Нарықтық инфрақұрлымы мен Қазақстан Республикасындағы құрылымының проблемалары
КІРІСПЕ
І НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЛЫМЫ МЕН Қ . Р . ғы ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
1.1 Байланыс жүйесі
1.2 Темір жол, автомобиль жолдары
ІІ ҚҰРЫЛЫМНЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ТИІМДІ ЖҮЙЕСІН ЖАСАУ
2.1 Құрылым тиімділігі
2.2 Экономикалық әлеуметтік реформалар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
І НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЛЫМЫ МЕН Қ . Р . ғы ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
1.1 Байланыс жүйесі
1.2 Темір жол, автомобиль жолдары
ІІ ҚҰРЫЛЫМНЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ТИІМДІ ЖҮЙЕСІН ЖАСАУ
2.1 Құрылым тиімділігі
2.2 Экономикалық әлеуметтік реформалар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан табиғи ресурстардың, әсіресе энергетика ресурстарының орасан зор қорына ие. Біздің еліміздің аумағында, бағам бойынша мұнайлы алғашқы он елдің қатарына қосарлық мұнай мен газ кен орындары бар. Сонымен қатар Қазақстанда көмірдің, уранның, алтынның және басқа да бағалы минералдардың мол қоры бар.
Соған қарамастан, біз көп жылдар бойы өзіміздің ішкі қажетімізді қамтамасыз ете алмай келеміз. Бұл—кеңестер кезеңінде жасалған бөліс жүйесі, сондай-ақ өзімізде қажетті инфрақұрылым болмауының салдары.
Сайып келгенде халықаралық рынокқа мұнай мен газ экспорттау үшін қажетті коммуникациялардың болмауы дамуымыздың жоспарларын жүзеге асыруға керекті қаражат алатын мүмкіндігімізді барынша шектеп отыр.
Соған қарамастан, біз көп жылдар бойы өзіміздің ішкі қажетімізді қамтамасыз ете алмай келеміз. Бұл—кеңестер кезеңінде жасалған бөліс жүйесі, сондай-ақ өзімізде қажетті инфрақұрылым болмауының салдары.
Сайып келгенде халықаралық рынокқа мұнай мен газ экспорттау үшін қажетті коммуникациялардың болмауы дамуымыздың жоспарларын жүзеге асыруға керекті қаражат алатын мүмкіндігімізді барынша шектеп отыр.
1. Аникии А. В. Адам Смит. М.: Молодая гвардия, 1968.
2. Блауг М. Экономическая мысль в ретроспектяве. М.: "Дело Лтд'\ 1994.
3. Жид. Ш. Рист. Ш. История экономических учений. М.: Экономика, 1995.
4. Кондратьев Н. Д. Избр. соч., М.: Экономика. 1993.
5. РоббинсЛ. Предмет политической теории //THESIS. Зима. 1993. Т. 1, Вып. 1.
6. Самуэльсон П. Экономика. В 2-х т. М.: Алгон. 1992.
7. Смлт А. Исследование о природе и причинах богатства народов. М.: Соцэкгиз. 1962.
8. Смпт А. Исследование о природе и причинах богатства народов. 1-2 кн. // Анталогия экономической классики. М.: Эконов. 1993. т. 1.
9. Шумпетер Й. Теория экономического развития М.: Прогресс, 1982.
10. Лнпкпн A. В. Юность науки. М.: Полиздат, 1985.
11. Блат М. Экономическаямысль вретроспективе. М.: "ДелоЛтд7'.
1994.
12. Дроздов В. В. Франсуа Кенэ. М.: Экономика, 1988.
13. Жид Ш., Рист Ш. История экономических учений. М.:
Экономпка, 1995.
14. Кенэ Ф. Избранные экономические произведенмя. М.: Соцэкгиз,
1960.
15. Кондратьев Н. Д. Избр. соч. М.: Экономика, 1993.
16 Леонтьев В, В. Экономнческие эссе. Теории, нсследования, факты политпка. М.. Политиздат. 1990.
17. Мшгбура Е. М Введение в историю экономической мыслн. От пророков до профессоров. М.: Дело, Вит-пресс, 1996.
18. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е изд.Т. 20.
19. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2~е изд. Т. 26, ч. 1.
20. Псттп В. Избранные работы: "Трактат о налогах и сборах": "Verbum sapwnti - слово мудрым": "Разное оденьгах" М.: "Ось - 89". 1997.
21. Петтн У. Трактат о налогах и сборах: Антология экономической класснки. М.: Эконов, 1993. т. 1.
22. Петти У. Экономические и статистические работы. М.: Соцэкгиз, 1940
23. Тюрго А. Р. Избранные экономические произведения. М.: Соцэкгнз, 1961.
24. Шумпетер Й. Теория экономического развития. М.: Прогресс, 1982.
25. Арсланова Р. Лившиц В. Принципы оценки инвестиционных проектов в разных системах хозяйствования // Инвестиции в России, 1995, № 1-2.
26. Беренс В., Хавранек П.М. Руководство по оценке эффективности инвестиций: Пер. с англ. - 2-е изд., перераб. и доп. - М: Интерэксперт ИНФРА-М, 1995.
27. Бочаров В.В. Методы финансирования инвестиционной деятельности предприятий. -М.: Финансы и статистика, 1998.
28. Идрисов А.Б. Планирование и анализ эффективности инвестиций. – М.: 1994.
29. Кочович Е. Финансовая математика: Теория и практика финансово-банковских расчетов. - М.: Финансы и статистика, 1994.
30. Кузнецрва О.А. Лившиц В.Н. структура капитала. Анализ методов её учёта при оценке инвестиционных проектов // Экономико-математические методы, 1995. Т 31, вып. 4.
31. Ливсиц И.В., Косов В.В. Инвестиционный проект: методы подготовки и анализа: Учебн. справ. пособие. — М.: Бек, 1996.
32. Смирнов А.Л. Организация финансирования инвестиционных проектов. -М.: АО «Консалтбанкир», 1993.
33. Управление проектами / В.Д. Шариро, Л.М. Немчин, С.Е. Никешин. -Спб: Два-Три, 1996.
34. Холт Р.Н., Баренс С.Б. Планирование инвестиций. — М.: Дело ЛТД, 1994.
35. Четыркин Е.М. Методы финансовых и коммерческих расчетов. - М., 1995.
36. Оспанов М.Т. и др. Иносгпранный капитпап и инвестиции. - Алматы: Факсинформ, 1997.
37. Хусаинов Б.Д. Прямые иностранные инвестиции: глобальные и региональные тенденции 90-х годов. // Известия МОН РК, HAH PK. Серия общественных наук, 2001, №3
38. Ашимбаев Т.А. Государственное регулирование перехода к рыночным отношением. // Известия HAH РК. Серия «Общественные науки» — Алма-Ата, 1993. №2.
40. Валовой Д. Кремлевский тупик и Назарбаев - М.: Молодая гвардия, 1993.
41. Владимирова Л.П. Прогнозирование и татрование в условиях рынка. - М. Дашков и К, 2000.
42. Казахстанская правда, 1997. 25 декабря.
43. Деловая неделя. 1997. №12,
44. Джкевич А.К. К осмыслению опыта экономического развития
2. Блауг М. Экономическая мысль в ретроспектяве. М.: "Дело Лтд'\ 1994.
3. Жид. Ш. Рист. Ш. История экономических учений. М.: Экономика, 1995.
4. Кондратьев Н. Д. Избр. соч., М.: Экономика. 1993.
5. РоббинсЛ. Предмет политической теории //THESIS. Зима. 1993. Т. 1, Вып. 1.
6. Самуэльсон П. Экономика. В 2-х т. М.: Алгон. 1992.
7. Смлт А. Исследование о природе и причинах богатства народов. М.: Соцэкгиз. 1962.
8. Смпт А. Исследование о природе и причинах богатства народов. 1-2 кн. // Анталогия экономической классики. М.: Эконов. 1993. т. 1.
9. Шумпетер Й. Теория экономического развития М.: Прогресс, 1982.
10. Лнпкпн A. В. Юность науки. М.: Полиздат, 1985.
11. Блат М. Экономическаямысль вретроспективе. М.: "ДелоЛтд7'.
1994.
12. Дроздов В. В. Франсуа Кенэ. М.: Экономика, 1988.
13. Жид Ш., Рист Ш. История экономических учений. М.:
Экономпка, 1995.
14. Кенэ Ф. Избранные экономические произведенмя. М.: Соцэкгиз,
1960.
15. Кондратьев Н. Д. Избр. соч. М.: Экономика, 1993.
16 Леонтьев В, В. Экономнческие эссе. Теории, нсследования, факты политпка. М.. Политиздат. 1990.
17. Мшгбура Е. М Введение в историю экономической мыслн. От пророков до профессоров. М.: Дело, Вит-пресс, 1996.
18. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е изд.Т. 20.
19. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2~е изд. Т. 26, ч. 1.
20. Псттп В. Избранные работы: "Трактат о налогах и сборах": "Verbum sapwnti - слово мудрым": "Разное оденьгах" М.: "Ось - 89". 1997.
21. Петтн У. Трактат о налогах и сборах: Антология экономической класснки. М.: Эконов, 1993. т. 1.
22. Петти У. Экономические и статистические работы. М.: Соцэкгиз, 1940
23. Тюрго А. Р. Избранные экономические произведения. М.: Соцэкгнз, 1961.
24. Шумпетер Й. Теория экономического развития. М.: Прогресс, 1982.
25. Арсланова Р. Лившиц В. Принципы оценки инвестиционных проектов в разных системах хозяйствования // Инвестиции в России, 1995, № 1-2.
26. Беренс В., Хавранек П.М. Руководство по оценке эффективности инвестиций: Пер. с англ. - 2-е изд., перераб. и доп. - М: Интерэксперт ИНФРА-М, 1995.
27. Бочаров В.В. Методы финансирования инвестиционной деятельности предприятий. -М.: Финансы и статистика, 1998.
28. Идрисов А.Б. Планирование и анализ эффективности инвестиций. – М.: 1994.
29. Кочович Е. Финансовая математика: Теория и практика финансово-банковских расчетов. - М.: Финансы и статистика, 1994.
30. Кузнецрва О.А. Лившиц В.Н. структура капитала. Анализ методов её учёта при оценке инвестиционных проектов // Экономико-математические методы, 1995. Т 31, вып. 4.
31. Ливсиц И.В., Косов В.В. Инвестиционный проект: методы подготовки и анализа: Учебн. справ. пособие. — М.: Бек, 1996.
32. Смирнов А.Л. Организация финансирования инвестиционных проектов. -М.: АО «Консалтбанкир», 1993.
33. Управление проектами / В.Д. Шариро, Л.М. Немчин, С.Е. Никешин. -Спб: Два-Три, 1996.
34. Холт Р.Н., Баренс С.Б. Планирование инвестиций. — М.: Дело ЛТД, 1994.
35. Четыркин Е.М. Методы финансовых и коммерческих расчетов. - М., 1995.
36. Оспанов М.Т. и др. Иносгпранный капитпап и инвестиции. - Алматы: Факсинформ, 1997.
37. Хусаинов Б.Д. Прямые иностранные инвестиции: глобальные и региональные тенденции 90-х годов. // Известия МОН РК, HAH PK. Серия общественных наук, 2001, №3
38. Ашимбаев Т.А. Государственное регулирование перехода к рыночным отношением. // Известия HAH РК. Серия «Общественные науки» — Алма-Ата, 1993. №2.
40. Валовой Д. Кремлевский тупик и Назарбаев - М.: Молодая гвардия, 1993.
41. Владимирова Л.П. Прогнозирование и татрование в условиях рынка. - М. Дашков и К, 2000.
42. Казахстанская правда, 1997. 25 декабря.
43. Деловая неделя. 1997. №12,
44. Джкевич А.К. К осмыслению опыта экономического развития
НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЛЫМЫ МЕН Қ . Р – ғы ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
І НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЛЫМЫ МЕН Қ . Р – ғы
ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
1.1 Байланыс жүйесі
1.2 Темір жол, автомобиль жолдары
ІІ ҚҰРЫЛЫМНЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ТИІМДІ ЖҮЙЕСІН ЖАСАУ
2.1 Құрылым тиімділігі
2.2 Экономикалық әлеуметтік реформалар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Қазақстан табиғи ресурстардың, әсіресе энергетика ресурстарының орасан
зор қорына ие. Біздің еліміздің аумағында, бағам бойынша мұнайлы алғашқы он
елдің қатарына қосарлық мұнай мен газ кен орындары бар. Сонымен қатар
Қазақстанда көмірдің, уранның, алтынның және басқа да бағалы минералдардың
мол қоры бар.
Соған қарамастан, біз көп жылдар бойы өзіміздің ішкі қажетімізді
қамтамасыз ете алмай келеміз. Бұл—кеңестер кезеңінде жасалған бөліс жүйесі,
сондай-ақ өзімізде қажетті инфрақұрылым болмауының салдары.
Сайып келгенде халықаралық рынокқа мұнай мен газ экспорттау үшін
қажетті коммуникациялардың болмауы дамуымыздың жоспарларын жүзеге асыруға
керекті қаражат алатын мүмкіндігімізді барынша шектеп отыр.
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне қатысты шаруашылық
серіктестігі еншілестікті мойындайды, егер басқа шаруашылық серіктестігіне
қатысуын қайта басқару күшіне оның жарғы капиталы немесе олардың арасында
қатысты шарт жасау, немесе басқа түрде шешімді анықтау мүмкіндігі осындай
серіктестікті қабылдауда, тәуелді акционерлік қоғамның тәуелдігін мойындау,
бірлесіп бақыланатын заңды тұлға-бұл серіктестік, яғни басқа заңды тұлға.
Әсеріне түскен шарт жасау күші және де инвестицияланған қаржы объект
қаржылық пен басқа саясаттын дәрежесі үлкен немесе кіші екенін анықтауға
мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан
халқына жолдауында (Астана, 2005 жылғы 18 ақпан) былай дейді:
Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында. Біз
жалпы ішкі өнімді екі есе ұлғайтып, бірлесіп тағы да бір Қазақстан
орнататындай межеге жақындадық. Біз ойдағыдай жұмыс істеп жатқан нарық
экономикасын құрдық.
Экономиканы түпкілікті реформалауға бағыт ұстап, біз қысқа мерзімнің
ішінде нарықтық реформаларды жүргізе білдік, тиісті заңнамамызды жасауға
қол жеткіздік. Бүгінгі таңда Қазақстанда нақтылы жұмыс істеп тұрған
нарықтық экономика бар.
Егер осыдан он жыл бұрын жан басына шаққандағы жалпы ішкі өніміміз
жеті жүз доллардан сәл ғана асса, 2004 жылдың соңында ол екі мың жеті жүз
долларға жетті, ендеше биылғы жылы біздің жан басына шаққандағы жалпы ішкі
өніміміз енді үш мың доллардай болады деген болжамымыз бар.
Қазақстан қазіргі әлемде. Біздің сыртқы саясаттағы басымдықтарымыз.
