Дайын өнімнің аудиті туралы
КІРІСПЕ
ДАЙЫН ӨНІМНІҢ АУДИТІ
1.1 Аудиттің бағдарламасы және негізгі процедуралары.
1.2 Дайын өнімді сатудың және оны тиеудің аудиті
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ДАЙЫН ӨНІМНІҢ АУДИТІ
1.1 Аудиттің бағдарламасы және негізгі процедуралары.
1.2 Дайын өнімді сатудың және оны тиеудің аудиті
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кез келген ұйымның кәсіпорын іс-әрекетінде екі мақсаты бар: максималды табыс алу және кәсіпорынның атына сенімді келтіру. Осы екі мақсат бір-бірін толықтырады, бірақта алғашқы көзқараста әр-түрлі мінезіне ие: бірінші - тек коммерциялық, ал екіншісі - моральды-этикалық. Осы максаттардын негізіне тиімді бухгалтерлік есеп жүйесін кұру және катаң тиімді бакылау жүйесін жүргізу шарттары жатады.
Сонымен қатар кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп жүйесі тиімді болып саналады, егер шаруашылық операциялардың есептеу процесі келесі шарттарға жауап берсе;
- есепте шаруашылық операциялардын уақыттық кезеңі дұрыс келтіру; шаруашылық операциялар есепте дұрыс сомаларда тіркелу;
- шаруашылық операциялар дұрыс және нормативті жағдайларға сәйкес және есеп саясатымен бухгалтерлік есеп шотында көрсетілу;
- қаржы және салық есептеме үшін маңыздылығына ие, шаруашылық операциялар құралдары тіркеу;
- қиянат етушіліктің пайда болу мүмкіншілігін шектеу.
Сонымен қатар кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп жүйесі тиімді болып саналады, егер шаруашылық операциялардың есептеу процесі келесі шарттарға жауап берсе;
- есепте шаруашылық операциялардын уақыттық кезеңі дұрыс келтіру; шаруашылық операциялар есепте дұрыс сомаларда тіркелу;
- шаруашылық операциялар дұрыс және нормативті жағдайларға сәйкес және есеп саясатымен бухгалтерлік есеп шотында көрсетілу;
- қаржы және салық есептеме үшін маңыздылығына ие, шаруашылық операциялар құралдары тіркеу;
- қиянат етушіліктің пайда болу мүмкіншілігін шектеу.
1. Әбдіқалықов Т.Ә., Сәтмурзаев А.А. Шағын кәсіпорындарда бухгалтерлік есепті ұйымдастыру, А., ҚазМБА. 1996ж.,
2. Байдаулетов М., Байдаулетов С.М. Аудит, А., Қазақ университеті. 2004ж-226б.,
3. Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А., Жантаева А.А. Қаржылық есеп, А., Экономика. 2001ж-400б.,
4. Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп, Қазақстан - орталық аудиті тәуелсіз аудиторлық компаниясы. А., 2006ж-410б.,
5. Сатмурзаев А.А., Укашев Б.Е. Аудиттің теориясы, А., Ұлағат университеті. 1998 ж.,
6. Төлегенов Э.Т. Бухгалтерлік ақпарат жүйелері, А., Экономика. 2001ж-200б.,
7. Укашев Б.Е., Әжібаева З.Н. Бухгалтерлік есеп теориясы, А., Ұлағат университеті. 1999ж-220б.,
2. Байдаулетов М., Байдаулетов С.М. Аудит, А., Қазақ университеті. 2004ж-226б.,
3. Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А., Жантаева А.А. Қаржылық есеп, А., Экономика. 2001ж-400б.,
4. Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп, Қазақстан - орталық аудиті тәуелсіз аудиторлық компаниясы. А., 2006ж-410б.,
5. Сатмурзаев А.А., Укашев Б.Е. Аудиттің теориясы, А., Ұлағат университеті. 1998 ж.,
6. Төлегенов Э.Т. Бухгалтерлік ақпарат жүйелері, А., Экономика. 2001ж-200б.,
7. Укашев Б.Е., Әжібаева З.Н. Бухгалтерлік есеп теориясы, А., Ұлағат университеті. 1999ж-220б.,
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
ДАЙЫН ӨНІМНІҢ АУДИТІ
1.1 Аудиттің бағдарламасы және негізгі процедуралары.
1.2 Дайын өнімді сатудың және оны тиеудің аудиті
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Кез келген ұйымның кәсіпорын іс-әрекетінде екі мақсаты бар: максималды
табыс алу және кәсіпорынның атына сенімді келтіру. Осы екі мақсат бір-
бірін толықтырады, бірақта алғашқы көзқараста әр-түрлі мінезіне ие: бірінші
- тек коммерциялық, ал екіншісі - моральды-этикалық. Осы максаттардын
негізіне тиімді бухгалтерлік есеп жүйесін кұру және катаң тиімді бакылау
жүйесін жүргізу шарттары жатады.
Сонымен қатар кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп жүйесі тиімді болып
саналады, егер шаруашылық операциялардың есептеу процесі келесі шарттарға
жауап берсе;
- есепте шаруашылық операциялардын уақыттық кезеңі дұрыс келтіру;
шаруашылық операциялар есепте дұрыс сомаларда тіркелу;
- шаруашылық операциялар дұрыс және нормативті жағдайларға сәйкес
және есеп саясатымен бухгалтерлік есеп шотында көрсетілу;
- қаржы және салық есептеме үшін маңыздылығына ие, шаруашылық
операциялар құралдары тіркеу;
- қиянат етушіліктің пайда болу мүмкіншілігін шектеу.
Жоғарыда келтірілген бухгалтерлік есеп талаптарына сәйкес, қазіргі
жағдайда бухгалтерлік есептін негізгі мақсаттары келесідей:
- басқаруға қажетті және инвесторлардын, жабдықтаушылардың, сатып
алушылардың, несие берушілердін, салық, қаржы және банк
ұйымдардың қолдануына қажетті кәсіпорынның іс-әрекет нәтижелері
мен шаруашылык процестері туралы дұрыс толық ақпаратпен
қамтамасыз ету;
- нормативті сметалар мен бекітілген нормаларға сәйкес каржы,
еңбек және материалды ресурстарды бақылауын қамтамасыз ету;
- шаруашылық іс-әрекетінде негативті құбылыстарды өз уақытында
алдын алу, ішкі шаруашылық резервтерді мобилизациялау.
Дайын өнім өндірісте біткен, жинақталған болуы керек, техникалық
бақылау қызметімен техникалық шарттарға және стандарттарға сәйкес және
жинақталғандығын куәландыратын төлқұжатпен, сертификатпен немесе басқа да
құжаттармен қамтамасыз етіліп, қоймаға тапсырылған, ал қоймасынан
босатылатын болса, онда алушы міндетті түрде жүкті алу кұқы үшін сенімхатты
көрсетуі керек.
1 ТАРАУ. ДАЙЫН ӨНІМНІҢ АУДИТІ
1.1. Аудиттің бағдарламасы және негізгі процедуралары
Өндірістік қорларды кіріске алу және шығысқа шығарудың бастапқы
құжаттары материалдар есебін ұйымдастыруға, өндірістік қорларға аудит
жүргізуге негіз болатын есептік көрсеткішті жинақтауда маңызды рөл
атқарады. Тікелей бастапқы құжаттары арқылы материалдар ресурстарының
қозғалысына, сақталуына, тиімді пайдалануына алдын ала, ағымдағы және
күнделікті бақылауды жүзеге асырады. Материалдардың қозғалысының бастапқы
құжаттары мұқият толтырылуы, міндетті түрде операцияны жасаған тұлғаның
қолы және тиісті есеп объектілерінің кодтары болута тиіс. Материалдық
ресурстар қозғалысының құжаттарының толтырылу тэртібінің сақталуын бақылау
шаруашылықтың бас бухгалтеріне және тиісті бөлімшелердің жетекшілеріне
жүктелген.
Соңғы жасалған қорытынды есеп жүлдызындағы материалдар
қорларының құрамына аудиторлық тексеру жүргізген кезінде,
шаруашылықтың кідіріссіз жұмыс істеуіне ықпал еткен өндірістік қорлардың
түрлерімен қамтамасыз етілгендігін анықтап, 20 Материалдар
бөлімшесінің шоттары бойынша материалды құндылықтарының қалдықтары туралы
мэліметтерінің дұрыс тығын анықтау қажет. Әрбір шот бойынша және жалпы 20
Материалдар бөлімшесі бойынша материалдардың және басқа да құндылықтардың
қалдықтары туралы осы мэліметтерінің дұрыс тығын, аналитикалық және
синтетикалық есеп мәліметтерімен сәйкестігін әрбір материалды
жауапкершілікті түлға (қоймалар) бойынша жасалатын айналым немесе қалдық
ведомостары бойынша, Бас кітап және баланс бойынша тексеріп, қажет болган
жағдайда тексерудегі шаруашылық қызметкерлерінің катысуымен материалдар
ресурстарының жеке түрлеріне түгендеу жүргізеді. Шаруашылық өзінің
материалдық қорларын, жабдықтаушылардан келісім-шарт бойынша несиеге немесе
есеп беруге тиісті тұлғалар арқылы нақты ақшасына сатып алу, айырбастау, өз
өндірісінде дайындау тозығы жеткен немесе басқа да себептермен шығысқа
шығарылған негізгі құралдардан алынған төлем ақысыз тегін сыйға алу көздері
арқылы толықтырылып, жаңартылып отырады.
Бизнес жоспарыыдағы өндірістік бағдарламаны орындау шаруашылық қажетті
материалдық ресурстарды анықтап, оларды сатып алады немесе өндіреді.
Материалдарды сатып алу үшін кәсіпорын жабдықтаушылармен шарт жасасып, онда
тараптардың құқықтары, міндеттері орындалу мерзімдері бойынша
жауапкершіліктерді анықтайды.
Шартта көрсетілген материалды-техникалық қамтамасыз ету жоспарының
орындалуына бақылау жасауды, материалдардың дер кезінде келіп түсуін және
кіріске алынуын материалды техникалық жабдықтау бөлімі жүзеге асырады. Бұл
мақсат үшін бөлімде шарттағы қойылымның орындалуының жедел есебінің
ведомостын (машинажазбасын) жүргізеді. Ведомоста материалдардың
ассортименттері бойынша қойылуы, олардың саны, бағасы, артылып, жөнелтілу
мерзімі ж.б. туралы шарттың орындалу жағдайын көрсетеді. Бухгалтерияда
жедел есептің ұйымдастырылуына бақылау жасайды.
Шаруашылыққа келіп түскен материалдарға мына төмендегі тәртіп бойынша
бухгалтерлік қркаттары толтырылады Жабдықтаушы артып-жөнелткен материалымен
бірге сатып алушыға есеп айырысу және басқа да жолдама құжаттарын
тасымалдаушы ұйымдар тасымалдау құжаттарын жіберіп, қызмет көрсететін
банктері арқылы инкасса қойып төлемді талаптау құжаттары төленуін талап
етеді. Келіп түскен материалдардың есеп айырысу және басқа да құжаттары
бухгалтерияға келіп түсіп, олардың дұрыс толтырылғамдығын тексеріп, содан
кеійн жабдықтау бөлімінің жауапты қызметкеріне беріледі.
Жабдықтау бөліміне келіп түскен құжаттар бойынша көлемінің,
ассортиментінің, түсу мерзімінің, бағасының сапасының шарттағы келісімге
сәйкестігін тексереді. Бүндай тексерудің нәтижесінде есеп айырысу немесе
басқа да кұжаттарына толық немесе бөліп акцептеу (төлеу) туралы белгі
соғады. Бұдан басқа, жабдықтау бөлімі жүктің келіп тусуін, қажет болған
жағдайда, оларды іздестіруді, бақылауды жузеге асырады.
Бұл мақсат үшін жабдықтау бөліміне келіп түскен жүктердің есебінің
журналын жүргізіп отырады. Журналда тіркеу нөмірі, жазылған күні,
жабдықтаушының аталуы тасымалдау құжатының күні және нөмірі, шоттың күні,
нөмірі және сомасы, жүкті іздестіру туралы қатынас ақпараттары жинақталады.
Журналдың ескертуінде шотты төлеу немесе акцептерден (төлеуден) бас
тартқаны туралы белгілер жасалады.
Тексерілген төлемді талаптауды жабдықтау бөлімінен бухгалтерияға
береді, ал тасымалдау ұйымының квитанциясы материалдарды алу және жеткізу
үшін экспедиторға беріледі.
Экспедитор (жабдықтау бөлімінің маманы) станцияға (айлаққа) келген
материалдарды күтіп алып, оларды саны және салмағы бойынша қабылдайды.
Қабылданған кезде толықтығына, сапасына күдік келтіретіндей жағдай
кездессе, экспедитор тасымалдау ұйымынан жүкті тексеруін талап етуіне
болады. Санынан және салмағынан кем шыққан, сыйымдылықтарының,
материалдардың бұлінген фактілері кездескен жағдайда тасымалдау ұйымдарына
және жабдықтаушыға шағым, талап ету үшін негіз болатын коммерциялық акт
жасалады.
Жабдықтаушының қоймасынан материалдарды алып шығу үшін экспедиторға
алынуға тиісті материалдардың тізімі келтірілген наряд және сенімхат
беріледі.
Экспедитор материалдардың тек қана санын емес, сонымен бірге олардың
сапасын тексеріп қабылдауды жүзеге асырады.
Экспедитор қабылдаған жүктерін шаруашылықтың қоймасына жеткізіп, қойма
меңгерушісіне өткізеді. Қоймашы жабдықтаушының шот-фактурасындағы
мәліметтерге материалдардың санының сәйкестігін тексеріп, қабылдаған
материалдарға бір жолды немесе көп жолды кіріс ордерлерін толтырады.
Бір жолғы кіріс ордерлері материалдардың бір ғана түріне толтырылса,
ал көп жолды кіріс ордері барлық қабылданған материалдарды түгелдей
қамтиды. Кіріс ордеріне қойма меңгерушісі және экспедитор қолдарын қояды.
Материалды құндылықтар натуралды өлшем бірліктерінде кіріске алынып,
қоймада және бухгалтерияда ақшалай өлшем бірлігінде жүргізіледі.
Материалдарды, жабдықтаушылардың мәліметтері мен нақты мәліметтерінің
арасында айырмашылық болмаса, кіріс ордерінің көшірмесінсіз кіріске алуға
рұксат етіледі. Бұндай жағдайда жабдықтаушының кіріс ордерінің негізгі
реквизиттерін қамтитын белгі (штамп) қойылады. Бұндай кезде бастапқы
құжаттардың саны кемиді.
Егер қоймаға келіп түскен материалдардың саны және сапасы
жабдықтаушының шот-фактурасындағы мәліметке сәйкес келмеген жағдайда,
жабдықтаушыға шағым-талап жасауға негіз болу үшін, материалдарды қабылдауды
комиссия жүргізіп материалдардың қабылданғандығы туралы акт толтырылады.
Комиссияның құрамына тасымалдау ұйымының өкілін және бейтарап ұйымның
өкілін қатыстырады.
Шаруашылыққа жабдықтаушының шот-фактурасынсыз келіп түскен
материалдарды қабылдаған кезде де акт жасалып, сақтау жауапкершілігіне
алады.
Егер материалдарды автокөлікпен тасымалдау жүзеге асырылса, онда
бастапқы құжат ретінде жүкті жөнелтуші төрт дана етіп толтыратын тауарлы-
тасымалдау накладнойын қолданады. Олардын біріншісі - жүкті жөнелтушіден
материалдарды шығысқа шығару үшін негіздік қызмет атқарса, екіншісі - жүкті
қабылдаушыға материалдарды кіріске алу үшін, үшінші - автокөлік ұйымдарымен
есеп айрысу үшін және тасымалданған құндылықтарды төлеу үшін шотта қосымша
тіркеледі, төртіншісі - тасымалдау жұмыс ын есепке алу үшін негіз болып
табылып, жолдама бетке тіркейді. Тауарлы-тасымалдау наклоднойын, егер келіп
түскен жүктің саны мен накладнойдағы мэліметтің арасындағы айырмашылық
болмаған жағдайда, бастапқы құжат ретінде қолдануға болады. Айырмашылық
кездескен жағдайда нақты қабылданған материалдарға қабылданғандығы туралы
акт толтырылады.
Қоймаға шаруашылықтың өзі дайындаған материалдарды, өндіріс
қалдықтарын, негізгі құралдарды шығыска шығарып, жоюдан алынған
материалдарды ж.т.б. тапсырған цехтар екі дана етіп жазылатын
материалдардың ішкі козғалысының бір жолды немёсе көп жолды накладнойын
толтырады. Бір данасы тапсырушы цехтың материалдарды шығысқа шығаруына
негіз болса, екіншісі қоймаға кіріске алу құжаты ретінде қолданылады.
Есеп беруге тиісті жабдықтау бөлімінің қызметкерлері материалдарды
сауда нүктелерінен басқа да субьектілерден, кооперативтерден, базардан
немесе тұрғындардан нақты ақшасына сатып алады. Сатып алынған
материалдардың құнын растаушы құжат есеп беруге тиісті тұлға жасайтын
шаруашылық операциясының мазмұны, күні, сатып алған орны, материалдардың
аталуы және саны, бағасы көрсетіліп баяндалатын тауардың шоты (чек) немесе
акт (анықтама) болып табылады. Есеп беруге тиісті тұлға мүмкіндігінше
актіге (анықтамаға) тауарды сатушының төл құжатының мәліметімен көрсетеді.
Актіні (анықтаманы) есеп беруге тиісті тұлғаның берген авансты есебіне
тіркейді.
Аудитор шаруашылыққа келіп түскен өндірістік қорлардың қабылданған
бухгалтерлік қүжаттарының толтырылу тэртібін жақсы біле тұра, оларды
кіріске алудың және бухгалтерлік жазулардың дұрыстығын, толықтығын
тексеруді назарынан тыс қалдырмауы тиіс.
Әдетте, кұндылықтарды кіріске алуды бақылау жабдықтаушылардан келіп
түсетін есептік қүжаттарды талдау жолымен жузеге асырылады. Ондай
құжаттарға төлем талаптар, шот-фактуралар, әр түрлі қосымшалары мен
(сертификаттары мен сапалық куәліктері ж.т.б.) тауарлы тасымалдау
накладнойлары жатады. Шаруашылыққа келіп түскен құндылықтар дер кезінде
тиісті қоймаларға немесе егер оларды тікелей цехтарға жіберсе, ол туралы
құжаттарына арнайы белгі соғылып, қоймаға кіріске алынған ретінде, содан
кейін цехқа босатылғандай етіп толтырады. Осылай етіп қоймаға кіріске
алынып, содан кейін цехқа босатылған материалды құндылықтарды растайды. Осы
құжаттар арқылы аудитор материалдарды кіріске алу бойынша шаруашылық
операцияларының бухгалтерлік есен шоттарында дұрыс жазылғандығына көз
жеткізуі керек.
Кіріске алынған материалды құндылықтар операцияларының құжаттары
бойынша тексерудің барысында санды және сапалы қабылдау тәртібінің
сақталғандығын, қабылдау актілерінің немесе кіріс ордерлері мен
коммерциялық актілердің дұрыс жасалғандығын, материалдар есебінің немесе
растаушы құжаттарының, регистрларының бухгалтерияларға дер кезінде
тапсырылғандығын, тасымалдау құралдарын ашқан кезде кем шыққан
материалдарға дер кезінде коммерциялық актілердің дұрыс жасалғандығын,
материалдар есебінің немесе растаушы құжаттарының, регистрларының
бухгалтерияға дер кезінде тапсырылғандығын, тасымалдау құралдарын ашқан
кезде кем шыкқан материалдарға дер кезінде дұрыс коммерциялық актінің
жасалмауының нәтижесінде шығысқа шығарылуын және қоймаға кіріске алған
кездегі жабдықтаушылардың жолдама құжаттары мен қабылдау актісінің
арасындағы анықталған айырмашылықтарды анықтайды.
Келіп түскен жүктердің есебінің журналының дұрыс жүргізілуін тексерген
кезде, журналдың келіп түскен және кіріске алынған материалды құндылықтарды
бақылау үшін қолданылғандығын, шартта көрсетілген материалдардың келіп
түсуіне қарай, оларды анықтау үшін есептеу төлем құжаттарының
берілгендігін, сырттан келетін жүктердің келуін бақылау үшін, лауазымды
түлғалардың тасымалдау және жолдама қүжаттарын алуға қолхаттарының саны
және күні көрсетіліп белгі соғылғандығын, журналда көрсетілген мерзімде
келіп түспеген жүктерді іздестіру туралы салынған сұраудың нөмірі және күні
көрсетілгендігін анықтайды.
Аудитор келіп түскен материалды құндылықтарды кіріске алудьң
толықтығын өте мұқият тексеруі қажет. Ол үшін қабылдау актілеріндегі немесе
қоймалардағы кіріс ордерлеріндегі, қоймалық есеп карточкаларындағы
көрсетілген қркаттарын, күндерін және нөмірлерін, аталуын, өлшем бірлігін,
санын, бағасын және материалдардың құнын, шот-фактурадағы, тауарлы-
тасымалдау накладнойларындағы және жабдықтаушының басқа да жолдама
құжаттарының көшірмесін сұрайды. Аудитор кіріске алынған материалды
құндылықтардың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
ДАЙЫН ӨНІМНІҢ АУДИТІ
1.1 Аудиттің бағдарламасы және негізгі процедуралары.
1.2 Дайын өнімді сатудың және оны тиеудің аудиті
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Кез келген ұйымның кәсіпорын іс-әрекетінде екі мақсаты бар: максималды
табыс алу және кәсіпорынның атына сенімді келтіру. Осы екі мақсат бір-
бірін толықтырады, бірақта алғашқы көзқараста әр-түрлі мінезіне ие: бірінші
- тек коммерциялық, ал екіншісі - моральды-этикалық. Осы максаттардын
негізіне тиімді бухгалтерлік есеп жүйесін кұру және катаң тиімді бакылау
жүйесін жүргізу шарттары жатады.
Сонымен қатар кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп жүйесі тиімді болып
саналады, егер шаруашылық операциялардың есептеу процесі келесі шарттарға
жауап берсе;
- есепте шаруашылық операциялардын уақыттық кезеңі дұрыс келтіру;
шаруашылық операциялар есепте дұрыс сомаларда тіркелу;
- шаруашылық операциялар дұрыс және нормативті жағдайларға сәйкес
және есеп саясатымен бухгалтерлік есеп шотында көрсетілу;
- қаржы және салық есептеме үшін маңыздылығына ие, шаруашылық
операциялар құралдары тіркеу;
- қиянат етушіліктің пайда болу мүмкіншілігін шектеу.
Жоғарыда келтірілген бухгалтерлік есеп талаптарына сәйкес, қазіргі
жағдайда бухгалтерлік есептін негізгі мақсаттары келесідей:
- басқаруға қажетті және инвесторлардын, жабдықтаушылардың, сатып
алушылардың, несие берушілердін, салық, қаржы және банк
ұйымдардың қолдануына қажетті кәсіпорынның іс-әрекет нәтижелері
мен шаруашылык процестері туралы дұрыс толық ақпаратпен
қамтамасыз ету;
- нормативті сметалар мен бекітілген нормаларға сәйкес каржы,
еңбек және материалды ресурстарды бақылауын қамтамасыз ету;
- шаруашылық іс-әрекетінде негативті құбылыстарды өз уақытында
алдын алу, ішкі шаруашылық резервтерді мобилизациялау.
Дайын өнім өндірісте біткен, жинақталған болуы керек, техникалық
бақылау қызметімен техникалық шарттарға және стандарттарға сәйкес және
жинақталғандығын куәландыратын төлқұжатпен, сертификатпен немесе басқа да
құжаттармен қамтамасыз етіліп, қоймаға тапсырылған, ал қоймасынан
босатылатын болса, онда алушы міндетті түрде жүкті алу кұқы үшін сенімхатты
көрсетуі керек.
1 ТАРАУ. ДАЙЫН ӨНІМНІҢ АУДИТІ
1.1. Аудиттің бағдарламасы және негізгі процедуралары
Өндірістік қорларды кіріске алу және шығысқа шығарудың бастапқы
құжаттары материалдар есебін ұйымдастыруға, өндірістік қорларға аудит
жүргізуге негіз болатын есептік көрсеткішті жинақтауда маңызды рөл
атқарады. Тікелей бастапқы құжаттары арқылы материалдар ресурстарының
қозғалысына, сақталуына, тиімді пайдалануына алдын ала, ағымдағы және
күнделікті бақылауды жүзеге асырады. Материалдардың қозғалысының бастапқы
құжаттары мұқият толтырылуы, міндетті түрде операцияны жасаған тұлғаның
қолы және тиісті есеп объектілерінің кодтары болута тиіс. Материалдық
ресурстар қозғалысының құжаттарының толтырылу тэртібінің сақталуын бақылау
шаруашылықтың бас бухгалтеріне және тиісті бөлімшелердің жетекшілеріне
жүктелген.
Соңғы жасалған қорытынды есеп жүлдызындағы материалдар
қорларының құрамына аудиторлық тексеру жүргізген кезінде,
шаруашылықтың кідіріссіз жұмыс істеуіне ықпал еткен өндірістік қорлардың
түрлерімен қамтамасыз етілгендігін анықтап, 20 Материалдар
бөлімшесінің шоттары бойынша материалды құндылықтарының қалдықтары туралы
мэліметтерінің дұрыс тығын анықтау қажет. Әрбір шот бойынша және жалпы 20
Материалдар бөлімшесі бойынша материалдардың және басқа да құндылықтардың
қалдықтары туралы осы мэліметтерінің дұрыс тығын, аналитикалық және
синтетикалық есеп мәліметтерімен сәйкестігін әрбір материалды
жауапкершілікті түлға (қоймалар) бойынша жасалатын айналым немесе қалдық
ведомостары бойынша, Бас кітап және баланс бойынша тексеріп, қажет болган
жағдайда тексерудегі шаруашылық қызметкерлерінің катысуымен материалдар
ресурстарының жеке түрлеріне түгендеу жүргізеді. Шаруашылық өзінің
материалдық қорларын, жабдықтаушылардан келісім-шарт бойынша несиеге немесе
есеп беруге тиісті тұлғалар арқылы нақты ақшасына сатып алу, айырбастау, өз
өндірісінде дайындау тозығы жеткен немесе басқа да себептермен шығысқа
шығарылған негізгі құралдардан алынған төлем ақысыз тегін сыйға алу көздері
арқылы толықтырылып, жаңартылып отырады.
Бизнес жоспарыыдағы өндірістік бағдарламаны орындау шаруашылық қажетті
материалдық ресурстарды анықтап, оларды сатып алады немесе өндіреді.
Материалдарды сатып алу үшін кәсіпорын жабдықтаушылармен шарт жасасып, онда
тараптардың құқықтары, міндеттері орындалу мерзімдері бойынша
жауапкершіліктерді анықтайды.
Шартта көрсетілген материалды-техникалық қамтамасыз ету жоспарының
орындалуына бақылау жасауды, материалдардың дер кезінде келіп түсуін және
кіріске алынуын материалды техникалық жабдықтау бөлімі жүзеге асырады. Бұл
мақсат үшін бөлімде шарттағы қойылымның орындалуының жедел есебінің
ведомостын (машинажазбасын) жүргізеді. Ведомоста материалдардың
ассортименттері бойынша қойылуы, олардың саны, бағасы, артылып, жөнелтілу
мерзімі ж.б. туралы шарттың орындалу жағдайын көрсетеді. Бухгалтерияда
жедел есептің ұйымдастырылуына бақылау жасайды.
Шаруашылыққа келіп түскен материалдарға мына төмендегі тәртіп бойынша
бухгалтерлік қркаттары толтырылады Жабдықтаушы артып-жөнелткен материалымен
бірге сатып алушыға есеп айырысу және басқа да жолдама құжаттарын
тасымалдаушы ұйымдар тасымалдау құжаттарын жіберіп, қызмет көрсететін
банктері арқылы инкасса қойып төлемді талаптау құжаттары төленуін талап
етеді. Келіп түскен материалдардың есеп айырысу және басқа да құжаттары
бухгалтерияға келіп түсіп, олардың дұрыс толтырылғамдығын тексеріп, содан
кеійн жабдықтау бөлімінің жауапты қызметкеріне беріледі.
Жабдықтау бөліміне келіп түскен құжаттар бойынша көлемінің,
ассортиментінің, түсу мерзімінің, бағасының сапасының шарттағы келісімге
сәйкестігін тексереді. Бүндай тексерудің нәтижесінде есеп айырысу немесе
басқа да кұжаттарына толық немесе бөліп акцептеу (төлеу) туралы белгі
соғады. Бұдан басқа, жабдықтау бөлімі жүктің келіп тусуін, қажет болған
жағдайда, оларды іздестіруді, бақылауды жузеге асырады.
Бұл мақсат үшін жабдықтау бөліміне келіп түскен жүктердің есебінің
журналын жүргізіп отырады. Журналда тіркеу нөмірі, жазылған күні,
жабдықтаушының аталуы тасымалдау құжатының күні және нөмірі, шоттың күні,
нөмірі және сомасы, жүкті іздестіру туралы қатынас ақпараттары жинақталады.
Журналдың ескертуінде шотты төлеу немесе акцептерден (төлеуден) бас
тартқаны туралы белгілер жасалады.
Тексерілген төлемді талаптауды жабдықтау бөлімінен бухгалтерияға
береді, ал тасымалдау ұйымының квитанциясы материалдарды алу және жеткізу
үшін экспедиторға беріледі.
Экспедитор (жабдықтау бөлімінің маманы) станцияға (айлаққа) келген
материалдарды күтіп алып, оларды саны және салмағы бойынша қабылдайды.
Қабылданған кезде толықтығына, сапасына күдік келтіретіндей жағдай
кездессе, экспедитор тасымалдау ұйымынан жүкті тексеруін талап етуіне
болады. Санынан және салмағынан кем шыққан, сыйымдылықтарының,
материалдардың бұлінген фактілері кездескен жағдайда тасымалдау ұйымдарына
және жабдықтаушыға шағым, талап ету үшін негіз болатын коммерциялық акт
жасалады.
Жабдықтаушының қоймасынан материалдарды алып шығу үшін экспедиторға
алынуға тиісті материалдардың тізімі келтірілген наряд және сенімхат
беріледі.
Экспедитор материалдардың тек қана санын емес, сонымен бірге олардың
сапасын тексеріп қабылдауды жүзеге асырады.
Экспедитор қабылдаған жүктерін шаруашылықтың қоймасына жеткізіп, қойма
меңгерушісіне өткізеді. Қоймашы жабдықтаушының шот-фактурасындағы
мәліметтерге материалдардың санының сәйкестігін тексеріп, қабылдаған
материалдарға бір жолды немесе көп жолды кіріс ордерлерін толтырады.
Бір жолғы кіріс ордерлері материалдардың бір ғана түріне толтырылса,
ал көп жолды кіріс ордері барлық қабылданған материалдарды түгелдей
қамтиды. Кіріс ордеріне қойма меңгерушісі және экспедитор қолдарын қояды.
Материалды құндылықтар натуралды өлшем бірліктерінде кіріске алынып,
қоймада және бухгалтерияда ақшалай өлшем бірлігінде жүргізіледі.
Материалдарды, жабдықтаушылардың мәліметтері мен нақты мәліметтерінің
арасында айырмашылық болмаса, кіріс ордерінің көшірмесінсіз кіріске алуға
рұксат етіледі. Бұндай жағдайда жабдықтаушының кіріс ордерінің негізгі
реквизиттерін қамтитын белгі (штамп) қойылады. Бұндай кезде бастапқы
құжаттардың саны кемиді.
Егер қоймаға келіп түскен материалдардың саны және сапасы
жабдықтаушының шот-фактурасындағы мәліметке сәйкес келмеген жағдайда,
жабдықтаушыға шағым-талап жасауға негіз болу үшін, материалдарды қабылдауды
комиссия жүргізіп материалдардың қабылданғандығы туралы акт толтырылады.
Комиссияның құрамына тасымалдау ұйымының өкілін және бейтарап ұйымның
өкілін қатыстырады.
Шаруашылыққа жабдықтаушының шот-фактурасынсыз келіп түскен
материалдарды қабылдаған кезде де акт жасалып, сақтау жауапкершілігіне
алады.
Егер материалдарды автокөлікпен тасымалдау жүзеге асырылса, онда
бастапқы құжат ретінде жүкті жөнелтуші төрт дана етіп толтыратын тауарлы-
тасымалдау накладнойын қолданады. Олардын біріншісі - жүкті жөнелтушіден
материалдарды шығысқа шығару үшін негіздік қызмет атқарса, екіншісі - жүкті
қабылдаушыға материалдарды кіріске алу үшін, үшінші - автокөлік ұйымдарымен
есеп айрысу үшін және тасымалданған құндылықтарды төлеу үшін шотта қосымша
тіркеледі, төртіншісі - тасымалдау жұмыс ын есепке алу үшін негіз болып
табылып, жолдама бетке тіркейді. Тауарлы-тасымалдау наклоднойын, егер келіп
түскен жүктің саны мен накладнойдағы мэліметтің арасындағы айырмашылық
болмаған жағдайда, бастапқы құжат ретінде қолдануға болады. Айырмашылық
кездескен жағдайда нақты қабылданған материалдарға қабылданғандығы туралы
акт толтырылады.
Қоймаға шаруашылықтың өзі дайындаған материалдарды, өндіріс
қалдықтарын, негізгі құралдарды шығыска шығарып, жоюдан алынған
материалдарды ж.т.б. тапсырған цехтар екі дана етіп жазылатын
материалдардың ішкі козғалысының бір жолды немёсе көп жолды накладнойын
толтырады. Бір данасы тапсырушы цехтың материалдарды шығысқа шығаруына
негіз болса, екіншісі қоймаға кіріске алу құжаты ретінде қолданылады.
Есеп беруге тиісті жабдықтау бөлімінің қызметкерлері материалдарды
сауда нүктелерінен басқа да субьектілерден, кооперативтерден, базардан
немесе тұрғындардан нақты ақшасына сатып алады. Сатып алынған
материалдардың құнын растаушы құжат есеп беруге тиісті тұлға жасайтын
шаруашылық операциясының мазмұны, күні, сатып алған орны, материалдардың
аталуы және саны, бағасы көрсетіліп баяндалатын тауардың шоты (чек) немесе
акт (анықтама) болып табылады. Есеп беруге тиісті тұлға мүмкіндігінше
актіге (анықтамаға) тауарды сатушының төл құжатының мәліметімен көрсетеді.
Актіні (анықтаманы) есеп беруге тиісті тұлғаның берген авансты есебіне
тіркейді.
Аудитор шаруашылыққа келіп түскен өндірістік қорлардың қабылданған
бухгалтерлік қүжаттарының толтырылу тэртібін жақсы біле тұра, оларды
кіріске алудың және бухгалтерлік жазулардың дұрыстығын, толықтығын
тексеруді назарынан тыс қалдырмауы тиіс.
Әдетте, кұндылықтарды кіріске алуды бақылау жабдықтаушылардан келіп
түсетін есептік қүжаттарды талдау жолымен жузеге асырылады. Ондай
құжаттарға төлем талаптар, шот-фактуралар, әр түрлі қосымшалары мен
(сертификаттары мен сапалық куәліктері ж.т.б.) тауарлы тасымалдау
накладнойлары жатады. Шаруашылыққа келіп түскен құндылықтар дер кезінде
тиісті қоймаларға немесе егер оларды тікелей цехтарға жіберсе, ол туралы
құжаттарына арнайы белгі соғылып, қоймаға кіріске алынған ретінде, содан
кейін цехқа босатылғандай етіп толтырады. Осылай етіп қоймаға кіріске
алынып, содан кейін цехқа босатылған материалды құндылықтарды растайды. Осы
құжаттар арқылы аудитор материалдарды кіріске алу бойынша шаруашылық
операцияларының бухгалтерлік есен шоттарында дұрыс жазылғандығына көз
жеткізуі керек.
Кіріске алынған материалды құндылықтар операцияларының құжаттары
бойынша тексерудің барысында санды және сапалы қабылдау тәртібінің
сақталғандығын, қабылдау актілерінің немесе кіріс ордерлері мен
коммерциялық актілердің дұрыс жасалғандығын, материалдар есебінің немесе
растаушы құжаттарының, регистрларының бухгалтерияларға дер кезінде
тапсырылғандығын, тасымалдау құралдарын ашқан кезде кем шыққан
материалдарға дер кезінде коммерциялық актілердің дұрыс жасалғандығын,
материалдар есебінің немесе растаушы құжаттарының, регистрларының
бухгалтерияға дер кезінде тапсырылғандығын, тасымалдау құралдарын ашқан
кезде кем шыкқан материалдарға дер кезінде дұрыс коммерциялық актінің
жасалмауының нәтижесінде шығысқа шығарылуын және қоймаға кіріске алған
кездегі жабдықтаушылардың жолдама құжаттары мен қабылдау актісінің
арасындағы анықталған айырмашылықтарды анықтайды.
Келіп түскен жүктердің есебінің журналының дұрыс жүргізілуін тексерген
кезде, журналдың келіп түскен және кіріске алынған материалды құндылықтарды
бақылау үшін қолданылғандығын, шартта көрсетілген материалдардың келіп
түсуіне қарай, оларды анықтау үшін есептеу төлем құжаттарының
берілгендігін, сырттан келетін жүктердің келуін бақылау үшін, лауазымды
түлғалардың тасымалдау және жолдама қүжаттарын алуға қолхаттарының саны
және күні көрсетіліп белгі соғылғандығын, журналда көрсетілген мерзімде
келіп түспеген жүктерді іздестіру туралы салынған сұраудың нөмірі және күні
көрсетілгендігін анықтайды.
Аудитор келіп түскен материалды құндылықтарды кіріске алудьң
толықтығын өте мұқият тексеруі қажет. Ол үшін қабылдау актілеріндегі немесе
қоймалардағы кіріс ордерлеріндегі, қоймалық есеп карточкаларындағы
көрсетілген қркаттарын, күндерін және нөмірлерін, аталуын, өлшем бірлігін,
санын, бағасын және материалдардың құнын, шот-фактурадағы, тауарлы-
тасымалдау накладнойларындағы және жабдықтаушының басқа да жолдама
құжаттарының көшірмесін сұрайды. Аудитор кіріске алынған материалды
құндылықтардың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz