Еуропадағы интеграция

Кіріспе

1 Еуропа елдеріне жалпы шолу
1.1 Еуропаның саяси картасы мен құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.2 Табиғат жағдайлары мен ресурстары, қазіргі экологиялық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9.10
1.3 Халқы мен еңбек ресурстары, демографиялық проблемалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10.11
1.4 Еуропада қалыптасқан шаруашылықтың түрі ... ... ... ... ... ... .11

2 Еуропадағы интеграция
2.1 Интеграциялық үрдістердің жалпы түсінігі ... ... ... ... ... ... 12.13
2.2 Еуропалық қоғамдастықтың құрылуы және оның қоғамдағы маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.3 Еуропалық Одақтың құрылуы және оның даму баспалдақтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14.17
2.4 Қазақстан және Еуропалық Одақ: саяси және экономикалық қатынастардың қалыптасуы және даму болашағы ... ... ... ... ... 17.23
2.5 Қазақстан және Еуропаның Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23.25
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27

Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28.30

Жұмыстың өзектілігі: Курстық жұмыстың өзектілігі өзгермелі әлемдегі маңызды әрекет етуші актор ретіндегі Еуропалық Одақ шеңберіндегі саяси интеграциялық үрдістермен түсіндіріледі, өйткені бұл үрдіс Еуропалық экономикалық интеграцияның жетістікті аяқталуымен саяси интеграциялық үрдіс Еуропа Федерациясын құрудағы маңызды баспалдақ болып отыр. Бүгінгі таңдағы Еуропалық Одақ шеңберіндегі саяси интеграциялық үрдістердің жетістіктері мен келеңсіздіктері, яғни саяси интеграциялық үрдістердің баяулылығы болып отыр. Еуропалық Одақ әлемдегі ең дамыған және жемісті интеграциялық бірлестік болып табылады. Тарихи өлшемдегі елу жыл - Одақ экономикалық сипаттағы шағын субаймақтық топтан өзінің жеке басқару аппараты бар және қоғамдық өмірдің әртүрлі сфераларында өз қызметін жүзеге асырып отырған әмбебап біліктіліктегі шынайы Еуропалық интеграциялық бірлестікке айналды.

1. Б.Тасболат,Р.Н.Кенжебаева «География» Шымкент 2005
2. В.П.Максаковский «География» Алматы 1997
3. «Энциклопедия для детей» Алматы 1997
4. «География және табиғат» 2006,№6
5. Ә.Бейсенова, К.Каймулдинова «География» Алматы 2007
6. Ұ.Б.Асқарова «Экология және қоршаған ортаны қорғау» Алматы, 2005
7. Ғ.С. Гарапова, Н.М. Жақанбаева «География» Алматы, 2007
8. «Энциклопедия для детей» Алматы 1997,3-5 беттер
9. Атлас СССР. М., ГУГК. – 1983
10. Лаппо Г.М: География городов. М., Владос. – 1997
11. Қазақ Ұлттық энциклопедиясы
12. Бек У. Что такое глобализация? /Пер. с нем. М., 2001.
13. Бонгард–Левин Г.М. Древнеиндийская цивилизация. М., 1993.
14. Гранберг А.Г. Основы региональной экономики. М., 2000.
15. Дергачев В.А., Вардомский Л.Б. Регионоведение. М., 2004.
16. Дергачев В.А. Глобальная геоэкономика (трансформация мирового экономического пространства). Одесса, 2003.
17. Дергачев В.А. Геополитика. Киев, 2000.
18. Дергачев В.А. Геоэкономика. Современная геополитика. Киев, 2002.
19. Джеймс П., Мартин Дж. Все возможные миры. История географических идей. М., 1988.
20. Ишаев В.И. Международное экономическое сотрудничество: региональный аспект. Владивосток, 1999.
21. Колосов В.А., Мироненко Н.С. Геополитика и политическая география. М., 2001.
22. Договор о коллективной безопасности //htpp://www.dkb.gov.ru
23. Совместное заявление государств - участников ОДКБ в связи с созывом Чрезвычайной Конференции государств - участников Договора об обычных вооруженных силах в Европе (ДОВСЕ) //htpp://www.dkb.gov.ru
24. Бордюжа Н. Выступление на 14-м заседании СМИД ОБСЕ в Брюсселе. 4-5.10.2006 г. // htpp://www.dkb.gov.ru
25. Караваев А. ЕврАзЭС и ОДКБ в Центральной Азии: проблемы интеграции региона //http://www.ia-centr.ru/public_details.php?id=506
26. Косикова Л. Несостоявшаяся интеграция, или почему России не удается объединить страны СНГ //Мир перемен. 2004. № 1. С. 113, 114.
27. Перцев Д. Три кита ЕврАзЭС. Сообщество продолжает работать на перспективу // Gazeta.kz от 9.10.2007 г.
28. Противоречивый облик ШОС // htpp://www.dw-world.de

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Бұл курстық жұмыста интеграция ұғымын толық сипаттап, XXI және ХХ
ғасырдағы саяси интеграциялық моделі ретіндегі Еуропалық Одақтың дамуы
зерттелді.
Курсттық жұмыс 30 беттен, кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан
және қосымшадан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

1 Еуропа елдеріне жалпы шолу
1.1 Еуропаның саяси картасы мен құрылымы
... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.2 Табиғат жағдайлары мен ресурстары, қазіргі экологиялық жағдайы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... .9-10
1.3 Халқы мен еңбек ресурстары, демографиялық
проблемалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..10-11
1.4 Еуропада қалыптасқан шаруашылықтың түрі
... ... ... ... ... ... .11

2 Еуропадағы интеграция
2.1 Интеграциялық үрдістердің жалпы түсінігі
... ... ... ... ... ... 12-13
2.2 Еуропалық қоғамдастықтың құрылуы және оның қоғамдағы маңызы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... .13
2.3 Еуропалық Одақтың құрылуы және оның даму
баспалдақтары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..14-17
2.4 Қазақстан және Еуропалық Одақ: саяси және экономикалық
қатынастардың қалыптасуы және даму болашағы ... ... ... ... ... 17-23
2.5 Қазақстан және Еуропаның Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .23-25
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
... ... ... ...26

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .27

Қосымша
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 28-30

Кіріспе

Жұмыстың өзектілігі: Курстық жұмыстың өзектілігі өзгермелі әлемдегі
маңызды әрекет етуші актор ретіндегі Еуропалық Одақ шеңберіндегі саяси
интеграциялық үрдістермен түсіндіріледі, өйткені бұл үрдіс Еуропалық
экономикалық интеграцияның жетістікті аяқталуымен саяси интеграциялық үрдіс
Еуропа Федерациясын құрудағы маңызды баспалдақ болып отыр. Бүгінгі таңдағы
Еуропалық Одақ шеңберіндегі саяси интеграциялық үрдістердің жетістіктері
мен келеңсіздіктері, яғни саяси интеграциялық үрдістердің баяулылығы болып
отыр. Еуропалық Одақ әлемдегі ең дамыған және жемісті интеграциялық
бірлестік болып табылады. Тарихи өлшемдегі елу жыл - Одақ экономикалық
сипаттағы шағын субаймақтық топтан өзінің жеке басқару аппараты бар және
қоғамдық өмірдің әртүрлі сфераларында өз қызметін жүзеге асырып отырған
әмбебап біліктіліктегі шынайы Еуропалық интеграциялық бірлестікке айналды.

Курстық жұмыстың өзектілігін мынандай себептермен түсіндіруге болады:

Біріншіден, ғаламдану үрдісіне байланысты интеграциялық үрдістер қазіргі
қоғамның барлық салаларын қамтып отыр, оның анық көрінісі ретінде еуропалық
мемлекеттердің бірігу үрдісінің дамуы және оның мүмкін болатын нәтижелерін
айтсақ болады.

Екіншіден, Еуропалық Одақ өзімен шектесетін елдердің және онымен
қатынасатын елдердің саяси экономикалық жағдайларына тікелей әрер етуде,
сонымен қатар Қазақстанның сыртқы саясатындағы басымдық берілетін Еуропалық
Одақпен қатынастың саяси және экономикалық маңызы анағұрлым зор болып отыр.

Менің курстық зерттеу жұмысымның мақсаты: Интеграция ұғымын толық
сипаттап, XXI және ХХ ғасырдағы саяси интеграциялық моделі ретіндегі
Еуропалық Одақтың дамуын зерттеу.
Зерттеу міндеттері:

- Еуропалық Одақ шеңберіндегі саяси интеграциялық үрдістерді
зерттеу;

- Еуропалық Одақтың құрылу тарихын және даму баспалдақтарын
қарастыру;

-

- Еуропалық интеграция Еуропалық Одақ теориясын қарастыру:

- Қазақстан мен Еуропалық Одақ ынтымақтастығының бүгіні мен
болашағын сараптау.

Зерттеудің әдіснамалық негізі: Д,Митрани, Э.Хааса, Л.Беккера және т.б.
ғалымдардың Еуропалық интеграция атты кітабы бойынша.

Зерттеудің Еуропалық Одақриялық құндылығы: Еуропадағы интеграция ұғымы
туралы қазақ тіліндегі әдебиеттер қатары толықтырылды. Сонымен қатар XXI
ғасырдағы саяси шындық пен саяси қатынастардың мемлекеттен жоғары
субъектісі ретіндегі Еуропалық Одақтың рөлі.

Зерттеудің практикалық мәні: Еуропадағы интеграция туралы білім алу үшін
қажетті практикалық құрал болып табылады.
Курсттық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және
қосымшадан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Еуропа елдеріне жалпы шолу
1.1 Еуропаның саяси картасы мен құрылымы

Еуропа – Еуразия материгінің батысындағы дүние бөлігі. Оның аралдармен
қоса есептегендегі ауданы 10 млн км²-ге жуық. Еуропа менАзияның шекарасы
шартты түрде өтеді.
Еуропа елдерінің экономикалық-географиялық жағдайы өзіне тән
ерекшеліктермен сипатталады. Біріншіден, елдер өзара тығыз көпшілік қарым-
қатынаста, ал Солтүстік Африка мен Оңтүстік Батыс Азия елдерімен шектесуі
арзан шикізат қорын пайдалануға қолайлы жағдай жасайды. Екіншіден, елдердің
басым көпшілігі теңіз жағалауында шоғырланған. Үшіншіден, жағалық сызығы
өте күшті тілімденген, ол теңіз жолын барынша дамытуға мүмкіндік береді.
Жағалық сызығының тілімдену жағынан үлесіне тиеді. Жағалық сызықтың 1 км
ұзындығына 245 км² аумақ сәйкес келеді. Әсіресе тілімдену Еуропаның батыс
бөлігінде өте жоғары.
Еуропаның саяси құрылымы тарихи кезеңдерде көптеген ірі өзгерістерді
бастан өткізді. Қазіргі саяси картасында 40-тан астам ел бар. Олардың басым
көпшілігі экономикасы жоғары дәрежеде дамыған жетекші елдер қатарына
жатады. Бір ғана аумақтық иелік бар, ол – Ұлыбританияның иелігінде
Гибралтар. Шпицберген аралы Норвегияның әкімшілік округі болса, Фарер Дания
құрамындағы әкімшілік аумақ болып саналады.
Еуропа елдерінің ¾-і республика, тарихи себептерге байланысты 12
мемлекетте монархиялық құрылым сақталған. Барлық монархиялар (Ватиканнан
басқасы) конституциялық монархия, олардың көпшілігінде мемлекет басшысы
король (королева); Монако мен Лихтенштейнде князь, Люксембургте герцог
болып табылады. Республикалардың басым көпшілігі унитарлы мемлекеттер, ал
федерациялық мемлекеттер саны мен құрылымы жиі өзгерістерге ұшырап отырады.
Екніші дүниежүзілік соғыстан кейін тек Австрия мен Швейцария ғана өздерінің
бұрынғы шекарасы мен мемлекеттік құрылымын сақтап қалды. Кейінірек
федерациялық құрылымға Бельгия мен Испания да көшті. Саяси картадағы ең
соңғы өзгерістер 1990 жылыдары болды. Чехословакия бейбіт жолмен екі
республикаға бөлінсе, Германия біртұтас ел болды. Югославия Федерациясы
ыдырап, оның құрамында Сербия мен Черногория Республикалары пайда болды.
Бұрынғы кеңестер Одағының құрамында болған еуропалық мемлекеттер егемендік
алып, бөлініп шықты. Аталған мемлекеттер ішінде тек Ресей Федерациясы ғана
аумақтық тұтастығын сақтап қалды[1].

1.2 Табиғат жағдайлары, ресурстары және қазіргі экологиялық жағдайы

Еуропаның жер қойнауында түрлі пайдалы қазба кездеседі, ұзақ уақыт
бойы оларды өндіру барысында қорлары біршама азайған. Рудалы пайдалы
қазбалар Балтық қалқаны ауданында, ал жанғыш тақтатастар ежелгі
платформаның қалың шөгінділік жолмен де қалыптасқан пайдалы қазбалар
кездеседі.
Тас көмірдің ірі куен орындары Донец, Рур, Жоғарғы Силезия, Саар,
Йоркшир, Уэльс алаптарында шоғырланған.
Қоңыр көмір Эльба мен Висла аралығындағы Орта Еуропа жазығының шөгінді
жыныстары мен Мәскеу маңы алабында кездеседі. Мұнай мен табиғи газ кен
орындары Солтүстік теңіз бен Каспий теңізі қайраңдары мен Карпат, Пиреней
алды шеткі иіндерінде өндіріледі. Орта Еуропа жазығында калий және тас
тұзының ірі кен орны орналасқан, 150 мың км² жерді қамтиды, ондағы тұз қоры
млрд. тоннадан асады. Польшаның оңтүстігінен дүниежүзіндегі ірі күкірт кен
орны (Тарнобжег) табылған. Темір кен орындары ежелгі фундамент таралған
аудандарда (КМА, Кривой Рог, Лотарингия, Карукаваре) және Орал тауларында
шоғырланған. Түсті металдар (мыс, кобальт, күміс және т.б.) герциндік
құрылымдар таралған Орта Еуропаның аласа тауларында, Пиреней түбегі мен
Орал тауларында көптеп кездеседі.
Еуропа арктикалық және субтропиктік климаттық белдеулердің аралығында
орналасқан. Жерінің негізгі бөлігі қоңыржай белдеуді алып жатқандықтан және
ауа массаларының батыс ағысы басым болғандықтан батыста теңіздік сипат
алып, шығысқа қарай қоңыржай континентті климатқа ауысады. Ал Оңтүстік
Еуропа жағалауларында жерортатеңіздік климат қалыптасады. Еуропаның қиыр
солтүстіктегі аралдарынан басқа бөлігіндегі агроклиматтық ресурстар ауыл
шаруашылығының барлық салаларын дамытуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар
климаты қолайлы жағажайлар мен әсем табиғатты тау баурайлары туристік-
рекреациялық мүмкіншіліктер аясын кеңейтеді.
Еуропа жерінде тұщы судың мол қоры жинақталған. Әсіресе, Фенноскандия
елдері сумен өте жақсы қамтамасыз етілген, яғни аймақ бойынша 1 адамға
шаққанда 25 мың м³, ал Норвегияда 100 мың м³ артық су қорының үлесіне тән.
Еуропа жерінде гидроэнергетикалық ресурстар жеткілікті орналасқан.
Скандинавияның батысында батысында гидроэнергетикалық қор 202 млрд кВтсағ,
Альпіде 130 млрд кВтсағ, Балқан түбегінде 56 млрд кВтсағ, Пиренейде 30
млрд кВтсағ-қа жетеді.
Соңғы кездері Еуропаның көптеген бөліктерінде табиғи ортадағы
өзгерістер жиі байқалуда. Әсіресе жекеленген аумақтарда – топырақ, су, ауа
және өсімдіктер мен жануарлар дүниесіндегі антропогендік ластану көзге
түседі. Ауадағы күкіртті газ бен көмірқышқыл газы, азот тотықтары, судағы
өнеркәсіп қалдықтары мен ауыл шаруашылығы қалдықтары, топыраққа есепсіз
пайдаланылған тыңайтқыштар мен улы химикаттар оған нақты дәлел. Осындай
ластану көздері адам денсаулығына зиянды қышқыл жаңбырлардың жаууына
себепші болып отыр. Мысалы, жыл сайын Скандинавияның оңтүстігінде әрбір
гектар жерге 10-15 кг, Ұлыбританияда 70 кг-ға дейін, ал Рур алабы маңында
100 кг-нан артық күкірт жинақталады. Қышқыл жаңбырлардың әсерінен
Скандинавияның 20 мың көлдің тіршілігі жойылады[2].