Біздің басымдықтарымыз өзгеріссіз күйінде қалады. Бұл — XXI ғасырдың
ығытына қарсы тұруға қабілетті әрі ұзақ мерзімді ұлттық мүдделерді
қамтамасыз етуге бағытталған, белсенді, жан-жақты және үйлесімді сыртқы
саяса
І НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЛЫМЫ МЕН ҚР – ғы ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
1. Байланыс жүйесі
Энергетикалық ресурстарды пайдалану стратегиясы мынадай элементтерді
қамтиды:
Біріншісі, біз өз қорларымызды жедел әрі тиімді пайдалану үшін үздік
халықаралық технологиялар, ноу-хау, ірі капиталдар тарту мақсатымен басты
халықаралық мұнай компанияларымен ұзақ мерзімді әріптестікке барамыз. Біз
қазірдің өзінде бірсыпыра ірі контрактарға қол қойдық, ал басқа контрактар
әзірлену үстінде.
Біз ұзақ мерзімді келешекке өзімізге міндеттері сәйкес келетін
әріптестер іздейміз. Контрактарда біз Қазақстанның мүддесін, экологиясын,
өз адамдарымыздың жұмыспен қамтылуы мен даярлануын, әлеуметтік міндеттерді
шешу қажеттігін қатаң әрі парасат тұрғысынан көздестіретін боламыз.
Өзіміздің табиғи ресурстарды пайдалануда біз үздік әлемдік практикаға
сәйкес келетін және Қазақстанның мүдделеріне жауап беретін орнықты
келісімдерге мүдделіміз.
Біздің кірістеріміздің тұрақтылығы және контрактарымыздың
әділеттілігі, сондай-ақ әлемдік қауымдастықтың қолдауының кепілдігі, міне,
осында жатыр.
Біздің стратегиямыздың екінші бөлігі — мұнай мен газ экспорты үшін
құбыр арналарының жүйесін құру. Тәуелсіз экспорт арналары көп болғанда ғана
біз көршіміздің біріне тәуелді болудан және келесі тұтынушыға баға жөнінен
кіріптар болудан құтыламыз.
Үшіншісі. Отын ресурстарын пайдалану жөніндегі біздің стратегиямыз
әлемдік қауымдастықтың ірі елдерінің мүддесін Қазақстанға, оның әлемдік
отын өндіруші ретіндегі рөліне бағыттау. Бұл ретте біздің мұнай-газ
бизнесімізді инвестициялауға тиіс компаниялар мен елдер АҚШ-ты, Ресейді,
Қытайды, Жапонияны және Батыс Еуропаның мемлекеттерін қамтиды. Бұл елдер
мен компаниялардың біздің, ресурстарымызды тұрақты және тұрлаулы негізде
экспорттауға деген экономикалық мүдделері Қазақстанның тәуелсіз және
қарыштап дамуына жәрдемдесетін болады.
Төртіншіден, шетел инвестицияларын тарту арқылы біз ішкі
энергетика инфрақұрылымын құру мен дамытуды, ішкі қажеттілік пен тәуелсіз
бәсекелестік проблемаларын шешетін боламыз.
Ақыр соңында, бесіншіден, бұл стратегия осы ресурстардан түсетін
келешек кірістерді барынша үнемшілдікпен пайдалануды көздейді.
Біз өзіміздің стратегиялық ресурстарымызға қатаң бақылау қоюға,
үнемшіл болуға әрі қаражатты ұқыпты жұмсап, олардың бір бөлігін өзіміздің
болашақ ұрпақтарымыз үшін жинақтауға тиіспіз.
1.2 Темір жол, автомобиль жолдары
Тарихи тұрғыдан алғанда, еліміздің аумағы арқылы шығыстан батысқа және
кері қарай көлік легі тоқтаусыз өтіп жатты, ал олардың жылжу жиілігі
бүгінгі күні де саябырситын емес. Қазақстанның міндеті отандық көлік-
коммуникация кешенінің бәсекелестік қабілетін және аумағымыз арқылы өтетін
сауда легінің ұлғайтылуын қамтамасыз етуде жатыр.
Белгілі бір дәрежеде бұл сала біршама дамыған, ал ұзақ мерзімдік
келешекте жан-жақты өсу стратегиясына ілесуге тиіс, мұның өзі ұлттық
рынокты жан-жақты жетілдіруге және біздің көлік және коммуникациялық
қызметімізге ден қоятын жаңа рыноктар іздеуге салады. Бұл стратегия
автомобилъ жасау, туризм, қызмет жүйесі, жол және күрделі құрылыс салаларын
барған сайын дамыта беруге және отандық өнімнің өзіндік құнындағы көлік
шығасысын кемітуге жәрдемдесетін болады.
ТЕМІР ЖОЛ КӨЛІГІ
Аумағымыздың ауқымын және экономикамыздың шикізаттық бағдарын
ескерсек, Қазақстанда жүк тасымалының негізгі көлемі теміржол арқылы жүзеге
асырылатын болады. Көліктің осы түрінің алдында тұрған стратегиялық
міндеттерді іске асыру үшін басымдықтар ретінде мыналарды атау керек:
— Халықаралық көлік және сауда байланыстарын, сондай-ақ Трансазия
магистралі бойынша транзиттік жүк тасқынын қамтамасыз ететін негізгі
теміржол бағыттарын жаңарту;
— Достық станциясын дамыту мен Достық — Ақтоғай учаскесін нығайтуды
аяқтап, оның өткізім қабілетін жылына 10 млн. тонна жүк тасымалына дейін
жеткізу;
— Жүк жинақталатын аудандарда көп модульды терминалдар ұйымдастыруға
кірісу, сол арқылы көліктің сан түрлерінің технологиялық бірлігін
қамтамасыз ететін контейнерлік және бумалық тасымалды қолдана бастау;
— Барлық көліктік-коммуникациялық монополияларды батыл қайта
құрылымдауды жүзеге асыру, оларды бейіні сәйкес келмейтін кәсіпорындардан
арылту.
АВТОМОБИЛЬ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ АВТОКӨЛІК
—Автомобиль жолдарын шапшаң аралықтар құру арқылы халықаралық
тасымалды қамтамасыз ететін бағыттарда дамыту;
— Жеке меншік автомагистральдар салу, қазіргі барларын жекешелендіру
мен концессияға беру жөніндегі жұмыстарды бастау. Оларға осы заманғы
халықаралық талаптар деңгейінде қызмет көрсетілуін қамтамасыз
ету;
— Ауылдық жерлердегі автожолдардың желісін басымдық тәртібімен дамыту
және ұзақ мерзімді
келешекте олардың тығыз табанды жолға көшірілуіне жету,
автомагистральдар мен көпір конструкцияларының өткізім қабілетін жақсарту.
ӘУЕ КӨЛІГІ
— Авиацияда тәртіп орнату және ұшақтар паркін лизинг пен жоғары
сыныпты ұшақтардың белгілі бір көлемін сатып алу есебінен толықтыру;
— Әуежайларды қайта жаңартуды қолға алу, қызмет көрсету мен сервисті
қамтамасыз ету деңгейін халықаралық стандарттарға дейін жеткізу;
— Қазақстан арқылы өтетін транзиттік әуе желілерін дамыту мақсатында
әуе қозғалысын басқару жүйесін қайта ұйымдастыру.
СУ КӨЛІГІ
—„Ақтау" айлағын қайта жаңарту және флотты „өзен-теңіз" түріндегі
кемелермен толықтыру үшін шетел инвестицияларын тарту;
— Өзен пароходстволарының жұмысын, әсіресе жүк және жолаушы
тасымалындағы өзіндік құны төмен кемелерді іске қосып, олардың жұмысын
жандандыру.
БАЙЛАНЫС ЖӘНЕ ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯЛАР ЖЕЛІЛЕРІ
Телекоммуникациялар нарықтық тетіктер қызметін ақпарат алуды кеңейту
мен олардың берілуін жүзеге асыру арқылы қуаттап отырады.
Телефондар, факстар мен электрондық почта — осы заманғы бизнесті
дамытудың өмірлік маңызды әрі объективті тұрғыдан қажетті шарты.
Ақпараттық технологиялар, оның басқа түрлерімен салыстырғанда, өз
мәнісі жағынан неғұрлым „көпшіл" әрі икемді бола отырып, бизнесті,
экспорттық қызметті дамытуға және экономиканы орталықсыздандыруға барынша
жәрдемдеседі. Олар ұлттық экономикаларды шоғырландырады және аймақтың
ауқымын кеңейте отырып, әлемдік экономикалық байланыстарды нығайтады.
Сонымен қатар телекоммуникациялар жаңа жұмыс орындарын бере отырып,
ауылдық және қалалық аймақтардың арасындағы экономикалық көшіп-қонды азайта
отырып, әлеуметтік салалардағы кереғарлықтар мен келімсіз құбылыстарды
азайтуға барынша жағдай жасай алады. Ақпараттық технологиялардың денсаулық
сақтау мен білім беру салалары үшін, сондай-ақ айналадағы ортаны жақсарту
үшін маңызына баға жеткісіз.
Баршаның пайдалануына ортақ әрі толығымен іске қосылған
телекоммуникциялық жүйенің келесі бір жақсы жағы — жолдың ауырлығына,
жекелеген аймақтардың алыстығына және жолаушы тасымалы бағасының
қымбаттығына қарамастан, күллі жұртқа ақпарат алуға мүмкіндік беретін
кепілдігінде жатыр.
Біздің үкіметіміз шалғайдағы әлсіз дамыған аудандарға, ең кемі,
байланыс қызметінің ең төмен деңгейін беретін болады. Айталық, балалар мен
жастарға арналған аймақтық оқыту бағдарламаларын таратып отырады. Мұның
өзіндік құны өте арзан, әрі алдағы уақытта едәуір пайда келтіреді.
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының алдында, ең алдымен, болашақта
әлемнің дамыған елдерінің осындай инфрақұрылымдарымен бәсекелесуге
қабілетті дербес тәуелсіз және тиімді телекоммуникациялық қызмет көрсету
жүйесін құру міндеті түр.
Қазақстан телекоммуникацияларының қазіргі жай-күйі басқа елдермен
салыстырғанда өз желілерінің жетерліктей тығыздығына қарамастан, елеулі
экономикалық проблемаға айналып отыр.
ІІ ҚҰРЫЛЫМНЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ТИІМДІ ЖҮЙЕСІН ЖАСАУ
2.1 Құрылым тиімділігі
Қазір мемлекеттік аппаратты қайта ұйымдастыру мен жетілдіру қолға
алынды, алайда бұл процеске неғұрлым қуатты қарқын беру қажет. Менің биылғы
жылдың басынан бері үкіметіміз бен оның дербес құрамын тубегейлі реформалау
стратегиясын іске асыруға кірісуім де сондықтан. Үкімет ор-талық және
аймақтық деңгейлерде қысқартыла бастады және бұл процесс жалғаса береді.
Біздің міндет — Қазақстанда нарықтық экономика үшін оңтайлы болатын
мемлекеттік қызмет пен басқару құрылымының осы заманғы, тиімді жүйесін
жасау; басым мақсаттарды іске асыруға қабілетті үкімет құру; ұлттық
мүдделердің сақшысы бола алатын мемлекет қалыптастыру.
Кеңестік әміршілдік экономика дәуірінде мемлекет бостан-аяқ бәрін
бақылауға тырысты. Соның салдарынан ол көптеген қайталанатын қызмет
буындары көп ебедейсіз құрылымға айналды. Қалыпты дамыған елдерде кеңес
мемлекеті бақылауына алуға әрекеттенген міндеттердің 80 проценті
мемлекеттердің функциясына жатпайды.
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін мемлекеттік құрылыс пен басқару
мәселелерін көп ретте жаңадан шешуге тура келді. Ең алдымен бұл жаңа
тәуелсіз мемлекеттің өмір сүруінің заңдық-құқықтық негізін қамтамасыз
етуге, әлеуметтік-саяси тұрақтылықты дәйектілікпен орнықтыруға қатысты
болды.
Бүгінгі күні қоғамның және экономиканың күрделі жүйелік қайта
жаңғыруларын мемлекеттік басқару жүйесінің өзін жүйелі ету мәселесі күн
тәртібіне өткір қойылып отыр. Әрине, бұған біртіндеп, соның өзінде
мемлекеттің функцияларын ұзақ мерзімді реформалаудың үйлестірілген, дәйекті
жоспарын алдын ала әзірлеген жағдайда ғана жетуге болады.
Үкімет пен жергілікті өкіметті түпкілікті қалыптастыруға мүмкіндік
беретін жеті негізгі стратегия прициптері мынаған салады:
1. Неғұрлым маңызды бірнеше функцияларды ғана орындауға жұмылған ықшам
әрі кәсіпқой Үкімет.
2. Стратегиялар негізіндегі іс-қимыл бағдарламалары бойынша
атқарылатын жұмыс.
3. Нақтылы жолға қойылған ведомство аралық үйлестіру.
4. Министрлердің өкілеттіктері мен жауапкершіліктерін, олардың
есептілігін және олардың қызметіне стратегиялық бақылауды арттыру.
5. Министрліктердің ішінде, орталықтан аймақтарға және мемлекеттен
жекеше секторға қарай орталыққа тәуелділікті жою.
6. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы батыл да ымырасыз күрес.
7. Кадрларды жалдау, даярлау және жоғарылату жүйелерін жақсарту.
Табысқа жеткен үкіметтер, әдетте ықшам келеді әрі мемлекет қана атқара
алатын ең басты бірнеше функцияларға жұмылады. Әлбетте, оңтайлы үкіметтер
өз қызметін аз санды басымдықтарға және осы мақсатқа жету жолындағы
стратегияларды іске асыруға ұмтылады.
Үкіметтің тиімділігі өзара байланысты үш факторға: оның құрылымдық
ұйымына, стратегиялық үйлесімділігіне және кадрлар даярлығының дәрежесіне
негізделеді. Біздің таяу болашақтағы міндетіміз стратегиялық жоспарлау
әдістерін меңгерген қабілетті, әрі адал кадрлардан тұратын шағын, оңтайлы
ақпарат құру болады.
Әлеуметтік экономикалық өмірдегі дағдарысты құбылыстардың негізгі
себептерінің бірі — министрліктер мен ведомстволар арасында, аймақтар
арасында үйлестірудің болмауында екенін айтып жату артық. Нақтылы
міндеттерді шешу жолындағы жауапкершілік көлемінің бір-біріне сәйкес
келмеуі, функцияларды қайталау және жең ұшынан жалғасу сан түрлі
кедергілерге және бюрократиялық еш шараздыққа, қағазбастылық пен ұжымдық
жауапсыздыққа әкеліп соғады. Бүгінгі мемлекеттік басқарудың діңі де, тіні
де осында жатыр.
Бұл проблеманың тамыры — стратегиялық жоспарлардың жоқтығында болып
отыр.
Әрбір министрліктің, ведомствоның, әкімшіліктің жұмысы, сайып келгенде
аймақтық дамудың өзі мақсаты айқын, міндеттері нақты жалпы мемлекеттік
стратегияға бағындырылуға тиіс.
Мұның тың көзқарас пен жаңа әдістемені талап етері даусыз.
Стратегиялық жоспарлау, қаржылық бағдарламалау мен жобалық менеджмент таяу
болашақтағы мемлекеттік басқарудағы жаңарудың өзегіне айналуға тиіс.
Ведомство аралық және аймақтар аралық үйлестіру, басым мақсаттарға
жедел жетуге деген саяси ерік-жігердің көрінісі ретінде ауадай қажет.
Ведомстволардың стратегиялық міндеттерді іске асыру жөніндегі қызметі
мен күш-қимылын бақылайтын біртұтас билік жүргізуші үйлестіруші орган құру
қажет.
Мемлекеттік үйлестіру жүйесі тиімді әрі қайрылымды болуға тиіс. Оның
жұмысының нәтижелері барлық есепті органдар үшін ашық болуы қажет.
Министрліктер мен ведомстволардағы бүгінгі қалыптасқан ахуалга келетін
болсақ, жауапкершілік деңгейі өкілеттілік көлемінен асып түсіп отыр.
Өкілеттіктер мен жауапкершіліктер арасалмағының бір жағына қарай ауытқуы
басқару тиімділігін күрт төмендетеді. Әлемдік тәжірибе мекеме басшысына
ішкі басқару жөнінен кең өкілеттік берудің билікті асыра пайдалану
мүмкіндігінен келетін залалдан гөрі әлдеқайда көп артықшылықтар беретінін
дәлелдеп отыр.
Министр мен әкім кең өкілеттіктер иеленуге тиіс және солай болуы
керек, алайда олардың қызметі жоғары тұрған органдарға есепті болуы қажет,
әрі ұдайы жасалып отыратын тәптіштеуші бақылау емес, стратегиялық бақылауға
алынуы керек.
Бір қолға шоғырланған барынша кең өкілеттіктер қабылданған
міндеттемелердің орындалмай қалғаны үшін барынша кең дербес жауап-
кершілікті көздейтіні анық.
Менің айтып өткенімдей, әр министрлік пен ведомство өзіне тән емес
функциялардан арылуы керек, оларды мүмкіндігінше орталықтан аймақтарға
қарай, мемлекеттен жекеше секторға қарай ойыстыру қажет. Сатылар мен аралық
буындар аз болған сайын, өкілеттіктердің ара жігі де айқын ашылады.
Билікті орталықтан алудың және өкілеттіктерді өздері шұғылданатын
объектілерге тікелей қатысты неғүрлым төменгі деңгейлерге ойыстырудың
қажеттігі айдан анық, сонда орталық және өзге мемлекеттік органдар өзінің
іс жүзінде керектігін және пайдалылығын ұдайы дәлелдеуге мәжбүр болады.
Нарықтың көмегімен біз аймақтар арасында: тұрмыс жағдайы жоғары аймақ,
тандаулы аймақ принципі бойынша бәсекелестікті туғызып, күшейте беруге
тиіспіз. Сонда өндіргіш күштер неғұрлым қолайлы жағдай жасалған аймақтарға
шоғырлануға тиіс.
Аймақтардың жарыстас болуы олардың, әсіресе бюджет мәселелеріндегі
дербестігіне көбірек сүйенуі керек, шамадан тыс орталықтандыру, міне, осы
тұста айқын көрінеді.
Бет-жүзіне, лауазымына қарамай, сыбайлас жемқорлыққа қарсы ымырасыз
күрес жүргізу қажет. Басқару корпусы батыл тазаруға және жаңаруға тиіс.
Жаңа тұрпатты шенеунік — өз ұлтшыл отаншыл әрі әділ, ісіне адал және
кәсіпқой білікті қызметшісі болуға тиіс. Мемлекеттік қызметтің бе-делін
биік көтеру және қолдап отыру — біздің таяу жылдарда шешуге тиіс
стратегиялық міндетіміз.
Күні кешегі өткенімізден бойымызда қалған ескі ниет-пайымымыз, әсіресе
идеологиялық кертартпалығымыз, нарықтық шаруашылықтың жаңа жағдайында жұмыс
істеуге қабілетсіздігіміз бен білместігіміз — әлеуметтік-экономикалық даму
жолындағы үлкен тосқауыл. Иә, алғашқы жалт еткен жағымды көріністер бар.
Алайда, тұтасынан алғанда, жаңа тұрпатты басқарушылар даярлау — таяу
болашақтың кезек күттірмес міндеті. Басқаруға білек сыбана іс тындыруға
әзір, басым мақсаттар мен міндеттерге жетуге қабілетті білімдарлар келуге
тиіс.
Кәсіпқойлық, отаншылдық, ұзақ мерзімді міндеттер қоюға қабілеттілік,
оларды жаңа жағдайда шеше алатын білімділік пен жігерлілік — кадрларды
іріктеу мен жоғарылатудың басты өлшемдері.
Республикада кәсіпқой мемлекеттік қызмет негіздері қазірдің өзінде
қаланды. Алайда әлі де көп іс тындыру керек.
Қадрларды басқарудың жалпы мемлекеттік жүйесін құру қажет, онда оларды
елімізде және сырт жерлерде нысаналы әрі тиімді даярлаудың, оларды қызмет
бабында жоғарылатудың әділетті тәртібі, бірыңғай ақпарат тетігі, әлеуметтік
қорғау кепілдігі әрі басқарудың ең іргелі ресурсы — адамға деген сергек
көзқарас қамтылуға тиіс.
Сонымен бірге бұл мемлекеттік жүйенің білімсіз, біліктілігі төмен
қызметкерлерді ығыстыра алатын қабілеті де болуы керек. Әр қызметкер іс
жүзінде өзінің пайдалы екенін және керектігін ұдайы дәлелдеп отыруға тиіс.
ҚҰН ТӘРТІБІНДЕ: 1998—2000 ЖЫЛДАР
Егер біз XXI жүз жылдықтың басына дейін келесі үш жылға арналған қысқа
мерзімді міндеттерімізді белгілеп, оларды орындай алмасақ, осы
айтқанымыздың бәрінің де құрғақ қиял, жел сөз болып қалу қаупі бар.
Біздің көптеген азаматтарымызды дәл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
І НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЛЫМЫ МЕН Қ . Р – ғы
ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
1.1 Байланыс жүйесі
1.2 Темір жол, автомобиль жолдары
ІІ ҚҰРЫЛЫМНЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ТИІМДІ ЖҮЙЕСІН ЖАСАУ
2.1 Құрылым тиімділігі
2.2 Экономикалық әлеуметтік реформалар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Қазақстан табиғи ресурстардың, әсіресе энергетика ресурстарының орасан
зор қорына ие. Біздің еліміздің аумағында, бағам бойынша мұнайлы алғашқы он
елдің қатарына қосарлық мұнай мен газ кен орындары бар. Сонымен қатар
Қазақстанда көмірдің, уранның, алтынның және басқа да бағалы минералдардың
мол қоры бар.
Соған қарамастан, біз көп жылдар бойы өзіміздің ішкі қажетімізді
қамтамасыз ете алмай келеміз. Бұл—кеңестер кезеңінде жасалған бөліс жүйесі,
сондай-ақ өзімізде қажетті инфрақұрылым болмауының салдары.
Сайып келгенде халықаралық рынокқа мұнай мен газ экспорттау үшін
қажетті коммуникациялардың болмауы дамуымыздың жоспарларын жүзеге асыруға
керекті қаражат алатын мүмкіндігімізді барынша шектеп отыр.
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне қатысты шаруашылық
серіктестігі еншілестікті мойындайды, егер басқа шаруашылық серіктестігіне
қатысуын қайта басқару күшіне оның жарғы капиталы немесе олардың арасында
қатысты шарт жасау, немесе басқа түрде шешімді анықтау мүмкіндігі осындай
серіктестікті қабылдауда, тәуелді акционерлік қоғамның тәуелдігін мойындау,
бірлесіп бақыланатын заңды тұлға-бұл серіктестік, яғни басқа заңды тұлға.
Әсеріне түскен шарт жасау күші және де инвестицияланған қаржы объект
қаржылық пен басқа саясаттын дәрежесі үлкен немесе кіші екенін анықтауға
мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан
халқына жолдауында (Астана, 2005 жылғы 18 ақпан) былай дейді:
Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында. Біз
жалпы ішкі өнімді екі есе ұлғайтып, бірлесіп тағы да бір Қазақстан
орнататындай межеге жақындадық. Біз ойдағыдай жұмыс істеп жатқан нарық
экономикасын құрдық.
Экономиканы түпкілікті реформалауға бағыт ұстап, біз қысқа мерзімнің
ішінде нарықтық реформаларды жүргізе білдік, тиісті заңнамамызды жасауға
қол жеткіздік. Бүгінгі таңда Қазақстанда нақтылы жұмыс істеп тұрған
нарықтық экономика бар.
Егер осыдан он жыл бұрын жан басына шаққандағы жалпы ішкі өніміміз
жеті жүз доллардан сәл ғана асса, 2004 жылдың соңында ол екі мың жеті жүз
долларға жетті, ендеше биылғы жылы біздің жан басына шаққандағы жалпы ішкі
өніміміз енді үш мың доллардай болады деген болжамымыз бар.
Қазақстан қазіргі әлемде. Біздің сыртқы саясаттағы басымдықтарымыз.
Біздің басымдықтарымыз өзгеріссіз күйінде қалады. Бұл — XXI ғасырдың
ығытына қарсы тұруға қабілетті әрі ұзақ мерзімді ұлттық мүдделерді
қамтамасыз етуге бағытталған, белсенді, жан-жақты және үйлесімді сыртқы
саяса
І НАРЫҚТЫҚ ИНФРАҚҰРЛЫМЫ МЕН ҚР – ғы ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
1. Байланыс жүйесі
Энергетикалық ресурстарды пайдалану стратегиясы мынадай элементтерді
қамтиды:
Біріншісі, біз өз қорларымызды жедел әрі тиімді пайдалану үшін үздік
халықаралық технологиялар, ноу-хау, ірі капиталдар тарту мақсатымен басты
халықаралық мұнай компанияларымен ұзақ мерзімді әріптестікке барамыз. Біз
қазірдің өзінде бірсыпыра ірі контрактарға қол қойдық, ал басқа контрактар
әзірлену үстінде.
Біз ұзақ мерзімді келешекке өзімізге міндеттері сәйкес келетін
әріптестер іздейміз. Контрактарда біз Қазақстанның мүддесін, экологиясын,
өз адамдарымыздың жұмыспен қамтылуы мен даярлануын, әлеуметтік міндеттерді
шешу қажеттігін қатаң әрі парасат тұрғысынан көздестіретін боламыз.
Өзіміздің табиғи ресурстарды пайдалануда біз үздік әлемдік практикаға
сәйкес келетін және Қазақстанның мүдделеріне жауап беретін орнықты
келісімдерге мүдделіміз.
Біздің кірістеріміздің тұрақтылығы және контрактарымыздың
әділеттілігі, сондай-ақ әлемдік қауымдастықтың қолдауының кепілдігі, міне,
осында жатыр.
Біздің стратегиямыздың екінші бөлігі — мұнай мен газ экспорты үшін
құбыр арналарының жүйесін құру. Тәуелсіз экспорт арналары көп болғанда ғана
біз көршіміздің біріне тәуелді болудан және келесі тұтынушыға баға жөнінен
кіріптар болудан құтыламыз.
Үшіншісі. Отын ресурстарын пайдалану жөніндегі біздің стратегиямыз
әлемдік қауымдастықтың ірі елдерінің мүддесін Қазақстанға, оның әлемдік
отын өндіруші ретіндегі рөліне бағыттау. Бұл ретте біздің мұнай-газ
бизнесімізді инвестициялауға тиіс компаниялар мен елдер АҚШ-ты, Ресейді,
Қытайды, Жапонияны және Батыс Еуропаның мемлекеттерін қамтиды. Бұл елдер
мен компаниялардың біздің, ресурстарымызды тұрақты және тұрлаулы негізде
экспорттауға деген экономикалық мүдделері Қазақстанның тәуелсіз және
қарыштап дамуына жәрдемдесетін болады.
Төртіншіден, шетел инвестицияларын тарту арқылы біз ішкі
энергетика инфрақұрылымын құру мен дамытуды, ішкі қажеттілік пен тәуелсіз
бәсекелестік проблемаларын шешетін боламыз.
Ақыр соңында, бесіншіден, бұл стратегия осы ресурстардан түсетін
келешек кірістерді барынша үнемшілдікпен пайдалануды көздейді.
Біз өзіміздің стратегиялық ресурстарымызға қатаң бақылау қоюға,
үнемшіл болуға әрі қаражатты ұқыпты жұмсап, олардың бір бөлігін өзіміздің
болашақ ұрпақтарымыз үшін жинақтауға тиіспіз.
1.2 Темір жол, автомобиль жолдары
Тарихи тұрғыдан алғанда, еліміздің аумағы арқылы шығыстан батысқа және
кері қарай көлік легі тоқтаусыз өтіп жатты, ал олардың жылжу жиілігі
бүгінгі күні де саябырситын емес. Қазақстанның міндеті отандық көлік-
коммуникация кешенінің бәсекелестік қабілетін және аумағымыз арқылы өтетін
сауда легінің ұлғайтылуын қамтамасыз етуде жатыр.
Белгілі бір дәрежеде бұл сала біршама дамыған, ал ұзақ мерзімдік
келешекте жан-жақты өсу стратегиясына ілесуге тиіс, мұның өзі ұлттық
рынокты жан-жақты жетілдіруге және біздің көлік және коммуникациялық
қызметімізге ден қоятын жаңа рыноктар іздеуге салады. Бұл стратегия
автомобилъ жасау, туризм, қызмет жүйесі, жол және күрделі құрылыс салаларын
барған сайын дамыта беруге және отандық өнімнің өзіндік құнындағы көлік
шығасысын кемітуге жәрдемдесетін болады.
ТЕМІР ЖОЛ КӨЛІГІ
Аумағымыздың ауқымын және экономикамыздың шикізаттық бағдарын
ескерсек, Қазақстанда жүк тасымалының негізгі көлемі теміржол арқылы жүзеге
асырылатын болады. Көліктің осы түрінің алдында тұрған стратегиялық
міндеттерді іске асыру үшін басымдықтар ретінде мыналарды атау керек:
— Халықаралық көлік және сауда байланыстарын, сондай-ақ Трансазия
магистралі бойынша транзиттік жүк тасқынын қамтамасыз ететін негізгі
теміржол бағыттарын жаңарту;
— Достық станциясын дамыту мен Достық — Ақтоғай учаскесін нығайтуды
аяқтап, оның өткізім қабілетін жылына 10 млн. тонна жүк тасымалына дейін
жеткізу;
— Жүк жинақталатын аудандарда көп модульды терминалдар ұйымдастыруға
кірісу, сол арқылы көліктің сан түрлерінің технологиялық бірлігін
қамтамасыз ететін контейнерлік және бумалық тасымалды қолдана бастау;
— Барлық көліктік-коммуникациялық монополияларды батыл қайта
құрылымдауды жүзеге асыру, оларды бейіні сәйкес келмейтін кәсіпорындардан
арылту.
АВТОМОБИЛЬ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ АВТОКӨЛІК
—Автомобиль жолдарын шапшаң аралықтар құру арқылы халықаралық
тасымалды қамтамасыз ететін бағыттарда дамыту;
— Жеке меншік автомагистральдар салу, қазіргі барларын жекешелендіру
мен концессияға беру жөніндегі жұмыстарды бастау. Оларға осы заманғы
халықаралық талаптар деңгейінде қызмет көрсетілуін қамтамасыз
ету;
— Ауылдық жерлердегі автожолдардың желісін басымдық тәртібімен дамыту
және ұзақ мерзімді
келешекте олардың тығыз табанды жолға көшірілуіне жету,
автомагистральдар мен көпір конструкцияларының өткізім қабілетін жақсарту.
ӘУЕ КӨЛІГІ
— Авиацияда тәртіп орнату және ұшақтар паркін лизинг пен жоғары
сыныпты ұшақтардың белгілі бір көлемін сатып алу есебінен толықтыру;
— Әуежайларды қайта жаңартуды қолға алу, қызмет көрсету мен сервисті
қамтамасыз ету деңгейін халықаралық стандарттарға дейін жеткізу;
— Қазақстан арқылы өтетін транзиттік әуе желілерін дамыту мақсатында
әуе қозғалысын басқару жүйесін қайта ұйымдастыру.
СУ КӨЛІГІ
—„Ақтау" айлағын қайта жаңарту және флотты „өзен-теңіз" түріндегі
кемелермен толықтыру үшін шетел инвестицияларын тарту;
— Өзен пароходстволарының жұмысын, әсіресе жүк және жолаушы
тасымалындағы өзіндік құны төмен кемелерді іске қосып, олардың жұмысын
жандандыру.
БАЙЛАНЫС ЖӘНЕ ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯЛАР ЖЕЛІЛЕРІ
Телекоммуникациялар нарықтық тетіктер қызметін ақпарат алуды кеңейту
мен олардың берілуін жүзеге асыру арқылы қуаттап отырады.
Телефондар, факстар мен электрондық почта — осы заманғы бизнесті
дамытудың өмірлік маңызды әрі объективті тұрғыдан қажетті шарты.
Ақпараттық технологиялар, оның басқа түрлерімен салыстырғанда, өз
мәнісі жағынан неғұрлым „көпшіл" әрі икемді бола отырып, бизнесті,
экспорттық қызметті дамытуға және экономиканы орталықсыздандыруға барынша
жәрдемдеседі. Олар ұлттық экономикаларды шоғырландырады және аймақтың
ауқымын кеңейте отырып, әлемдік экономикалық байланыстарды нығайтады.
Сонымен қатар телекоммуникациялар жаңа жұмыс орындарын бере отырып,
ауылдық және қалалық аймақтардың арасындағы экономикалық көшіп-қонды азайта
отырып, әлеуметтік салалардағы кереғарлықтар мен келімсіз құбылыстарды
азайтуға барынша жағдай жасай алады. Ақпараттық технологиялардың денсаулық
сақтау мен білім беру салалары үшін, сондай-ақ айналадағы ортаны жақсарту
үшін маңызына баға жеткісіз.
Баршаның пайдалануына ортақ әрі толығымен іске қосылған
телекоммуникциялық жүйенің келесі бір жақсы жағы — жолдың ауырлығына,
жекелеген аймақтардың алыстығына және жолаушы тасымалы бағасының
қымбаттығына қарамастан, күллі жұртқа ақпарат алуға мүмкіндік беретін
кепілдігінде жатыр.
Біздің үкіметіміз шалғайдағы әлсіз дамыған аудандарға, ең кемі,
байланыс қызметінің ең төмен деңгейін беретін болады. Айталық, балалар мен
жастарға арналған аймақтық оқыту бағдарламаларын таратып отырады. Мұның
өзіндік құны өте арзан, әрі алдағы уақытта едәуір пайда келтіреді.
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының алдында, ең алдымен, болашақта
әлемнің дамыған елдерінің осындай инфрақұрылымдарымен бәсекелесуге
қабілетті дербес тәуелсіз және тиімді телекоммуникациялық қызмет көрсету
жүйесін құру міндеті түр.
Қазақстан телекоммуникацияларының қазіргі жай-күйі басқа елдермен
салыстырғанда өз желілерінің жетерліктей тығыздығына қарамастан, елеулі
экономикалық проблемаға айналып отыр.
ІІ ҚҰРЫЛЫМНЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ТИІМДІ ЖҮЙЕСІН ЖАСАУ
2.1 Құрылым тиімділігі
Қазір мемлекеттік аппаратты қайта ұйымдастыру мен жетілдіру қолға
алынды, алайда бұл процеске неғұрлым қуатты қарқын беру қажет. Менің биылғы
жылдың басынан бері үкіметіміз бен оның дербес құрамын тубегейлі реформалау
стратегиясын іске асыруға кірісуім де сондықтан. Үкімет ор-талық және
аймақтық деңгейлерде қысқартыла бастады және бұл процесс жалғаса береді.
Біздің міндет — Қазақстанда нарықтық экономика үшін оңтайлы болатын
мемлекеттік қызмет пен басқару құрылымының осы заманғы, тиімді жүйесін
жасау; басым мақсаттарды іске асыруға қабілетті үкімет құру; ұлттық
мүдделердің сақшысы бола алатын мемлекет қалыптастыру.
Кеңестік әміршілдік экономика дәуірінде мемлекет бостан-аяқ бәрін
бақылауға тырысты. Соның салдарынан ол көптеген қайталанатын қызмет
буындары көп ебедейсіз құрылымға айналды. Қалыпты дамыған елдерде кеңес
мемлекеті бақылауына алуға әрекеттенген міндеттердің 80 проценті
мемлекеттердің функциясына жатпайды.
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін мемлекеттік құрылыс пен басқару
мәселелерін көп ретте жаңадан шешуге тура келді. Ең алдымен бұл жаңа
тәуелсіз мемлекеттің өмір сүруінің заңдық-құқықтық негізін қамтамасыз
етуге, әлеуметтік-саяси тұрақтылықты дәйектілікпен орнықтыруға қатысты
болды.
Бүгінгі күні қоғамның және экономиканың күрделі жүйелік қайта
жаңғыруларын мемлекеттік басқару жүйесінің өзін жүйелі ету мәселесі күн
тәртібіне өткір қойылып отыр. Әрине, бұған біртіндеп, соның өзінде
мемлекеттің функцияларын ұзақ мерзімді реформалаудың үйлестірілген, дәйекті
жоспарын алдын ала әзірлеген жағдайда ғана жетуге болады.
Үкімет пен жергілікті өкіметті түпкілікті қалыптастыруға мүмкіндік
беретін жеті негізгі стратегия прициптері мынаған салады:
1. Неғұрлым маңызды бірнеше функцияларды ғана орындауға жұмылған ықшам
әрі кәсіпқой Үкімет.
2. Стратегиялар негізіндегі іс-қимыл бағдарламалары бойынша
атқарылатын жұмыс.
3. Нақтылы жолға қойылған ведомство аралық үйлестіру.
4. Министрлердің өкілеттіктері мен жауапкершіліктерін, олардың
есептілігін және олардың қызметіне стратегиялық бақылауды арттыру.
5. Министрліктердің ішінде, орталықтан аймақтарға және мемлекеттен
жекеше секторға қарай орталыққа тәуелділікті жою.
6. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы батыл да ымырасыз күрес.
7. Кадрларды жалдау, даярлау және жоғарылату жүйелерін жақсарту.
Табысқа жеткен үкіметтер, әдетте ықшам келеді әрі мемлекет қана атқара
алатын ең басты бірнеше функцияларға жұмылады. Әлбетте, оңтайлы үкіметтер
өз қызметін аз санды басымдықтарға және осы мақсатқа жету жолындағы
стратегияларды іске асыруға ұмтылады.
Үкіметтің тиімділігі өзара байланысты үш факторға: оның құрылымдық
ұйымына, стратегиялық үйлесімділігіне және кадрлар даярлығының дәрежесіне
негізделеді. Біздің таяу болашақтағы міндетіміз стратегиялық жоспарлау
әдістерін меңгерген қабілетті, әрі адал кадрлардан тұратын шағын, оңтайлы
ақпарат құру болады.
Әлеуметтік экономикалық өмірдегі дағдарысты құбылыстардың негізгі
себептерінің бірі — министрліктер мен ведомстволар арасында, аймақтар
арасында үйлестірудің болмауында екенін айтып жату артық. Нақтылы
міндеттерді шешу жолындағы жауапкершілік көлемінің бір-біріне сәйкес
келмеуі, функцияларды қайталау және жең ұшынан жалғасу сан түрлі
кедергілерге және бюрократиялық еш шараздыққа, қағазбастылық пен ұжымдық
жауапсыздыққа әкеліп соғады. Бүгінгі мемлекеттік басқарудың діңі де, тіні
де осында жатыр.
Бұл проблеманың тамыры — стратегиялық жоспарлардың жоқтығында болып
отыр.
Әрбір министрліктің, ведомствоның, әкімшіліктің жұмысы, сайып келгенде
аймақтық дамудың өзі мақсаты айқын, міндеттері нақты жалпы мемлекеттік
стратегияға бағындырылуға тиіс.
Мұның тың көзқарас пен жаңа әдістемені талап етері даусыз.
Стратегиялық жоспарлау, қаржылық бағдарламалау мен жобалық менеджмент таяу
болашақтағы мемлекеттік басқарудағы жаңарудың өзегіне айналуға тиіс.
Ведомство аралық және аймақтар аралық үйлестіру, басым мақсаттарға
жедел жетуге деген саяси ерік-жігердің көрінісі ретінде ауадай қажет.
Ведомстволардың стратегиялық міндеттерді іске асыру жөніндегі қызметі
мен күш-қимылын бақылайтын біртұтас билік жүргізуші үйлестіруші орган құру
қажет.
Мемлекеттік үйлестіру жүйесі тиімді әрі қайрылымды болуға тиіс. Оның
жұмысының нәтижелері барлық есепті органдар үшін ашық болуы қажет.
Министрліктер мен ведомстволардағы бүгінгі қалыптасқан ахуалга келетін
болсақ, жауапкершілік деңгейі өкілеттілік көлемінен асып түсіп отыр.
Өкілеттіктер мен жауапкершіліктер арасалмағының бір жағына қарай ауытқуы
басқару тиімділігін күрт төмендетеді. Әлемдік тәжірибе мекеме басшысына
ішкі басқару жөнінен кең өкілеттік берудің билікті асыра пайдалану
мүмкіндігінен келетін залалдан гөрі әлдеқайда көп артықшылықтар беретінін
дәлелдеп отыр.
Министр мен әкім кең өкілеттіктер иеленуге тиіс және солай болуы
керек, алайда олардың қызметі жоғары тұрған органдарға есепті болуы қажет,
әрі ұдайы жасалып отыратын тәптіштеуші бақылау емес, стратегиялық бақылауға
алынуы керек.
Бір қолға шоғырланған барынша кең өкілеттіктер қабылданған
міндеттемелердің орындалмай қалғаны үшін барынша кең дербес жауап-
кершілікті көздейтіні анық.
Менің айтып өткенімдей, әр министрлік пен ведомство өзіне тән емес
функциялардан арылуы керек, оларды мүмкіндігінше орталықтан аймақтарға
қарай, мемлекеттен жекеше секторға қарай ойыстыру қажет. Сатылар мен аралық
буындар аз болған сайын, өкілеттіктердің ара жігі де айқын ашылады.
Билікті орталықтан алудың және өкілеттіктерді өздері шұғылданатын
объектілерге тікелей қатысты неғүрлым төменгі деңгейлерге ойыстырудың
қажеттігі айдан анық, сонда орталық және өзге мемлекеттік органдар өзінің
іс жүзінде керектігін және пайдалылығын ұдайы дәлелдеуге мәжбүр болады.
Нарықтың көмегімен біз аймақтар арасында: тұрмыс жағдайы жоғары аймақ,
тандаулы аймақ принципі бойынша бәсекелестікті туғызып, күшейте беруге
тиіспіз. Сонда өндіргіш күштер неғұрлым қолайлы жағдай жасалған аймақтарға
шоғырлануға тиіс.
Аймақтардың жарыстас болуы олардың, әсіресе бюджет мәселелеріндегі
дербестігіне көбірек сүйенуі керек, шамадан тыс орталықтандыру, міне, осы
тұста айқын көрінеді.
Бет-жүзіне, лауазымына қарамай, сыбайлас жемқорлыққа қарсы ымырасыз
күрес жүргізу қажет. Басқару корпусы батыл тазаруға және жаңаруға тиіс.
Жаңа тұрпатты шенеунік — өз ұлтшыл отаншыл әрі әділ, ісіне адал және
кәсіпқой білікті қызметшісі болуға тиіс. Мемлекеттік қызметтің бе-делін
биік көтеру және қолдап отыру — біздің таяу жылдарда шешуге тиіс
стратегиялық міндетіміз.
Күні кешегі өткенімізден бойымызда қалған ескі ниет-пайымымыз, әсіресе
идеологиялық кертартпалығымыз, нарықтық шаруашылықтың жаңа жағдайында жұмыс
істеуге қабілетсіздігіміз бен білместігіміз — әлеуметтік-экономикалық даму
жолындағы үлкен тосқауыл. Иә, алғашқы жалт еткен жағымды көріністер бар.
Алайда, тұтасынан алғанда, жаңа тұрпатты басқарушылар даярлау — таяу
болашақтың кезек күттірмес міндеті. Басқаруға білек сыбана іс тындыруға
әзір, басым мақсаттар мен міндеттерге жетуге қабілетті білімдарлар келуге
тиіс.
Кәсіпқойлық, отаншылдық, ұзақ мерзімді міндеттер қоюға қабілеттілік,
оларды жаңа жағдайда шеше алатын білімділік пен жігерлілік — кадрларды
іріктеу мен жоғарылатудың басты өлшемдері.
Республикада кәсіпқой мемлекеттік қызмет негіздері қазірдің өзінде
қаланды. Алайда әлі де көп іс тындыру керек.
Қадрларды басқарудың жалпы мемлекеттік жүйесін құру қажет, онда оларды
елімізде және сырт жерлерде нысаналы әрі тиімді даярлаудың, оларды қызмет
бабында жоғарылатудың әділетті тәртібі, бірыңғай ақпарат тетігі, әлеуметтік
қорғау кепілдігі әрі басқарудың ең іргелі ресурсы — адамға деген сергек
көзқарас қамтылуға тиіс.
Сонымен бірге бұл мемлекеттік жүйенің білімсіз, біліктілігі төмен
қызметкерлерді ығыстыра алатын қабілеті де болуы керек. Әр қызметкер іс
жүзінде өзінің пайдалы екенін және керектігін ұдайы дәлелдеп отыруға тиіс.
ҚҰН ТӘРТІБІНДЕ: 1998—2000 ЖЫЛДАР
Егер біз XXI жүз жылдықтың басына дейін келесі үш жылға арналған қысқа
мерзімді міндеттерімізді белгілеп, оларды орындай алмасақ, осы
айтқанымыздың бәрінің де құрғақ қиял, жел сөз болып қалу қаупі бар.
Біздің көптеген азаматтарымызды дәл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz