз жеке адамның жан-лүниелік
көрсетпелеріне кайшы келіп, оның өз болмысына, абыройына, өзіндік бағасына
қатер төндіретіндей сеп-түртілердің пайда болуынан көрінетін қайшылықтар.
Бұл қорғаныс әдісінде шындықты қабыдау көбіне бүрмалаумен сипатталады.
Жоққа шығару қорғанысы бала жастан қалыптасып, көп жағдайда төңіректегі
болмысқа сай объектив бағалауды шектейді, осыдан, әрекет-қылыктагы кейбір
келеңсіздіктер орын алады.
Ығыстыру - ішкі жан күйзелістерінен үйлесімсіз мотивтер не үнамсыз
ақпараттарды ойланып жатпастан, санадақ шығарып тастау жолымен құтылудың ең
әмбебеп эдісі. Намысқа тию не өкпелеуден бояған істің төркінін басқалардан,
кейде тіпті өзіңнен де жасыру үшін өз әрекеттерінің жалған себептерін алға
тартатын жағдай да болады. Шын бірақ жағымсыз түрткілер әлеумет сенгендей,
содан біршама үятын жасыратындай жалған себептермен ығыстырылады. Бұл
жағдайда жалған мотивтер өте қатерлі метін қарастырады. Антропология -
адамның коғамдағы алатын орнын, табиғаттағы өзге құбылыстармен
байланыстылығын зерттеуді-.мақсат етеді. Тарих ғылыми адамның қоғам
өміріндегі қарым-қатынасын саралаудан, ал педагогика адамға білім беру
жүйесін карастырып оның қоғамның белсенді азаматы етіп калыптастыруды
көздейді. Психология ғылмы болса, адам жан дуниесінің сырын психикасынын
даму зацдылыктары мен жеке қасиеттерінің жетіліп, қалыптасу жолдарын
зерттейді.

Жеке адамды зерттеудің мақсат-міндеттері
және оның қоғамдық мәні
Адамдарды зерттейтін ғылымдар ішінде психологияның алатын орны айрықша
жэне ол — адамтану ғылымдары жүйесіндегі жетекші пән. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.