1.3 Халқы мен еңбек ресурстары, демографиялық проблемалары

2004 жылғы мәлімет бойынша Еуропада шамамен 730 адам тұрады.
Еуропалықтардың орташа өмір жасының ұзақтығы 74 жас. Мың адамға шаққандағы
туу көрсеткіші 10 адам болса, өлім-жітім көрсеткіші 11 адамға жетіп отыр.
Соңғы уақытта халықтың өсуі баяулауда, өйткені табиғи өсу көрсеткіші өте
төмен, кейбір елдерде (Германия, Венгрия, Болгария, Чехия, Латвия) бұл
көрсеткіш теріс мәнге ие. Сондықтан халық саны кеміп, оның жас құрамы да
өзгеріске түсуде. Мысалы, халықтың жалпы санында егде адамдар үлесі 20-23℅-
ға дейін артса, керісінше балалардың үлес салмағы азайып, бар болғаны 16-
17℅-ға жетіп отыр. Бұл жағдайлар халықтың сыртқы көші-қонының өзгеріске
ұшырауына әсер етеді.
Ұлы Еуропалық Одақ географиялық ашылулар заманнан бері эмиграция ошағы
болған Еуропа, қазіргі таңда еңбек иммиграциясының дүниежүзілік басты
ауданына айналды. Мәліметтерге сүйенсек, Еуропадағы еңбек ететін 14 млн-нан
астам шетелдік жұмысшыларының басым көпшілігі мейман жұмысшылар (немісше
гастарбайтерлер). Олардың саны, әсіресе экономикалық даму дәрежесі жоғары
елдерде өте көп.
Еуропа жерінде 80-нен астам этнос өкілдері тұрады. Еуропа халқының
басым көпшілігі үнді-еуропалық тіл семьясына жатады. Шығыс және Оңтүстік-
Шығыс Еуропада славян тобының халықтары қоныстанған. Оларға орыстар,
поляктар, чехтар, словактар, болгарлар, сербтер, хорваттар, македондықтар,
словендер және т.б. жатады.
Солтүстік және Орта Еуропада герман тіл тобына кіретін халықтар
(немістер, ағылшындар, голландықтар, шведтер, даниялықтар, норвегтер,
исландықтар және т.б.) басым қоныстанған. Қазіргі кезде Британ аралдарын
ғана қоныстанған кельт тіл тобына ирландықтар, шотландықтар және
уэльстіктер (валлий) жатқызылады. Еуропа мен Оның оңтүстік-батысын роман
тіл тобына жататын халықтар (француздар, италиялықтар, испандар,
португалдар, каталондар, румындар және т.б.) қоныстанған. Балтық бойындағы
латыштар мен литвалықтар осы тіл семьясының балтық тіл тобына жатады.
Гректер мен албандар өзіндік тілдік ерекшеліктерімен көзге түседі. Сол
сияқты тілдік ерекшелігі нәтижесінде оқшауланған баск, валлон және т.б.
халықтар да кездеседі.
Еуропада фин-угор тіл семьясының тобына жататын венгр, фин, эстон,
карел, саам, удмурд, коми-пермяк сияқты халықтар Скандинавиядан Балқан
түбегіне дейінгі аралықта және шығысқа қарай кең таралған. Түркі тілдес
тобына кіретін халықтар (татар, башқұрт, түрік, қазақ, гагауз және т.б.)
Еділ бойы мен Орал маңын және Еуропаның оңтүстік-шығысын қоныстанған. Семит
тілдер тобына жататын мальталықтар (арабтар мен италиялықтар араласуынан
қалыптасқан) және арабтар (Франция) Жерорта теңізі жағалауында қоныстанған.
Еуропада христиан дінінің кең тараған орталығы болып саналады. Мұнда
православие, католик және оның тармақтары болып табылатын протестант
шіркеулері мен діни ағымдары да кең қанат жайған. Праваславие Шығыс және
Оңтүстік-Шығыс Еуропа елдерінде, ал католик діні Батыс және Оңтүстік-Еуропа
елдерін қамтиды. Еуропаның түркі тілдес халықтарының көпшілігі ислам,
кейбіреулері иудаизм және будда діндерін ұстанады[3].

1.4 Еуропада қалыптасқан шаруашылықтың түрі

Еуропада шаруашылықтың қалыптасуы мен таралуы дүниежүзінің басқа
аймақтарынан үлкен айырмашылық жасайды. Оның өзіне тән басты екі белгісі
бар. Біріншіден, Еуропа жерінде игерілмеген бірде-бір бөлік қалған жоқ.
Екіншіден, аумағының шағын болуы мен елдердің көршілік жағдайы,
шаруашылығының жоғары деңгейде дамуы Еуропада біртұтас экономикалық
кеңістіктің түзілуіне негіз болады. Сондықтан да соңғы жылдары Атлантикадан
Оралға дейін созылып жатқан біртұтас экономикалық кеңістік құру туралы
пікірлерде айтылып жүр.
Еуропа шаруашылығының даму кезеңдеріне көз жіберсек, тарихи уақыт
аралығында шаруашылық орталықтарының да, жетекші елдердің де орындарының
ауысып отырғанынан байқауға болады. Біздің заманымыздың бас кезінен бастап
Еуропа шаруашылығы теңізге жақын елдерде қарқынды дамыса, ХVIII ғасырдан
бастап табиғат ресурстары мен еңбек ресурсы жиі шоғырланған аудандарға
қарай бет бұрды.

2 Еуропадағы интеграция
2.1 Интеграциялық үрдістердің жалпы түсінігі

Дүниежүзіндегі интеграция – дүниежүзілік шаруашылық пен Еуропалық
Одақграфиялық еңбек бөлінісі дүниежүзінің барлық елдерін қамтып болғаннан
кейін, соңғы он жылдықтарда енді жан-жағынан гөрі, тереңге қарй өсуде. Олар
күрделеніп, жаңа формалар табуда. Халықаралық маманданудың және айырбастың
тереңдеуі бірқатар елдердің ұлттық шаруашылығының ерекше етене кірігіп
кетуіне себепші болады. Сөйтіп, халықаралық гЕуропалық Одақграфиялық еңбек
бөлінісінің жаңа, жоғары сатысы – халықаралық экономикалық интеграция пайда
болады. Ол жеке елдер тобының олардың мемлекетаралық келісім саясаты
негізінде тым терең және тұрақты өзара байланыстарда дамуының заңды процесі
болып табылады.
XXғ. екінші жартысында әлемнің түрлі бөліктерінде интеграциялық топтар
күрыла бастайды. Бірлестіктер тек жоғары және орташа дамыған индустриалды
шаруашылықтары бар аймақтарда ғана емес (Солтүстік американдық еркін сауда
ассоциациясы (НАФТА), Азия-Тынық мұхиттық экономикалык корпорация (АТЭС),
Оңтүстік-Шығыс Азия елдері (АСЕАН), Латинамерикандық интеграциялық
ассоциация (ЛАИА)), әлемнің ең артта қалған аймақтарында да (Батыс -
Африкан елдерінің экономикалық қоғамдастығы, Даму және үйлестірудің
Оңтүстік Африкандық конференциясы (ЮАКРК), Шығыс - африкандық экономикалық
бірлестік және т.б.) құрылды. Жалпы алғанда аймақтық интеграция туралы 70-
тен астам келісімдер түскен.
ХХ ғасырдың екінші жартысында аймақтық интеграция дүниежүзілік
шаруашылықтың дамуындағы басым тенденцияға айналды. Ол барған сайын
интеграцияланған экономикалық топтардан құралатын болды. Олардың ішіндегі
ең маңыздыларына осындай төрт топ жатады[4].
1-сызба. Интеграцияның жіктелуі

Осы екі топқа мысал келтіретін болсақ, аймақтық интеграцияға XIX
ғасырда Еуропа экономикалық-қоғамдастық немесе қазіргі кездегі Еуропалық
Одақ мысал бола алады. Сонымен қатар 80-жылдары құрылған Солтүстік
Америкадағы еркін сауда аймағын, Латын Америкасын толығымен қамтитын Латын
Америка интеграция ассоциациясын және Азия-Тынық мұхит аймағындағы Оңтүстік-
Шығыс Азия елдерінің ассоцияциясы (АСЕАН) интеграциясын жатқызуға болады.
Ал, салалық интеграцияға – ОПЕК-ті жатқызуға болады. Ол дүниежүзіне мұнай
экспорттайтын елдер. Оған дүниежүзінің 13 елі кіреді.

2.2 Еуропалық қоғамдастықтың құрылуы және оның қоғамдағы маңызы
Еуропалық қоғамдастық – 1957 жылы құрылған бұл қоғамдастық бірітіндеп
дүниежүзіндегі аса ірі ортақ рынокқа айналды. Қоғамдастықтың заң шығарушы
органы – Еуропа парламенті, Оның штаб-пәтері Францияның Страсбург қаласында
орналасқан. Бұл парламент тікелей сайлау жолымен Еуропалық экономикалық
қоғамдастыққа кіретін барлық елдерде сайланады. Қоғамдастықтың өз туы,
әнұраны, бірыңғай төлқұжаты, бірыңғай ақша бірлігі (экю), соты, банкі бар.
Ал 1993 жылдың басында мемлекеттік ішкі шекараларды жоюдың нәтижесінде
Қоғамдастық тауарлары, капиталдары мен көрсететін қызметі, технологиясы мен
жұмыс күші еркін өте беретін бірыңғай экономикалық кеңістік болып
өзгертілді.
Еуропадағы экономикалық интеграциялық идеясы еуропалық нарықты
америкалық өнімдердің жаулап алуынан қажеттілігінен туындады. 1951 жылы
Франция, ГФР, Италия, Бельгия, Нидерланды және Люксембургтің тас көмір,
темір кенін өндіретін және металлургия орталықтарына бақылау бірлестікке
енетін елдер Еуропалық экономикалық одақ (Ортақ нарық) пен атом энергиясы
жөніндегі Еуропалық Одақты (Еуроатом) құру туралы Рим келісімі қол қойылды.
1960 жылдардың соңына қарай аталған үш ұйым бірігуінің жаңа
ынтымақтастық тобы – Еуропалық қоғамдастық құрылды. Бұл келісім негізінде
одаққа енетін елдер арасында кедендік шектеулер жойылып, үшінші топтағы
елдерге қатысты ортақ экономикалық саясат жүргізу және қаржы, тауар, жұмыс
күшімен алмасу, ауылшаруашығы саласында ортақ саясатты ұстану мен валюталық
және саяси одақ құру мақсаты көзделді. 1973 жылы бұл ұйымға Ұлыбритания,
Дания және Ирландия, ал 1981 жылы Грекия, 1986 жылы Испания мен Португалия,
1995 жылы Австрия, Швеция және Финляндия енді[5].

2.3. Еуропалық Одақтың құрылуы және оның даму баспалдақтары

Еуропа соңғы бірнеше ғасырлар бойына біртіндеп бүкіл ғаламшарды қамтыған
көптеген жаңа идеялық-концептуалдық, әлеуметтік - экономикалық және саяси-
құқықтық тенденциялардың бесігі болды. Мұнда ХVІІ-ХVIII ғғ. өнеркәсіп
төңкерісі, ал XVIII ғ. экономикалық және саяси демократияның құқықтық
құралы мен доктринасы қалыптасты. Әлемнің тап осы бөлігінде XX ғ. Шығыс
Еуропа, Сібір, Закавказья және Орталық Азияның көптеген халықтарының өмірін
мүлде өзгерткен және өткен ғасырдың көп бөлігі бойына әлемді дірілдеткен
"ғылыми коммунизм" идеясы дүниеге келген болатын. XX ғ. ортасынан Еуропа
халықаралық интеграция үрдісінің бесігі болды.

Ғасырлар бойына жалғасқан ішкі еуропалық сауда байланыстары мұнда тек
халықаралық транспорттық, кейіннен несие - қаржылық инфраструктураны құрып
қана қоймай, сонымен бірге халықаралық қатынас мәдениетін, салт - дәстүр
және этикалық нормалар жүйесін де құрды.

1991 жылы бірыңғай экономикалық, валюталық және қаржылық кеңістік –
Еуропалық Одақ құру туралы Маастрихт келісіне қол қойылды. 1993 жылы 1
қарашадан бастап Еуропалық экономикалық одақ ресми түрде Еуропалық Одақ
(ЕО) деген атаққа ие болды. Осы жылдың 1 қаңтарында Еуропаның сегіз елі
(ГФР, Франция, Бельгия, Нидерланды, Люксембург, Италия, Испания,
Португалия) Шенген келісіміне қол қойды. Оның негізінде осы келісімге қол
қойған елдер аумағында шекаралар арқылы еркін өту, білім алу мен жұмыс
істеуге бірдей құқық берілуі, өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы өнімдеріне
бірыңғай талаптардың қойылуы жүзеге асырылды. 2001 жылдан бастап, бұл
келісімге Дания, Финляндия, Швеция, Исландия, Норвегия қосылды.

1999 жылы 1 қаңтарда Еуропалық Одақ кеңістігіндегі елдер арасында өзара
есеп айырысу үшін ортақ валюта – еуро айналымға енгізілді. 2002 жылдың 1
қаңтарынан бастап еуро қолма-қол есеп айырысу құралы ретінде халықаралық
деңгейде қолданыла бастады. Қазіргі кезде Еуропалық Одақ – дүниежүзіндегі
аса ірі қаржы экономикалық орталық.

Қазіргі кезде Еуропалық Одақ құрамына 25 ел кіреді. Олар: Австрия,
Бельгия, Венгрия, Германия, Грекия, Дания, Ирландия, Испания, Италия, Кипр,
Латвия, Литва, Люксембург, Мальта, Нидерланд, Польша, Португалия, Словакия,
Словения, Ұлыбритания, Финляндия, Франция, Чехия, Швеция, Эстония.

Бүгінгі Еуропалық Одақ 378 472 млн. халқы бар 15 мемлекеттің саяси және
қаржылық одағы. Біріккен Еуропа - жер шарыңдағы ең сыйымды нарық және ең
мықты экономикалық бірлік. 1996 ж. Әлемдік банктің есебі бойынша 1994 ж.
ішкі жан басына шаққандағы ішкі өнімі (ӘБ соңғы мәліметті әлі жариялаған
жоқ) 7 346 577 млн.доллар, яғни әлемдегі ең үлкен көлемді білдіреді. Ішкі
жалпы өнімі бойынша Еуропалық Одақ АҚШ, Жапония, Қытай, ТМД елдерінен асып
түседі.

Бүгінде Еуропалық Одақ аймақтық интеграцияның әлдеқайда дамыған түрі
болып табылады. Өзінің саяси құрылымын жетілдіру үрдісінде, өз дамуында
аймақтық интеграцияға қатысуға бейімделуші тәуелсіз Қазақстан Республикасы
үшін интеграция, жетекші елдер тәжірибесі сияқты негізге алушы тенденцияны
ескерген жөн.

ҚР бірқатар интеграциялық бірлестіктерге (ЕврАзЭс, ЦАЭС,) қатысуда.
Сондықтан да Қазақстан үшін аймақтық интеграция тәжірибесін оқып-үйрену
қолданыстық маңызға ие.

Еуропалық интеграцияның қалыптасу үрдісі бүгінгі таңда әлемнің бірқатар
аймақтарына үлгі болары сөзсіз. Бұл мәселені зерттеу қазіргі уақытта тек
ғылыми жағынан емес, сондай-ақ өркениетті дамуға ұмтылған жас тәуелсіз
елдер үшін өмірлік қажеттілік болып табылады. Қазақстанда әлемдік
тәжірибені, сондай-ақ осындай өзгерістерді басынан кешкен елдердің
тәжірибелерін зерделеу үлгі ретінде қарастырылады[6].

Кеңестер Одағы ыдырағаннан кейін ынтымақтастықты нығайтуға және ғаламдық
деңгейдегі мемлекетаралық өзара қарым-қатынасты орнатуға ұмтылған Орта Азия
мемлекеттері үшін еуропалық интеграция үрдісінің өткен жолын, осы бағыттағы
табыстарымен қатар кемшіліктерінен, өздеріне тән ерекшеліктерінен тәлім -
тәрбие алуы, істің табысты болуының кепілдігі. Еуропалық тәжірибе
Ортаазиялық кеңістікте, ТМД елдері арасында еуроазиялық экономикалық
қоғамдастыққа, тіпті әлемдік деңгейге үйлесуге ұмтылуда өзінің маңыздылығын
жоғалтпайды.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев: "Қазақстан өзінің
гЕуропалық Одақсаяси орналасуына және экономикалық әлеуетіне орай, тар
аймақтық мәселелер шеңберінде тұйықталуға құқы жоқ. Қазақстанның болашағы
Азия мен Еуропада, Шығыс пен Батыста. Шығыс пен Батыс арасындағы өзара
түсіністік бір - бірінің ерекшеліктерін білу негізіне сүйенеді және онда
біздің елдеріміз бен халықтарымыз игілігіне жаратар орасан зор
мүмкіншіліктер бар", - деп көрсетті.

Қазақстан үшін Еуропалық Одақпен қатынастарының қажеттілігі мен
перспективалылығы Еуропалық Одақ әлемдік саясат, экономика және
мәдениеттегі рөлі мен орны ғана емес, еуроазиаттық ел болып табылатын
Қазақстан Республикасының халықаралық қатынастар жүйесіндегі алып отырған
екі жақты жағдайымен анықталады. Еуропалық Одақ географиялық жағдайы (ұлы
екі көршінің ортасында орналасуы, әлемдік мұхитқа шыға алмауы), халықтың
этникалық құрамы Батыс пен Шығысқа, жақын және алыстағы көршілерге қатар
бейімделу қажеттілігін алдыға тартып отыр.

Қазіргі ғаламдану жағдайында этникалық қайта өрлеу мен халықаралық
миграция ғаламдану салдарларының бірі болып табылады. Миграция өзінің
жаппайлылығы және барлық жердегі динамикасының күрделілігімен ерекше
сипатқа ие, сонымен қатар ол көбінесе халықаралық шиеленістер мен
қақтығыстарға себепші. Миграция халықаралық өмірдің басты мәселелерінің
біріне айналуда. Бұл байланыста оны жеке елдің жергілікті құбылысы ретінде
қарастырып қана қоймай, оның әрқайсысы адам ресурстары ғаламдық араласудың
органикалық құрамын білдіретіндігін есте тұтқан жөн. Бұл құбылыс ғаламдану
жағдайындағы этникалық өзін - өзі анықтау мәселесімен нақты байланыста.

XX ғ. 90-шы жж. басында Еуропа елдерінің көпшілігінде иммигранттық
қауымдастықтар қоғам халқының жалпы санының 5 пайыздан 10 пайызға дейінгі
көрсеткішін құрады. Еуропалық Одақ елдеріндегі занды иммигранттардың саны 2
млн. жуық болды. Осы сан шеңберінде басқа елдердің адамдары Еуропалық Одақ
шамамен 5,5 млн. адамын құрады. Олардың кұқықтық және азаматтық құқықтары
келген еліндегі мәртебесімен жақындастырылды. Бұл топтың басқа бөлігі -
шамамен 11,5 млн. адам Еуропалық Одақ тыс елдерден келгендер. Олардың 90
пайызға жуығын дамушы елдерден шыққандар екендігі есептелінді. Еуропалық
Одақтағы еуропалық елдерден тыс шыққан мигранттардың саны шамамен 10 млн.
десек, яғни бұл Еуропалық Одақ халқының жалпы санының 3 пайызға жуығын
құрайды. Бұл мәліметтер тек заңды мигранттарға қатысты.

Еуропа елдері әлі де мигранттардың көпшілігі үшін потенциалды қоныс
аударудың негізгі орындарының бірі болуда. Еуропалық емес елдерден шыққан
иммигранттар қауымдастығы нәсілдік және мәдени жағынан өздерін қабылдаушы
елдерден айырықашаланады, бірақ сол ел экономикасы мен қоғамының берік
элементіне айналды[7].

Иммигранттар ынтымақтасқан этникалық қауымдастық құрады, көп жағдайда
өзара антогонизм мен қақтығыстарға себепші болатын олар мәдениет, тілі,
діні бойынша жекеленген.

Жұмысшы күшінің еркін қозғалысы қағидасы Еуропалық Одақтың ішкі
нарығының негізін қалайтын төрт бостандықгың бірі. Бұл қағида еңбекті еркін
қолдану және қоғамдастықтың кез-келген мүше-елінде Еуропалық Одақтың
тұрғындары шаруашылық қызметін еркін жүргізу мүмкіндігін білдіреді.

2.4 Қазақстан және Еуропалық Одақ: саяси және экономикалық қатынастардың
қалыптасуы және даму болашағы

1993 жылғы 2 ақпан күні Қазақстан Республикасы мен Еуропалық Одақтың
арасында дипломатиялық қатынас орнатылды.
1993 жылғы желтоқсанда Брюсселде Еуропалық Одақ жанынан ҚР Өкілдігі
ашылды. 2003 жылғы 18 қарашада Еуропалық Одақ жанындағы ҚР Өкілдігінің
басшысы, Елші К.Жигалов Еуропалық Одақтың Кеңесінде Италия төрағалығының
өкілі, Италия Сыртқы істер министрлігінің сыртқы байланыстар жөніндегі
мемлекеттік хатшысы Р.Антонионға Сенім грамоталарын тапсырды.
2003 жылғы 15 желтоқсанда К.Жигалов мырза Еуропалық Комиссияның Президенті
Р.Продиға Сенім грамоталарын тапсырды.
1994 жылғы қарашада Алматыда Еуропалық Комиссияның (ЕК) Өкілдігі ашылды.
2007 жылдың 1 шілдесінен бастап Өкілдіктің бас кеңсесі Астанаға орналасты.
Алматыдағы бюро Қырғызстан және Тәжікстан қарым-қатынастары мәселелерімен
айналысады, сонымен бірге ЕК әртүрлі өңірлік жобаларын жүзеге асырады.
2005 жылғы 14 қазанда Қазақстан Республикасындағы Еуропалық Комиссия
Өкілдігінің басшысы, Төтенше және Өкілетті Елші А.Х. ван дер Меердің
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевқа Сенім грамоталарын
тапсыру рәсімі өтті.
Еуропалық Одақ пен ҚР арасындағы ресми саяси қарым- қатынас 1992 жылғы 2
наурыздан басталады. Бұл күні Президент Н.Назарбаев Вице–президент
Ф.Андрияссен бастаған ЕК делегациясын қабылдады.
1993 жылғы 1-2 ақпанда Мемлекет басшысының Брюссельге ресми сапары болды.
ЕК Президенті Ж.Делормен өткен келіссөзінен кейін Еуропалық Одақ және
Қазақстан арасындағы өкілдіктер алмасу жөніндегі келісімге қол қойылды.
1995 жылғы 23 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.