Қожа Ахмет Ясауи мұраларын оқу-тәрбие үрдісінде қолдану жолдары

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Беті

Кіріспе . . . 3-10

1 Бөлім Қожа Ахмет Ясауидің діни-философиялық, педагогикалық көзқарасының қалыптасып, дамуы

1. 1. Қ. А. Ясауидің өмір жолы мен шығармашылығы . . . 11-26

1. 2. Қ. А. Ясауи еңбектерінің тәлім-тәрбиелік мәні . . . 27-38

2 Бөлім Қожа Ахмет Ясауи мұраларын оқу-тәрбие үрдісінде қолдану жолдары

2. 1. Үздіксіз білім беруде Қ. А. Ясауидің педагогикалық мұраларын

ендіру . . . 39-54

2. 2. Мектептегі тәрбиелік іс-шараларда Қ. А. Ясауидің тағылымын пайдалану тәжірибесінен . . . 55-65

Зерттеудің көкейтестілігі.

Бүгінгі таңда еліміз алдыңғы қатардағы өркениетті елдермен терезесі тең мемлекет ретінде халықаралық ықпалдастыққа бет бұрып, саяси-экономикалық, әлеуметтік, мәдени мәселелерді ұлттық мүддеге, танымға, сезімге, нанымға, менталитет пен психологияга т. б. құндылықтарға араластыра отырып, тиімді дамудың сара жолдары мен нық басып әрі сенімді жүріп келеді. Мұны ішкі және сыртқы саясаттағы өзіндік ерекше байыпты бағыттары арқылы жүзеге асырып отыр. Бұл орынды да. Себебі егеменді халқымыздың көп ғасырлар бойы біртіндеп қорланып, қанатын кең жая алмай, қалыптасқан рухани, мағнауи мол дәстүрлі де құнды қазынасы тоталитарлық жүйе кезеңінде орасан зор дағдарысқа ұшырап, тоқырап қалғаны баршаға аян. Ол өз кезеңінде жалпы жұртшылықтың, әсіресе өскелең жас ұрпақтың өз туған халқының рухани, мағнауи құндылықтарынан салт-дәстүр, әдет-ғұрып, ырым-тыйым, наным-сенім, танымдарынан ажырап қалуына әкеліп соқтырды. Міне сондықтан да жас өскелең ұрпақ халқымыздың рухани, мағнауи тереңге жайылған тамырынан толық қол үзіп қалмауы біздің қазіргі кезеңдегі елдігіміз бен егемендігіміздің негізгі өлшемдерінің бірі болыр тұр.

Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтің «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін» атты халыққа арнаған 2004 жылғы жолдауында ендігі жерде қай салада да тек көшке ілесе білу ғана емес, нағыз бәсекелестік қабілетті қарыштап дамыту керектігін айрықша айтады. Бұл орайда әрине, білім беру саласына ерекше назар аудару қажеттігі айдан-анық. «Ұлттың бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте оның білімдік деңгейімен анықталады. .

Әлемдік білім кеңістігіне толығымен кірігу, білім беру жүйесін халықаралық деңгейге көтеруді талап ететіні сөзсіз. Бұл үшін оқушыларды жоғары сатыда зейінді оқытуды көздейтін . . . білім беруге көшу қажет», - деп атап көрсетілді жолдауда.

Тәуелсіз елімізде оқушы жастарды бүгінгі күн талабына сай ұлттық тәлім-тәрбие беруде халқымыздың бай мәдени мұраларын, педагогикалық ой-пікірлерін жинақталған ұлттық құндылықтарды зерттеп, зерделеп, жүйелеп, бір жүйеге түсіріп, оқу-тәрбие бағдарламаларына бейімдеп, үйлестіріп, жалпы оқу орындарының оқу-тәрбие үрдісіне пайдаланып қолданудың маңызы өте зор әрі қажетті. Осы тұрғыдан алғанда, бүгінгі таңдағы бәсекеге қабілетті жасөспірімдерді тәрбиелеп, тәлім-тәрбие беру ұлт тұрмыс-тіршілігін өркендетіп өсіруші, сапалы да салауатты, ұлтжанды патриот, мәдени-ғылыми ой-өрістері кең жас өскелең ұрпақ өсіру-қоғам, әлеуметтік орта алдында тұрған кезек күттірмейтін басты міндеттер мен мақсаттар болып табылады. [2]

Әрбір қоғам өзінің даму барысында зиялы қайраткерлерінің педагогикалық ақыл-ойын, тәлім-тәрбиелік тәжірибесін зерделеп, заман талаптарына сай жетілдіріп пайдаланып отырған. Сондықтан да ғылыми дәстүрлі педагогиканың бастауы деп санайтын орта ғасырлық ұлы ғұлама-ғалым ойшылдар Қорқыт ата, Әл-Фараби, А. Ясауи, М. Қашқари, Ж. Баласағұни, М. Х. Дулати т. б. тарихи педагогикалық мұраларындағы педагогикалық ой-пікірлері ұлттық тәлім-тәрбиенің мазмұнын кеңейтіп, келешек жас өскелең ұрпақтарды елжандылыққа, патриоттық рухта тәрбиелеуде тірек болуда. Бұл тәлім-тәрбиелік идеялар XIX ғасырда Ы. Алтынсарин, Ш. Уалиханов, А. Құнанбаев сынды демократ, педагог ағартушылардың педагогикалық, психологиялық, философиялық ойларымен Қазақ халқының тәлім-тәрбиелік құндылықтарының жаңа деңгейге көтерілуіне ықпал жасады.

Жоғарыда айтылған ғұлама ғалымдардың өскелең жасөспірімдер тәрбиелеудегі озық педагогикалық ой-пікірлерін одан әрі дамытып, жетілдіруші кешегі кеңестік жүйенің солақай саясатының құрбандары болған А. Байтұрсынов, МЖұмабаев, Ж. Аймауытов, М. Дулатов, С. Асфандияров, Х. Досмұхамедов, Т. Шонанов, Ә. Бөкейханов, О. Жандосов т. б белгілі қоғам қайраткерлері әрі қарай жалғастырып, қазақ мектептері оқу-тәрбие үрдісінің көлемін ұлттық тәлім-тәрбие мазмұнымен толықтырды.

Бұрынғы кезеңдегі тәлім-тәрбие мәселелерін ғылыми зерттеу жұмысына қазіргі ТМД аймағындағы елдерде ерекше үлес қосқан ғалымдар көптеп саналады. Айталық, Э. Д. Днепров, Е. Н. Медынский, А. Б. Петровский, Н. К. Гончаров, С. Х. Чавдаров, К. Пирлиев, С. Раджабов, Ө. Алеуов т. б. еңбектерінде педагогикамен психология ғылымдары тарихы, оның іргелі де басым бағыттағы теориялық мәселелері әдіснамалық арналары жайлы құнды пікірлер айтылады.

Ұлттық тәлім-тәрбие саласының сан-алуан мәселелері біздің еліміз жағдайында да біршама уақыттан бері ғылыми-зерттеу нысанына айналып келеді. Бұл тақырыптарда тек соңғы жылдардың өзінде ғана ондаған диссертациялар қорғалып, бірқатар төлтума еңбектер жарыққа шықты. Мәселен осы ретте Қ. Жарықбаевтің, А. Көбесовтың, С. Қалиевтің, Қ. Құнантаеваның, Г. М. Құдиярованың К. Ш. Шаймерденованың, Қ. Бөлеевтің, Ә. Габылдиевтің, Ж. Ш. Наурызбайдың, А. А. Бейсенбаеваның, Ж. К. Намазбаеваның т. б. ғалымдардың еңбектерін атауға болады.

Соңғы жылдары жекелеген ғұлама ғалым, ағартушы педагогтардың педагогикалық рухани, мағнауи мұралары жан-жақты қарастырылан, зерттеу нысанына айналуда. Мәселен, «С. Асфандияров мұрасындағы педагогикалық идеялар» (Б. Қиясова), «С. Көбеевтің педагогикалық көзқарастары» (С. Садауқасова), «С. Торайғыровтың педагогикалық ағартушылық көзқарастары» (Р. Көшенова), «А. Байтұрсынов мұралары арқылы бастауыш сынып оқушыларын адамгершілікке тәрбиелеу» (Р. Үсенбаева), «М. Жұмабаевтің педагогикалық көзқарастары» (А. Құдиярова), «Х. Досмұхамедұлының педагогикалық мұрасы» (А. Тұрсынова), «Т. Шонановтың педагогикалық мұрасы» (С. Баймұратова), «А. Жұбановтың педагогикалық идеялары» (К. Құнанбаева), М. Төлебаевтің педагогикалық идеялары» (Ж. Төлебаева) т. б. көптеген ғалымдар ғылыми зерттеу ізденушілер тарихи педагогикалық зерттеулерін арнаған. Аталған қайраткерлердің қай-қайсысына туған елін, өскен жерін, шексіз сүйген елжанды азамат, жалынды жазушы, арқалы ақын, зерделі зерттеуші, өз ұлтының шын мәніндегі ұлы ұстаздары іспетті еді. Олар өздерінің үлгілі өнегелі істерімен, ұлағатты сөздерімен, қайырымды істерімен, мінез-құлықтарымен сол дәуірдің өзінде де иісі қазақ жұртының зор құрметіне иеленген беделді, рухани, мағнауи көшбасшыларымыз болды. Бұл зиялы азаматтарымыздың барлығы да халық ағарту майданында ерекше көзге түсіп, тәлім-тәрбие, мектеп жұмысы салаларында өзіндік өшпестей із қалдырған, туған халқының рухани адамгершілік, мағнауи үрдісіне бағыт-бағдар беріп, жөн сілтеп, жол көрсеткен ерен қажырлы қайраткерлер. Олардың мұралары туралы ғылыми зерттеулердің барлығы да уақыт талабына сай әрі сәйкес дүниеге келген қажетті де құнды еңбектер екендігі даусыз әрі талассыз. [1]

Бұл ретте түркі дүниесінің оның ішінде халқымыздың бүкіл рухани адамгершілік, мағнауи әлемінен тәлім-тәрбиелік ой-пікірлері тарихынан аса көрнекті ғұлама ғалым, сопылық мектеп пен әдебиеттің ірі өкілі, әйгілі ақын, кемеңгер ойшыл, философ ұстаз, Түркістанның пірі, Түркі-ислам жолының негізгі ірге тасын қалаушы Құл Қожа Ахмет Ясауидің есімінің алар орны ерекше.

Құл Қожа Ахмет Ясауи - өз дәуірінің әдеби-мәдени өмірінде өшпес із қалдырған, туған әдебиетіміз бен тіліміздің биік тұлғасы тұғырына көтерілген ұлы ғұлама-ғалым, ұлағатты ұстаз, өзі айтатындай әдебиетіміздің мәдениетіміздің, тіліміздің, дініміздің, діліміздің «Ақиқатқа апаратын жол бастаушымыз - Білім иесі» өкілі.

Қ. А. Ясауи өзінің бүкіл жарқын қабілетімен талантын, күш жігерін түркі халқына, туған еліне жалпы түркі дүниесіне, әсіресе келешек жас өскелең ұрпақтың тәлім-тәрбиесіне жұмсаған ғұлама ғалым қаламгер. Оның әдеби, мәдени, сопылық шығармалары бүкіл түркі әлеміне оның ішінде қазіргі қазақ әдебиетінің, тілінің қалыптасып, дамуына, ал оқу-ағарту саласындағы көзқарастары бүкіл түркі әлеміндегі, оның ішінде Республикамыздағы педагогикалық ой-пікірлердің пісіп жетілуіне, хикметтері мен рухани адамгершілік, мағнауи мұралары ұлттық тәлім-тәрбие беруде үлкен ықпал етуде. Міне соның нәтижесінде, ұлы ғұлама ғалым есімі өз кезінде біршама түркі әлемінің мәдениетінің білім беру саласының тарихынан да ерекше орын алды. Сондықтан да Құл Қожа Ахмет Ясауидің ілімі күні бүгінге дейін өз маңызын жоймай келуде.

Демек оның педагогикалық ой-пікірлеріне, рухани-адамгершілік, мағнауи мұраларына зер салу - күн тәртібіндегі іргелі мәселелердің бірі.

Көрнекті ұлы ғұлама ғалымның танымдық тәрбиелік мәні орасан зор көркем рухани адамгершілік туындылары ана тілі, ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрып, ырым-тыйым, наным-сенім, таным, оқу-білім, тәлім-тәрбие тақырыбына байланысты жазған мұралары, ой-пікірлері, өткен ғасырларда жарық көрген көптеген белгілі, белгісіз еңбектері бірнеше салада зерделі ғылыми зерттеулерді қажет етеді.

Осы тұрғыдан алғанда, біздің таңдап алып отырған тақырыбымыз бұл саладағы алғашқы арнайы ғылыми зерттеу жұмысы болып есептелінетіні, өз ғылыми зерттеуіміздің өзектілігі мен қоғамға қажеттілігі бүгінгі күн талабынан туып отырғандығы айқын. [12]

Қожа Ахмет Ясауи шығармашылығы, рухани адамгершілік, мағнауи мұралары философиялық тарихи, мәдени, әдебиеттану, тілтану т. б. бағытта біршама зерттеліп, тиісті бағасын алып келеді. М. Мырзахметұлы, К. Зейбек, Е. Тұрсынов, Ә. Н. Нысанбаев, Д Кенжетай, А. Нұртазииа, М. Е. Массон, Е. Бертельс, В. А. Гардлевский, К. Тәжікова, Т. Есембеков, А. Абуов, М. Жармұхамедов, З. Жандарбек, Ә. Муминов, М. Ераслап т. б. көптеген ғалымдардың еңбектері ұлы ғұламаның шығармашылығы мен рухани адамгершілік, мағнауи мұраларын әдеби танымдық тіл білімі, философиялық тұрғыдан әр жақты қарастырады.

Оның Алланы сүю, туған жерге, тілге, дінге, ділге, Отанға деген сүйіспеншілік, ұлттық салт-дәстүрді құрметтеу, ананы қастерлеу, қыз баланы құрметтеу, адамдарды сүю, ғылымды ардақтау, ас пен іске құрметпен қарау, т. б туралы жазған құнды хикметтегі ойларын, демократиялық көзқарастарын жеткіншек өскелең жас ұрпақты, оқушы жастарды тәрбиелеу ісіне пайдаланудың маңызы өте зор әрі қажетті де баға жетпес құнды мұра.

Алайда Қ. А. Ясауи шығармашылығындағы рухани адамгершілік, имандылық, инабаттылық, елжандылық, патриоттық, мәдениеттілік, тілін, дінін құрметтеу сияқты тәлім-тәрбиелік идеялардың жүйеленбеуі және сонымен бірге олардың жалпы білім беретін мектептер мен жоғары оқу орындарының оқу-тәрбие үрдісіне қажеттілігі, сондай-ақ мұның оқушы жастарға адамгершілік, имандылық, патриоттық тәлім-тәрбие беруде өз дәрежесінде пайдаланылып қолданылмауы арасында өзара қарама-қайшылықты байқатады.

Демек, аталған қайшылықтың шешімін табуда ұлы ғұлама ғалым, ұстаздың бай педагогикалық идеяларын ғылыми педагогикалық-психологиялық тұрғыдан зерделеу біздің ғылыми зерттеу жұмысымыздың проблемасын құрайды.

Педагогикалық әдебиеттерде ұлы ғұлама-ғалым ұстаздың педагогикалық ой пікірлерінің зерттелмеуі ғылыми зерттеу жұмысымыздың көкейтестілігін айқындап, зерттеу тақырыбын «Қожа Ахмет Ясауи мұраларындағы педагогикалық көзқарас» - деп алуымызға себепші болды.

Зерттеу нысаны: Қожа Ахмет Ясауидің әдеби-қоғамдық, ғылыми танымдық, рухани-адамгершілік, ағартушылық педагогикалық идеялары.

Зерттеу пәні: Қ. А. Ясауидің педагогикалық мұралары және оларды оқу-тәрбие үрдісіне ендіру.

Зерттеудің мақсаты: Қожа Ахмет Ясауидің шығармашылық, рухани адамгершілік, мағнауи мұраларын, ұстаздық ағартушылық қызметін тарихи педагогикалық тұрғыдан талдау, негіздеу, тәлім-тәрбиелік идеяларын жүйелеп, үздіксіз білім беру саласына ендіруде тәжірибелік-эксперименттен өткізу, оқу тәрбие үрдісінде пайдалану.

Зерттеудің міндеттері:

- Қожа Ахмет Иаасауидің өмірлік, қоғамдық қайраткерлік, ақындық, ойшылдық, ұстаздық қызметтері мен шығармашылық іс-әрекетін саралап қарастыру;

- Қожа Ахмет Ясауидің хикметтеріндегі, шығармаларындағы, педагогикалық ой-пікірлеріне талдау жасау және оларды бүгінгі күн талабы тұрғысыман негіздеу;

- Қожа Ахмет Ясауидің хикметтері мен рухани адамгершілік, мағнауи мұраларының тарихи-танымдық, педагогикалық-психологиялық, ғылыми әдістемелік, арналарын ашу және олардың әлеуметтік, саяси, рухани ағартушылық мәнін айқындау;

- Қожа Ахмет Ясауидің педагогикалық ой-пікірлерін жалпы білім беретін орта мектептегі және жоғары оқу орындарындағы оқу-тәрбие үрдісіне ендірудің бағдарламасын құрастыру.

Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер, Қожа Ахмет Ясауидің шығармаларындағы рухани адамгершілік, тәлім-тәрбиелік идеялары тарихы-педагогикалық тұрғыдан талдау жасалынып жүйеленсе, онда педагогикалық ойлардың қорлары молайып, орта және жоғары мектептердің педагогикалық үрдістеріне ендіру барысында оқушы жастардың тәлімдік тәрбиелік деңгейлері көтеріледі. Қ. А. Ясауидің құнды педагогикалық идеялары жалпы оқырман қауым, оқушылар мен студенттердің ұлттық құндылықтарды бағалауына, өзін-өзі тәрбиелеуіне, ата-анасын, дінін, ділін, тілін, елін, жерін сүюіне, елжандылық ұлттық сезімдерін арттырып рухани адамгершілік, имандылық, инабаттылық қасиеттерінің қалыптасуына ықпалын тигізеді.

Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері: Жеке тұлға теориясы, іс-әрекет теориясы, жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтардың тарихи сабақтастығына, тарихи педагогикалық құбылыстарды және мәдени мұраны зерттеудегі жүйелік теориясы, жеке тұлғаны әлеуметтендіру тоеориясы құрайды.

Жеке тұлғаның дүниетанымын қалыптастыруда адам, қоғам, табиғат туралы ой-пікірлердің заңдылықтары, қазақтың ұлттық дүниетанымы, рухани-адамгершілік, мәдени және жалпы адамзаттық мұралар негізіндегі демократиялық-гуманистік қарым-қатынастарды айқындайтын құжаттар, жеке тұлғаның қалыптасуына байланысты ғылыми тұжырымдар.

Зерттеудің жетекші идеясы: Жеке тұлғаны қалыптастырып дамытуға арналған Отандық және әлемдік өркениетті елдер педагогикасындағы тәлім-тәрбиелік тұжырымдар мен ой-пікірлерді негізге ала отырып, жалпы білім беретін мектептердегі оқу-тәрбие жұмыстары үрдісінде оқушыларды адамгершілк, имандылық, инабаттылық құндылықтармен Қ. А. Ясауи мұралары негізінде әлеуметтендіру. Зерттеудің теориялық әдіснамалық негізі ретінде жеке тұлғаның дамуы жөніндегі ғылыми тұжырымдар, мектептегі оқу-тәрбие жұмыстарымен Қ. А. Ясауи мұралары негізінде болашақ өскелең жас ұрпақты өмірге даярлау.

Зерттеу көздері: Келешек өскелең жас ұрпаққа білім мен тәрбие беруге бағытталған Қазақстан Республикасының Конституциясы, Білім туралы заңы, тәрбие жұмыстары жөніндегі тұғырнамалар, зерттеу проблемаларына байланысты болашақ өскелең жас ұрпақ тәрбиелеудегі озық та алдыңғы қатарлы тәжірибелер, психолог, педагог, социолог ғалымдардың ғылыми еңбектері.

Зерттеудіц әдістері: Тарихи философиялық, психологиялық, әдебиет-танымдық, тарихи-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді зерттеу мәселесіне сай теориялық және ғылыми тұрғыда зерделеу, білім беретін орта мектеп мұғалімдерінің, зерттеу нәтижелерін жүйелеу. Салыстырмалы - жүйелік, тарихи-типологиялық, талдау және жинақтау әдістері.

Зертеудің негізгі кезеңдері:

Бірінші кезең: әдіснамалық, ғылыми, психологиялық, педагогиалық, философиялық, тарихи, әдебиеттерге талдау жасалынды. Зерттеудің тақырыбы белгіленіп, теориялық негізі анықталды. Педагогика, этнопедагогика, педагогика тарихы мен мұрағат материалдары, сондай-ақ халық тағылымы жөнінде ғылыми материалдар сұрыпталды. Жұмыстың ғылыми аппатары айқындалды.

Екінші кезең: Қожа Ахмет Ясауидің тәлім-тәрбиелік ой-пікірлерін белгілі бір жүйеге салып, оның ішінен өзекті педагогикалық мәселелерді іріктеп, ғылыми зерттеу жұмысының негізгі желісіне айналдырырылды, ғылыми зерттеу барысында жынақталған материалдар теориялық тұрғыда тұжырымдалды.

Үшінші кезең: теориялық қағидалар дайындалып, зерттеу жұмысымыздың нәтижелелігі тексерілді, ғылыми болжамдар дәлелденді. Тұжырымдар жасалынып, ұсыныстар берілді.

Зерттеудің базасы: Оңтүстік Қазақстан облысы, Түркістан қаласындағы №15 М. Жұмабаев, №1 Ататүрк орта мектеп, №2 Яссы мектебі болды. Сонымен қатар студенттердің педагогикалық іс-тәжірибелері де болды.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы мен теориялық мәні:

- Қ. А. Ясауидің өмір жолы мен шығармашылығындағы ұлттық тәлім-тәрбиелік идеяларға талдау жасалынып, жүйеленді;

- Қ. А. Ясауидің педагогикалық мұраларындағы білім және тәрбие берерлік мәні тарихи-педагогикалық және ғылыми теориялық тұрғыдан айқындалды;

- Қ. А. Ясауидің діни-философиялық, педагогикалық көзқарасы айқындалды;

- Қ. А. Ясауидің педагогикалық мұрасы үздіксіз білім беру жүйесіне ендіріліп, нәтижесі қорытылды.

Зерттеу жұмысының практикалық мәні:

Тәрбие сағаты бойынша әдістемелік нұсқау ұсынумен, зерттеуден алынған нәтижелермен, олардың негізінде құрылған ұсыныстарды мектеп практикасында қолдану ерекшелігі.

Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:

1. Қожа Ахмет Ясауидің дүниетанымдық және педагогикалық көзқарастарының қалыптасуына ықпал жасаған қоғамдық-тарихи жағдайлар.

2. Қожа Ахмет Ясауидің шығармашылығындағы педагогикалық идеялары мен оның қазіргі кездегі оқушы жастарға ұлттық тәлім-тәрбиелік мазмұны.

3. Қожа Ахмет Ясауидің рухани-адамгершілік, мағнауи мұраларының бүгінгі психологиялық-педагогикалық үрдіспен сабақтастығы.

4. Тәжірибелік-педагогикалық жұмыстың қорытынды нәтижесі.

Зерттеу нәтижелерінің дәлелділігі мен негізділігі:

Қ. А. Ясауидің педагогикалық мұраларын теориялық, әдіснамалық қағидалармен, олардың тиімділігін іс-тәжірибе барысында тексерумен, анкеталық сауалнама нәтижелері статистикалық мәліметтер негізінде дәлелденуімен және педагогикалық практикаға ендірілуі мен сипатталады.

Зерттеу жұмысының сынақталуы: Жұмыстың мазмұны «Қазақстан ғылым әлемі» журналының қосымшасы «Ізденуші» журналында жарияланған «Ясауи тағылымы - тәлім-тәрбие ғибраты», «Түркі халықтарының этнопедагогикасының қалыптасуына Ясауи еңбектерінің тигізген әсері» атты мақалаларында көрініс тапты.

Зерттеу жұмысының құрылымы: Диссертация кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.

Кіріспе бөлімінде зерттеудің көкейтестілігі, ғылыми аппараты, мақсаты, обьектісі, пәні, міндеттері, ғылыми болжамы, әдіснамалық негіздері, зерттеудің кезеңдері, зерттеудің ғылыми жаңалығы, практикалық мәнділігі, зерттеу базасы, зерттелу нәтижелерінің дәлелділігі мен негізділігі, қорғауға ұсынылатын қағидалар сипатталады.

«Қ. А. Ясауидің діни-философиялық, педагогикалық көзқарасы» атты бірінші бөлімде Қ. А. Ясауидің рухани-адамгершілік, мағнауи мұраларын зерттеу арқылы педагогикалық көзқарасының қалыптасуы, сонымен қатар әлеуметтік рухани-адамгершілік жүйесінің мәні мен теориялық әдіснамалық негіздері анықталып берілген.

«Қ. А. Ясауи мұраларын оқу-тәрбие үрдісінде қолдану жолдары» атты екінші бөлімде Қ. А. Ясауи еңбектерін оқытудың педагогикалық және психологиялық мазмұны ашылып дәлелденді әрі ұсыныстар берілді. Рухани адамгершілік жүйесі тұжырымдалды.

Қорытындыда зерттеу тақырыбының көкейкестілігімен байланысты зерттеудің нәтижелері мен тұжырымдары мазмұндалып, ғылыми әдістемелік ұсыныстар берілді.

Қосымшада ғылыми зерттеу жұмысына қолданылған кейбір бағдарламалардың үлгі жоспары берілген.

I Бөлім. Қ. А. Ясауидің діни-философиялық, педагогикалық көзқарасы

1. 1. Қ. А. Ясауидің өмір жолы мен шығармашылығы.

Қ. А. Ясауи оғыз қыпшақ тілдерінде сөйлейтін түркі халықтарының бастауларының бірі болған - Ұлы әрі қасиетті тұлға. Оның жазған хикметтері әлі күнге дейін сақталған, тілі сақталган өзімізбен туыстас халықтар арасында кеңінен мәлім. Өкінішке орай, біз қазақ халқы олай мақтана алмаймыз. Біздің халық, әсіресе соңғы буын Ұлы баба мұрасынан мүлде хабарсыз. Әрине ол үшін біздің замандастарымызды кіналау да орынсыз.

Қ. А. Ясауи бабамыздың өмірбаянын қысқаша талдап өтетін болсақ, бабамыздың арғы бабалары Әзіреті Әліден кейінгі Мұхаммед Ханафиядан таралады. Енді бұл өңірге келген бабаларына келетін болсақ, сонау Ысқақ баптан басталады екен. Кейінгі аталары Махмуд Шайх, одан Ибрахим Шайх. Міне осы Ибрахим Шайх Сайрамдағы Мұса Шайхтың Айша атты қызына үйленеді. Осы Ибрахим Шайхпен Айша отбасында кейбір деректерде үш, кейбірінде екі перзент дүниеге келген. Олардың есімдері Гаухар, Қожа Ахмет және Садыр. Ол замандарда Сайрам шаһарында ірі-ірі үш әулет тұрады екен. «Шахтар» әулеті, «Әмірлер» мен Әзіреті Әлиге барып тірелетін «Қожалар» әулеті. Қ. А. Ясауидін қай жылы дүниеге келгені белгісіз, бірақ 63-жастан кейін 1166/67 жылдары дүние салған деген мағлұматтар бар, соған қарағанда 63 жастан кейін «қылуетке» түскен болса, онда ол жер астында тағы да сонша өмір сүрген, себебі бұл туралы өз «Хикметтерінде» жырлап өткен.

Жер үстінде өлмес бұрын тірі өлдім,

Алпыс үште сүндет деді естіп білдім.

Жер астында бар жаныммен құлдық қылдым,

Естіп оқып жерге кірді Құл Қожа Ахмет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.