Қазақстандағы тарату жолдарын және жаңадан тарату жолын құрастыру
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1. Кабельді байланыс жолының трассасын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1. Кабельді байланыс жолын таңдау критерийлері ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Аумақтық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2. Электр байланыс кабелінің конструкциясын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.1. Байланыс орнату тәсілі мен кабель конструкциясын анықтау ... ... ... ... 9
2.2. Кабельдік тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы
мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
3 Кабельді тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
3.1Симметриялы кабельдердің тарату параметрлерініңесебі ... ... ... ... ... ... 14
3.2Кабельдік байланыс жолының трассасында регенерациялық
пунктерді орналастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
4 Тізбектер арасындағы өзара әсерлесу параметрлерін өлшеу ... ... ... ... ... ... .22
4.1 Негізгі мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
4.2 Симметриялы кабель тізбектерінің арасындағы өзара
әсерлердің параметрлерiн есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
5. Электр байланыс кабельдерін сыртқы электромагнит өріс
ықпалынан қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
5.1 Негізгі мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
5.2 Қауіпті магниттік әсерлер есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
5.3. Қауіпті магниттік әсерлердің нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
5.4. Найзағай түсуден байланыс кабельдерін қорғау және есептеу ... ... ... ... .31
5.5 Жобаланатын кабель магистралінің сенімділігін есептеу ... ... ... ... ... ... ...33
6. Талшықты. оптикалық байланыс жолын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
6.1. ТОТЖ таңдау және негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
6.2. Оптикалық талшық (ОТ) түрін таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ... ... ...36
6.3. Оптикалы кабель (ОК) түрін таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ... ... ... ..36
6.4 Байланысты ұйымдастыру сызбасын таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ..39
6.5. Магистраль жолы бойынша ретрансляторларды орналастыру ... ... ... ...39
6.6 Цифрлі байланыс каналдарына абонентерге қолжетімділікті
қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
7.Жобаланатын жолдарды құру және жөндеу бойынша жұмыстарды ұйымдастыру жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
7.1. Жалпы мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
7.2 Құрастыру . жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ..44
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...46
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
1. Кабельді байланыс жолының трассасын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1. Кабельді байланыс жолын таңдау критерийлері ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Аумақтық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2. Электр байланыс кабелінің конструкциясын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.1. Байланыс орнату тәсілі мен кабель конструкциясын анықтау ... ... ... ... 9
2.2. Кабельдік тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы
мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
3 Кабельді тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
3.1Симметриялы кабельдердің тарату параметрлерініңесебі ... ... ... ... ... ... 14
3.2Кабельдік байланыс жолының трассасында регенерациялық
пунктерді орналастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
4 Тізбектер арасындағы өзара әсерлесу параметрлерін өлшеу ... ... ... ... ... ... .22
4.1 Негізгі мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
4.2 Симметриялы кабель тізбектерінің арасындағы өзара
әсерлердің параметрлерiн есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
5. Электр байланыс кабельдерін сыртқы электромагнит өріс
ықпалынан қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
5.1 Негізгі мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
5.2 Қауіпті магниттік әсерлер есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
5.3. Қауіпті магниттік әсерлердің нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
5.4. Найзағай түсуден байланыс кабельдерін қорғау және есептеу ... ... ... ... .31
5.5 Жобаланатын кабель магистралінің сенімділігін есептеу ... ... ... ... ... ... ...33
6. Талшықты. оптикалық байланыс жолын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
6.1. ТОТЖ таңдау және негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
6.2. Оптикалық талшық (ОТ) түрін таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ... ... ...36
6.3. Оптикалы кабель (ОК) түрін таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ... ... ... ..36
6.4 Байланысты ұйымдастыру сызбасын таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ..39
6.5. Магистраль жолы бойынша ретрансляторларды орналастыру ... ... ... ...39
6.6 Цифрлі байланыс каналдарына абонентерге қолжетімділікті
қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
7.Жобаланатын жолдарды құру және жөндеу бойынша жұмыстарды ұйымдастыру жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
7.1. Жалпы мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
7.2 Құрастыру . жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ..44
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...46
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
Қазіргі таңда Қазақстанның магистральді және аймақ ішілік байланыс желілерінде талшықты – оптикалық беріліс желілерімен қатар симметриялық және коаксиалды электр байланыстың кабель түрлері (ЭБК) де кең қолданыс тапты, олардың қызмет көрсету уақыты он жылдықтармен өлшенеді.
Әсіресе аймақтық және жергілікті желілердегі электрлік кабельдердің алатын орны үлкен. Қазіргі таңда электр кабелі көмегімен жұмыс істейтін аналогты тарату (тығыздау жүйелерінің орнына сандық) цифрлы жүйелеріне ауыстырылып жаңғыртылуда. Оптикалық кабельдердің қолданыс аясы кеңіп, байланыстың сапасын арттыруда үлкен үлес қосуда.Көп каналды телекоммуникациялық жүйеде мамандарды дайындау кезіндегі қойылатын маңызды сұрақтар, байланыс жолдарының жобасы және технико-экономикалық реконструкциялау нұсқаларының маңыздылығы, максималды эффекті алу үшін көпфакторлы жобалау жұмысының минималды жұмсалуын анықтау.
Мұның барлығы теориялық терең білімді қажет етеді,жобалау жұмысын менгеру, реконструкциялау, байланыс жолдарының құрылысын және эксплутациялануын менгеру, байланыс жүйесі элементтерінің ең қымбаттылығын және еңбекке жарамдылығын көрсетеді.
Әсіресе аймақтық және жергілікті желілердегі электрлік кабельдердің алатын орны үлкен. Қазіргі таңда электр кабелі көмегімен жұмыс істейтін аналогты тарату (тығыздау жүйелерінің орнына сандық) цифрлы жүйелеріне ауыстырылып жаңғыртылуда. Оптикалық кабельдердің қолданыс аясы кеңіп, байланыстың сапасын арттыруда үлкен үлес қосуда.Көп каналды телекоммуникациялық жүйеде мамандарды дайындау кезіндегі қойылатын маңызды сұрақтар, байланыс жолдарының жобасы және технико-экономикалық реконструкциялау нұсқаларының маңыздылығы, максималды эффекті алу үшін көпфакторлы жобалау жұмысының минималды жұмсалуын анықтау.
Мұның барлығы теориялық терең білімді қажет етеді,жобалау жұмысын менгеру, реконструкциялау, байланыс жолдарының құрылысын және эксплутациялануын менгеру, байланыс жүйесі элементтерінің ең қымбаттылығын және еңбекке жарамдылығын көрсетеді.
1. Қазақстан Республикасының автомобиль жолдарының картасы- Астана, 2009 ж
2. Гроднев И. И. «Коаксиальные кабельные связи». М .,1983ж
3. Гроднев И. И. және Мурадян А. Г. «Волконно- оптические системы передачи и кабели ». Москва, 1993 ж.
4. «Кабельдік байланыс жолдарын жобалау» әдістемелік нұсқау. Воронков А. А., Бурдин В. А., Попов Б. В. Самара 2000 ж.
5.Ксенофонтов,Задачник по НСЭ.
7.Қазақстан Республикасы автомобиль жолдарының атласы.
8.Васильев В.Н. Оптические кабели. / Справочное пособие, ч.1.- Ташкент: ТУИТ, 2003.
9.Проектыфирмы “CorningCableSystems”. “Оптические кабели”. 2000.
10. Методические указания по курсовому проектированию для студентов специальности 050719 и 5В050719 «Радиотехника, электроника и телекоммуникации» (очной и заочно-дистанционных форм обучения) по дисциплине «Направляющие системы электросвязи». Наурыз К.Ж., Астана 2010;
11.Атлас автомобильных дорог Казахстана
12.Методическая разработка по курсовому и дипломному«Многоканальные телекоммуникационные системы» проектированию для студентов специальности (201000) дневной и заочной формы обучения «Проектирования кабельных линии связи», Под общей редакцией д.т.н., проф. Андреева В.А. - С.: ПГАТ и И, 2000.
13. Правила технической эксплуатации первичных сетей ВС РФ. Книга третья, М., 1998;
14. ru.wikipedia.org;
15. Андреев В.А. Теория электромагнитных влияний между цепями связи. М., 1999;
16. Михайлов М.И. и др. Защита сооружений связи от опасных и мешающих влияний, М., 1978;
17. Руководство по защите подземных кабелей связи от ударов молнии, М., ЦНИИС, 1996;
18. Руководство по проектированию и защите от коррозии подземных металлических сооружений связи, М., 1990;
19. Строительство и техническая эксплуатация ВОЛС, М., 1995;
20. Руководство по прокладке, монтажу и сдаче в эксплуатацию ВОЛС магистральных сетей, М., 1995;
21. Руководство по защите оптических кабелей от ударов молнии. М., ЦНИИС, 1999
22. Фокин В.Г. Аппаратура и сети доступа. - Новосибирск, 1999.
23.Верник .М. и др. Линии связи, М., Радио и связь, 1995;
24.Строительство кабельных сооружений связи. Справочник, М., 1990;
2. Гроднев И. И. «Коаксиальные кабельные связи». М .,1983ж
3. Гроднев И. И. және Мурадян А. Г. «Волконно- оптические системы передачи и кабели ». Москва, 1993 ж.
4. «Кабельдік байланыс жолдарын жобалау» әдістемелік нұсқау. Воронков А. А., Бурдин В. А., Попов Б. В. Самара 2000 ж.
5.Ксенофонтов,Задачник по НСЭ.
7.Қазақстан Республикасы автомобиль жолдарының атласы.
8.Васильев В.Н. Оптические кабели. / Справочное пособие, ч.1.- Ташкент: ТУИТ, 2003.
9.Проектыфирмы “CorningCableSystems”. “Оптические кабели”. 2000.
10. Методические указания по курсовому проектированию для студентов специальности 050719 и 5В050719 «Радиотехника, электроника и телекоммуникации» (очной и заочно-дистанционных форм обучения) по дисциплине «Направляющие системы электросвязи». Наурыз К.Ж., Астана 2010;
11.Атлас автомобильных дорог Казахстана
12.Методическая разработка по курсовому и дипломному«Многоканальные телекоммуникационные системы» проектированию для студентов специальности (201000) дневной и заочной формы обучения «Проектирования кабельных линии связи», Под общей редакцией д.т.н., проф. Андреева В.А. - С.: ПГАТ и И, 2000.
13. Правила технической эксплуатации первичных сетей ВС РФ. Книга третья, М., 1998;
14. ru.wikipedia.org;
15. Андреев В.А. Теория электромагнитных влияний между цепями связи. М., 1999;
16. Михайлов М.И. и др. Защита сооружений связи от опасных и мешающих влияний, М., 1978;
17. Руководство по защите подземных кабелей связи от ударов молнии, М., ЦНИИС, 1996;
18. Руководство по проектированию и защите от коррозии подземных металлических сооружений связи, М., 1990;
19. Строительство и техническая эксплуатация ВОЛС, М., 1995;
20. Руководство по прокладке, монтажу и сдаче в эксплуатацию ВОЛС магистральных сетей, М., 1995;
21. Руководство по защите оптических кабелей от ударов молнии. М., ЦНИИС, 1999
22. Фокин В.Г. Аппаратура и сети доступа. - Новосибирск, 1999.
23.Верник .М. и др. Линии связи, М., Радио и связь, 1995;
24.Строительство кабельных сооружений связи. Справочник, М., 1990;
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .4
1. Кабельді байланыс жолының трассасын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1. Кабельді байланыс жолын таңдау критерийлері ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Аумақтық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2. Электр байланыс кабелінің конструкциясын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.1. Байланыс орнату тәсілі мен кабель конструкциясын анықтау ... ... ... ... 9
2.2. Кабельдік тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы
мағлұматтар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
3 Кабельді тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы
мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
3.1Симметриялы кабельдердің тарату параметрлерініңесебі ... ... ... ... . ... ...14
3.2Кабельдік байланыс жолының трассасында регенерациялық
пунктерді орналастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
4 Тізбектер арасындағы өзара әсерлесу параметрлерін өлшеу ... ... ... ... ... ... .22
4.1 Негізгі мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
4.2 Симметриялы кабель тізбектерінің арасындағы өзара
әсерлердің параметрлерiн есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
5. Электр байланыс кабельдерін сыртқы электромагнит өріс
ықпалынан қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
5.1 Негізгі мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
5.2 Қауіпті магниттік әсерлер есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
5.3. Қауіпті магниттік әсерлердің нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
5.4. Найзағай түсуден байланыс кабельдерін қорғау және есептеу ... ... ... ... .31
5.5 Жобаланатын кабель магистралінің сенімділігін есептеу ... ... ... ... ... ... ...3 3
6. Талшықты- оптикалық байланыс жолын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
6.1. ТОТЖ таңдау және негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 35
6.2. Оптикалық талшық (ОТ) түрін таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ... ... ...36
6.3. Оптикалы кабель (ОК) түрін таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ... ... ... ..36
6.4 Байланысты ұйымдастыру сызбасын таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ..39
6.5. Магистраль жолы бойынша ретрансляторларды орналастыру ... ... ... ...39
6.6 Цифрлі байланыс каналдарына абонентерге қолжетімділікті
қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
7.Жобаланатын жолдарды құру және жөндеу бойынша жұмыстарды
ұйымдастыру жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44
7.1. Жалпы мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ...44
7.2 Құрастыру – жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ..44
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..46
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
Кіріспе
Қазіргі таңда Қазақстанның магистральді және аймақ ішілік байланыс
желілерінде талшықты – оптикалық беріліс желілерімен қатар симметриялы қ
және коаксиалды электр байланыстың кабель түрлері (ЭБК) де кең қолданыс
тапты, олардың қызмет көрсету уақыты он жылдықтармен өлшенеді.
Әсіресе аймақтық және жергілікті желілердегі электрлік кабельдердің
алатын орны үлкен. Қазіргі таңда электр кабелі көмегімен жұмыс істейтін
аналогты тарату (тығыздау жүйелерінің орнына сандық) цифрлы ж үйелеріне
ауыстырылып жаңғыртылуда. Оптикалық кабельдердің қолданыс аясы кеңіп,
байланыстың сапасын арттыруда үлкен үлес қосуда.Көп каналды
телекоммуникациялық жүйеде мамандарды дайындау кезіндегі қойылатын
маңызды сұрақтар, байланыс жолдарының жобасы және технико-экономикалық
реконструкциялау нұсқаларының маңыздылығы, максималды эффекті алу үшін
көпфакторлы жобалау жұмысының минималды жұмсалуын анықтау.
Мұның барлығы теориялық терең білімді қажет етеді,жобалау жұмысын
менгеру, реконструкциялау, байланыс жолдарының құрылысын және
эксплутациялануын
менгеру,
байланыс
жүйесі
элементтерінің
ең
қымбаттылығын және еңбекке жарамдылығын көрсетеді.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты ретінде Қазақстандағы тарату
жолдарын және жаңадан тарату жолын құрастыру болып табылады. Мұнда біз
Шардара-Сарыағаш
аймақтарының
арасындағы
тығыздау
жүйесін
реконструкциялаймыз және Сарыағаш-Қазығұрт арасына жаңадан талшықты
оптика тарату жолын жобалаумен айналысамыз.
1 Оңтүстік Қазақстан облысы.
Қазақстан Республикасының оңтүстігіндегі әкімшілік-аумақтық бөлік.
1932 жылы 10 наурызда құрылған. 1962 – 92 жылы Шымкент облысы деп
аталды. Аумағы 117,3 мың км². Тұрғыны 2,707,459 адам (2013). Орталығы
– Шымкент қаласы Солтүстігінде Қарағанды, шығысында Жамбыл, батысында
Қызылорда облыстарымен, оңтүстігінде Өзбекстан Республикасымен
шектеседі. Облыс құрамында 11 әкімшілік аудан, 4 қалалы қ әкімдік, 7 қала
(Шымкенттен басқа), 13 кент, 171 ауылдық округ, 932 ауыл бар.
Оңтүстік Қазақстан облысында республика халқының 15%-ы тұрады
(2011). Тұрғындарының орташа тығыздығы 1 км²-ге 18,6 адамнан келеді.
Республика бойынша бала туу жөніндегі ең жоғарғы көрсеткішке (1000 адамға
22,6 сәбиден келеді) және халық санының табиғи өсуінің ең жоғары шамасына
(32,5 мың адамнан астам) жетті. Облыс халқының басым бөлігін қазақтар (69%)
құрайды, одан басқа өзбек (17,1%), орыс (7,2%), татар (1,2%), әзербайжан,
тәжік,
түрік,
т.б.
ұлт
өкілдері
тұрады.
Мақтаарал,
Шардара,
Сайрам, Сарыағаш ауданында
тұрғындар
жиі
қоныстанған.
Облыс
тұрғындарының 47%-ы қалада, 53%-ы ауылда тұрады.
Оңтүстік Қазақстан облысы – республикадағы өнеркәсіп пен ауыл
шаруашылығының барлық салалары дамыған, еңбек ресурстары жеткілікті
аймақ. Облыс кәсіпорындары Қазақстандағы барлық өнеркәсіп өнімдерінің
5,9%-ын өндіреді. Елімізде шығарылатын трансформаторлардың 98,6%-ы,
фармацевтикалық препараттардың 70,1%-ы, минералды және газды сулардың
51,5%-ы, мотор майының, бензиннің 38,9%-ы, рафинатты қорғасынның 23,6%ы, сыраның 23,6%-ы, цементтің 19,7%-ы, экскаватор, мақта талшығы, мақта
майының барлығы дерлік Оңтүстік Қазақстан облысында өндіріледі. Облыс тері
шикізаты, жеміс, көкөніс, жүзім, бақша, макарон өнімдерінің ірі өндірушісі
болып табылады.
Облыстың өнеркәсіп мүмкіндіктерін негізінен мұнай өңдеуші және
металлургия кәсіпорындары құрайды. Түсті металлургия, машина жасау,
химия, мұнай өңдеу, тамақөнеркәсібі, әсіресе, Шымкент, Кентaу қалаларында
жақсы дамуда. Облыс өнеркәсібінде 147 ірі және орта кәсіпорын бар. Мұнайхимия өнеркәсібі саласындағы ірі кәсіпорындар: “ПетроКазахстанОйл
Продактс” ААҚ (мұнай өңдеу) және “ИнтеркомШина” ААҚ (шина шығару).
Металлургия өнеркәсібіндегі басты кәсіпорын “Южполиметалл” ЖАҚ
(қорғасын, мырыш, т.б. өнімдер); машина жасау саласының жетекші
кәсіпорындары: “Карданвал” ААҚ (автомобильдер мен тракторлар үшін кардан
біліктерін шығаратын), “Южмаш-К” ЖАҚ (ұстаханалық-престеу машиналары
мен қосалқы бөлшектерін шығару), “Экскаватор” ААҚ, “Кентау трансформатор
зауыты”
ААҚ,
“Түркістан-насос”
ААҚ;
құрылыс
өнеркәсібінен
“Шымкентцемент” ААҚ; химия өнеркәсібінен – “Химфарм” ААҚ (дәрі-дәрмек
өнімдерін шығару); жеңіл өнеркәсіптен “Восход” ААҚ, “Эластик” ААҚ, “Адал”
ЖШС, т.б. жұмыс істеуде. Тамақ өнеркәсібі саласындағы жетекші
кәсіпорындарды “Шымкент-май”, “Қайнар”, “Шымкент сыра”, “БахусДеронсек” АҚ-дары, “Арай”, “Амангелді” ЖШС-тері, т.б. құрайды.
Сарыағаштың минералды суын шығарумен “Әсем-ай”, “Алекс” ЖШС-тері
айналысады. Темекі өнімдерін JTL “Central Asіa” ЖАҚ-ы шығарады.
Облыстың ауыл шаруашылығына жарамды жерінің аумағы 10,3 млн га,
оның ішінде жыртылатын жер аумағы 0,8 млн га. Ауыл шаруашылығында 63,3
мың шаруа (фермер) қожалығы, 956 ӨК, 6 АҚ, 608 ЖШС жұмыс істейді. Олар
жалпы респ. ауыл шаруашылығы өнімінің 12,2%-ын береді. Ауыл
шаруашылығының басты саласына стратегиялық маңызы бар мақта өсіру мен
өндіру жатады. Оның егіс көлемі 170 мың га-ға (егіс көлемінің 30%-ы)
жетті. Шитті мақтаны өңдеумен жылдық қуаты 650 мың тонналық 19 мақта
зауыты айналысады. Олар облыстың Мақтаарал, Сарыағаш, Шардара
ауданында және Түркістан қалалық әкімдігі жерінде орналасқан. Облыс
әкімшілігі 2003 жылдың соңында мақта иіру фабрикаларының құрылысын
бастады. Егіннің орташа жылдық өнімі: бидай – 400 мың т, күріш – 10 мы ң т,
шитті мақта – 360 мың т, көкөніс – 400 мың т, бақша өнімдері – 291 мың т,
картоп – 115 мың т. 2004 ж. мал саны: ірі қара – 603 мы ң, қой-ешкі – 3 млн.,
жылқы – 119 мың, түйе – 14 мың, құс – 1,8 млн., шошқа – 22 мың басқа жетті.
1.1 Шардара ауданы
сурет 1-Шардара аумағы
Облыстың оңтүстік-батыс бөлігіндегі аумақтық-әкімшілік бөлік. Жерінің
аумағы 13 мың шаршы шақырым, облыстың 11,1%-ын құрайды. Тұрғын саны
70,0 мын адам. Орталығы — Шардара қаласы. Аудан 1969 ж. қазан айында
Қызылқұм ауданының негізінде құрылған. Аумағындағы 27 елді мекен 1
қалалық және ауылдық округке біріктірілген.
Аудан жері негізінен Сырдария өзенінің сол жағалауын, Қызылқұм
құмының оңтүстік-шығысын ала, аллювийлік жазықта орналасқан. Қызыл- құм
өніріндегі мыңдаған гектар шөлейт алқаптарды игеріп, суландыру арқылы ел
қоныстандыру үшін 1958ж. Шардара құрылыс басқармасы құрылды.
Кеңестер Одағының әр түкпірінен келген мыңдаған комсомол жастар, жоғары
білімді мамандар осы өлкенің жас кадр мамандары бірлесіп жұмыс істеді. 1967
ж. 15-қазанда Мемл. Комиссия сыйымдылығы 5 млрд. 700 млн. м 3 Шардара
бөгені мен су электр станциясының құрылысының аяқталғаны жөнінде актіге
қол қойды. Сол жылы Сырдария өзенін бойлай ұзындығы 130 км Қызылқұм
магистральды каналы іске қосылды. Климаты айқын континенттік.
Қысы
біршама жұмсақ, қантардың жылдық орташа температурасы -4-6°С. Жаз айлары
ыстық, аңызақты, шілденің орташа температурасы 28-29°С. Жауын-шашынның
жылдық орташа мөлшері 150-200 мм. Аудан аумағында құрылыс материалдары
барланған. Жерінің басым бөлігі құмды. Сұр, сортаң топырақты, өзен аңғарлары
шалғынды-сазды топырақты. Мұнда жусан, селеу, сексеуіл, жанта қ, жы ңғыл,
баялыш, Сырдария бойында қамыс, құрақ, тал, жида өседі. Жануарлардан
қасқыр, түлкі, қарсақ, ақбөкен, қарақұйрық, бауырымен жорғалаушылар, өзен
бойында қаз, үйрек, қырғауыл мекендейді.
Ауданның тұрғындарының негізгі бөлігі қазақтар — 93,9%, орыстар -4%ын құрайды, қалғаны өзбек, әзербайжан, украин т.б. ұлт өкілдері.
Тұрғындарының 60,7% ауылдық елді мекендерде тұрады. Орналасу тығыздығы
1 шаршы жерге 5,4 адамнан келеді. Ірі елді мекендері: Шардара қаласы (25,5
мың адам), Көксу (6,1), Шардара (4,8), Қоссейіт (4,5), Ұзыната (4,3), Қазақстан
(4,3), Целинное (3,5) ауылдары. Ауылдарда күріш, қаракөл қойы, оған қосымша
мақта, сүтті, етті мал, жылқы, түйе, көкөніс, бақша өсіруге маманданған 14
кеңшар, 14 күріш өсіру тәжірибелік шаруашылығы болған Қазақстан,
Целинный біріктіріліп, Жиделі, Аққала, Байырқұм кеңшарлары Арыс
ауданына берілген. Олардың негізінде ауданда ӨК, ЖШС, 4186 шаруа
қожалықтары құрылған. Елді мекендер Қызылқұм каналы мен Сырдария
өзенінің бойын жағалай орналасқан. Ауыл шаруашылығы бойынша жалпы өнім
көлемінің 67,7% мақта шаруашылығына тиесілі. Аудандағы егістік жерлердің
58.8% немесе 30,2 мың гектары мақта егістігі, қой басының 23,69 % -ын
қаракөл қойы құрайды. Ауыл шаруашылығының негізін Талапты ОК,
Қызылқұмда ауылым ОК, НИМПКС корпорациясының зауыты.
Мырзакент АҚ, Игілік ЖШС т.о. құрайды. Денсаулық сақтау саласында 43
мекеме жұмыс істейді. Олар аудандық аурухана, 3 ауылдық аурухана, 9 ауылдық
дәрігерлік амбулатория, 9 фельд.-акушерлік пункт, аудандық туберкулезге қарсы
диспансер, сан.-эпидемиол. ст., стамотол. емхана қызмет көрсетеді. Білім беру,
мәдениет салаларында 30 жалпы білім беретін мектеп, 1 кәсіптік-техникалы қ
мектеп, 35 кітапхана, 10 мәдениет үйі, клубтар, халық театры, 1 кинотеатр,
Шардара толқындары ансамблі жұмыс істейді. 1969 жылдан аудандық Өскен
өңір газеті шығады. Аудандағы Ұзыната ауылынан 8 км жерде бүтіндей
сақталып қалған орта ғасыр ескерткіштерінің бірі — Ұзыната кесенесі
орналасқан.
1.2 Сарыағаш ауданы
сурет 2-Сарыағаш аумағы
Сарыағаш
ауданы 1939 жылы
құрылған. Оңтүстiк
Қазақстан
облысының ең iрi аудандарының бiрi болып саналады. Қазiргi кезде 7613
шаршы километр аумағы бар ауданда 40-тан астам ұлт өкiлдерiнен құралған
250,3 мыңнан астам халық тұрады. Ауданның әкiмшiлiк-аумақтық
құрылымында 1 қала, 1 поселке және 24 ауылдық округтер бар. Сарыағаш аудан
әкімдігі 1992 жылы ақпан айында құрылған. Бүгінге ауданда 13 бөлім қызмет
атқаруда.
Сарыағаш ауданы – облыстың оңтүстік бөлігіндегі әкімшілік.-аумақтық
бөлік. 1928 жылдары Келес ауданы болып құрылған. 1939 жылдан Сарыағаш
аталады. Жерінің аумағы 7,7 мың км². Тұрғыны 226,7 мың адам (2003).
Аудандағы 154 елді мекен 1 қалалық, 1 кенттік және 24 ауылдық округтерге
біріктірілген. орталық – Сарыағаш қаласы Аудан жері негізінен төбелі, қырқалы
жазықты келеді. Солтүстігін Белтау жотасы (592 м), батысын Ызақұдық құмы,
Қауынбаймолда жотасы, оңтүстігін Шардара бөгені алып жатыр. Жер
қойнауында мәрмәр, құм, бентонит балшығы, шипалы минералды суы
барланған. Климаты континенттік, қысы жұмсақ, жазы ыстық, қуаң. Ауаның
жылдық орташа темп-расы қаңтарда –2 – 3хС, шілдеде 24 – 28хС. Жауын8
шашынның жылдық орташа мөлшері 200 – 300 мм. Ауданның батысын бойлай
Сырдария, Оңтүстік-шығысынан Келес, Құркелес, Ащысай өзендері ағып өтеді.
Жері сұр топырақты және құмды келеді. Бетеге, жусан, жүзгін, баялыш, өзен
бойларында қамыс, бұта, аралас ағаш өседі. Қасқыр, түлкі, қоян, саршұнақ,
күзен, жылан мен кесірткенің түрлері кездеседі. Халқы көп ұлтты, басым
көпшілігі қазақтар (86,9%), одан басқа өзбектер (4,1%), тәжіктер (2,7%),
әзербайжандар (1,2%), орыстар (1,1%), татарлар (0,9%), т.б. ұлт өкілдері
тұрады. Ауданда 1 км² жерге 29,4 адамнан келеді. Ірі елді мекендері: Сарыа ғаш
қаласы
(26,0
мың
адам), Абай
ауылы (18,0), Дербісек(10,3), Жібек
жолы (5,8), Ынтымақ (5,4), Қабыланбек (5,1), Ақжар (5,0), Қызылжар (4,7), Жы
лға (4,1), Дарбаза (3,7), Ақниет (3,6), Құркелес (3,3), Қошқарата (3,2), К.Маркс
(3,1), Ақжол (3,0), Таскескен (3,0), Көктерек кенті (2,6). Сарыағаш. ауданында
мақта, жүзім, көкөніс, астық, жеміс, бақша, картоп, қаракөл қойы, биязы жүнді
қой, сүтті-етті мал, шошқа өсіруге маманданған 4 ұжымшар, 16 кеңшар,
Мемлекеттік сұрыптау ст. болған. Ауданда 16 өнеркәсіп орны, 7077
агроқұрылым, оның ішінде: 101 заңды тұлға, 6976 шаруа қожалықтары бар.
Аудан аумағында Сарыағаш шипажайы АҚ, Арман, Алтын бұлақ – Р
демалыс орындары, балалар шипажайы бар. Алекс ЖШС – Қаза қстан –
Польша бірлескен кәсіпорны, Демеу, Әсем-ай, Курорт – Барс – 2030
ЖШС-тері Сарыағаш шипалы суын құятын кәсіпорындар, МырзакентА Қ,
Айша бибі ӨК – мақта тазарту завотында мақта талшы ғын өндіреді. Сенім
ЖШС – тігін, тоқыма бұйымдарын шығарады. Сарыағаш. ауданында жүзім
шаруашылығын өркендету үшін Жүзім бағдарламасы жасалынған, бұл
бағытта Қабыланбек шарап жасайтын компаниясы, Дербісек – Бахус
ЖШС, Назико ЖШС, Ақжол АҚ-ның шарап з-ттары, жүзім өңдейтін 6 цех
жұмыс істейді. Ауданның барлық егіс көлемінің үштен бір бөлігіне дәнді дақыл,
11,9%-на көкөніс, 17,3%-на мақта, 31,1%-на жүзімдік егілген. Облыста ғы
арпаның жалпы өнімінің – 9,5%, жүгерінің – 26,5%, күнбағыстың – 36,5%,
картоптың – 30,5%, көкөністің – 26,4%, жемістің – 24,5%, жүзімнің 39,9%
жиналады. Облыстағы темекі өсіретін бірден-бір аудан. Аудан ш-тарында
облыстағы мүйізді ірі қара малдың – 10,4%, оның ішінде сиырдың – 12,5%, қой
мен ешкінің – 13,7%, шошқаның – 3,7%, жылқының – 8,4% шоғырланған; түйе
– 180, құс – 75,3 мың басты құрайды. Келес өзенінің бойында Келес ӨК-ні ң
су электр ст. электр энергиясын өндіреді. Жалпы білім беретін 137 мектеп бар,
оның 94-і орта, 15-і орталау, 28-і бастауыш және 2 спорт, музыка мектептері.
Мәдени мекемелерден 290 мәдениет орт-тары мен 36 кітапхана бар. Денсаулық
сақтау саласында 2 емхана, 4 аурухана, 24 отбасылық дәрігерлік амбулатория,
104 фельдш.-акушерлік пункт, туберкулезге қарсы диспансер жұмыс істейді.
Өзбекстанмен шекаралас Жібек жолы ауылында кеден бекеті орналасқан. Аудан
жеріненШымкент –
Термез
Халықараралық
автомобил
магистралі, Орынбор – Ташкент темір жолы өтеді.
Климаты континенталды, қысы жылы (-100С төңірегінде), жазы ыстық
(+400С-қа жетеді). Өсімдіктердің өсіп-өну мерзімі 220-320 тәулік.
Атмосфералық жауын шашындардың орташа жылдық мөлшері 80-300 мм-ге
дейін жетеді.
Аудан аумағынан сулы Келес және Құр Келес өзендері ағып өтеді.
Аудан аумағында аты Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге де мәлiм
Сарыағаш шипажайы МҚК, Алтын-Бұлақ, Арман санаториясы, Ана
мен бала шипажайы сияқты 10 демалыс аймағы бар.
Ауданның бiрден-бiр табиғи байлығы жер асты минералды емдiк-ас
сулары болып табылады. Қазiргi кезде 55 термальды су скважиналарыны ң
барлығы аудан мекемелерi мен тұрғындарына қызмет көрсетуде.
Аудандағы ірі, орта және шағын әртүрлі меншіктегі кәсіпорындардың өнім
шығарып тұрғандары 46% құрайды.
Өнеркәсіп саласы бойынша негізінен Сарыағаш минералды су құю
(28.4%) және жеңіл өнеркәсіп (24.7%) салалары бар. Атап айтқанда Алекс
ЖШС-минералды су құю өндірісі, Айша-Бибі ЖШС-мақта талшы қтары
өндірісі, АВК Капланбек АШК-жоғары сапалы шарап өнімдері, Сенім
ЖШС-жеңіл өнеркәсіп өнімдерін өндіреді. Әуес, Жылға-Агро ЖШС-тері бидай ұнын экспортқа шығаруда. Дина-Н ЖШС-құрылыс материалдарының 8
түрін шығаруда.
1.3 Қазығұрт ауданы
сурет 3-Қазығұрт аумағы
Аудан жерінің көп бөлігі теңіз деңгейінен 800-1200 м биікте орналасқан.
Шығысында Қаржантау (2000-2800м), Өгем (3000-3600м) биік таулы жоталары,
орталығында оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай Қазығұрт жотасы
(800-1700м) созылып жатыр. Батысы, солтүстік-батыс бөлігі қырқалы жазық.
Жер қойнауынан минералды су, ақ құм, қиыршық тас т.б. құрылыс
материалдары барланған. Климаты континеттік, қысы жұмсақ, қысқы қаңтар
айының орташа жылдық температурасы 22-25°С. Жауын-шашынның орташа
жылдық
мөлшері
300-400
мм,
тауда
500-700
мм.
Аудан
жерінен Келес, Өгем, Қаржансай, Мұғалысай, т.б. өзендер ағып өтеді. Таулы
өңірі
мен
өзен
бойларында итмұрын, долана, тобылғы, жабайы
алма, арша, шырша, т.б. өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, таутеке, қоян,
саршұнақ т.б. кездеседі.
Халқының құрамы көп ұлтты, көпшілігі қазақтар (94928) одан басқа өзбек
(5154 адам), татар (237 адам) т.б. ұлт өкілдері тұрады. Олардың орналасу
тығыздығы орташа есеппен 1 км 224,6 адамнан келеді. Көбіне тау б өктерлері,
өзен аңғарлары, автомобиль жолдары бойында қоныстанған. Ірі елді мекендері:
Қазығұрт, Жаңабазар, Қақпақ, Қаржан, Шарапхана, Рабат, Тұрбат, Қызылқия,
Шарбұлақ т.б. Ауыл шаруашылығына жарамды жері 3940 мың гектар, 2935
агроқұрылымы бар.
Ауыл шаруашылығына жарамды жері 3940 мың гектар, 2935
агроқұрылымы бар.
2.Электрлік байланыс кабелінің конструкциясын таңдау
2.1 Байланыс орнату тәсілі мен кабель конструкциясын анықтау
Жетілдірілетін байланыс жолының электрлік байланыс кабеліні ң
(коаксиалды немесе симметриялы) конструкциясын анықтау арналардың
берілген санына, сонымен қатар оның сыйымдылығына, өткізгіш диаметріне,
материалына, оқшаулағыш материалы мен конструкциясы және кабель
қабықшасы және т.б. осы кабельмен істейтін тығыздау жүйесіне байланысты
анықталады (жеке тапсырма бойынша).
Арнайы әдебиеттер мен анықтамалықтарды қолданып, қажетті кабельдің
конструкциясын анықтаймыз. Мұнда кабельдің барлық конструктивті
элементтері ескеріледі (оқшаулағыш жастықшасының конструктивті мөлшері,
сыртқы қорғау қабықшасымен қабықшаның түрі, материалы және т.б.).
Әдістемелі нұсқаулар мен әдебиеттер көмегімен конструктивті параметрлері
арқылы қажетті кабель түрін анықтаймыз. Анықтау кезінде келесі жәйттарды
ескеруіміз тиіс: суға төсеуге шеңбер тәріздес сымдар көмегімен жасалын ған
қорғаныш қабығы бар, ал жәй жерге төсеу үшін лента тәріздес қорғаныш
қабығы бар кабель қолданылады [ 4 ].
2.1 кесте. ЭКС алғашқы параметрлері
ТЖ реконструкцияға дейінгі
К-24
ТЖ реконструкциядан кейін
ИКМ-120
ЭКС реконструкциядан кейінгі арналар саны
ЭКС типі және сыйымдылығы
СК сымының диаметрі немесе ішкі өткізгіш коаксиальды
жұптың диаметрі, мм
ЭКС оқшаулау типі
Тұтас оқшаулағыштың диаметрі немесе корделия
лентасының қалыңдығы, мм
Кордель диаметрі, мм
ЭКС Оқшаулағыш қабат материалы
Вариант номері
Шардара-Сарыағаш (оптикалық кабель), км
Сарыағаш-Қазығұрт (электрлік кабель),км
200
СК 1*4
1,05
СП
1.0
Al
Ескерту: СК – симметриялы кабель; КК – коаксиалды кабель; КЖ –
коаксиалды жұп; КС – корделді стирофлексті оқшаулағыш; ТП – түтікшелі
полиэтиленті оқшаулағыш; СП – полиэтиленді оқшаулағыш; ТП – тесіктіполиэтиленді оқшаулағыш; Al – аллюминий; Pb – қорғасын; Fe – құрыш.
Коаксиалды кабелмен байланыс орнату әдісі бір кабелді, яғни таратқыш
және қабылдағыш тізбектері бір кабелде орналасады, ал симметриялы кабелде
екі кабелді, әр тарату бағытының тізбектері бөлек кабелде орналастырылады.
Бір аймаққа кіретін әртүрлі жергілікті желілерді қосуға арналған II
классты желілік торабтар арасындағы ішкі аймақтың кабелдік байланыс
жолдарында
магистральді
байланыс
жолдарындағыдай
байланысты
ұйымдастырудың төрт өткізгішті (бір немесе екі кабелдік) сұлбасы
қолданылады[ 4 ]
2.2 Кабельдік тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы
мағлұматтар
2.1 кестеге сәйкес симметриялы ЭБК және 2.3 сәйкес симметриялы
кабелдердің стандартты құрылысындағы елеулі айырмашылықтарына
байланысты симметриялы ЭБК құрылымдық өлшемдерін нақтылау қажет. Бұл
үшін ток өткізгіш сымның диаметрінің берілген мәні бойынша оқшаулан ған
өзектің диаметрі анықталады. Симметриялы кабелдерде
талшықтардың
құрылымы бойынша оқшаулануы 2.1 суретте көрсетілгендей екі профилмен
көрсетілуі мүмкін: а) корделді-полистиролді; б) біртұтас немесе кеуекті
полиэтиленді.
а)
б)
3.1 сурет. Оқшауланғыш талшықтың диаметрі
Корделді оқшаулау үшін (2.1 сурет,а) оқшауланған талшықтың диаметрін
мына формуламен анықтайды:
=d0+2dk+tл
мұндағы d0 – ток өткізгіш өзектің диаметрі, мм;
(3.1)
dk – кордель диаметрі, мм;
tт – кордель үстіне қабатталған таспалардың жалпы қалыңдығы, мм.
Біртұтас немесе кеуекті оқшаулағышы бар (2.1 сурет, б) оқшауланған
өзектің диаметрі мына формуламен анықталады:
=d0+tи,мм
(3.2)
d1=1,2+1,1=2,3 мм
мұндағы tи – оқшаулағыш қабаттың радиалды қалыңдығы, мм.
Оқшауланған талшықтар 80-300 мм қадаммен төртке ширатылады.
Жұлдызды төрттікке ширатылған қарапайым топтың диаметрі мына өрнектен
анықталады:
=d1+а, мм
(3.3)
мұндағы а – бір жұп талшықтың өзектің орта нүктесі арасындағы арақашықтық
а=
d1,мм
а 2 2,3 3,2 ,
(3.4)
мм
Осыдан
d3 = 2.41·d1, мм
(3.5)
d3 = 2,41*2,3= 5,543 м
Сурет 3.2. Элементар топтағы кабельдің диаметрі
Кабель жүрекшесінің өлшемі кабелдегі төрттіктер санына байланысты.
Белдік оқшаулауы бар кабель жүрекшесінің диаметрі, металлдық қабықшасы
болған кезде, экранның диаметріне сай келеді:
dэ=Dкс+2tбо,мм
(3.5)
мұндағы tбо – белдік оқшаулауғыштың радиалды қалыңдығы, мм.
Кабелді өзекшенің диаметрі Dкс келесі өрнектен анықталады:
- төрттрттікті кабель үшін (2.3 сурет):
Dкс= 2.41·d3, мм
мм
(3.6)
Dкс d 3 5,543
мм
Жетітөрттікті кабель үшін, мұндағы кабель ортасында бір төрттік, ал
алты төрттік кабельдің жалпы бұрамасы бойынша орналасуы тиіс, сонда:
d э 5,543 2 1,1 7,743
2.3 сурет. Кабелді 4х4 жүрекшесінің диаметрі
Жобада, әдетте, сауытталмаған кабельдер қолданылады – кәрізде төсеу
үшін, болат таспалар көмегімен сауытталған – тікелей топырақта төсеу үшін
және сауытталған дөңгелек сымды – кеме жүзетін және сал а ғызатын өзендерде
төсеу үшін. Сондықтан кабелдер диаметрін есептеу, негізінен аны қтама
деректерді қолдана отырып, құралымның барлық үш түрімен орындалады.[4]
Барлық сипаттамаларды қарастырып, кабель таңдауда мен мынадай
шешімге келдім. МКСАБпШп кабелі бізге ең қолайлы. Себебі ол ИКМ-120*2
жүйесіне сәйкес келеді. Техникалық сипаттамалары:
Таблица 2.2 – МКСАБпШп кабелінің сипаттамалары
Жила материалы
Жұмсак мысты сым
Изоляциясы
Кордельді-полистирольді
Бұрау түрі
Кордельді айнала 4 изоляцияланған
жила
Қабығы
Алюминий труба
Қорғаныс Қабығы
Шланг ПВД
Қорғаныс
Екі қабат болат лента,цинкталған
Сыртқы қабық
Шланг ПВД
Таблица 2.3 –МКСАБпШп кабелінің эксплуатациялау және монтаждау
жағдайлары
Жұмыс температурасы
-30-дан +50 °С-ге дейін
Минимальдыжұмысқа
40 жыл
жарамдылығы
Төселу орындары
Жер асты төселуге арналған
Төселу температурасы
-15 °С-тан жоғары;
Кабельдік тізбектерді тарату параметрін есептеу электрлік ж үйені
қолдану үшін және трасса бойынша кабельдік желіні қайта қалпына келтіру
пункттерін ретімен орналастыру мақсатында қолданылады.
Есептеу параметрі ЛС және НТС кафедрасында бар программаның
пакеттері қолданылған ЭЕМ-де орындалады.
Есептеу нәтижесінде жиілікке тәуелді параметрлі график тұрғызылуы
қажет,сондықтан есептеуді кемінде үшбелгіленген жиілікті жұмыс
диапазонында өткізуі керек,минималды және максималды мәндерін
қосқанда[4].
Орташа есептеу жиілігін таңдағанда күрт өзгергендегі параметр ж ұмыс
диапазонының төменгі бөлігінен байланысты екендігін ескеру қажет.
ИКМ жүйесінде есептеу параметрі минималды жиілікте f=10 кГц
қабылданады, максималды үшін - жарты тактті жиілік,берілу жылдамдығының
мәнінің жартысына сай келеді, битс
Кесте 2.4. ИКМ параметрлері
КБЖ
Тарату
бойынша
жылдамдығы,
тарату
кбитс
жүйелері
ИКМ- 120
8500
Э
КБ
бойынша
өшу,дБ
45...65
ҚРП
арасындағы
қашықтық,
км
240
Кабель
симметриалы
3 Кабельді тізбектің тарату параметрінің есебі
мағлұматтар
жөнінен жалпы
3.1 Симметриялы кабельдердің тарату параметрлерінің есебі
3.1.1 Тізбектің активті кедергісі
Тізбектің активті кедергісі мына формуламен анықталады:
(4. 1)
Мұндағы R0- тізбектің тұрақты токтагы активті кедергісі, ол төмендегі
формула бойынша анықталады:
(4. 2)
R0
8 10 3 1,02 0,01754
31,62
3,14 1,2 2
Омкм
p =1σ– материалдың меншiкті кедергісі, Ом·мм²м;
d0–өткізгіштіңөзектің меншікті диаметрі, мм;
χ–бұрама коэффициенті, тізбектің ұзындығының бұрама арқылы
1,101 ... 1,02 ұзартуды ескереді, мәні төмендегідей;
p – коэффициент, элементарлық топ екінші тізбегінің құйын тәрізді
токтарға жоғалтулар, жұлдыз үшін– р=5;
а – (2.4) формуладан тізбек орталықтары арасындағы ара қашықтық, мм;
r0 – тоқ өткізгіш радиуысы, мм:
, мм;
r0= 1,22=0,6 мм
k – құйын тәрізді токтардың коэффициенті:
к 16,35 * 10 -3
f
к 16,35 * 10 -3
8,5 * 10 3 1,507 ,
к 16,35 * 10-3
10 * 103 1,635 ,
lмм
lмм
, мм-1(Кесте 4.3)
17 * 10 3 2,13 ,
к 16,35 * 10-3
lмм
μa – абсолютті магниттік өткізгіштік,
μa = μ0μ, Гнм;
10-7, Гнм;
μ0 = 4
а = 4*3,14*10-7*1=12,56*10-6, Гнм
μ- салыстырмалы магниттік өткізгіштік;
F(kr0), G(kr0), H(kr0)- функциялар, құйын тәрізді токтарға еске алған
жоғалтудың үстіңгі күшті әсер вследствиисі және таяулық күшті әсерінің, қайсы
мағыналар 3.3 кестеде келтірілген.
Rм активті өткізгішті қоршаған металдан жасалған элементтерге (көрші
топтар, металл қабықша) жоғалтуларға сәйкес R м активті құраушылары 200 кГц
жиілікте 3.5 кестеден (жақын төрттік қабықшалардағы жоғалтулардың
қосымшасы ретінде) алынады.
RM RM 200
f
, Омкм
2 105
R м 8.1 85000 2 105 1,67
Ом
R м 8.1 10000 2 105 1,81
Ом
Ом
R м 8.1 17000 2 10 2,36
=
=
мм-1
мм-1
=
мм-1
Кесте 4.2
Параметр
Құйынды ток коэффициент, lмм
к1r0
F(kr0)
G(kr0)
H(kr0)
Q(kr0)
Металдағы жоғалтулар Rм, Омкм
f1 =8,5 kГц
1,507
6,18
1,463
0,967
0,582
0.445
1,67
Кесте 3.2. Жиіліктің бастапқы мәндері
Fmin
Fорт
f2 = 10 kГц
1,635
6,7
1,673
1,073
0,602
0,412
1,81
8,5 кГц
10 кГц
f3 = 17 k Гц
2,131
8,7
2,446
1,464
0,655
0,313
2,36
Fmax
17 кГц
5 0,967 (1,2 3,2) 2
R 31,62 1 1,463
1,67 56,67 Омкм
1 0,582 (1,2 3,2) 2
5 0,073 (1,2 3,2) 2
R 31,62 1 1,673
1,81 88,10 Омкм
1 0,602 (1,2 3,2) 2
5 1,464 (1,2 3,2) 2
R 31,62 1 2,446
2,36 147,19 Омкм
1 0,655 (1,2 3,2) 2
Fmin, Fорт, Fmax жиіліктеріндегі R мәндері 3.3 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.3. R мәндері
Жиілік
8,5 кГц
10 кГц
17 кГц
Активті кедергі
56,67 Омкм
88,10 Омкм
147,19 Омкм
Кедергінің жиілікке тәуелділігі 3.1 суретте көрсетілген.
3.1 сурет Кедергінің жиілікке тәуелділігі
a r0
L 4 ln
Q(kr0 ) 10 4 ,
r0
Гнкм
3,2 0,6
L 1,02 4 ln
1 * 0,445 10 4 6,43 * 10 4 ,
0,6
3,2 0,6
L 1,02 4 ln
1 * 0,412 10 4 6,40 * 10 4 ,
0,6
3,2 0,6
L 1,02 4 ln
1 * 0,313 10 4 6,30 * 10 4 ,
0
,
Гнкм
Гнкм
Гнкм
Fmin, Fорт, Fmax жиіліктеріндегі L мәндері 3.4 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.4. L мәндері
Жиілік
8,5 кГЦ
10 кГц
17 кГц
Индуктивтілік
6,43 *10-4 Гнкм
6,40 *10-4 Гнкм
6,30 *10-4 Гнкм
Индуктивтіліктің жиілікке тәуелділігі 3.2 суретте көрсетілген.
3.2 сурет Индуктивтіліктің кедергіге тәуелділігі
Сыйымдылық:
a
С Э 10 6 36 ln , Фкм
r0
(d 3 d1 d 0 ) 2 a 2
,
( d 3 d1 d 0 ) 2 a 2
(5,543 2,3 1,2) 2 3,2 2
0,623
(5,543 2,3 1,2) 2 3,2 2
3,2
С 1,02 1,9 10 6 36 ln
0,623 0,045 10 6 ,
0,6
Фкм
Өткізгіштік:
G= Ctg Э, Смкм
= 2πf
1 = 2*3,14*8500=53380 с-1
2 = 2*3,14*10000= 62800 с-1
3 = 2*3,14*17000=106760 с-1
G = 53380*0,045*10-6*2*10-4=0,4804*10-6 , Смкм
G = 62800*0,045*10-6*2*10-4=0,5652*10-6 , Смкм
G = 106760*0,045*10-6*2*10-4=0,96984*10 -6 , Смкм
fорт, fmax жиіліктеріндегі G мәндері 3.6 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.6. G мәндері
Оқшаулау өткізгіштігі
0,4804*10-6 Смкм
0,5652*10-6 Смкм
0,96984*10-6Смкм
Жиілік
8,5 кГц
10 кГц
17 кГц
Оқшаулау өткізгіштігінің жиілікке тәуелділігі 3.3 суретте келтірілген
3.3 сурет Өткізгіштіктің жиілікке тәуелділігі
fорт, fmax жиіліктеріндегіα мәндері 3.7 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.7. α мәндері
Жиілік
8,5 кГц
10 кГц
17 кГц
Өшу коэффициенті
26,46*10-6 дБкм
296,03*10-6 дБкм
503,22*10-6 дБкм
R C G L
8,69,
дБкм
2 C
2 L
56,67 0,045 10 6
0,4804 10 6
6,43 10 4
8,69 26,46 * 10 6 , дБкм
6,43 10
0,045 10
88,10 0,045 10 6
0,5652 10 6 6,40 10 4
8,69 296,03 * 10 6 , дБкм
,
0
,
045
147,19 0,045 10 6
0,9684 10 6
6,3 10 4
8,69 503,22 * 10 6 , дБкм
6,3 10
0,045 10
3.4 сурет Өшу коэффициентінің жиілікке тәуелділігі
fорт, fmax жиіліктеріндегіβ мәндері 3.8 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.8. β мәндері
Жиілік
8,5 кГц
10 кГц
17 кГц
LC ,
Фазалық коэффициент
0,287 радкм
0,337 радкм
0,568 радкм
радкм
53380 6,43 10 4 0,045 10 6 0,287 радкм
62800 6,4 10 4 0,045 10 6 0,337 радкм
106760 6,3 10 4 0,045 10 6 0,568 радкм
Фазалық коэффициенттің жиілікке тәуелділігі 3.5 суретте келтірілген
3.5 сурет Фазалық коэффициенттің жиілікке тәуелділігі
Толқындық кедергі:
L
Zв
, Ом
C
Zв
6,43 10 4
119 ,53 ,
0,045 10 6
Ом
Zв
6,4 10 4
119,25 ,
0,045 10 6
Ом
Zв
6,3 10 4
118,32 ,
0,045 10 6
Ом
Электромагниттік толқынның жылдамдығы:
1
LC , кмс
(4.17)
1
6,43 10 4 0,045 10 6 1,862 * 10 5 кмс
1
6,4 10 4 0,045 10 6 1,865 * 10 5 кмс
1
6,3 10 4 0,045 10 6 1,879 * 10 5 кмс
Параметрлердің алынған мәндерін конструкциясы жағынан жақын типтік
кабельдің параметрлерімен салыстыру керек және есептелген кабель мен типтік
кабельдің параметрлерінің айырмашылығын талдау керек [қ.а].
3.2 Кабельдік байланыс жолының трассасында регенерациялық
пунктерді орналастыру
Регенерациялық пунктерді орналастыру қарапайым кабельдік бөлімше
(ЭКУ) немесе кабельдік бөліктің (секцияның) рауалы рұқсат етілген өшуі
ескеріліп жүзеге асырылады. Қарапайым кабельдік бөлімше – шет жағы
кабельдік шеткері құрылғылармен бірге жабдықталған кабельдік байланыс
жолының бір бөлігі болып табылады. Кабельдік бөлік (секция) (КС) деп –
регенерациялық бөлім ұйымдастыру үшін (бір немесе бірнеше тарату
жүйесімен) регенераторлар ара қашықтығы бірдей, ЭКУ-нің ұзындығынан
үлкен болып келетін тізбектей жалғанған электрлік тізбектердің біртұтастығын
айтамыз [ 4 ].
Қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктерді су басып кетпейтін
(қауіпсіз) жерлерге орналастырады, яғни, бұл пунктерге жетуді орманға, егістік
жерлерге, т.б. ең аз шығын келтіре отырып ұйымдастыру қажет. Курстық
жобада бұл есеп бағдарлы түрде шешіледі, себебі, іс жүзінде қызмет
көрсетілмейтін регенерациялық пунктер кез келген жерде орналасуы мүмкін.
Олардың арасындағы қашықтық мына өрнекпен анықталады:
lк у= (аном – 0,9) ∕ αмак,км(3.9)
мұндағы, аном – регенерациялық бөлімнің өшуінің номиналды мәні, дБ
(4.1-кесте); 0,9 – шеткері құрылғыдағы өшуі, дБ; αмак – кабельді төсеу
тереңдігіндегі жер бөлігінің максималды температурасындағы үлкен жиіліктегі
кабельдік тізбектің өшу коэффициенті, дБ ∕ км.
Көрсетілген формулалар арқылы есептеулер t=20 0C температурасында
шынайы болады. Басқа температуралар үшін өшу коэффициенті мына формула
бойынша анықталады:
αмак = α[1+ αα(t-20)], дБ ∕ км
(3.10)
мұндағы, α – жартылай тактілік жиіліктегі есептеу кезінде анықталған
өшу коэффициенті ( =0,606), дБ ∕ км; αα – жартылай тактілік жиілікте кабельдік
тізбектегі температуралық өшу коэффициенті, ол 2.3-кесте арқылы анықталады.
Есептеу кезінде ол бағдарлы түрде мынаған тең болуы мүмкін: αα =2·10-3 1 ∕
град; t – кабель төселген тереңдіктегі жер бөлігінің максималды температурасы,
0
C.
Регенерациялық бөлімдердің бөліктері бойынша ұзындығын нақтылау
және есептеу нәтижесінде әр бөлікте қызмет көрсетілетін регенерациялық
пунктер арасында қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктер саны
анықталады және кабельдік байланыс жолының құрылымдық сұлбасы
құрылады, ол жерде қызмет көрсетілетін және көрсетілмейтін регенерациялық
пунктер, бөлімдер мен бөліктердің ұзындықтары, кабельдің типі және қызмет
көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің нөмірленуі көрсетіледі. Қызмет
көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің нөмірленуі бөлшек санмен
келтіріледі: алымында бөлік нөмірі көрсетіледі, ал бөлімінде
қызмет
көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің бөліктегі реттік нөмірі көрсетіледі
[4].
(3.10) формуласы бойынша αмак табамыз:
a мак
= 3,2*(1+2*10-3(-12-20))= 2,99 , дБкм
a мак
= 3.2*(1+2*10-3(18-20))= 3,18 , дБкм
(3.9) формуласы бойынша lку табамыз:
l ку ( 45 0,9) 2,99 14,74 ,
км
l ку ( 45 0,9) 3,18 13,86 ,
км
L ку ср.= 14,3 км
ИКМ 120*2 аппаратурасының параметрі бойынша оның күшейткіш
аумағы 4,1-9,3 километр арасында.Менің жағдайымда ол l=5,26 мәніне тең.
3.6 сурет РП магистальда орналасу сұлбасы
4 Тізбектер арасындағы өзара әсерлесу параметрлерін өлшеу
4.1 Негізгі мағлұматтар
Симметриялы тізбектердің арасындағы электромагниттi әсер ету көлденең
электр магнит өрiсінің бар болуымен шартталған, ол өріс жақын орналасқан ток
тізбегіне бөгет сілтейді. Саңылаусыз сыртқы өткiзгiште коаксиалды тізбек
сыртқы көлденең электромагниттiк өрiстерін алмайды. Е г электрлік радиалды
құраушысы және Нрмагнит өрісінің тангенциал құраушысы iшкi және сыртқы
өткiзгiштердiң арасындағы тізбек ішінде тұйықталады, ал Н г магниттінің
радиалды құраушысы мен Ер электр өрісінің тангенциал құраушысы тізбектің
осьтік симметриясы нәтижесінде болмайды. Коаксиалды тізбектердің
арасындағы әсер үшiншi тізбектің әсері арқасында ұзына бойы құрайтын Ег
электр өрiсi әсерінен болады. Үшінші тізбек- өзара әсерлесетін тізбектердің
сыртқы өткізгіштерінен құралған. Осы тізбектерден, әсерге душар болған
тізбектің сыртқы өткізгішінің сыртқы бетіндегі кернеуінің құлауына әкеп
соғатын, ток пайда болады. Коаксиалды тізбектің сыртқы бетiндегi ұзына
бойына кернеуi тізбектің iшкi бетiндегi ұзына бойы ЭҚҚ пайда болуына әкеп
соғады, ол тізбек ықпалға душар. Осы ЭҚҚ- ң әсерінен бөгеттер тогы пайла
болады. Коаксиалды тізбектің сыртқы өткiзгiшiндегi жақындық эффектi
нәтижесінде берiлетiн сигналдың жиiлiгiнiң өсуiмен сыртқы өткiзгiштiң iшкi
бетiнде тоқтың тығыздығы өседi, ал сыртқы бетте азаяды. Демек, жиiлiктiң
өсуiмен әсер ететiн коаксиалды тізбектің сыртқы бетiндегi өрiсiнiң кернеулiгi
азаяды, сәйкесінше тізбектертің арасындағы электромагниттiк ықпалдардың да
азаюына алып келедi. Коаксиалды кабельге қарағанда, симметриалы кабельді ң
жиілікке тәуелділік әсері басқа. Жиiлiктiң өсуiмен симметриялы кабельдердегi
электромагниттiк өрiстiң өзгерiсiнiң жылдамдығы өседi, және сондықтан
тізбектертің арасындағы электромагниттiк әсер өседi. Жиіліктің өсуімен,
коаксиалды тізбектер арасында өзара әсерлесу азаяды.
Тізбектер арасындағы өзара әсерлердің шамасын А соңындағы және А0 -ң
жақын соғындағы ауыспалы өшулер арқылы, сонымен қатар А3 қорғаныштық
арқылы көрсетуге және нормалауға болады.
Курстық жобаны орындау кезінде көрсетілген сипаттамаларды есептеп,
нормамен салыстыру керек. Егер нормалар өзара әсерлесу параметрлеріне
орындалмаса, онда өзара әсерлесуді кішірейту шараларын көрсету керек [4].
4.2 Реконструкцияланатын симметриялық ЭКС тізбегіндегі әсер ету
параметрлерін есептеу
Желі реконструкцияланып, АСП-ны ЦСП-ға ауыстырғанда ЭКС жұмыс
спектрі айтарлықтай өзгереді. Импульсті-кодты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .4
1. Кабельді байланыс жолының трассасын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1. Кабельді байланыс жолын таңдау критерийлері ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Аумақтық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2. Электр байланыс кабелінің конструкциясын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.1. Байланыс орнату тәсілі мен кабель конструкциясын анықтау ... ... ... ... 9
2.2. Кабельдік тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы
мағлұматтар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
3 Кабельді тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы
мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
3.1Симметриялы кабельдердің тарату параметрлерініңесебі ... ... ... ... . ... ...14
3.2Кабельдік байланыс жолының трассасында регенерациялық
пунктерді орналастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
4 Тізбектер арасындағы өзара әсерлесу параметрлерін өлшеу ... ... ... ... ... ... .22
4.1 Негізгі мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
4.2 Симметриялы кабель тізбектерінің арасындағы өзара
әсерлердің параметрлерiн есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
5. Электр байланыс кабельдерін сыртқы электромагнит өріс
ықпалынан қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
5.1 Негізгі мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
5.2 Қауіпті магниттік әсерлер есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
5.3. Қауіпті магниттік әсерлердің нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
5.4. Найзағай түсуден байланыс кабельдерін қорғау және есептеу ... ... ... ... .31
5.5 Жобаланатын кабель магистралінің сенімділігін есептеу ... ... ... ... ... ... ...3 3
6. Талшықты- оптикалық байланыс жолын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
6.1. ТОТЖ таңдау және негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 35
6.2. Оптикалық талшық (ОТ) түрін таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ... ... ...36
6.3. Оптикалы кабель (ОК) түрін таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ... ... ... ..36
6.4 Байланысты ұйымдастыру сызбасын таңдау мен негізделуі ... ... ... ... ..39
6.5. Магистраль жолы бойынша ретрансляторларды орналастыру ... ... ... ...39
6.6 Цифрлі байланыс каналдарына абонентерге қолжетімділікті
қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
7.Жобаланатын жолдарды құру және жөндеу бойынша жұмыстарды
ұйымдастыру жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44
7.1. Жалпы мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ...44
7.2 Құрастыру – жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ..44
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..46
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
Кіріспе
Қазіргі таңда Қазақстанның магистральді және аймақ ішілік байланыс
желілерінде талшықты – оптикалық беріліс желілерімен қатар симметриялы қ
және коаксиалды электр байланыстың кабель түрлері (ЭБК) де кең қолданыс
тапты, олардың қызмет көрсету уақыты он жылдықтармен өлшенеді.
Әсіресе аймақтық және жергілікті желілердегі электрлік кабельдердің
алатын орны үлкен. Қазіргі таңда электр кабелі көмегімен жұмыс істейтін
аналогты тарату (тығыздау жүйелерінің орнына сандық) цифрлы ж үйелеріне
ауыстырылып жаңғыртылуда. Оптикалық кабельдердің қолданыс аясы кеңіп,
байланыстың сапасын арттыруда үлкен үлес қосуда.Көп каналды
телекоммуникациялық жүйеде мамандарды дайындау кезіндегі қойылатын
маңызды сұрақтар, байланыс жолдарының жобасы және технико-экономикалық
реконструкциялау нұсқаларының маңыздылығы, максималды эффекті алу үшін
көпфакторлы жобалау жұмысының минималды жұмсалуын анықтау.
Мұның барлығы теориялық терең білімді қажет етеді,жобалау жұмысын
менгеру, реконструкциялау, байланыс жолдарының құрылысын және
эксплутациялануын
менгеру,
байланыс
жүйесі
элементтерінің
ең
қымбаттылығын және еңбекке жарамдылығын көрсетеді.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты ретінде Қазақстандағы тарату
жолдарын және жаңадан тарату жолын құрастыру болып табылады. Мұнда біз
Шардара-Сарыағаш
аймақтарының
арасындағы
тығыздау
жүйесін
реконструкциялаймыз және Сарыағаш-Қазығұрт арасына жаңадан талшықты
оптика тарату жолын жобалаумен айналысамыз.
1 Оңтүстік Қазақстан облысы.
Қазақстан Республикасының оңтүстігіндегі әкімшілік-аумақтық бөлік.
1932 жылы 10 наурызда құрылған. 1962 – 92 жылы Шымкент облысы деп
аталды. Аумағы 117,3 мың км². Тұрғыны 2,707,459 адам (2013). Орталығы
– Шымкент қаласы Солтүстігінде Қарағанды, шығысында Жамбыл, батысында
Қызылорда облыстарымен, оңтүстігінде Өзбекстан Республикасымен
шектеседі. Облыс құрамында 11 әкімшілік аудан, 4 қалалы қ әкімдік, 7 қала
(Шымкенттен басқа), 13 кент, 171 ауылдық округ, 932 ауыл бар.
Оңтүстік Қазақстан облысында республика халқының 15%-ы тұрады
(2011). Тұрғындарының орташа тығыздығы 1 км²-ге 18,6 адамнан келеді.
Республика бойынша бала туу жөніндегі ең жоғарғы көрсеткішке (1000 адамға
22,6 сәбиден келеді) және халық санының табиғи өсуінің ең жоғары шамасына
(32,5 мың адамнан астам) жетті. Облыс халқының басым бөлігін қазақтар (69%)
құрайды, одан басқа өзбек (17,1%), орыс (7,2%), татар (1,2%), әзербайжан,
тәжік,
түрік,
т.б.
ұлт
өкілдері
тұрады.
Мақтаарал,
Шардара,
Сайрам, Сарыағаш ауданында
тұрғындар
жиі
қоныстанған.
Облыс
тұрғындарының 47%-ы қалада, 53%-ы ауылда тұрады.
Оңтүстік Қазақстан облысы – республикадағы өнеркәсіп пен ауыл
шаруашылығының барлық салалары дамыған, еңбек ресурстары жеткілікті
аймақ. Облыс кәсіпорындары Қазақстандағы барлық өнеркәсіп өнімдерінің
5,9%-ын өндіреді. Елімізде шығарылатын трансформаторлардың 98,6%-ы,
фармацевтикалық препараттардың 70,1%-ы, минералды және газды сулардың
51,5%-ы, мотор майының, бензиннің 38,9%-ы, рафинатты қорғасынның 23,6%ы, сыраның 23,6%-ы, цементтің 19,7%-ы, экскаватор, мақта талшығы, мақта
майының барлығы дерлік Оңтүстік Қазақстан облысында өндіріледі. Облыс тері
шикізаты, жеміс, көкөніс, жүзім, бақша, макарон өнімдерінің ірі өндірушісі
болып табылады.
Облыстың өнеркәсіп мүмкіндіктерін негізінен мұнай өңдеуші және
металлургия кәсіпорындары құрайды. Түсті металлургия, машина жасау,
химия, мұнай өңдеу, тамақөнеркәсібі, әсіресе, Шымкент, Кентaу қалаларында
жақсы дамуда. Облыс өнеркәсібінде 147 ірі және орта кәсіпорын бар. Мұнайхимия өнеркәсібі саласындағы ірі кәсіпорындар: “ПетроКазахстанОйл
Продактс” ААҚ (мұнай өңдеу) және “ИнтеркомШина” ААҚ (шина шығару).
Металлургия өнеркәсібіндегі басты кәсіпорын “Южполиметалл” ЖАҚ
(қорғасын, мырыш, т.б. өнімдер); машина жасау саласының жетекші
кәсіпорындары: “Карданвал” ААҚ (автомобильдер мен тракторлар үшін кардан
біліктерін шығаратын), “Южмаш-К” ЖАҚ (ұстаханалық-престеу машиналары
мен қосалқы бөлшектерін шығару), “Экскаватор” ААҚ, “Кентау трансформатор
зауыты”
ААҚ,
“Түркістан-насос”
ААҚ;
құрылыс
өнеркәсібінен
“Шымкентцемент” ААҚ; химия өнеркәсібінен – “Химфарм” ААҚ (дәрі-дәрмек
өнімдерін шығару); жеңіл өнеркәсіптен “Восход” ААҚ, “Эластик” ААҚ, “Адал”
ЖШС, т.б. жұмыс істеуде. Тамақ өнеркәсібі саласындағы жетекші
кәсіпорындарды “Шымкент-май”, “Қайнар”, “Шымкент сыра”, “БахусДеронсек” АҚ-дары, “Арай”, “Амангелді” ЖШС-тері, т.б. құрайды.
Сарыағаштың минералды суын шығарумен “Әсем-ай”, “Алекс” ЖШС-тері
айналысады. Темекі өнімдерін JTL “Central Asіa” ЖАҚ-ы шығарады.
Облыстың ауыл шаруашылығына жарамды жерінің аумағы 10,3 млн га,
оның ішінде жыртылатын жер аумағы 0,8 млн га. Ауыл шаруашылығында 63,3
мың шаруа (фермер) қожалығы, 956 ӨК, 6 АҚ, 608 ЖШС жұмыс істейді. Олар
жалпы респ. ауыл шаруашылығы өнімінің 12,2%-ын береді. Ауыл
шаруашылығының басты саласына стратегиялық маңызы бар мақта өсіру мен
өндіру жатады. Оның егіс көлемі 170 мың га-ға (егіс көлемінің 30%-ы)
жетті. Шитті мақтаны өңдеумен жылдық қуаты 650 мың тонналық 19 мақта
зауыты айналысады. Олар облыстың Мақтаарал, Сарыағаш, Шардара
ауданында және Түркістан қалалық әкімдігі жерінде орналасқан. Облыс
әкімшілігі 2003 жылдың соңында мақта иіру фабрикаларының құрылысын
бастады. Егіннің орташа жылдық өнімі: бидай – 400 мың т, күріш – 10 мы ң т,
шитті мақта – 360 мың т, көкөніс – 400 мың т, бақша өнімдері – 291 мың т,
картоп – 115 мың т. 2004 ж. мал саны: ірі қара – 603 мы ң, қой-ешкі – 3 млн.,
жылқы – 119 мың, түйе – 14 мың, құс – 1,8 млн., шошқа – 22 мың басқа жетті.
1.1 Шардара ауданы
сурет 1-Шардара аумағы
Облыстың оңтүстік-батыс бөлігіндегі аумақтық-әкімшілік бөлік. Жерінің
аумағы 13 мың шаршы шақырым, облыстың 11,1%-ын құрайды. Тұрғын саны
70,0 мын адам. Орталығы — Шардара қаласы. Аудан 1969 ж. қазан айында
Қызылқұм ауданының негізінде құрылған. Аумағындағы 27 елді мекен 1
қалалық және ауылдық округке біріктірілген.
Аудан жері негізінен Сырдария өзенінің сол жағалауын, Қызылқұм
құмының оңтүстік-шығысын ала, аллювийлік жазықта орналасқан. Қызыл- құм
өніріндегі мыңдаған гектар шөлейт алқаптарды игеріп, суландыру арқылы ел
қоныстандыру үшін 1958ж. Шардара құрылыс басқармасы құрылды.
Кеңестер Одағының әр түкпірінен келген мыңдаған комсомол жастар, жоғары
білімді мамандар осы өлкенің жас кадр мамандары бірлесіп жұмыс істеді. 1967
ж. 15-қазанда Мемл. Комиссия сыйымдылығы 5 млрд. 700 млн. м 3 Шардара
бөгені мен су электр станциясының құрылысының аяқталғаны жөнінде актіге
қол қойды. Сол жылы Сырдария өзенін бойлай ұзындығы 130 км Қызылқұм
магистральды каналы іске қосылды. Климаты айқын континенттік.
Қысы
біршама жұмсақ, қантардың жылдық орташа температурасы -4-6°С. Жаз айлары
ыстық, аңызақты, шілденің орташа температурасы 28-29°С. Жауын-шашынның
жылдық орташа мөлшері 150-200 мм. Аудан аумағында құрылыс материалдары
барланған. Жерінің басым бөлігі құмды. Сұр, сортаң топырақты, өзен аңғарлары
шалғынды-сазды топырақты. Мұнда жусан, селеу, сексеуіл, жанта қ, жы ңғыл,
баялыш, Сырдария бойында қамыс, құрақ, тал, жида өседі. Жануарлардан
қасқыр, түлкі, қарсақ, ақбөкен, қарақұйрық, бауырымен жорғалаушылар, өзен
бойында қаз, үйрек, қырғауыл мекендейді.
Ауданның тұрғындарының негізгі бөлігі қазақтар — 93,9%, орыстар -4%ын құрайды, қалғаны өзбек, әзербайжан, украин т.б. ұлт өкілдері.
Тұрғындарының 60,7% ауылдық елді мекендерде тұрады. Орналасу тығыздығы
1 шаршы жерге 5,4 адамнан келеді. Ірі елді мекендері: Шардара қаласы (25,5
мың адам), Көксу (6,1), Шардара (4,8), Қоссейіт (4,5), Ұзыната (4,3), Қазақстан
(4,3), Целинное (3,5) ауылдары. Ауылдарда күріш, қаракөл қойы, оған қосымша
мақта, сүтті, етті мал, жылқы, түйе, көкөніс, бақша өсіруге маманданған 14
кеңшар, 14 күріш өсіру тәжірибелік шаруашылығы болған Қазақстан,
Целинный біріктіріліп, Жиделі, Аққала, Байырқұм кеңшарлары Арыс
ауданына берілген. Олардың негізінде ауданда ӨК, ЖШС, 4186 шаруа
қожалықтары құрылған. Елді мекендер Қызылқұм каналы мен Сырдария
өзенінің бойын жағалай орналасқан. Ауыл шаруашылығы бойынша жалпы өнім
көлемінің 67,7% мақта шаруашылығына тиесілі. Аудандағы егістік жерлердің
58.8% немесе 30,2 мың гектары мақта егістігі, қой басының 23,69 % -ын
қаракөл қойы құрайды. Ауыл шаруашылығының негізін Талапты ОК,
Қызылқұмда ауылым ОК, НИМПКС корпорациясының зауыты.
Мырзакент АҚ, Игілік ЖШС т.о. құрайды. Денсаулық сақтау саласында 43
мекеме жұмыс істейді. Олар аудандық аурухана, 3 ауылдық аурухана, 9 ауылдық
дәрігерлік амбулатория, 9 фельд.-акушерлік пункт, аудандық туберкулезге қарсы
диспансер, сан.-эпидемиол. ст., стамотол. емхана қызмет көрсетеді. Білім беру,
мәдениет салаларында 30 жалпы білім беретін мектеп, 1 кәсіптік-техникалы қ
мектеп, 35 кітапхана, 10 мәдениет үйі, клубтар, халық театры, 1 кинотеатр,
Шардара толқындары ансамблі жұмыс істейді. 1969 жылдан аудандық Өскен
өңір газеті шығады. Аудандағы Ұзыната ауылынан 8 км жерде бүтіндей
сақталып қалған орта ғасыр ескерткіштерінің бірі — Ұзыната кесенесі
орналасқан.
1.2 Сарыағаш ауданы
сурет 2-Сарыағаш аумағы
Сарыағаш
ауданы 1939 жылы
құрылған. Оңтүстiк
Қазақстан
облысының ең iрi аудандарының бiрi болып саналады. Қазiргi кезде 7613
шаршы километр аумағы бар ауданда 40-тан астам ұлт өкiлдерiнен құралған
250,3 мыңнан астам халық тұрады. Ауданның әкiмшiлiк-аумақтық
құрылымында 1 қала, 1 поселке және 24 ауылдық округтер бар. Сарыағаш аудан
әкімдігі 1992 жылы ақпан айында құрылған. Бүгінге ауданда 13 бөлім қызмет
атқаруда.
Сарыағаш ауданы – облыстың оңтүстік бөлігіндегі әкімшілік.-аумақтық
бөлік. 1928 жылдары Келес ауданы болып құрылған. 1939 жылдан Сарыағаш
аталады. Жерінің аумағы 7,7 мың км². Тұрғыны 226,7 мың адам (2003).
Аудандағы 154 елді мекен 1 қалалық, 1 кенттік және 24 ауылдық округтерге
біріктірілген. орталық – Сарыағаш қаласы Аудан жері негізінен төбелі, қырқалы
жазықты келеді. Солтүстігін Белтау жотасы (592 м), батысын Ызақұдық құмы,
Қауынбаймолда жотасы, оңтүстігін Шардара бөгені алып жатыр. Жер
қойнауында мәрмәр, құм, бентонит балшығы, шипалы минералды суы
барланған. Климаты континенттік, қысы жұмсақ, жазы ыстық, қуаң. Ауаның
жылдық орташа темп-расы қаңтарда –2 – 3хС, шілдеде 24 – 28хС. Жауын8
шашынның жылдық орташа мөлшері 200 – 300 мм. Ауданның батысын бойлай
Сырдария, Оңтүстік-шығысынан Келес, Құркелес, Ащысай өзендері ағып өтеді.
Жері сұр топырақты және құмды келеді. Бетеге, жусан, жүзгін, баялыш, өзен
бойларында қамыс, бұта, аралас ағаш өседі. Қасқыр, түлкі, қоян, саршұнақ,
күзен, жылан мен кесірткенің түрлері кездеседі. Халқы көп ұлтты, басым
көпшілігі қазақтар (86,9%), одан басқа өзбектер (4,1%), тәжіктер (2,7%),
әзербайжандар (1,2%), орыстар (1,1%), татарлар (0,9%), т.б. ұлт өкілдері
тұрады. Ауданда 1 км² жерге 29,4 адамнан келеді. Ірі елді мекендері: Сарыа ғаш
қаласы
(26,0
мың
адам), Абай
ауылы (18,0), Дербісек(10,3), Жібек
жолы (5,8), Ынтымақ (5,4), Қабыланбек (5,1), Ақжар (5,0), Қызылжар (4,7), Жы
лға (4,1), Дарбаза (3,7), Ақниет (3,6), Құркелес (3,3), Қошқарата (3,2), К.Маркс
(3,1), Ақжол (3,0), Таскескен (3,0), Көктерек кенті (2,6). Сарыағаш. ауданында
мақта, жүзім, көкөніс, астық, жеміс, бақша, картоп, қаракөл қойы, биязы жүнді
қой, сүтті-етті мал, шошқа өсіруге маманданған 4 ұжымшар, 16 кеңшар,
Мемлекеттік сұрыптау ст. болған. Ауданда 16 өнеркәсіп орны, 7077
агроқұрылым, оның ішінде: 101 заңды тұлға, 6976 шаруа қожалықтары бар.
Аудан аумағында Сарыағаш шипажайы АҚ, Арман, Алтын бұлақ – Р
демалыс орындары, балалар шипажайы бар. Алекс ЖШС – Қаза қстан –
Польша бірлескен кәсіпорны, Демеу, Әсем-ай, Курорт – Барс – 2030
ЖШС-тері Сарыағаш шипалы суын құятын кәсіпорындар, МырзакентА Қ,
Айша бибі ӨК – мақта тазарту завотында мақта талшы ғын өндіреді. Сенім
ЖШС – тігін, тоқыма бұйымдарын шығарады. Сарыағаш. ауданында жүзім
шаруашылығын өркендету үшін Жүзім бағдарламасы жасалынған, бұл
бағытта Қабыланбек шарап жасайтын компаниясы, Дербісек – Бахус
ЖШС, Назико ЖШС, Ақжол АҚ-ның шарап з-ттары, жүзім өңдейтін 6 цех
жұмыс істейді. Ауданның барлық егіс көлемінің үштен бір бөлігіне дәнді дақыл,
11,9%-на көкөніс, 17,3%-на мақта, 31,1%-на жүзімдік егілген. Облыста ғы
арпаның жалпы өнімінің – 9,5%, жүгерінің – 26,5%, күнбағыстың – 36,5%,
картоптың – 30,5%, көкөністің – 26,4%, жемістің – 24,5%, жүзімнің 39,9%
жиналады. Облыстағы темекі өсіретін бірден-бір аудан. Аудан ш-тарында
облыстағы мүйізді ірі қара малдың – 10,4%, оның ішінде сиырдың – 12,5%, қой
мен ешкінің – 13,7%, шошқаның – 3,7%, жылқының – 8,4% шоғырланған; түйе
– 180, құс – 75,3 мың басты құрайды. Келес өзенінің бойында Келес ӨК-ні ң
су электр ст. электр энергиясын өндіреді. Жалпы білім беретін 137 мектеп бар,
оның 94-і орта, 15-і орталау, 28-і бастауыш және 2 спорт, музыка мектептері.
Мәдени мекемелерден 290 мәдениет орт-тары мен 36 кітапхана бар. Денсаулық
сақтау саласында 2 емхана, 4 аурухана, 24 отбасылық дәрігерлік амбулатория,
104 фельдш.-акушерлік пункт, туберкулезге қарсы диспансер жұмыс істейді.
Өзбекстанмен шекаралас Жібек жолы ауылында кеден бекеті орналасқан. Аудан
жеріненШымкент –
Термез
Халықараралық
автомобил
магистралі, Орынбор – Ташкент темір жолы өтеді.
Климаты континенталды, қысы жылы (-100С төңірегінде), жазы ыстық
(+400С-қа жетеді). Өсімдіктердің өсіп-өну мерзімі 220-320 тәулік.
Атмосфералық жауын шашындардың орташа жылдық мөлшері 80-300 мм-ге
дейін жетеді.
Аудан аумағынан сулы Келес және Құр Келес өзендері ағып өтеді.
Аудан аумағында аты Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге де мәлiм
Сарыағаш шипажайы МҚК, Алтын-Бұлақ, Арман санаториясы, Ана
мен бала шипажайы сияқты 10 демалыс аймағы бар.
Ауданның бiрден-бiр табиғи байлығы жер асты минералды емдiк-ас
сулары болып табылады. Қазiргi кезде 55 термальды су скважиналарыны ң
барлығы аудан мекемелерi мен тұрғындарына қызмет көрсетуде.
Аудандағы ірі, орта және шағын әртүрлі меншіктегі кәсіпорындардың өнім
шығарып тұрғандары 46% құрайды.
Өнеркәсіп саласы бойынша негізінен Сарыағаш минералды су құю
(28.4%) және жеңіл өнеркәсіп (24.7%) салалары бар. Атап айтқанда Алекс
ЖШС-минералды су құю өндірісі, Айша-Бибі ЖШС-мақта талшы қтары
өндірісі, АВК Капланбек АШК-жоғары сапалы шарап өнімдері, Сенім
ЖШС-жеңіл өнеркәсіп өнімдерін өндіреді. Әуес, Жылға-Агро ЖШС-тері бидай ұнын экспортқа шығаруда. Дина-Н ЖШС-құрылыс материалдарының 8
түрін шығаруда.
1.3 Қазығұрт ауданы
сурет 3-Қазығұрт аумағы
Аудан жерінің көп бөлігі теңіз деңгейінен 800-1200 м биікте орналасқан.
Шығысында Қаржантау (2000-2800м), Өгем (3000-3600м) биік таулы жоталары,
орталығында оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай Қазығұрт жотасы
(800-1700м) созылып жатыр. Батысы, солтүстік-батыс бөлігі қырқалы жазық.
Жер қойнауынан минералды су, ақ құм, қиыршық тас т.б. құрылыс
материалдары барланған. Климаты континеттік, қысы жұмсақ, қысқы қаңтар
айының орташа жылдық температурасы 22-25°С. Жауын-шашынның орташа
жылдық
мөлшері
300-400
мм,
тауда
500-700
мм.
Аудан
жерінен Келес, Өгем, Қаржансай, Мұғалысай, т.б. өзендер ағып өтеді. Таулы
өңірі
мен
өзен
бойларында итмұрын, долана, тобылғы, жабайы
алма, арша, шырша, т.б. өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, таутеке, қоян,
саршұнақ т.б. кездеседі.
Халқының құрамы көп ұлтты, көпшілігі қазақтар (94928) одан басқа өзбек
(5154 адам), татар (237 адам) т.б. ұлт өкілдері тұрады. Олардың орналасу
тығыздығы орташа есеппен 1 км 224,6 адамнан келеді. Көбіне тау б өктерлері,
өзен аңғарлары, автомобиль жолдары бойында қоныстанған. Ірі елді мекендері:
Қазығұрт, Жаңабазар, Қақпақ, Қаржан, Шарапхана, Рабат, Тұрбат, Қызылқия,
Шарбұлақ т.б. Ауыл шаруашылығына жарамды жері 3940 мың гектар, 2935
агроқұрылымы бар.
Ауыл шаруашылығына жарамды жері 3940 мың гектар, 2935
агроқұрылымы бар.
2.Электрлік байланыс кабелінің конструкциясын таңдау
2.1 Байланыс орнату тәсілі мен кабель конструкциясын анықтау
Жетілдірілетін байланыс жолының электрлік байланыс кабеліні ң
(коаксиалды немесе симметриялы) конструкциясын анықтау арналардың
берілген санына, сонымен қатар оның сыйымдылығына, өткізгіш диаметріне,
материалына, оқшаулағыш материалы мен конструкциясы және кабель
қабықшасы және т.б. осы кабельмен істейтін тығыздау жүйесіне байланысты
анықталады (жеке тапсырма бойынша).
Арнайы әдебиеттер мен анықтамалықтарды қолданып, қажетті кабельдің
конструкциясын анықтаймыз. Мұнда кабельдің барлық конструктивті
элементтері ескеріледі (оқшаулағыш жастықшасының конструктивті мөлшері,
сыртқы қорғау қабықшасымен қабықшаның түрі, материалы және т.б.).
Әдістемелі нұсқаулар мен әдебиеттер көмегімен конструктивті параметрлері
арқылы қажетті кабель түрін анықтаймыз. Анықтау кезінде келесі жәйттарды
ескеруіміз тиіс: суға төсеуге шеңбер тәріздес сымдар көмегімен жасалын ған
қорғаныш қабығы бар, ал жәй жерге төсеу үшін лента тәріздес қорғаныш
қабығы бар кабель қолданылады [ 4 ].
2.1 кесте. ЭКС алғашқы параметрлері
ТЖ реконструкцияға дейінгі
К-24
ТЖ реконструкциядан кейін
ИКМ-120
ЭКС реконструкциядан кейінгі арналар саны
ЭКС типі және сыйымдылығы
СК сымының диаметрі немесе ішкі өткізгіш коаксиальды
жұптың диаметрі, мм
ЭКС оқшаулау типі
Тұтас оқшаулағыштың диаметрі немесе корделия
лентасының қалыңдығы, мм
Кордель диаметрі, мм
ЭКС Оқшаулағыш қабат материалы
Вариант номері
Шардара-Сарыағаш (оптикалық кабель), км
Сарыағаш-Қазығұрт (электрлік кабель),км
200
СК 1*4
1,05
СП
1.0
Al
Ескерту: СК – симметриялы кабель; КК – коаксиалды кабель; КЖ –
коаксиалды жұп; КС – корделді стирофлексті оқшаулағыш; ТП – түтікшелі
полиэтиленті оқшаулағыш; СП – полиэтиленді оқшаулағыш; ТП – тесіктіполиэтиленді оқшаулағыш; Al – аллюминий; Pb – қорғасын; Fe – құрыш.
Коаксиалды кабелмен байланыс орнату әдісі бір кабелді, яғни таратқыш
және қабылдағыш тізбектері бір кабелде орналасады, ал симметриялы кабелде
екі кабелді, әр тарату бағытының тізбектері бөлек кабелде орналастырылады.
Бір аймаққа кіретін әртүрлі жергілікті желілерді қосуға арналған II
классты желілік торабтар арасындағы ішкі аймақтың кабелдік байланыс
жолдарында
магистральді
байланыс
жолдарындағыдай
байланысты
ұйымдастырудың төрт өткізгішті (бір немесе екі кабелдік) сұлбасы
қолданылады[ 4 ]
2.2 Кабельдік тізбектің тарату параметрінің есебі жөнінен жалпы
мағлұматтар
2.1 кестеге сәйкес симметриялы ЭБК және 2.3 сәйкес симметриялы
кабелдердің стандартты құрылысындағы елеулі айырмашылықтарына
байланысты симметриялы ЭБК құрылымдық өлшемдерін нақтылау қажет. Бұл
үшін ток өткізгіш сымның диаметрінің берілген мәні бойынша оқшаулан ған
өзектің диаметрі анықталады. Симметриялы кабелдерде
талшықтардың
құрылымы бойынша оқшаулануы 2.1 суретте көрсетілгендей екі профилмен
көрсетілуі мүмкін: а) корделді-полистиролді; б) біртұтас немесе кеуекті
полиэтиленді.
а)
б)
3.1 сурет. Оқшауланғыш талшықтың диаметрі
Корделді оқшаулау үшін (2.1 сурет,а) оқшауланған талшықтың диаметрін
мына формуламен анықтайды:
=d0+2dk+tл
мұндағы d0 – ток өткізгіш өзектің диаметрі, мм;
(3.1)
dk – кордель диаметрі, мм;
tт – кордель үстіне қабатталған таспалардың жалпы қалыңдығы, мм.
Біртұтас немесе кеуекті оқшаулағышы бар (2.1 сурет, б) оқшауланған
өзектің диаметрі мына формуламен анықталады:
=d0+tи,мм
(3.2)
d1=1,2+1,1=2,3 мм
мұндағы tи – оқшаулағыш қабаттың радиалды қалыңдығы, мм.
Оқшауланған талшықтар 80-300 мм қадаммен төртке ширатылады.
Жұлдызды төрттікке ширатылған қарапайым топтың диаметрі мына өрнектен
анықталады:
=d1+а, мм
(3.3)
мұндағы а – бір жұп талшықтың өзектің орта нүктесі арасындағы арақашықтық
а=
d1,мм
а 2 2,3 3,2 ,
(3.4)
мм
Осыдан
d3 = 2.41·d1, мм
(3.5)
d3 = 2,41*2,3= 5,543 м
Сурет 3.2. Элементар топтағы кабельдің диаметрі
Кабель жүрекшесінің өлшемі кабелдегі төрттіктер санына байланысты.
Белдік оқшаулауы бар кабель жүрекшесінің диаметрі, металлдық қабықшасы
болған кезде, экранның диаметріне сай келеді:
dэ=Dкс+2tбо,мм
(3.5)
мұндағы tбо – белдік оқшаулауғыштың радиалды қалыңдығы, мм.
Кабелді өзекшенің диаметрі Dкс келесі өрнектен анықталады:
- төрттрттікті кабель үшін (2.3 сурет):
Dкс= 2.41·d3, мм
мм
(3.6)
Dкс d 3 5,543
мм
Жетітөрттікті кабель үшін, мұндағы кабель ортасында бір төрттік, ал
алты төрттік кабельдің жалпы бұрамасы бойынша орналасуы тиіс, сонда:
d э 5,543 2 1,1 7,743
2.3 сурет. Кабелді 4х4 жүрекшесінің диаметрі
Жобада, әдетте, сауытталмаған кабельдер қолданылады – кәрізде төсеу
үшін, болат таспалар көмегімен сауытталған – тікелей топырақта төсеу үшін
және сауытталған дөңгелек сымды – кеме жүзетін және сал а ғызатын өзендерде
төсеу үшін. Сондықтан кабелдер диаметрін есептеу, негізінен аны қтама
деректерді қолдана отырып, құралымның барлық үш түрімен орындалады.[4]
Барлық сипаттамаларды қарастырып, кабель таңдауда мен мынадай
шешімге келдім. МКСАБпШп кабелі бізге ең қолайлы. Себебі ол ИКМ-120*2
жүйесіне сәйкес келеді. Техникалық сипаттамалары:
Таблица 2.2 – МКСАБпШп кабелінің сипаттамалары
Жила материалы
Жұмсак мысты сым
Изоляциясы
Кордельді-полистирольді
Бұрау түрі
Кордельді айнала 4 изоляцияланған
жила
Қабығы
Алюминий труба
Қорғаныс Қабығы
Шланг ПВД
Қорғаныс
Екі қабат болат лента,цинкталған
Сыртқы қабық
Шланг ПВД
Таблица 2.3 –МКСАБпШп кабелінің эксплуатациялау және монтаждау
жағдайлары
Жұмыс температурасы
-30-дан +50 °С-ге дейін
Минимальдыжұмысқа
40 жыл
жарамдылығы
Төселу орындары
Жер асты төселуге арналған
Төселу температурасы
-15 °С-тан жоғары;
Кабельдік тізбектерді тарату параметрін есептеу электрлік ж үйені
қолдану үшін және трасса бойынша кабельдік желіні қайта қалпына келтіру
пункттерін ретімен орналастыру мақсатында қолданылады.
Есептеу параметрі ЛС және НТС кафедрасында бар программаның
пакеттері қолданылған ЭЕМ-де орындалады.
Есептеу нәтижесінде жиілікке тәуелді параметрлі график тұрғызылуы
қажет,сондықтан есептеуді кемінде үшбелгіленген жиілікті жұмыс
диапазонында өткізуі керек,минималды және максималды мәндерін
қосқанда[4].
Орташа есептеу жиілігін таңдағанда күрт өзгергендегі параметр ж ұмыс
диапазонының төменгі бөлігінен байланысты екендігін ескеру қажет.
ИКМ жүйесінде есептеу параметрі минималды жиілікте f=10 кГц
қабылданады, максималды үшін - жарты тактті жиілік,берілу жылдамдығының
мәнінің жартысына сай келеді, битс
Кесте 2.4. ИКМ параметрлері
КБЖ
Тарату
бойынша
жылдамдығы,
тарату
кбитс
жүйелері
ИКМ- 120
8500
Э
КБ
бойынша
өшу,дБ
45...65
ҚРП
арасындағы
қашықтық,
км
240
Кабель
симметриалы
3 Кабельді тізбектің тарату параметрінің есебі
мағлұматтар
жөнінен жалпы
3.1 Симметриялы кабельдердің тарату параметрлерінің есебі
3.1.1 Тізбектің активті кедергісі
Тізбектің активті кедергісі мына формуламен анықталады:
(4. 1)
Мұндағы R0- тізбектің тұрақты токтагы активті кедергісі, ол төмендегі
формула бойынша анықталады:
(4. 2)
R0
8 10 3 1,02 0,01754
31,62
3,14 1,2 2
Омкм
p =1σ– материалдың меншiкті кедергісі, Ом·мм²м;
d0–өткізгіштіңөзектің меншікті диаметрі, мм;
χ–бұрама коэффициенті, тізбектің ұзындығының бұрама арқылы
1,101 ... 1,02 ұзартуды ескереді, мәні төмендегідей;
p – коэффициент, элементарлық топ екінші тізбегінің құйын тәрізді
токтарға жоғалтулар, жұлдыз үшін– р=5;
а – (2.4) формуладан тізбек орталықтары арасындағы ара қашықтық, мм;
r0 – тоқ өткізгіш радиуысы, мм:
, мм;
r0= 1,22=0,6 мм
k – құйын тәрізді токтардың коэффициенті:
к 16,35 * 10 -3
f
к 16,35 * 10 -3
8,5 * 10 3 1,507 ,
к 16,35 * 10-3
10 * 103 1,635 ,
lмм
lмм
, мм-1(Кесте 4.3)
17 * 10 3 2,13 ,
к 16,35 * 10-3
lмм
μa – абсолютті магниттік өткізгіштік,
μa = μ0μ, Гнм;
10-7, Гнм;
μ0 = 4
а = 4*3,14*10-7*1=12,56*10-6, Гнм
μ- салыстырмалы магниттік өткізгіштік;
F(kr0), G(kr0), H(kr0)- функциялар, құйын тәрізді токтарға еске алған
жоғалтудың үстіңгі күшті әсер вследствиисі және таяулық күшті әсерінің, қайсы
мағыналар 3.3 кестеде келтірілген.
Rм активті өткізгішті қоршаған металдан жасалған элементтерге (көрші
топтар, металл қабықша) жоғалтуларға сәйкес R м активті құраушылары 200 кГц
жиілікте 3.5 кестеден (жақын төрттік қабықшалардағы жоғалтулардың
қосымшасы ретінде) алынады.
RM RM 200
f
, Омкм
2 105
R м 8.1 85000 2 105 1,67
Ом
R м 8.1 10000 2 105 1,81
Ом
Ом
R м 8.1 17000 2 10 2,36
=
=
мм-1
мм-1
=
мм-1
Кесте 4.2
Параметр
Құйынды ток коэффициент, lмм
к1r0
F(kr0)
G(kr0)
H(kr0)
Q(kr0)
Металдағы жоғалтулар Rм, Омкм
f1 =8,5 kГц
1,507
6,18
1,463
0,967
0,582
0.445
1,67
Кесте 3.2. Жиіліктің бастапқы мәндері
Fmin
Fорт
f2 = 10 kГц
1,635
6,7
1,673
1,073
0,602
0,412
1,81
8,5 кГц
10 кГц
f3 = 17 k Гц
2,131
8,7
2,446
1,464
0,655
0,313
2,36
Fmax
17 кГц
5 0,967 (1,2 3,2) 2
R 31,62 1 1,463
1,67 56,67 Омкм
1 0,582 (1,2 3,2) 2
5 0,073 (1,2 3,2) 2
R 31,62 1 1,673
1,81 88,10 Омкм
1 0,602 (1,2 3,2) 2
5 1,464 (1,2 3,2) 2
R 31,62 1 2,446
2,36 147,19 Омкм
1 0,655 (1,2 3,2) 2
Fmin, Fорт, Fmax жиіліктеріндегі R мәндері 3.3 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.3. R мәндері
Жиілік
8,5 кГц
10 кГц
17 кГц
Активті кедергі
56,67 Омкм
88,10 Омкм
147,19 Омкм
Кедергінің жиілікке тәуелділігі 3.1 суретте көрсетілген.
3.1 сурет Кедергінің жиілікке тәуелділігі
a r0
L 4 ln
Q(kr0 ) 10 4 ,
r0
Гнкм
3,2 0,6
L 1,02 4 ln
1 * 0,445 10 4 6,43 * 10 4 ,
0,6
3,2 0,6
L 1,02 4 ln
1 * 0,412 10 4 6,40 * 10 4 ,
0,6
3,2 0,6
L 1,02 4 ln
1 * 0,313 10 4 6,30 * 10 4 ,
0
,
Гнкм
Гнкм
Гнкм
Fmin, Fорт, Fmax жиіліктеріндегі L мәндері 3.4 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.4. L мәндері
Жиілік
8,5 кГЦ
10 кГц
17 кГц
Индуктивтілік
6,43 *10-4 Гнкм
6,40 *10-4 Гнкм
6,30 *10-4 Гнкм
Индуктивтіліктің жиілікке тәуелділігі 3.2 суретте көрсетілген.
3.2 сурет Индуктивтіліктің кедергіге тәуелділігі
Сыйымдылық:
a
С Э 10 6 36 ln , Фкм
r0
(d 3 d1 d 0 ) 2 a 2
,
( d 3 d1 d 0 ) 2 a 2
(5,543 2,3 1,2) 2 3,2 2
0,623
(5,543 2,3 1,2) 2 3,2 2
3,2
С 1,02 1,9 10 6 36 ln
0,623 0,045 10 6 ,
0,6
Фкм
Өткізгіштік:
G= Ctg Э, Смкм
= 2πf
1 = 2*3,14*8500=53380 с-1
2 = 2*3,14*10000= 62800 с-1
3 = 2*3,14*17000=106760 с-1
G = 53380*0,045*10-6*2*10-4=0,4804*10-6 , Смкм
G = 62800*0,045*10-6*2*10-4=0,5652*10-6 , Смкм
G = 106760*0,045*10-6*2*10-4=0,96984*10 -6 , Смкм
fорт, fmax жиіліктеріндегі G мәндері 3.6 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.6. G мәндері
Оқшаулау өткізгіштігі
0,4804*10-6 Смкм
0,5652*10-6 Смкм
0,96984*10-6Смкм
Жиілік
8,5 кГц
10 кГц
17 кГц
Оқшаулау өткізгіштігінің жиілікке тәуелділігі 3.3 суретте келтірілген
3.3 сурет Өткізгіштіктің жиілікке тәуелділігі
fорт, fmax жиіліктеріндегіα мәндері 3.7 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.7. α мәндері
Жиілік
8,5 кГц
10 кГц
17 кГц
Өшу коэффициенті
26,46*10-6 дБкм
296,03*10-6 дБкм
503,22*10-6 дБкм
R C G L
8,69,
дБкм
2 C
2 L
56,67 0,045 10 6
0,4804 10 6
6,43 10 4
8,69 26,46 * 10 6 , дБкм
6,43 10
0,045 10
88,10 0,045 10 6
0,5652 10 6 6,40 10 4
8,69 296,03 * 10 6 , дБкм
,
0
,
045
147,19 0,045 10 6
0,9684 10 6
6,3 10 4
8,69 503,22 * 10 6 , дБкм
6,3 10
0,045 10
3.4 сурет Өшу коэффициентінің жиілікке тәуелділігі
fорт, fmax жиіліктеріндегіβ мәндері 3.8 кестеде көрсетілген:
Кесте 3.8. β мәндері
Жиілік
8,5 кГц
10 кГц
17 кГц
LC ,
Фазалық коэффициент
0,287 радкм
0,337 радкм
0,568 радкм
радкм
53380 6,43 10 4 0,045 10 6 0,287 радкм
62800 6,4 10 4 0,045 10 6 0,337 радкм
106760 6,3 10 4 0,045 10 6 0,568 радкм
Фазалық коэффициенттің жиілікке тәуелділігі 3.5 суретте келтірілген
3.5 сурет Фазалық коэффициенттің жиілікке тәуелділігі
Толқындық кедергі:
L
Zв
, Ом
C
Zв
6,43 10 4
119 ,53 ,
0,045 10 6
Ом
Zв
6,4 10 4
119,25 ,
0,045 10 6
Ом
Zв
6,3 10 4
118,32 ,
0,045 10 6
Ом
Электромагниттік толқынның жылдамдығы:
1
LC , кмс
(4.17)
1
6,43 10 4 0,045 10 6 1,862 * 10 5 кмс
1
6,4 10 4 0,045 10 6 1,865 * 10 5 кмс
1
6,3 10 4 0,045 10 6 1,879 * 10 5 кмс
Параметрлердің алынған мәндерін конструкциясы жағынан жақын типтік
кабельдің параметрлерімен салыстыру керек және есептелген кабель мен типтік
кабельдің параметрлерінің айырмашылығын талдау керек [қ.а].
3.2 Кабельдік байланыс жолының трассасында регенерациялық
пунктерді орналастыру
Регенерациялық пунктерді орналастыру қарапайым кабельдік бөлімше
(ЭКУ) немесе кабельдік бөліктің (секцияның) рауалы рұқсат етілген өшуі
ескеріліп жүзеге асырылады. Қарапайым кабельдік бөлімше – шет жағы
кабельдік шеткері құрылғылармен бірге жабдықталған кабельдік байланыс
жолының бір бөлігі болып табылады. Кабельдік бөлік (секция) (КС) деп –
регенерациялық бөлім ұйымдастыру үшін (бір немесе бірнеше тарату
жүйесімен) регенераторлар ара қашықтығы бірдей, ЭКУ-нің ұзындығынан
үлкен болып келетін тізбектей жалғанған электрлік тізбектердің біртұтастығын
айтамыз [ 4 ].
Қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктерді су басып кетпейтін
(қауіпсіз) жерлерге орналастырады, яғни, бұл пунктерге жетуді орманға, егістік
жерлерге, т.б. ең аз шығын келтіре отырып ұйымдастыру қажет. Курстық
жобада бұл есеп бағдарлы түрде шешіледі, себебі, іс жүзінде қызмет
көрсетілмейтін регенерациялық пунктер кез келген жерде орналасуы мүмкін.
Олардың арасындағы қашықтық мына өрнекпен анықталады:
lк у= (аном – 0,9) ∕ αмак,км(3.9)
мұндағы, аном – регенерациялық бөлімнің өшуінің номиналды мәні, дБ
(4.1-кесте); 0,9 – шеткері құрылғыдағы өшуі, дБ; αмак – кабельді төсеу
тереңдігіндегі жер бөлігінің максималды температурасындағы үлкен жиіліктегі
кабельдік тізбектің өшу коэффициенті, дБ ∕ км.
Көрсетілген формулалар арқылы есептеулер t=20 0C температурасында
шынайы болады. Басқа температуралар үшін өшу коэффициенті мына формула
бойынша анықталады:
αмак = α[1+ αα(t-20)], дБ ∕ км
(3.10)
мұндағы, α – жартылай тактілік жиіліктегі есептеу кезінде анықталған
өшу коэффициенті ( =0,606), дБ ∕ км; αα – жартылай тактілік жиілікте кабельдік
тізбектегі температуралық өшу коэффициенті, ол 2.3-кесте арқылы анықталады.
Есептеу кезінде ол бағдарлы түрде мынаған тең болуы мүмкін: αα =2·10-3 1 ∕
град; t – кабель төселген тереңдіктегі жер бөлігінің максималды температурасы,
0
C.
Регенерациялық бөлімдердің бөліктері бойынша ұзындығын нақтылау
және есептеу нәтижесінде әр бөлікте қызмет көрсетілетін регенерациялық
пунктер арасында қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктер саны
анықталады және кабельдік байланыс жолының құрылымдық сұлбасы
құрылады, ол жерде қызмет көрсетілетін және көрсетілмейтін регенерациялық
пунктер, бөлімдер мен бөліктердің ұзындықтары, кабельдің типі және қызмет
көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің нөмірленуі көрсетіледі. Қызмет
көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің нөмірленуі бөлшек санмен
келтіріледі: алымында бөлік нөмірі көрсетіледі, ал бөлімінде
қызмет
көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің бөліктегі реттік нөмірі көрсетіледі
[4].
(3.10) формуласы бойынша αмак табамыз:
a мак
= 3,2*(1+2*10-3(-12-20))= 2,99 , дБкм
a мак
= 3.2*(1+2*10-3(18-20))= 3,18 , дБкм
(3.9) формуласы бойынша lку табамыз:
l ку ( 45 0,9) 2,99 14,74 ,
км
l ку ( 45 0,9) 3,18 13,86 ,
км
L ку ср.= 14,3 км
ИКМ 120*2 аппаратурасының параметрі бойынша оның күшейткіш
аумағы 4,1-9,3 километр арасында.Менің жағдайымда ол l=5,26 мәніне тең.
3.6 сурет РП магистальда орналасу сұлбасы
4 Тізбектер арасындағы өзара әсерлесу параметрлерін өлшеу
4.1 Негізгі мағлұматтар
Симметриялы тізбектердің арасындағы электромагниттi әсер ету көлденең
электр магнит өрiсінің бар болуымен шартталған, ол өріс жақын орналасқан ток
тізбегіне бөгет сілтейді. Саңылаусыз сыртқы өткiзгiште коаксиалды тізбек
сыртқы көлденең электромагниттiк өрiстерін алмайды. Е г электрлік радиалды
құраушысы және Нрмагнит өрісінің тангенциал құраушысы iшкi және сыртқы
өткiзгiштердiң арасындағы тізбек ішінде тұйықталады, ал Н г магниттінің
радиалды құраушысы мен Ер электр өрісінің тангенциал құраушысы тізбектің
осьтік симметриясы нәтижесінде болмайды. Коаксиалды тізбектердің
арасындағы әсер үшiншi тізбектің әсері арқасында ұзына бойы құрайтын Ег
электр өрiсi әсерінен болады. Үшінші тізбек- өзара әсерлесетін тізбектердің
сыртқы өткізгіштерінен құралған. Осы тізбектерден, әсерге душар болған
тізбектің сыртқы өткізгішінің сыртқы бетіндегі кернеуінің құлауына әкеп
соғатын, ток пайда болады. Коаксиалды тізбектің сыртқы бетiндегi ұзына
бойына кернеуi тізбектің iшкi бетiндегi ұзына бойы ЭҚҚ пайда болуына әкеп
соғады, ол тізбек ықпалға душар. Осы ЭҚҚ- ң әсерінен бөгеттер тогы пайла
болады. Коаксиалды тізбектің сыртқы өткiзгiшiндегi жақындық эффектi
нәтижесінде берiлетiн сигналдың жиiлiгiнiң өсуiмен сыртқы өткiзгiштiң iшкi
бетiнде тоқтың тығыздығы өседi, ал сыртқы бетте азаяды. Демек, жиiлiктiң
өсуiмен әсер ететiн коаксиалды тізбектің сыртқы бетiндегi өрiсiнiң кернеулiгi
азаяды, сәйкесінше тізбектертің арасындағы электромагниттiк ықпалдардың да
азаюына алып келедi. Коаксиалды кабельге қарағанда, симметриалы кабельді ң
жиілікке тәуелділік әсері басқа. Жиiлiктiң өсуiмен симметриялы кабельдердегi
электромагниттiк өрiстiң өзгерiсiнiң жылдамдығы өседi, және сондықтан
тізбектертің арасындағы электромагниттiк әсер өседi. Жиіліктің өсуімен,
коаксиалды тізбектер арасында өзара әсерлесу азаяды.
Тізбектер арасындағы өзара әсерлердің шамасын А соңындағы және А0 -ң
жақын соғындағы ауыспалы өшулер арқылы, сонымен қатар А3 қорғаныштық
арқылы көрсетуге және нормалауға болады.
Курстық жобаны орындау кезінде көрсетілген сипаттамаларды есептеп,
нормамен салыстыру керек. Егер нормалар өзара әсерлесу параметрлеріне
орындалмаса, онда өзара әсерлесуді кішірейту шараларын көрсету керек [4].
4.2 Реконструкцияланатын симметриялық ЭКС тізбегіндегі әсер ету
параметрлерін есептеу
Желі реконструкцияланып, АСП-ны ЦСП-ға ауыстырғанда ЭКС жұмыс
спектрі айтарлықтай өзгереді. Импульсті-кодты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz