Лизинг қатынастарының пайда болуы мен дамуы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
I. Лизинг қатынастарының пайда болуы мен дамуы...4
1.1. Шетелдердеп лизингтің пайда болуы мен даму сатылары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2. ТМД елдеріндегі лизинг қатынастарының дамуы...8
II. Лизинг үғымы және нысаны ... ... ... ... ... ... .11
2.1. Лизинг үғымы, нысаны және түрлері ... ... ... ... .11
2.2. Лизинг пәні және субъектілері ... ... ... ... ... ... .17
2.3. Лизинг шартының ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ...31
I. Лизинг қатынастарының пайда болуы мен дамуы...4
1.1. Шетелдердеп лизингтің пайда болуы мен даму сатылары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2. ТМД елдеріндегі лизинг қатынастарының дамуы...8
II. Лизинг үғымы және нысаны ... ... ... ... ... ... .11
2.1. Лизинг үғымы, нысаны және түрлері ... ... ... ... .11
2.2. Лизинг пәні және субъектілері ... ... ... ... ... ... .17
2.3. Лизинг шартының ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ...31
Қазақстан Республикасында жүргізіліп жатырған нарықтық экономикалық қайта қүрулар жағдайында жаңа институттардың қалыптасуы мен дамуының қатарына лизинг қатынастары жатады деп айтсақ орынды болып табылады. Лизингтің дамуы инвистициялық қызметтің дамуына бір институты лизинг болып табылуы қазіргі кезде елдің нарық қатынасының жандануына және әлеуметтік-экономикалық жағдайдың жаксаруына оңды әсерін тигізуі толық мүмкін деп сенуімізге болады.
Сонымен қатар лизинг, нарықтық категория ретінде азаматтық-қүқықтық объектісі ретінде толық тәжірибелі және теориялық аспектіде өңдеуден өтпеуі оның толық қолданылуына мәнді тосқауыл болып отыр; 2000 жылы ғана қаржылық лизинг туралы ҚР заңы қабылданды, ал, ҚР азаматтык Кодексіне ерекше бөлімі көрсетілген бапқа сәйкес бір жыл бүрын қабылданды. Лизинг туралы заң базасы жоқ болғандықтан ең бірінші кезекте осыған байланысты салықты әрекет етуші субъектілер лизинғті қолдауға мүдделі болмады.
Сонымен қатар лизинг, нарықтық категория ретінде азаматтық-қүқықтық объектісі ретінде толық тәжірибелі және теориялық аспектіде өңдеуден өтпеуі оның толық қолданылуына мәнді тосқауыл болып отыр; 2000 жылы ғана қаржылық лизинг туралы ҚР заңы қабылданды, ал, ҚР азаматтык Кодексіне ерекше бөлімі көрсетілген бапқа сәйкес бір жыл бүрын қабылданды. Лизинг туралы заң базасы жоқ болғандықтан ең бірінші кезекте осыған байланысты салықты әрекет етуші субъектілер лизинғті қолдауға мүдделі болмады.
1. Банковская система России: Настольная книга банкира: Лизинговые, факторинговые и форфейтинговые операции банков. —М.: Дека/1995 г.
2. Васильев Н.М., Катырин С.Н., Лепе Л.Н. Лизинг как механизм развития и инвестиций и предпринимательства. - М.: 1999 г. —С. 18
3. Газман В. Д. Лизинг: Теория, «практика, комментарии - М.: Фоно «Правовая культура» 1997г. —С.7
4. Горемыкин В.А. Лизинг: Практическое учебно-справочное пособие - М.: Инфра, 1997г. —С.Ю
5. Кабатова Е.В. Лизинг; понятие, правовое регулирование, международная унификация.—М.1991 г.—С.ЗО
6. Гражданский Кодекс Российской Федерации (с изкенениями и дополнениями) - СП Б: Виктория-плюс. 2000 г.
7. Закон Российской федерации. —М. Инфросервис. — Воронеж, издательство «Борисов», 2000 г.
8. Коммерческое право. Под редакцией В.Ф. Попондопала,
В.Ф. Яковлевой -СПБ: Издательство Санкт-Петербургского университета, 1998 г.
9. КомаровВ.Ф., Колуга Е.В., Юсупова А.Т. Аренда, лизинг, фирменный сервис - Новосибирск: Наука, Сибирское отделение, 1991 г. Ю.Мартемьянов В.С. Хозяйственное право. М. 1994 Т.2. — 280.С.
2. Васильев Н.М., Катырин С.Н., Лепе Л.Н. Лизинг как механизм развития и инвестиций и предпринимательства. - М.: 1999 г. —С. 18
3. Газман В. Д. Лизинг: Теория, «практика, комментарии - М.: Фоно «Правовая культура» 1997г. —С.7
4. Горемыкин В.А. Лизинг: Практическое учебно-справочное пособие - М.: Инфра, 1997г. —С.Ю
5. Кабатова Е.В. Лизинг; понятие, правовое регулирование, международная унификация.—М.1991 г.—С.ЗО
6. Гражданский Кодекс Российской Федерации (с изкенениями и дополнениями) - СП Б: Виктория-плюс. 2000 г.
7. Закон Российской федерации. —М. Инфросервис. — Воронеж, издательство «Борисов», 2000 г.
8. Коммерческое право. Под редакцией В.Ф. Попондопала,
В.Ф. Яковлевой -СПБ: Издательство Санкт-Петербургского университета, 1998 г.
9. КомаровВ.Ф., Колуга Е.В., Юсупова А.Т. Аренда, лизинг, фирменный сервис - Новосибирск: Наука, Сибирское отделение, 1991 г. Ю.Мартемьянов В.С. Хозяйственное право. М. 1994 Т.2. — 280.С.
ЖОСПАР
Кіріспе---------------------------- -----------------------------2
I. Лизинг қатынастарының пайда болуы мен дамуы---4
1.1. Шетелдердеп лизингтің пайда болуы мен даму сатылары-------------------
----------------------------------- --4
1.2. ТМД елдеріндегі лизинг қатынастарының дамуы---8
II. Лизинг үғымы және нысаны-------------------------11
2.1. Лизинг үғымы, нысаны және түрлері-----------------11
Лизинг пәні және субъектілері----------------------- --17
Лизинг шартының ерекшелігі------------------------- -22
Қорытынды ----------------------------------- ---------------28
Пайдаланылған әдебиеттер------------------------- ------31
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасында жүргізіліп жатырған нарықтық экономикалық
қайта қүрулар жағдайында жаңа институттардың қалыптасуы мен дамуының
қатарына лизинг қатынастары жатады деп айтсақ орынды болып табылады.
Лизингтің дамуы инвистициялық қызметтің дамуына бір институты лизинг болып
табылуы қазіргі кезде елдің нарық қатынасының жандануына және әлеуметтік-
экономикалық жағдайдың жаксаруына оңды әсерін тигізуі толық мүмкін деп
сенуімізге болады.
Сонымен қатар лизинг, нарықтық категория ретінде азаматтық-қүқықтық
объектісі ретінде толық тәжірибелі және теориялық аспектіде өңдеуден өтпеуі
оның толық қолданылуына мәнді тосқауыл болып отыр; 2000 жылы ғана қаржылық
лизинг туралы ҚР заңы қабылданды, ал, ҚР азаматтык Кодексіне ерекше бөлімі
көрсетілген бапқа сәйкес бір жыл бүрын қабылданды. Лизинг туралы заң базасы
жоқ болғандықтан ең бірінші кезекте осыған байланысты салықты әрекет етуші
субъектілер лизинғті қолдауға мүдделі болмады.
Лизинг қызметінің түрақты жүмыс істеуінің бір талабы болып лизинг
беруші мен лизинг алушы, лизинг беруші мен несиелік үйымдар, лизинг пәнін
өңдеуші мен лизинг беруші және басқа да лизингтік операциялық шарттан пайда
болған . басқа да карым-катынастардың бірлігін реттеу.
Лизингтің халықтық-шаруашылық мәселелерді шешкенде өндірушілерді
жоғары техонологиямен камтамасыз ету жағдайында
бәсекелестік жағдай тудыруға, орташа және кіші сауданы дамытуға, халықты
біліммен қамтамасыз ету бойынша лизинг үлкен мүмкіндігі бар.
Лизингті пайдалануға байланысты қатынасты реттеу, Ресеймен
салыстырғанда Қазақстан Республикасында нашар дамыған. Нәтижесінде қазіргі
уақытта көптеген шешілмеген мәселелер бар. Мысалы; теориялық лизинг
қатынастарының дамуына кері әсер ететін қолданбалы мағынада олардың
өркениті және эффектілі дамуының әсері.
ҚР және шетелдердің әрекет етіп отырған тарихи және шетелдік
тәжірибесінің негізінде, сондай-ақ лизингтің дамуына байланысты үсынысты
қарастыратын мүліктік айналыстағы лизингтің қызметіне кажетті деңгейді
анықтау қадамын каржы лизингінің болашағы зор деп ойлаймыз.
I. ЛИЗИНГ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ДАМУЫ
1.1 Шетелдердегі лизингтің пайда болуы мен даму
сатылары
Лизинг термині ағылшынның to lease" деген сөзінен шыкқан және жалдау,
жалға алу дегенді білдіреді. Тарихи тұрғыда негізгі лизингтік қатынастар
мен үқсас қатынастар 2000 жылдай бүрын ежелгі Вавилонда белгілі болған.
Егер кәсіпкер қаржылай немесе басқадай экономикалық есептен мүліктің
меншік иесі бола алмаса, онда ол мүлікті меншік иесінен пайдалануға алуы
мүмкін. Ал мүліктік пайдалану нәтижесінде ол белгілі бір кіріс ала алады.
Лизинг операцияларын бастауын шетелдік зерттеушілер 1877 жыл деп
түжырымдайды және оны Америкалық Бел Телефон Компани компаниясының
телефондарды сатпай жалға беруімен байланыстырады.2
Лизинг қатынастарының кең етек алып дамуы екінші дүниежүзілік соғыстан
кейін басталған. Лизинг қатынастарының жедел дамуы, мамандандырылған лизинг
компанияларының қүрылуына алып келді. Бірінші лизинг компаниясы 1952 жылы
АҚСИ Сан-Франциско каласында күрылды.Батыс Европада бірінші лизинг
компаниясы - Дойче Лизинг ГМБХ 1962 жылы Германияда, Дюссельдорф қаласында
қүрылды. 1972 жылдан бастап осы жерде европалық LEASEUROPE лизинг рыногы
қызмет көрсетеді. Бұл штаб пәтері Брюссельде орналасқан европалық ұлттық
лизинг одақтарының бірлестігі болып табылады.
Қазақ тілінде лизинг терминіне балама жоқ. Лизинг анықтамасы қандай да
бір несие берудің өзгермелі қүралы ретінде түсініледі деп айтсақ та болады.
Лизинг мүмкіндік қатынастар нысаны ретінде көптеген дамыған елдерде кеңінен
колданылады. Мысалы: Европада лизинг рыногы 1984 жылдан 1996 жылға дейін
4,96 есеге артқан, оның ішінде қозғалатын мүлікке 4,22 есе, ал қозғалмайтын
мүлікке 1965 жылдан 1996 жылға дейін 3,66 есеге артқан. Бұлай болу себебі
кәсіпорындардың жедел дамуына мүмкіндік беретін лизингке енгізілген
қатынастың әсер етуі болып табылады. Лизинг қаржылық қысымының төмен
болуымен әрекет етуші косіпорындарға негізгі қорларын жаңарта отырып,
олардың өндрістік техникалық базасыз бәсекелестік қабілеттілік деңгейге
шығарады. Ал европалық лизинг рыногының одаққа бірігіуі, оған қатысушы
елдердегі кәсіпорындардың қаржылай кажеттігін камтамасыз етудің бірден бір
қүралы болып табылады. Жоғарыда айтып өткен бұл үйымға 25 ел мүше болып
табылады. Біздің елімізге де осы үйымға мүше болып кіру, қазақстан
кәсіпкерлерінің, кәсіпорындарына қазіргі деңгейдегі қүрал жабдықтарымен
қамтамасыз етілуіне кеңінен жолашар еді.
Европалық лизинг рыногының көлемі 1996ж. 106.6 млрд. қүраған.
Европаның лизинг рыногы өте күрделі болып табылады. Ол елдердің кейбірінде
лизинг қызметі, ол елдің дамуы мен күрылуына әсерін тигізеді. Қозғалмалы
мүлік рыногінде шешуші нәтижеге Үлыбританияда ие болып табылады. Ол
европалық лизинг операцияларының жалпы көлемінде 27% ие, Германия 25%,
Франция 11% және Италия 10%. Осы елдер сонымен катар қозғалмайтын мүлік
рыногынде де үстемдік жағдайына ие болып отыр. Германия 35%, Франция 21%,
Италия 49%, Үлы Британия 5%.
Лизинг рыногының жағдайына баға беру үшін, оған қатысушылар мәмілелер
көлемінің көбеюімен қатар төменде көрсетілген деңгейлер қажет: лизинг
операциясының объектісі, лизинг алушылар, шарттардың мерзімін.
Европадағы қозғалатын мүлік рыногындағы объектілер қүлылымы ерекше
назар аударарлық: автокөлік (37-38%) соңғы 3 жыл ішінде, машиналар,
қүралдар (24-26%) жол көлігі қүралдары (14-16%), компыотер және офистік
техникалар (12-16%), самолеттер, кемелер, жүк және теміржол көлігі 4-6%
және басқа да объектілер 5-6%.
Европада 1996 жылы қозғалатын мүлікті лизингке алушылар: жеке
өндірістік сектор 47,6%,өнеркәсіп , күрылыс индустриясы 34,7%, жеке
түтынушылар 7,%, қоғамдық қызмет көрсетуші косіпорындар 3,7%.
Европадағы лизинг рыногының ерекшелігі, олардың үзак мерзімді болуы
болып табылады. Оның негізгі себебі инфляцияның төмен болуы, ұлттық
валютаның түрақтылығы, заңдық қамтамасыз етуі болып табылады.
Қозғалатын мүлікке лизинг мерзімі 2 жылға дейіи -11; 5 жылға дейін 74,5%,
10 жылға дейін 9,4% және 10 жылға -5,1%.
Қозғалмайтын мүлік лизингі объектілеріне негізінен өнеркәсіптік
ғимараттар 25,7% дүкендер 22,4% және кеңселер 34,2% . Қозғалмайтын мүлік
контрактілері мерзімі мынадай: 8 жылға дейін - 18,8 % 16 жылға дейін - 46,2
% дейін 19% , 20 жылдан 17%.
Ал АҚШ лизингі бойынша арнайы заң жоқ. Лизинг бойынша пайда болатын
мүліктік және басқа да қатынастар бірегей сауда Кодексінің объектісі болып
табылады.
Жапонияда жыл сайынғы лизинг операцияларының көлемінің көбеюі 25-40%
аралығы қүрайды.
Қытайда жыл сайынғы лизинг мәмілелерінің көлемі 1 млрд. доллардан асып
түседі.
Жалпы алғанда лизингтік қатынастар үлкен тарихи даму жолынан өткенін
көруімізге болады. Ол өзінің даму жолында экономиканың дамуына сай әртүрлі
өзгеріске үшыраған.
Қазіргі күнде лизинг инвестицияның негізгі бір қүралы болып табылады
деп айтсақта болады. Бірқатар елдердегі арнайы лизинг заңының болмауы
лизингтік қызметі жүзеге асыруға кедергі болып табылмайды.
1.2. ТМД елдеріндегі лизинг қатынастарының дамуы
ТМД елдеріндегі лизингтің дамуына алғашқы. қадам 1990
жылдары қаланды. ССРО Министрлер Советінің 1990 жыл 29 желтоқсаңдағы
Совет-Франдуз-гермонит еролизинг компаниясының кызметі және лизинг
операцияларын дамыту туралы қаулысы негіз болды. Бұл қаулыда салық салу
жөнінде бірқатар жеңілдіктер көрсетілген еді.
ТМД елдерінің ішінде лизингті қолданудың дамуы Ресей федерациясында
басымдық алып отыр. Оған Ресей федерациясының 29.10.98 жылы қабылданған
лизинг туралы заңы негіз болды. Сонымен қатар лизингтік мәмілелерге
көптеген коммерциялық банктер және сақтандыру компаниялары және ел
бюджетінен лизинг операцияларын дамытуға арнайы қаржы бөлуі үлкен әсерін
тигізді.
Ресейдегі алғашқы лизинг компаниялары 1990 жылы қүрылды. Бұл "Россия"
сауда-лизинг компаниясы болып табылады (Нижний Новгород қаласы), "Ярослав
техлизинг" (Ярослав қаласы), және "Балтииский лизинг" (Санкт-Петербург).
Бұлардың ішінде түрақты болғаны "Балтийский лизинг" компаниясы теңіз және
өзен кемелерін, технологиялық қүралдар, автокөліктерді лизингке . беруде
орасан тәжірибе жинақгады.
1994 жылы Ресейдің он бес лизинг компаниялары негізінде Ресейдің
лизинг компанияларының ассоциациясы күралды.. (Рослизинг).
Қазіргі күнде Ресей ұлттық лизингі компаниясы ассоциациясына лизинг 32
фирма мүше болып табылады. Қазіргі күнде лизингті қолдану инвестициялық
процесстің жүзеге асыру қүралы болып табылады.
Көптеген лизинг компанияларының қүрылтайшылары негізінен үлкен
коммерциялық банктер болып табылады. Лизинг операциялары банктер үшін әлі
негізгі сала болмай отыр, олардың көлемі, олардың мүмкіндіктерімен
салыстырғанда әлі де аз. Өйткені лизингке алынған мүлік үлесі негізгі кор
көлемінің бір процентінен аспайды. Себебі орта және үзак мерзімді
операциялардан түсетін кіріс, сауда операцияларынан түсетін кіріспен
салыстырғанда мардымсыз болып калады.
1995 ж РФ Үкіметі № 633 "инвестициялык кызметтегі лизингті дамыту
туралы" қаулысын қабылдады. Ал оған қосымша ретінде "Лизинг туралы уақытша
ережені" бекітті.
Қазіргі күнде Ресей федерациясында лизингтік қызмёт лицензия берілетін
кәсіпкерлік қатарына жатқызылады. Лизингтік қызметті лицензияландыруды
өкілетті" министрлік жүзеге асырады.
Лизинг инвестициялық жобаларды жүзеге асыру қүралы ретінде ТМД
елдерінің көбінде қолданылады, бірақ олардың даму деңгейі әр елде, әр түрлі
болып отыр. Қазіргі күні бүрынғы одақтас респуликалар арасындағы лизинг
операцияларының дамуына көп көңіл бөлінуде.
Лизинг операцияларының өсу тенденциясы мына жағдайлармен
түсіндіріледі; мемлекетаралық лизинг катынастары өндірістік және
инвестициялық қарым-қатынастың дамуына ықпалын тигізіп, бірлескен
кәсіпкерліктің дамуына да әсерІн тигізеді. Қаржы ресурстарының тапшылығы
жағдайында лизинг, лизинг субъектілері өнімдерінің бәсекелестігін арттыра
алады.
Қазіргі күнде ТМД елдері арасындағы халықаралық лизинг қатынасын
реттейтін бірегей нормативті қүжат жоқ болып отыр, соның негізінде лизинг
қатынастарының дамуы тежелуде. ТМД елдерінің лизингті реттеуші ұлтық
заңдарының өз ерекшеліктері бар. Оларды екі бағыт бойынша бөлуге болады.
Бірінші бағыт барлық еддерге ортак лизинг қатынасын реттеу тәсілі мен
әдісін қамтитын нормативті актілер. Бұл топ лизинг кызметінің қағидалы
ережелерін анықтайды, лизингтің заңды базасын, лизинг субъектілерінің
сипаттамасын, лизинг мүлкінің кездейсоқ апат болуын, жоғалуын, лизинг
берушінің лизинг мүлкін сатып алып лизинг алушының иелігіне пайдалануға
меншікке беруін және лизинг қатынасын сипаттайтын басқа да күжаттарды
беруді қамтиды.
Екінші бағыт лизинг операцияларын жүргізудегі қызметтердің
мамандандырылған жақтарын қамтиды. Белоруссияда материалдык емес активтер
лизинг объектісі бола алады. Ал Украинада лизинг мерзімі аяқталған соң
мүлік міндетті түрде лизинг алушының меншігіне ауысады, сонымен қатар
резидент банктер лизинг операцияларын тек өз қаражаты есебінен жүзеге
асырады. Әзірбайжанда лизинг беруші мен сатушы бір түлғада болуына тиым
салынған. Ал Өзбекстанда мүлік тек кәсіпкерлік мақсатқа ғана берілмейді.
ТМД елдерінде әрекет етуші нормативті қүкықтык актілер нақты
анықталмаған.
Ресейдің "Рослизинг" компаниясы ТМД елдеріндегі лизинг операцияларын
реттеу үшін ТМД елдеріңің лизинг конференциясын қүруды үсынады. Сонымен
қатар халықаралық лизинг қатынасын жолға қоюдың-басқа жолдары
қарастырылуда. Жалпы алғанда лизинг ТМД елдерінің арасында өндірістік-
шаруашылық дамуының негізі қалануына онды әсер етуі неден деп ойлаймыз.
II. ЛИЗИНГ ҮҒЫМЫ ЖӘНЕ НЫСАНЫ
2.1 Лизинг үғымы, нысаны және түрлері
Қазақстан Республикасының "Қаржы лизингі туралы" 2000ж. 15 шілдедегі
заңына сәйкес лизинг қызметі инвестициялар таратуға бағытталған. Лизингтің
инвестициялық қызметтің бір түрі ретінде ерекшелігіне мыналар жатады,
біршшіден лизинг беруші лизинг шартының пәні болып табылатын мүлікті
сатушыдан алып көрсетілген мерзімде лизинг алушыға белгілі бір бағада,
белгілі бір мерзімге аныкталған жағдайда уақытша иеленіп кәсіпкерлік
мақсатта пайдалануға береді, екіншіден лизинг алушы лизинг шартына сәйкес
кезеңдік төлемдерді түрақгы төлеп түруға міндеттенеді.
Қазақстан Республикасының Азаматтық КодЬксі (ерекше бөлім) лизингті
мүлік жалдау шартының бір түріне жаткызады (ҚР АК 564 бабы). Негізінен
мүнда лизингке 8 бап арналған.
Қазақстан мамандарының бір тобы лизинг процесі лизинг операциясына
қатысушылар арасындағы мүліктің ауысуына байланысты қалыптасатын мүліктік
қатынастар кешенін білдіреді деп санайды. Лизинг экономикалық және қүкықгык
категория ретінде кәсіпкерлік қызметтің ерекше түрін білдіре отырып, бос
жатқан қаржыларды қаржы лизингі бойынша лизинг беруші.белгілі бір мүлікті
шарт бойынша сатушыдан алып оны лизинг алушыға төлем үшін кәсіпкерлік
максатта пайдалануға беруге міндеттенеді.
Ресей ғалымдары лизингке мынадай анықтама береді, "Лизинг — бұл
кәсіпкерлік қызметтің бір түрі, оны жүзеге асыру кезінде бос жатқан
қаржыларды инвестиция ретінде козғалатын және қозғалмайтын
мүліктерді арнайы альтп шарт бойынша жеке немесе заңды түлғаларға
анықгалған мерзімге кәсіпкерлік максатта қолдануға береді дейді.
Лизингтің инвестициялаңдырудың басқа тәсілдерінен артыкшылығы мынада,
кәсіпкерге акшалай қаражат берілмейді, кәсіпкермен анықталған техника-
экономикалық сипаты бар өндіріс қүралы тікелей беріледі. Осының нәтижесінде
кәсіпкер бірден өнім шығаруға немесе қызмет көрсетуге мүмкіндік алып,
түскен кірістен лизинг компаниясымен есеп айырысуға ие болады.
Арнайы әдебиеттерде лизингтің үш түрін көрсетеді:
1. Қысқа мерзімді аренда, ол 1 күннен 1 жылға дейін
машиналар, қүралдар, көлік қүралдары және басқа техника
күралдарын арендатормен кейін иелену қүқығынсыз беруді
қамтиды;
2. мүлікті орта мерзімді арендалау 1 жылдан 3 жылға дейінгі мерзімді
қамтиды;
3. мүлікті үзақ мерзімді ар&ндаға алу 3 жылдан жоғары мерзімді қамтиды.
Қазақстан Республикасының "Қаржы лизингі туралы" заңының 3 бабына
сәйкес лизингтің екі нысаны көрсетіледі: ішкі ; және халықаралық ішкі
лизингі жүзеге асырған кезде лизинг беруші, лизинг алушы және сатушы
Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылады. Ал халыкаралык
лизингті жүзеге асырған кезде лизинг беруші немесе лизинг алушы Қазакстан
Республикасының резиденті болып табылмайды.
Халықаралық лизинг, лизинг қызметінің нәтижелі нысаны болып табылады.
Өкінішке орай Қазақстан заңцарында лизинг қызметі арқылы инвестиция тартуға
көп көңіл бөлінбеген.
Халықаралық лизинг, лизинг алушьшарға машиналарды, қүрал-жабдыктарды
олардың мүддесін көздей отырып белгілі бір багаға, мерзімінде жеткізуге
үлкен мүмкіндік береді. Халықаралық лизингті тікелей және жанама деп бөлу
қарастырылған. Тікелей халықаралық лизинг кезінде жасалатын мәмілеге
қатысушылар әр елден болатынын білдіреді. Ал жанама лизингте лизинг беруші
мен лизинг алушы бір тараптың занды түлғалары болады және лизинг берушінің
капиталының жинақталуына шетелдіктер катысуын қамтиды.
Сонымен қатар экспорттық және импорттық лизинг бөлу қарастырылған.
Экспорттық лизинг кезінде лизинг беруші лизинг пәнін ұлттық фирмадан сатып
алады, ал сонан соң оны шетелдік лизинг алушыға береді. Импорттық лизинг
кезінде қүралдар немесе басқа да лизинг пәні шетелдік лизинг алушыға
иеленуге және пайдалануға беріледі.
Халықаралық лизинг рыногіне шығу кезінде валюталык, кедендік, салықаық
және басқа да салалардың нормативтік-қүқықық процедурасын білу қажет болып
табылады. Арендалық қатынасты реттеуші халықаралық қүқықгық қалыптардың
үлтгық зандарыдан бірқатар ерекшеліктері бар. Сонымен кдтар терминологиялық
ерекшеліктері де бар.
Ары карай шетелдердің ұлттық зандарының өз ұлттық ерекшеліектері
бар. Мысалы, Англия елінің заңы арендалык шарттар кешенінен
лизинг мәмілесі анықгамасың бөліп көрсетпейді.
АҚШ-тың сауда Кодексі лизингтің мәнді талабына арендатордың мүлікгі
лизинг алушының тапсырмасы бойынша иеленіп пайдалануын жатқызады.
Францияның заңына сәйкес лизинг мәмілесінің негізгі белгісіне мүлікті шарт
бағасына сай арендалық төлем өтелген соң иелену жатқызьшады.
ТМД елдерінің зандары ішінде Қазақстан заңыңа Ресей Федерациясының өте
жақындау болып табылады. Ресей зандары кең ауқымды қамтиды.
ҚР заңында лизинг нысанына байланыста зандарды колдану нақгы
анықгалмаған. Заңның 1-бабына сәйкес каржы лизингі туралы заңцар ҚР
конституциясына негізделеді және кдржы лизингі заңының Азаматтық Кодекспен
ҚР баскдға нормативтік қүқықгың актілерінің нормаларынан түрады дейді. Егер
ҚР бекіткен халықаралық шартта Қазақстан Республикасының "Қаржы лизингі
туралы" зандарында көзделген өзгеше ережелер белгіленген болса, онда
халыкдралық шарттың ережелері қолданылады дейді. Осы заңның 25-бабына
сәйкес лизинг қызметіне Қазақстан Республикасының шетелдік иңвестициялар
туралы және тікелей инвестицияларды мемлекеттіқ қолдау туралы заңцарында
көзделген инвестициялық қызыметі.жүзеге асырудың күкықгық және экономикалық
тәртібі қолданьшады.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес лизингтің 4 түрі бар. Олар:
Кдйтарып алынатын лизинг кезінде сатушы, осы лизинг пәнін кейін лизинг
алушы ретінде кері алу жағдайын көрсетеді. Ал банктік лизингтің ерекшелігі
лизинг беруші баню болып табылуында.
Лизинг пәніне техникалык қызмет көрсёту мен оны катардағы жөндеуді
жүргізуге байланысты толық лизинг және таза лизинг деп бөледі. Әдебиттерде
оперативті лизингтің екі түрін көрсетеді. Ол толық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе---------------------------- -----------------------------2
I. Лизинг қатынастарының пайда болуы мен дамуы---4
1.1. Шетелдердеп лизингтің пайда болуы мен даму сатылары-------------------
----------------------------------- --4
1.2. ТМД елдеріндегі лизинг қатынастарының дамуы---8
II. Лизинг үғымы және нысаны-------------------------11
2.1. Лизинг үғымы, нысаны және түрлері-----------------11
Лизинг пәні және субъектілері----------------------- --17
Лизинг шартының ерекшелігі------------------------- -22
Қорытынды ----------------------------------- ---------------28
Пайдаланылған әдебиеттер------------------------- ------31
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасында жүргізіліп жатырған нарықтық экономикалық
қайта қүрулар жағдайында жаңа институттардың қалыптасуы мен дамуының
қатарына лизинг қатынастары жатады деп айтсақ орынды болып табылады.
Лизингтің дамуы инвистициялық қызметтің дамуына бір институты лизинг болып
табылуы қазіргі кезде елдің нарық қатынасының жандануына және әлеуметтік-
экономикалық жағдайдың жаксаруына оңды әсерін тигізуі толық мүмкін деп
сенуімізге болады.
Сонымен қатар лизинг, нарықтық категория ретінде азаматтық-қүқықтық
объектісі ретінде толық тәжірибелі және теориялық аспектіде өңдеуден өтпеуі
оның толық қолданылуына мәнді тосқауыл болып отыр; 2000 жылы ғана қаржылық
лизинг туралы ҚР заңы қабылданды, ал, ҚР азаматтык Кодексіне ерекше бөлімі
көрсетілген бапқа сәйкес бір жыл бүрын қабылданды. Лизинг туралы заң базасы
жоқ болғандықтан ең бірінші кезекте осыған байланысты салықты әрекет етуші
субъектілер лизинғті қолдауға мүдделі болмады.
Лизинг қызметінің түрақты жүмыс істеуінің бір талабы болып лизинг
беруші мен лизинг алушы, лизинг беруші мен несиелік үйымдар, лизинг пәнін
өңдеуші мен лизинг беруші және басқа да лизингтік операциялық шарттан пайда
болған . басқа да карым-катынастардың бірлігін реттеу.
Лизингтің халықтық-шаруашылық мәселелерді шешкенде өндірушілерді
жоғары техонологиямен камтамасыз ету жағдайында
бәсекелестік жағдай тудыруға, орташа және кіші сауданы дамытуға, халықты
біліммен қамтамасыз ету бойынша лизинг үлкен мүмкіндігі бар.
Лизингті пайдалануға байланысты қатынасты реттеу, Ресеймен
салыстырғанда Қазақстан Республикасында нашар дамыған. Нәтижесінде қазіргі
уақытта көптеген шешілмеген мәселелер бар. Мысалы; теориялық лизинг
қатынастарының дамуына кері әсер ететін қолданбалы мағынада олардың
өркениті және эффектілі дамуының әсері.
ҚР және шетелдердің әрекет етіп отырған тарихи және шетелдік
тәжірибесінің негізінде, сондай-ақ лизингтің дамуына байланысты үсынысты
қарастыратын мүліктік айналыстағы лизингтің қызметіне кажетті деңгейді
анықтау қадамын каржы лизингінің болашағы зор деп ойлаймыз.
I. ЛИЗИНГ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ДАМУЫ
1.1 Шетелдердегі лизингтің пайда болуы мен даму
сатылары
Лизинг термині ағылшынның to lease" деген сөзінен шыкқан және жалдау,
жалға алу дегенді білдіреді. Тарихи тұрғыда негізгі лизингтік қатынастар
мен үқсас қатынастар 2000 жылдай бүрын ежелгі Вавилонда белгілі болған.
Егер кәсіпкер қаржылай немесе басқадай экономикалық есептен мүліктің
меншік иесі бола алмаса, онда ол мүлікті меншік иесінен пайдалануға алуы
мүмкін. Ал мүліктік пайдалану нәтижесінде ол белгілі бір кіріс ала алады.
Лизинг операцияларын бастауын шетелдік зерттеушілер 1877 жыл деп
түжырымдайды және оны Америкалық Бел Телефон Компани компаниясының
телефондарды сатпай жалға беруімен байланыстырады.2
Лизинг қатынастарының кең етек алып дамуы екінші дүниежүзілік соғыстан
кейін басталған. Лизинг қатынастарының жедел дамуы, мамандандырылған лизинг
компанияларының қүрылуына алып келді. Бірінші лизинг компаниясы 1952 жылы
АҚСИ Сан-Франциско каласында күрылды.Батыс Европада бірінші лизинг
компаниясы - Дойче Лизинг ГМБХ 1962 жылы Германияда, Дюссельдорф қаласында
қүрылды. 1972 жылдан бастап осы жерде европалық LEASEUROPE лизинг рыногы
қызмет көрсетеді. Бұл штаб пәтері Брюссельде орналасқан европалық ұлттық
лизинг одақтарының бірлестігі болып табылады.
Қазақ тілінде лизинг терминіне балама жоқ. Лизинг анықтамасы қандай да
бір несие берудің өзгермелі қүралы ретінде түсініледі деп айтсақ та болады.
Лизинг мүмкіндік қатынастар нысаны ретінде көптеген дамыған елдерде кеңінен
колданылады. Мысалы: Европада лизинг рыногы 1984 жылдан 1996 жылға дейін
4,96 есеге артқан, оның ішінде қозғалатын мүлікке 4,22 есе, ал қозғалмайтын
мүлікке 1965 жылдан 1996 жылға дейін 3,66 есеге артқан. Бұлай болу себебі
кәсіпорындардың жедел дамуына мүмкіндік беретін лизингке енгізілген
қатынастың әсер етуі болып табылады. Лизинг қаржылық қысымының төмен
болуымен әрекет етуші косіпорындарға негізгі қорларын жаңарта отырып,
олардың өндрістік техникалық базасыз бәсекелестік қабілеттілік деңгейге
шығарады. Ал европалық лизинг рыногының одаққа бірігіуі, оған қатысушы
елдердегі кәсіпорындардың қаржылай кажеттігін камтамасыз етудің бірден бір
қүралы болып табылады. Жоғарыда айтып өткен бұл үйымға 25 ел мүше болып
табылады. Біздің елімізге де осы үйымға мүше болып кіру, қазақстан
кәсіпкерлерінің, кәсіпорындарына қазіргі деңгейдегі қүрал жабдықтарымен
қамтамасыз етілуіне кеңінен жолашар еді.
Европалық лизинг рыногының көлемі 1996ж. 106.6 млрд. қүраған.
Европаның лизинг рыногы өте күрделі болып табылады. Ол елдердің кейбірінде
лизинг қызметі, ол елдің дамуы мен күрылуына әсерін тигізеді. Қозғалмалы
мүлік рыногінде шешуші нәтижеге Үлыбританияда ие болып табылады. Ол
европалық лизинг операцияларының жалпы көлемінде 27% ие, Германия 25%,
Франция 11% және Италия 10%. Осы елдер сонымен катар қозғалмайтын мүлік
рыногынде де үстемдік жағдайына ие болып отыр. Германия 35%, Франция 21%,
Италия 49%, Үлы Британия 5%.
Лизинг рыногының жағдайына баға беру үшін, оған қатысушылар мәмілелер
көлемінің көбеюімен қатар төменде көрсетілген деңгейлер қажет: лизинг
операциясының объектісі, лизинг алушылар, шарттардың мерзімін.
Европадағы қозғалатын мүлік рыногындағы объектілер қүлылымы ерекше
назар аударарлық: автокөлік (37-38%) соңғы 3 жыл ішінде, машиналар,
қүралдар (24-26%) жол көлігі қүралдары (14-16%), компыотер және офистік
техникалар (12-16%), самолеттер, кемелер, жүк және теміржол көлігі 4-6%
және басқа да объектілер 5-6%.
Европада 1996 жылы қозғалатын мүлікті лизингке алушылар: жеке
өндірістік сектор 47,6%,өнеркәсіп , күрылыс индустриясы 34,7%, жеке
түтынушылар 7,%, қоғамдық қызмет көрсетуші косіпорындар 3,7%.
Европадағы лизинг рыногының ерекшелігі, олардың үзак мерзімді болуы
болып табылады. Оның негізгі себебі инфляцияның төмен болуы, ұлттық
валютаның түрақтылығы, заңдық қамтамасыз етуі болып табылады.
Қозғалатын мүлікке лизинг мерзімі 2 жылға дейіи -11; 5 жылға дейін 74,5%,
10 жылға дейін 9,4% және 10 жылға -5,1%.
Қозғалмайтын мүлік лизингі объектілеріне негізінен өнеркәсіптік
ғимараттар 25,7% дүкендер 22,4% және кеңселер 34,2% . Қозғалмайтын мүлік
контрактілері мерзімі мынадай: 8 жылға дейін - 18,8 % 16 жылға дейін - 46,2
% дейін 19% , 20 жылдан 17%.
Ал АҚШ лизингі бойынша арнайы заң жоқ. Лизинг бойынша пайда болатын
мүліктік және басқа да қатынастар бірегей сауда Кодексінің объектісі болып
табылады.
Жапонияда жыл сайынғы лизинг операцияларының көлемінің көбеюі 25-40%
аралығы қүрайды.
Қытайда жыл сайынғы лизинг мәмілелерінің көлемі 1 млрд. доллардан асып
түседі.
Жалпы алғанда лизингтік қатынастар үлкен тарихи даму жолынан өткенін
көруімізге болады. Ол өзінің даму жолында экономиканың дамуына сай әртүрлі
өзгеріске үшыраған.
Қазіргі күнде лизинг инвестицияның негізгі бір қүралы болып табылады
деп айтсақта болады. Бірқатар елдердегі арнайы лизинг заңының болмауы
лизингтік қызметі жүзеге асыруға кедергі болып табылмайды.
1.2. ТМД елдеріндегі лизинг қатынастарының дамуы
ТМД елдеріндегі лизингтің дамуына алғашқы. қадам 1990
жылдары қаланды. ССРО Министрлер Советінің 1990 жыл 29 желтоқсаңдағы
Совет-Франдуз-гермонит еролизинг компаниясының кызметі және лизинг
операцияларын дамыту туралы қаулысы негіз болды. Бұл қаулыда салық салу
жөнінде бірқатар жеңілдіктер көрсетілген еді.
ТМД елдерінің ішінде лизингті қолданудың дамуы Ресей федерациясында
басымдық алып отыр. Оған Ресей федерациясының 29.10.98 жылы қабылданған
лизинг туралы заңы негіз болды. Сонымен қатар лизингтік мәмілелерге
көптеген коммерциялық банктер және сақтандыру компаниялары және ел
бюджетінен лизинг операцияларын дамытуға арнайы қаржы бөлуі үлкен әсерін
тигізді.
Ресейдегі алғашқы лизинг компаниялары 1990 жылы қүрылды. Бұл "Россия"
сауда-лизинг компаниясы болып табылады (Нижний Новгород қаласы), "Ярослав
техлизинг" (Ярослав қаласы), және "Балтииский лизинг" (Санкт-Петербург).
Бұлардың ішінде түрақты болғаны "Балтийский лизинг" компаниясы теңіз және
өзен кемелерін, технологиялық қүралдар, автокөліктерді лизингке . беруде
орасан тәжірибе жинақгады.
1994 жылы Ресейдің он бес лизинг компаниялары негізінде Ресейдің
лизинг компанияларының ассоциациясы күралды.. (Рослизинг).
Қазіргі күнде Ресей ұлттық лизингі компаниясы ассоциациясына лизинг 32
фирма мүше болып табылады. Қазіргі күнде лизингті қолдану инвестициялық
процесстің жүзеге асыру қүралы болып табылады.
Көптеген лизинг компанияларының қүрылтайшылары негізінен үлкен
коммерциялық банктер болып табылады. Лизинг операциялары банктер үшін әлі
негізгі сала болмай отыр, олардың көлемі, олардың мүмкіндіктерімен
салыстырғанда әлі де аз. Өйткені лизингке алынған мүлік үлесі негізгі кор
көлемінің бір процентінен аспайды. Себебі орта және үзак мерзімді
операциялардан түсетін кіріс, сауда операцияларынан түсетін кіріспен
салыстырғанда мардымсыз болып калады.
1995 ж РФ Үкіметі № 633 "инвестициялык кызметтегі лизингті дамыту
туралы" қаулысын қабылдады. Ал оған қосымша ретінде "Лизинг туралы уақытша
ережені" бекітті.
Қазіргі күнде Ресей федерациясында лизингтік қызмёт лицензия берілетін
кәсіпкерлік қатарына жатқызылады. Лизингтік қызметті лицензияландыруды
өкілетті" министрлік жүзеге асырады.
Лизинг инвестициялық жобаларды жүзеге асыру қүралы ретінде ТМД
елдерінің көбінде қолданылады, бірақ олардың даму деңгейі әр елде, әр түрлі
болып отыр. Қазіргі күні бүрынғы одақтас респуликалар арасындағы лизинг
операцияларының дамуына көп көңіл бөлінуде.
Лизинг операцияларының өсу тенденциясы мына жағдайлармен
түсіндіріледі; мемлекетаралық лизинг катынастары өндірістік және
инвестициялық қарым-қатынастың дамуына ықпалын тигізіп, бірлескен
кәсіпкерліктің дамуына да әсерІн тигізеді. Қаржы ресурстарының тапшылығы
жағдайында лизинг, лизинг субъектілері өнімдерінің бәсекелестігін арттыра
алады.
Қазіргі күнде ТМД елдері арасындағы халықаралық лизинг қатынасын
реттейтін бірегей нормативті қүжат жоқ болып отыр, соның негізінде лизинг
қатынастарының дамуы тежелуде. ТМД елдерінің лизингті реттеуші ұлтық
заңдарының өз ерекшеліктері бар. Оларды екі бағыт бойынша бөлуге болады.
Бірінші бағыт барлық еддерге ортак лизинг қатынасын реттеу тәсілі мен
әдісін қамтитын нормативті актілер. Бұл топ лизинг кызметінің қағидалы
ережелерін анықтайды, лизингтің заңды базасын, лизинг субъектілерінің
сипаттамасын, лизинг мүлкінің кездейсоқ апат болуын, жоғалуын, лизинг
берушінің лизинг мүлкін сатып алып лизинг алушының иелігіне пайдалануға
меншікке беруін және лизинг қатынасын сипаттайтын басқа да күжаттарды
беруді қамтиды.
Екінші бағыт лизинг операцияларын жүргізудегі қызметтердің
мамандандырылған жақтарын қамтиды. Белоруссияда материалдык емес активтер
лизинг объектісі бола алады. Ал Украинада лизинг мерзімі аяқталған соң
мүлік міндетті түрде лизинг алушының меншігіне ауысады, сонымен қатар
резидент банктер лизинг операцияларын тек өз қаражаты есебінен жүзеге
асырады. Әзірбайжанда лизинг беруші мен сатушы бір түлғада болуына тиым
салынған. Ал Өзбекстанда мүлік тек кәсіпкерлік мақсатқа ғана берілмейді.
ТМД елдерінде әрекет етуші нормативті қүкықтык актілер нақты
анықталмаған.
Ресейдің "Рослизинг" компаниясы ТМД елдеріндегі лизинг операцияларын
реттеу үшін ТМД елдеріңің лизинг конференциясын қүруды үсынады. Сонымен
қатар халықаралық лизинг қатынасын жолға қоюдың-басқа жолдары
қарастырылуда. Жалпы алғанда лизинг ТМД елдерінің арасында өндірістік-
шаруашылық дамуының негізі қалануына онды әсер етуі неден деп ойлаймыз.
II. ЛИЗИНГ ҮҒЫМЫ ЖӘНЕ НЫСАНЫ
2.1 Лизинг үғымы, нысаны және түрлері
Қазақстан Республикасының "Қаржы лизингі туралы" 2000ж. 15 шілдедегі
заңына сәйкес лизинг қызметі инвестициялар таратуға бағытталған. Лизингтің
инвестициялық қызметтің бір түрі ретінде ерекшелігіне мыналар жатады,
біршшіден лизинг беруші лизинг шартының пәні болып табылатын мүлікті
сатушыдан алып көрсетілген мерзімде лизинг алушыға белгілі бір бағада,
белгілі бір мерзімге аныкталған жағдайда уақытша иеленіп кәсіпкерлік
мақсатта пайдалануға береді, екіншіден лизинг алушы лизинг шартына сәйкес
кезеңдік төлемдерді түрақгы төлеп түруға міндеттенеді.
Қазақстан Республикасының Азаматтық КодЬксі (ерекше бөлім) лизингті
мүлік жалдау шартының бір түріне жаткызады (ҚР АК 564 бабы). Негізінен
мүнда лизингке 8 бап арналған.
Қазақстан мамандарының бір тобы лизинг процесі лизинг операциясына
қатысушылар арасындағы мүліктің ауысуына байланысты қалыптасатын мүліктік
қатынастар кешенін білдіреді деп санайды. Лизинг экономикалық және қүкықгык
категория ретінде кәсіпкерлік қызметтің ерекше түрін білдіре отырып, бос
жатқан қаржыларды қаржы лизингі бойынша лизинг беруші.белгілі бір мүлікті
шарт бойынша сатушыдан алып оны лизинг алушыға төлем үшін кәсіпкерлік
максатта пайдалануға беруге міндеттенеді.
Ресей ғалымдары лизингке мынадай анықтама береді, "Лизинг — бұл
кәсіпкерлік қызметтің бір түрі, оны жүзеге асыру кезінде бос жатқан
қаржыларды инвестиция ретінде козғалатын және қозғалмайтын
мүліктерді арнайы альтп шарт бойынша жеке немесе заңды түлғаларға
анықгалған мерзімге кәсіпкерлік максатта қолдануға береді дейді.
Лизингтің инвестициялаңдырудың басқа тәсілдерінен артыкшылығы мынада,
кәсіпкерге акшалай қаражат берілмейді, кәсіпкермен анықталған техника-
экономикалық сипаты бар өндіріс қүралы тікелей беріледі. Осының нәтижесінде
кәсіпкер бірден өнім шығаруға немесе қызмет көрсетуге мүмкіндік алып,
түскен кірістен лизинг компаниясымен есеп айырысуға ие болады.
Арнайы әдебиеттерде лизингтің үш түрін көрсетеді:
1. Қысқа мерзімді аренда, ол 1 күннен 1 жылға дейін
машиналар, қүралдар, көлік қүралдары және басқа техника
күралдарын арендатормен кейін иелену қүқығынсыз беруді
қамтиды;
2. мүлікті орта мерзімді арендалау 1 жылдан 3 жылға дейінгі мерзімді
қамтиды;
3. мүлікті үзақ мерзімді ар&ндаға алу 3 жылдан жоғары мерзімді қамтиды.
Қазақстан Республикасының "Қаржы лизингі туралы" заңының 3 бабына
сәйкес лизингтің екі нысаны көрсетіледі: ішкі ; және халықаралық ішкі
лизингі жүзеге асырған кезде лизинг беруші, лизинг алушы және сатушы
Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылады. Ал халыкаралык
лизингті жүзеге асырған кезде лизинг беруші немесе лизинг алушы Қазакстан
Республикасының резиденті болып табылмайды.
Халықаралық лизинг, лизинг қызметінің нәтижелі нысаны болып табылады.
Өкінішке орай Қазақстан заңцарында лизинг қызметі арқылы инвестиция тартуға
көп көңіл бөлінбеген.
Халықаралық лизинг, лизинг алушьшарға машиналарды, қүрал-жабдыктарды
олардың мүддесін көздей отырып белгілі бір багаға, мерзімінде жеткізуге
үлкен мүмкіндік береді. Халықаралық лизингті тікелей және жанама деп бөлу
қарастырылған. Тікелей халықаралық лизинг кезінде жасалатын мәмілеге
қатысушылар әр елден болатынын білдіреді. Ал жанама лизингте лизинг беруші
мен лизинг алушы бір тараптың занды түлғалары болады және лизинг берушінің
капиталының жинақталуына шетелдіктер катысуын қамтиды.
Сонымен қатар экспорттық және импорттық лизинг бөлу қарастырылған.
Экспорттық лизинг кезінде лизинг беруші лизинг пәнін ұлттық фирмадан сатып
алады, ал сонан соң оны шетелдік лизинг алушыға береді. Импорттық лизинг
кезінде қүралдар немесе басқа да лизинг пәні шетелдік лизинг алушыға
иеленуге және пайдалануға беріледі.
Халықаралық лизинг рыногіне шығу кезінде валюталык, кедендік, салықаық
және басқа да салалардың нормативтік-қүқықық процедурасын білу қажет болып
табылады. Арендалық қатынасты реттеуші халықаралық қүқықгық қалыптардың
үлтгық зандарыдан бірқатар ерекшеліктері бар. Сонымен кдтар терминологиялық
ерекшеліктері де бар.
Ары карай шетелдердің ұлттық зандарының өз ұлттық ерекшеліектері
бар. Мысалы, Англия елінің заңы арендалык шарттар кешенінен
лизинг мәмілесі анықгамасың бөліп көрсетпейді.
АҚШ-тың сауда Кодексі лизингтің мәнді талабына арендатордың мүлікгі
лизинг алушының тапсырмасы бойынша иеленіп пайдалануын жатқызады.
Францияның заңына сәйкес лизинг мәмілесінің негізгі белгісіне мүлікті шарт
бағасына сай арендалық төлем өтелген соң иелену жатқызьшады.
ТМД елдерінің зандары ішінде Қазақстан заңыңа Ресей Федерациясының өте
жақындау болып табылады. Ресей зандары кең ауқымды қамтиды.
ҚР заңында лизинг нысанына байланыста зандарды колдану нақгы
анықгалмаған. Заңның 1-бабына сәйкес каржы лизингі туралы заңцар ҚР
конституциясына негізделеді және кдржы лизингі заңының Азаматтық Кодекспен
ҚР баскдға нормативтік қүқықгың актілерінің нормаларынан түрады дейді. Егер
ҚР бекіткен халықаралық шартта Қазақстан Республикасының "Қаржы лизингі
туралы" зандарында көзделген өзгеше ережелер белгіленген болса, онда
халыкдралық шарттың ережелері қолданылады дейді. Осы заңның 25-бабына
сәйкес лизинг қызметіне Қазақстан Республикасының шетелдік иңвестициялар
туралы және тікелей инвестицияларды мемлекеттіқ қолдау туралы заңцарында
көзделген инвестициялық қызыметі.жүзеге асырудың күкықгық және экономикалық
тәртібі қолданьшады.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес лизингтің 4 түрі бар. Олар:
Кдйтарып алынатын лизинг кезінде сатушы, осы лизинг пәнін кейін лизинг
алушы ретінде кері алу жағдайын көрсетеді. Ал банктік лизингтің ерекшелігі
лизинг беруші баню болып табылуында.
Лизинг пәніне техникалык қызмет көрсёту мен оны катардағы жөндеуді
жүргізуге байланысты толық лизинг және таза лизинг деп бөледі. Әдебиттерде
оперативті лизингтің екі түрін көрсетеді. Ол толық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz