Сатып алу процессіндегі ішкі аудиттің әдістемесі

Кіріспе.

Қазіргі уақытта халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, егер тексеру сегменттері ретінде шаруашылық операцияларын атқарған кезде пайда болған шаруашылық операцияларының циклі деп аталатын есептің жеке обьектілері арасындағы өзара байланысты бөлсе, аудиторлық тексеруді жүргізу процессі оңтайлы болады. Іс әрекеттің әр түрлі салаларындағы сан мен бірізділік бірдей болмағанымен, экономиканың нақты секторындағы көптеген компаниялар үшін неғұрлым маңыздылары мыналар:

1. Сатып алу циклі (алу мен дайындау), кредиторлық борыштың пайда болуына әкелетін тауарлы материалдық құндылықтарды дайындау мен айналымнан тыс активтерді жасау мен алу жөніндегі шаруашылық операцияларды біріктіреді.
2. Өндіріс цикліне еңбек құралдарын (материалдық емес активтер мен негізгі құралдар ), еңбек керек жарақтарын (тауарлы материалдық қорларды) және өнімді дайындау мен шығару үшін еңбектің өзін (өндірістік -шаруашылық жұмыстарын орындау мен оларға төлеу) өндірістік тұтыну бойынша шаруашылық операциялар кіреді.
3. Өткізу мен табыс табу циклінде дайын өнімді өткіззуге, дебиторлық борыштың пайда болуы мен қаржылық қорытындылырды жасаумен байланысты операциялар бар.
4. Қаржылық инвестициялық цикл прощцестер мен операциялардың активтерді алу, іс-әрекеттің әртүрлі салалары мен инвестициялау, бағалы қағаздарға немесе басқа кәсіпорындарға салу, дивиденд пен пайыз алу жөніндегі сан алуандық сипатта лады.
5. Төлеу цикліне қолма-қол және қолма-қол емес ақша қозғалысына, дебиторлық және кредиторлық борышты ақшалай төлеу жолымен де, өзара талаптарды есепке алу немесе бартерлік операциялар арқылы да өтеуге байланысты шаруашылық операциялары жатады.

Сатып алу циклі шығыстардың ең ірі циклінің іс барысында мүлік шығарылатын немесе алынатын, ақша мен капитал жиналатын мәліметтердің барлығының бөлігі болып табылатындықтан, оларды орындау міндеттемелерде туындайды, онда алғашында сатып алу, иелікке алу және жұмсау циклінің аудиті негізгі мақсаттарына жету деңгейін анықтау үшін іріктемелі тексерулер жүргізеді.

Сатып алу, иелікке алу және жұмсау циклінің аудиті бар болыу мен көріну, құқықтар мен міндеттемелер, бағалау немесе бөлу, ұсыну мен ашып көрсету сияқты қаржылық есептің сапасын айқындау принциптері мен белгілеріне сәйкес бейімделіп жүргізілуі қажет.

Нарықтық қатынастар жағдайында әрекет етуші әрбір шаруашылық субьектісі үшін сатып алу кезеңінің ішкі бақылау жүйесін ұйымдастырудың маңызы өте үлкен, ол тауарлы материалдық құндылықтар мен айналымнан тыс активтердің негізделген мақсаттарға жұмсалуын қамтамасыз етеді.

1. 1. Сатып алу процессіндегі ішкі аудиттің әдістемесі.

Қызметтің жабдықтаушы-дайындық процесстері өндірістің бірінші бөлінісін көрсетеді. Олардың жағдайына кәсіпорынның өндірістік, қаржылық, жөнелту және ұйымдастырышылық қызметі тәуелді болады. Тауарлы-материалдық қорлар (ТМҚ), қандай да бір басқа активтермен салыстырғанда шаруашылық қызметтің сипаттамасына (мінезіне) көп әсер етеді. ТМҚ-дың есебі кезіндегі елеулі бұрмалаушылықтар ағымдағы активтерді, сатулардың өзіндік құнын, жиынтық және таза пайданы бейнелеу кезіндегі қателерге алып келеді. Қорлардың шамадан тыс құрылуы айналымдағы ақшалай ресурстардың ұлғаюына және олардың айналымдылығының бәсендеуіне алып келеді, айналым құралдарына табысты салуды қысқартады, мүлікке салықты жоғарлатады.

Бұл сатыдағы аудиттің басты мақсаты - ұйымды жабдықтау процессінің ішкі бақылау құрылымының әлсіз және күшті жақтарын анықтау болып табылады. Осыған қол жеткізу үшін аудиторлар жалпы процедураларымен, негізгі құжаттармен және сатып алу және жұмсау циклінің бақылау әдістерімен танысуы қажет.

Сатып алу және жұмсау жүйесінің әрекеттілігін және сенімділігін бағалауы үш сатыда жүргізіледі: жалпы танысу, жүйенің сенімділігін алғашқы бағалау, жүйенің бағалануының сенімділігін дәлелдеу. Осы сатыларға негізделе отырып, аудитор жүйенің тимділігін жалпы орнатады.

Сатып алу және жұмсаудың бақылау процессінің тиімділігін бағалау барысында аудитор есеп берудің ақиқаттылығын абсолютті нақтылықпен орнатпауы міндетті емес, бірақ оның нақтылығын барлық елеулі қатынастарда орнатуы қажет. Бұл үшін елеуліктің деңгейі орнатылады, ол дегеніміз бухгалтерлік есеп берудің қателерінің шекті мәні, одан бастап осы есеп беруді квалификациялданған қолданушы мүмкін болудың үлкен дәрежесімен оның негізінде дұрыс тұжырымдарды жасай және дұрыс экономикалық шешімдерді қабылдай алмайды. Аудитор кәсіби тәжірибеге, есеп берудің алдын ала талдауына және сандық және сапалық көз қарастан өткен тексерулерге негізделе отырып, елеуліктің шекті деңгейін таңдауы міндетті. Бұл кезде, қателердің және өткізулердің шекті көлемінің шекарасы неғұрлым төмен болса, соғңрлым аудиторға тесттілеу үшін неғұрлым кең ақпараттық база керек. Осындай шекараларды анықтау кезінде аудитор өз бетінше ұйымдағы жабдықтау жүйесіне индивидуальды (жеке) көз қарасты жүзеге асырады, критерийлерді (өлшемдерді) таңдайды және оларды тексерудің жоспарында және бағдарламасында бекітеді. Нақты біер тексеруге арналған елеуліктің деңгейінің бірығай көрсеткішіне, және, сонымен қатар, елеуліктің мәндерінің жиынтығына да жол беріледі, олардың әр қайсысы бухгалтерлік есептің шоттарының, баланс баптарының, сеп берудің көрсеткішітерінің топтарын бағалау үшін арналады.

Сатып алу және жұмсаудың циклі үшін материалдық деңгейі ретінде оған енгізілген шоттарды таңдайды, мысалы, дебиторларды және кредиторларды, тауарлы-материалдық құндылықтардың қорлары. Соның ішінде, аудитор материалдар бойынша кіріс құжаттарының репрезинтативтік таңдамасын таңдайды және ондағы ақпаратты бейнеленуінің толықтылық дәрежесін анықтайды. Жабдықтау циклі үшін елеуліктің деңгейі аудитормен жоспарлау сатысында, нақты аудиторлық процедураларды жүргізу барысында және аудиттің аяқталу сатысында көңілге алынады. Материалдықты бағалау кезінде келесі мақсаттар көзделеді: қаржылық есеп беруде бұрмалаушылықтардың мүмкін болатын деңгейінанықтау; алдағы болатын аудиттің көлемін және анықталған бұрмалаушылықтардың салдарын бағалау. Материалдықтың деңгейінен артатын қателерді анықталуы аудитордың ерекше көңілін талап етеді.

Кәсіпорынның аудиторы тексеруді активтердің түрі бойынша ғана емес, сонымен қатар олардың қалыптасу көздері бойынша да жүргізуі керек, себебі, циклдың әр жағдайы үшін көздерге байланысты тексерудің өзінің әдістемесі құрылады, тексерілуге тиісті құжаттардың және мүмкін болатын типтік (әдеттегі) бұзушылықтардың тізімдері жасалады.

34 кесте - Объектілердің және оларды сатып алу көздерінің тізімі.

Сатып алу және жұмсаудың циклінің аудитінің бағдарламасының жоспары оған тиісті елеуліктің және аудиторлық тәуекелділіктің деңгейін есепке алуы керек, сонымен қатар, талдамалық процедуралардың көмегімен анықталған аудит үшін мағызды аймақтарды есепке алуы тиісті. Аудиттің жалпы жоспарына тексеру үшін сатып алу және жұмсаудың цикліне кіретін бухгалтерлік есептің шоттары бойынша айналымдары және сальдосы мақсаттылы түрде енуі қажет. Жалпы жоспарда аудитор аудитті жүргізудің, жұмыс құжаттарды дайындаудың мерзімдерін және графиктерін, сонымен қатар, тәуекелділікті бағалауын, ішкі бақылау жүйесінің сенімділігінің бағасын, алдын-ала талдаудың нәтижелерінің негізінде аудитті жүзеге асырудың әдісін қарастыруы қажет.

Бұдан басқа, жоспарда аудиторлық топты қалыптастыруды және аудиторларды олардың кәсіби қасиеттеріне сай бөлуді; команданың барлық мүшелерін олардың міндеттер туралы ақпарат беруді; басшымен топтың жоспарды орындауын, жұмыстың сапасына және бригаданың мүшелерімен аудиттің нәтижелерін тиісті рәсімделуіне бақылауды; аудиторлық процедураларды практикалық өткізумен байланысты әдістемелік сұрақтарды аудиторлық топтың басшысымен түсіндірілуін қарастыруды ұсынуға болады.

Сатып алу және жұмсаудың циклін тексеру жоспарын жасаудан кейін аудиттің бағадарламасы жасалады - оны жүзеге асыруға қажетті аудиторлық процедуралардың тізімі. Басқаша айтқанда, аудитті бағадарламасы аудиттің жоспарын және тапсырмаларын орындаудың құралы болып табылады. Аудиторлық бағдарламаны жасаудың екі бағытын бөліп көрсетуге болады. Біріншіден, ол өзімен бақылау құралдарын тесттілеу бағдарламасын кқрсетеді, яғни ішкі бақылаудың және есептің жүйесінің кемшіліктері және функционалдануы туралы ақпаратты жинау үшін арналған іс-әрекеттердің жиынтығы ретінде түсінуге болады. Екіншіден, мәні бойынша аудиторлық процедуралардың бағдарламасын, оның құрамына жабдықтаушы-дайындаушы қызметтің циклінің шоттары бойынша айналымдарды және қалдықтарды бухгалтерлік есепте бейнелеудің дұрыстығын бөлшекті тексерілуі кіреді.

Қойылған мақсаттарға сай аудит келесі мәселелерді шешеді:

• материалды құндылықтардың есебін ұйымдастыру бөлімінде кәсіпорынның есеп саясатымен танысу және оның нормативті құжаттармен және заңдылықпен сай болуын тексеру;
• материалдардың дайындалуы, түсуі және босатылуы бойынша операциялардың бухгалтерлік есебінің және құжаттық рәсімделуінің тәртібін орындауын, және оның әркеттегі нормативті актілерге сай болуын тексеруі қажет;
• материалдық құндылықтардың қорларының нормативтерінің орындалуын және олардың сақталу орындарында және қозғалысының барлық сатыларында сақталуына бақылауның бар болуын орнатады;
• материалдардың өндірісте орнатылған нормаларға (ішкі шаруашылық және мемлекеттік) сай жұмсалуын және дұрыс бағалануының анықтайды;
• жетіспеушілікке және жоғалтуларға есепке жатқызылғандарды өткізу үшін өндірістік емес мақсаттарға материалдарды босату бойынша операцияларды бейнелеудің негізділігін бақылайды;
• бухгалтерлік есептің шоттарында және аналитикалық есепте материалдық құндылықтардың дұрыс бейнеленеуін орнатады, материалдық қорларды басқару үшін ақпаратты қолданады;
• материалдық құндылықтарды құрумен және сақтаумен байланысты шығындардың құрамын және негізділігін талдайды.

Аудиттің алдына қойылған мәселелерге және есеп саясаттан бас тарту және алаяқтық, материалдық құндылықтардың кірісі және шығысы бойынша құжаттардың дұрыс емес рәсімделуін, материалдармен операциялары бойынша салық салудың ережелерін орындамау, бухгалтерияда және қоймада материалдық құндылықтардың қозғаласы бойынша мәліметтерді кезеңді емес салыстыру сияқты және басқа да мүмкін болатын әдеттегі қателерге бағыт ала отырып, аудитор бағдарламаларды жасайды. Оны дайындау барысында, материалдық қорлардың есебіне тиісті базалық нормативті және заңдылық құжаттарды; тексерілетін экономикалық субъектінің персоналынан алынған түсіндірмелері және дәлелдемелері; материалдық қоймаларды және жабдықтаушы-дайындаушы қызметтерді қарап -шығудың нәтижелерін, тартылған мамандармен әңгімелердің және кеңестердің нәтижелерін; алдын-ала жүргізілген талдамалық процедуралардың нәтижелерін (тұжырымдарын) қолдануы керек. (қосымша )

Материалдардың бухгалтерлік есебінің жүйесінің сапасы және сенімділігі туралы ойды (пікірді) білдіру үшін сапалы аудиторлық дәлелдемелердің жеткілікті санын жинауды қамтамасыз ететін, ақпараттың көздерін дұрыс таңдалуын жүзеге асыру бағдарламаны жасау кезінде ерекше мәнге ие болады. Бұл кезде, аудиторлық дәлелдемелерді жинауға кеткен шығындары және алынған ақпараттың пайдалылығы арасындағы рациональді қатынасын орындау қажет. Материалдарды тексеру кезінде аудиторлық дәлелдемелерді алудың көздері болып бастапқы құжаттар табылады: «Ұйымның есеп саясаты туралы» бұйрық, тауарлы-материалдық құндылықтардың жабдықталуы туралы келісім-шарттары, берілген сенім-хаттарды есепке алу журналы; кіріс ордерлері; материалдарды қабылдау актілері; қойма есебінің карточколары және айналым (сальдолық) ведомостері; шектеулі-алу карталары; тауарлы-транспорттық наклоднойлары; талап-наклоднойлары; шот-фактуралар; материалдарды сыртқа босату наклоднойлары; материалдардың жұмсалуының және жетіспеушіліктердің есептен шығару актілері; салыстыру ведомостілері; сатып алу актілері; құжаттарды қабылдау-тапсыру реестрі және т. б.

Солармен қатар, синтетикалық және аналитикалық есептің регистрілері қолданылады: Бас кітап, журнал ордерлер (20 бөлімшенің шоттарының дебеті бойынша №6, 20 бөлімшенің шоттарының кредиті бойынша №10), қоймадағы материалдардың есебінің ведомосі, материалдардың шығыны бойынша салыстыру ведомостілері, аяқталмаған өндірістің ведомосі.

Аудиттің барысында жүзеге асырылған жұмыстың негізгі аспектілері құжатталады, сондықтан бағдарламаға аудиторлық есеп беруді жасау кезінде мәні бар, аудитордың жұмыс құжаттарын анықтау мақсаттылы болып табылады. Сонымен қатар, аудиторлық процедуралардың түрін, негізгі бағыттарын және қателерді және жетіспеушіліктерді анықтау әдістерін қарастыру қажет.

Бағдарламаға негізделе отырып, аудитор материалдардың есебін ұйымдастыру және есептің жүйесінің сенімділігі бөлімінде кәсіпорынның есеп саясатымен танысады.

Аудитті жүзеге асыру практикасы келесіні куәландырады, негізгі құралдарды қолданудың тиімділігін көрсеткіштері әртүрлі себептерге байланысты аз қолданады. Елеулі инфляцияның жағдайларында (ашық, жабық) бірнеше жылдар үшін негізгі құралдарды қолданудың тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштерін салыстыру мүмкін емес, себебі инфляцияның әсер ету деңгейін нақты анықтау мүмкін емес. Басқа себебі - басшылықтың ұжымға және басқа да қолданушыларға бұл көрсеткіштің ақиқи мәнін ашу ынтасының жоқтығы, бірақ сонымен қатар, көптеген басшылар негңзгң құралдарды қолданудың деңгейін жоғарлату бойынша жұмыстардың қажеттілігін және мәнін түсінеді. Кез келген жағдайда кәсіпорынның аудиторы негізгі құралдарды қолданудың тиімділігінің нақты бейнесін тиянақты анықтуы міндетті.

Негізгі құралдарды қолданудың жағдайының осындай көрсеткіштері болып келесі коэффициенттер табылады: тозудың, жарамдылық, жаңару, моральды тозу, қор қайтарымдылық, аусымдық, қор қарулану.

Сақталу көрсеткіші жүйелік бухгалтерлік есепте жарлпылау және объект бойынша бейнелеумен қамтамасыз етіледі, онда әр объекттің техникалық және экономикалық сипаттамасы, оның орналасу орны, бастапқы құны, қайта бағалау бойынша мәліметтері, және де негізгі құралдардың объектілерінің сақталуына және жағдайына жауапты тұлғалар көрсетіледі. Нақты жағдайы және бар болуы кәсіпорынның аудиторының өзімен түгендеуді жүргізі жолымен немесе аз уақыт шамасында жасалған филиалдарда, кәсіпорынның бһлімшелерінде жүргізілген түгендеудің материалдарын қолдану арқылы, егер кәсіпорынның аудиторы бұл материалдарға сенімді болса, орнатылады. Соның ішінде, аудитор негізгі құралдардың объектілерінің нақты бір қызметкерге бұйрықпен немесе өкіммен бекітілуін, негізгі құралдардың есеп карточкаларын сақтау жағдайын тексереді.

Тексерудің келесі сатысы болып негізгі құралдарды жабдықтаушыдан қабылдап алу табылады.

Практикада құрылтайшылық салым ретінде негізгі құралдарды (НҚ), материалды емес активтерді (МЕА) және тауарлы-материалдық құндылықтарды (ТМҚ) салады, бірақ бұл шаруашылық операцияларды инвестиция және капиталды қалыптастыру циклда есепке алу жағдайлары кездеседі. Сонымен қатар, оларды НҚ, МЕА, ТМҚ қалыптастырудың бір бағыты ретінде сатып алу циклында да есепке алуға болады. Бұл кезде әр қатысушының құрылтайшылық салымының соммасына ерекше көңіл бөлу керек, одан кейін НҚ, МЕА, ТМҚ қабылдаумен байланысты операциялардың заңдылығын тексереді, сонымен қатар, сәйкес лицензиялары бар өкілетті органдармен олардың дұрыс бағалануын тексереді. Бұдан басқа, кәсіпорынның профиліне қабылданған активтер сай келетіндігін анықта керек. Одан кейін, бухгалтерлік есептің шоттпарында кіріс бойынша жазбалардың дұрыстығы, бастапқы және жинақтаушы құжаттарда бейнеленуін, және егер ол ТМҚ болса, онда қандай қоймалық есеп бойынша рәсімделгендігін тексеріледі.

Бастапқы есептік құжаттардағы анықталған бұзушылықтар аудитордың жұмыс құжатына жазылады, ал күдік тұғызатын құжаттарға ксерокөшірмелер жасалады.

Материалдық құндылықтардың түсуі, еңбек ақы бойынша қызметкерлермен алынған аванстарға, төленуге тиісті вексельдер бойынша жабдықтаушылардың алдыңдағы, бюджет алдыңдағы кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттемелер және т. б. міндеттемелерінің соммасын көрсететін, кредиторлық қарыздың талдауымен тіғыз байланыста болады. Оның көлемі, сапалық құрамы және қозғалысы төлем тәртібінің жағдайын сипаттайды, ал өз кезегінде кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығының дәрежесі туралы куәландырады. Кредиторлық қарыздың қозғалысы аудитормен баланстың мәліметтері бойынша зерттеледі. Бұл кезде келесіні есепке алу қажет, кредиторлық қарыздың көлемінің өнімге сұраныстың түсуінің кезінде ұлғаюы қаржылық қиыншылықтары туралы айтады.

Кредиторлық қарыздың сипатын талдауын тереңдету мақсатында аудитор негізсіз кредиторлық қарызды анықтауы қажет және оның динамикасын талдауы қажет. Негізсіз кредиторлық қарыздарға мерзімі өтіп кеткен және фактураланбаған жабдықтар бойынша кредиторлық қарыздар жатады, соңғы жағдайда жүктер кәсіпорынға есептік құжаттарсыз келіп түседі. Мерзімі өтіп кеткен кредиторлық қарыздың көлемін анықтау үшін жабдыөтаушылармен есеп айрысуды есепке алатын ведомостін мәліметтері бойынша есеп беру кезеңінің соңында міндеттемелердің қалдығын құрылу мерзімі бойынша қарастыруы керек: төлеу мерзімі келмеген; 1 айға дейн; 1 айдан 3 айға дейін; 3 айдан 6 айға дейін; 6 айдан 12 айға дейін; 12 айдан жоғары. Өтеу мерзімі З ай және одан жоғары мерзімге тең қарыздардың өзгеруіне үлкен көңіл бөлу керек.

Аудиторлар жиі жағдайда сұрақтамаларды жасау жолымен кәсіпорынның қызметкерлерін жазбаша немесе ауызша сұрауына жүгінеді (тесттілейді), сұрақтамаларда жауаптарға («ия», «жоқ», «қолданбайды») арналған тізбек және тексерушінің ескертулеріне арналған тізбек болады. Есеп айырысуды есепке алу жүйесінде жетіспеушіліктерді және тексерудің бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді.

Аудитор талдаудың нәтижелерін жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысуды тексеру барысында аудиторлық процедуралардың жинағын анықтау үшін және бағдарламаны жасау (құрастыру) үшін қолданады.

Кредиторлық қарызбен тығыз байланыста дебиторлық қарызда тексеріледі. Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың аудит бағдарламасы тексерілетін кәсіпорынның қызметінің масштабтарына, аудиттің мақсаттарына және міндеттеріне тәуелді және басқа да факторларға байланысты түзетіле алынады.

Негізгі құралдарды сатып алу және жұмсау циклінің ағыны ауқымды, сондықтан аудитор негізгі шаруашылық операцияларды есепке алудың дұрыстығын анықтауға мақсаттылы түрде көңілін шоғырландыруы қажет: негізгі құралдардың бар болуына және сақталуына бақылауды қамтамасыз ету; негізгі құралдарға заттарды жатқызылуының, олардың жіктелуі бойынша топталуының негізділігін; есепте негізгі құралдарды бағалаудың нақтылығын; негізгі құралдардың түсуі және есептен шығуы бойынша операциялардың есепте дұрыс бейнеленуін және рәсімделуін; негізгі құралдардың тозуын және жөнделуін есептелуінің және есепте көрсетілуінің негізділігін; негізгі құралдардың қолдануының дұрыстығын және тиімділігін; негңзгі құралдарға салық салудың дұрыстығын.

Аталып кеткен бағыттардан аудиторлық тексеру үш сатыдан өтуі керек: мәселені орнату, мәліметтерді жинау және алынған ақпаратты бағалау. Бұл кезде, сонмен қатар, негізгі құралдардың есеп регистірлерінің жүйесін, қаржылық есеп берудің ақпаратына әсер ете алатын, мүмкін болатын қателерді және бұрмалаушылықтарды (неточности - анықсыздықтарды) есепке ала отырып, қарастыруы қажет.

1. сурет негізгі құралдарды есепке алу бойынша құжат айналымын тексеру.

Негізгі құралдардың ішкі бақылауының тиімділігін туралы көрініс алу үшін және бақылаудың бағыттарын есепке ала отырып аудитормен сұрақтама жасалынады. (1 кесте) .

Тесттілеудің процесінде анықталған бақылаудың әлсіз жақтары аудитормен мәліметтерді жинаудың тиімді процедураларын таңдау үшін бағаланады. Процедуралар негізгі құралдардың негізгі принциптерін дәлелдеуі керек немесе оны керу шығаруы керек. негізгі құралдарды тексеру процедуралары аудитормен мүмкін болатын бұзушылықтардың белгілерін есепке алуына байланысты тереңдетіледі және бөлшектенеді.

1 кесте - негізгі құралдардың ішкі бақылау жағдайының сұрақтамасы

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс