Магистралды мұнай құбыр арқылы жоғарғы тұтқырлы мұнайды айдау
КІРІСПЕ
1 Техника . технологиялық бөлім
1.1 Мұнайдың жылу физикалық қасиеті
1.2 Мұнайдың реологиялық қасиеті
1.3 Жоғары тұтқырлы мұнайды айдаудың түрлері
1.4 Магистралды құбырөткізгіш шөгінді парафиннен тазалау
1.5 Патенттік зерттеулер
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1. Инвестицияның экономикалық тиімділігі және қызметтердің принциптері.
4.2. Капиталды салымдарды есептеу.
4.3 Қаражат бөлу мен негізгі қорды есептеу
4.4 Пайдаландылынған шығындар
4.5 Тонна мұнайды айдағандағы тарифті есеп
4.6 Күрделі қаржының және өтімділік ммерзімінің экономикалық тиімділігі
5 Еңбекті қорғау
5.2 Қоғаныс шаралары
5.2 Қоғаныс шаралары
6 Қоршаған ортаны қорғау
6.1 Биосфера компонентіне жобаланатын кешеннің әсер етуін талдау
6.2 Ұйымдастыру шаралары
6.3 Табиғатты қорғау шаралары және қоршаған ортаны қорғауды инженерлік қорғану
1 Техника . технологиялық бөлім
1.1 Мұнайдың жылу физикалық қасиеті
1.2 Мұнайдың реологиялық қасиеті
1.3 Жоғары тұтқырлы мұнайды айдаудың түрлері
1.4 Магистралды құбырөткізгіш шөгінді парафиннен тазалау
1.5 Патенттік зерттеулер
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1. Инвестицияның экономикалық тиімділігі және қызметтердің принциптері.
4.2. Капиталды салымдарды есептеу.
4.3 Қаражат бөлу мен негізгі қорды есептеу
4.4 Пайдаландылынған шығындар
4.5 Тонна мұнайды айдағандағы тарифті есеп
4.6 Күрделі қаржының және өтімділік ммерзімінің экономикалық тиімділігі
5 Еңбекті қорғау
5.2 Қоғаныс шаралары
5.2 Қоғаныс шаралары
6 Қоршаған ортаны қорғау
6.1 Биосфера компонентіне жобаланатын кешеннің әсер етуін талдау
6.2 Ұйымдастыру шаралары
6.3 Табиғатты қорғау шаралары және қоршаған ортаны қорғауды инженерлік қорғану
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде біздің Республикамызда және шет аймақтарда көп мөлшерде жоғарғы тұтқырлы мұнайлар ғана емес, сонымен қатар құрамында көп парафинді, басқалармен салыстырғанда жоғарғы температурада қататын мұнайлар өндіріледі. Бұндай мұнайларды айдау (жай тәсілде) тиімсіз, қоршаған ортаның температурасы үшін құбырөткізгіштің гидравликалық кедергісі жоғары. Мұнай аққыштығының жоғарлатылуының әртүрлі тәсілдері құбырөткізгіштегі гидравликалық кедергінінің төмендеуін қамтамасыз етеді:тұтқырлы және төмен тұтқырлы қататын мұнай және мұнайөнімдерін араластырып бірге айдау, су қосып айдау, қататын мұнай және мұнайөнімдерін термиялық өндеу және кейінірек айдау, мұнай және мұнайөнімдерін қыздырып айдау, мұнайдағы присадка – депресатормен қолдану және басқалар.әр жағдайда айдау тәсілдерін таңдау техника – экономикалық есептермен негізделуі керек.
Қазіргі кезде біздің Республикамызда және шет аймақтарда көп мөлшерде жоғарғы тұтқырлы мұнайлар ғана емес, сонымен қатар құрамында көп парафинді, басқалармен салыстырғанда жоғарғы температурада қататын мұнайлар өндіріледі. Бұндай мұнайларды айдау (жай тәсілде) тиімсіз, қоршаған ортаның температурасы үшін құбырөткізгіштің гидравликалық кедергісі жоғары. Мұнай аққыштығының жоғарлатылуының әртүрлі тәсілдері құбырөткізгіштегі гидравликалық кедергінінің төмендеуін қамтамасыз етеді:тұтқырлы және төмен тұтқырлы қататын мұнай және мұнайөнімдерін араластырып бірге айдау, су қосып айдау, қататын мұнай және мұнайөнімдерін термиялық өндеу және кейінірек айдау, мұнай және мұнайөнімдерін қыздырып айдау, мұнайдағы присадка – депресатормен қолдану және басқалар.әр жағдайда айдау тәсілдерін таңдау техника – экономикалық есептермен негізделуі керек.
КІРІСПЕ
1 Техника – технологиялық бөлім
1.1 Мұнайдың жылу физикалық қасиеті
1.2 Мұнайдың реологиялық қасиеті
1.3 Жоғары тұтқырлы мұнайды айдаудың түрлері
1.4 Магистралды құбырөткізгіш шөгінді парафиннен тазалау
1.5 Патенттік зерттеулер
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1. Инвестицияның экономикалық тиімділігі және қызметтердің
принциптері.
4.2. Капиталды салымдарды есептеу.
4.3 Қаражат бөлу мен негізгі қорды есептеу
4.4 Пайдаландылынған шығындар
4.5 Тонна мұнайды айдағандағы тарифті есеп
4.6 Күрделі қаржының және өтімділік ммерзімінің экономикалық
тиімділігі
5 Еңбекті қорғау
5.2 Қоғаныс шаралары
5.2 Қоғаныс шаралары
6 Қоршаған ортаны қорғау
6.1 Биосфера компонентіне жобаланатын кешеннің әсер етуін талдау
6.2 Ұйымдастыру шаралары
6.3 Табиғатты қорғау шаралары және қоршаған ортаны қорғауды
инженерлік қорғану
Аңдатпа
Магистралды мұнай құбыр арқылы жоғарғы тұтқырлы мұнайды айдау
тақырыбына жазылған дипломдық жоба магистралды құбыры арқылы жоғарғы
тұтқырлы мұнайды тасымалдаудың тиімді тәсілін анықтауға арналған.
Дипломдық жобада ғылыми – техникалық әдебиеттер мен патенттік
жаңалық табулар пайдаланған және төменгі тұтқыр сұйықтың құбырдан жоғарғы
тұтқырлы мұнайды толықтай ығыстыру ұзақтығын анықтау үшін есептеулер
жүргізілген, сондай – ақ мұнай құбырының техника – экономикалық
көрсеткіштері анықталған.
Аннотация
Дипломный проект на тему перекачка высоковязкой нефти по
магистральному нефтепроводу посвящен определению наивыгоднейшего способа
транспортирования высоковязкой нефти по магистральному нефти проводу.
В дипломном проекте использованы научно – техническая литература и
патентные изобретение, произвела расчет на определение продолжительности
полного вытеснения высоковязкой нефти из трубопровода маловязкой жидкостью,
а также определены технико–экономические показатели нефтепровода.
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде біздің Республикамызда және шет аймақтарда көп
мөлшерде жоғарғы тұтқырлы мұнайлар ғана емес, сонымен қатар құрамында көп
парафинді, басқалармен салыстырғанда жоғарғы температурада қататын мұнайлар
өндіріледі. Бұндай мұнайларды айдау (жай тәсілде) тиімсіз, қоршаған ортаның
температурасы үшін құбырөткізгіштің гидравликалық кедергісі жоғары. Мұнай
аққыштығының жоғарлатылуының әртүрлі тәсілдері құбырөткізгіштегі
гидравликалық кедергінінің төмендеуін қамтамасыз етеді:тұтқырлы және төмен
тұтқырлы қататын мұнай және мұнайөнімдерін араластырып бірге айдау, су
қосып айдау, қататын мұнай және мұнайөнімдерін термиялық өндеу және
кейінірек айдау, мұнай және мұнайөнімдерін қыздырып айдау, мұнайдағы
присадка – депресатормен қолдану және басқалар.әр жағдайда айдау тәсілдерін
таңдау техника – экономикалық есептермен негізделуі керек.
1 Техника – технологиялық бөлім
1.1 Мұнайдың жылу физикалық қасиеті
Ортаның жылу физикалық қасиеті сол уақыттағы орта жағдайына
байланысты. Температура және қысын зерттеліп жатқан ортаға әсер ететін
негізгі факторлары болып келеді.
Тұтқырлы мұнайлармен мұнай өнімдерінің тығыздығы жеткілікті кең
диапазонда өзгереді және оның температураға байланысты өзгеруі былай
анықталады.
(1)
(2)
Мұнда ρ20 - 20º С температура кезіндегі тығыздығы;
- мұнайдың көлемді кеңею коэфиценті;
Т – ағымдағы температура.
1-ші формулада мұнайдағы көміртекті құрамының
есебімен температуралық түзету әдісі анықталады. Бұл нақты шығаруға
арналған, өйткені тығыздық ең маңызды рөлді атқарады. Тығыздық
температураға байланыстылығы Д.М.Менделеев формуласымен аталады.
Мұнай қоспасын зерттеу үшін аддитивті ережесі қолданылады, онда
тығыздық формуласымен анықталады.
(3)
Мұнда - 1-ші компонентті тығыздық;
Сi - көлемдік үлес компоненті.
(3*)
Ыстық өткізгкішпен тасымалдау кезінде, тасымалданып жатқан өнім
Тfreez + ∆ Т дан Тck интервалына дейін өзгереді.
Меншікті жылу сыйымдылығының температурадан тәуелділігі Крего
формуласы бойынша анықталады.
(4)
Мұнда ρ - 15º С температура кезіндегі мұнайдың тығыздығы.
Парафиннің кристалдануы өзіне қосымша бөлікте энергияның мөлшерін
тартады, құбырөткізгіштің бойындағы тасымалданатын өнімнің температурасын
жоғарлататын энергияның мөлшерінтартады. Температурадан парафинның
кристалдануынан меншікті жылу сыйымдылықтың тәуелділігі
со (T) =c (T) –πZ(T)
(5)
(6)
Мұнда со (T), с(Т) – мұнайдың сәйкес өзінің жылусыйымдылығы;
Z(Т) –парафинның кристалдану жылдамдығы;
end және bed индексі парафинның кристалдау процессінің басты
және соңғы теипературасын сәйкестендіреді.
Жылу көбейтетін коэфиценті мен температура мынаған байланысты.
(7)
Жұмыстық интервалдағы температураның жылу сыйымдылығы мен жылу
көлемінің өзгерісі.
Зерттеулер қысымының жылу физикалық қасиеті практикалық түрде әсер
етпейтінін дәлелдеді
Қату теипературасы. Мұнай парафиндерінің құрамына бір-бірінен
молекулалық салмағымен ерекшклінетін және 105º С теиператураға дейін еритін
әртүрлі түрлер кіреді. Мұнайдағы парафиннің мазмұны әр кен орнында әртүрлі
болады. Мысалы, өзен кен орнындағы мұнайда 30 % парафинді құрайды;
парафині аз мұнай нөлге жақындайды.
Сұйық көмірсутекте парафиндердің еруі мұнайдың температурасымен
анықталады. Суыту кезінде парафиндердің кристалдануы көрінеді және
температураның төмендеуі кезінде оның жылдамжығы жоғарлайды.
Парафиннің кристалдарының ішінде сұйық фазасы орналастырылған
көлемдік структуралық клеткалар құрайды.
Қату температурасы физикалық тұрақты болып саналмайды, ол мұнайдың
құрамымен оның тасымалдау кезіндегі дайындау шартына байланысты.
1.2 Мұнайдың реологиялық қасиеті
Жоғары тұтқырлы мұнайдың реологиялық қасиеті оның құрамына
байланысты.
Жалпылай алғанда үш фазалы.
Мұнай күрделі көп компонентті аймақты болып келеді. Қабаттан
шығарылған мұнай дегазацияға ұшырайды. Бұл негізінде газ сияқты зат
(көмірсутекті газ, азот, көмірқышқыл газ) бөлінеді.
Парафинді, нафтенді және көмірсутекті ароматты, смолалар және
асфальгендер – мұнайдың негізгі құрамы болып табылады. Кен орнына
байланысты компоненттің өзара қатынасы өзгереді, сәйкесінше осыған
байланысты мұнайдың жылу физикалық және реологиялық сипаттама өзгереді.
Ньютон сұйығының тұтқырлығы мынаған байланысты анықталады.
(8)
Мұнда τ - үйкелу күшінің кернеуі;
F – қозғалыс кезіндегі сұйық қабатының арасындағы күш;
ω - қабаттар алаңы;
υ - қабаттар қозғалысының жылдамдығы;
ή пропорционалды коэфициентті ішкі үйкеліс немесе ньютон
бойынша сұйық тұтқырлығын анықтайды.
n – қозғалысқа қиылыстыратын бағыт.
Егер ή коэфициентті температураға байланысты болса, онда ή
динамикалық тұтқырлық деп аталады; динамикалық тұтқырлықпен тығыздық арасын
кинетикалық тұтқырлық анықтайды.
Жоғары тұтқырлы мұнай және мұнай өнімінің температурадан тәелділігін
баяндау үшін көп жағдайда келесі формулалар колданылады.
Вальтер lg (lg (+0.18*10-
4))= а+b lg(T+273),
Фогель-Фульчера –Таммана ехр
Фролова ехр
Панченкова-андраде 3 exp
Фролова - Рейнольдса exp,
(9)
Бачинского – Мак - Леода 5
Рамайя exp
Мұнда α1-α6, b1-b6 – эксперименталдық берілгендер арқылы анықталатын
коэфициенттер.
Практикалық есептер үшін тұтқырлықтың температурадан
тәуелділігін таңдау ең біріншіден экспериментальдық және есептік жолдармен
салыстырғандағы нәтижесі және α, b коэфиценттік мүмкіндігін анықтауға
қызмет етеді
Өзен мұнайының тұтқырлығын тура мөлшерде формула түрінде
жазғанда
0 exp (-0T), 0=0.281*10-3, 0= -0,049
(9*)
Мұндай және мұнай өнімінің тұтқырлығы аддитивті қасиетін қолдана
алмайды, өйткені тұтқырлықтың қоспасын оның орташа арифметикалық
тұтқырлығымен есептеу керек.
Кадмера формуласында алуға ең басты жақсы нәтиже мүмкіндік береді.
= 12
(10)
Мұнда ν1, ν2 –компоненттің тұтқарлықтары
Нақтыланған түрде тұтқарлық
(10*)
Мұнда α, b, ( α + b=100) –компонентті коспаларының проценттік мөлшері;
А, В – оВУ –дағы сәйкес тұтқарлықтардың болуы, АВ;
–эмпирикалық коэфициент.
Жұмыста белгілі бір тұтқарлы компонент бойынша бинарлы қоспалардың
кинематикалық тұтқарларын анықтайтын сұрақтар қарастырылады.
Қозғалту кернеуі заңға бағынбайтын сұйықтарды ньютондық дейді, және
де олардың жалпы тәртіптері Бакли-Гершельге тәуелді болуы мүмкін.
τ = τ0 + k
(10**)
Мұнда, k – тұтқырлықты сипаттайтын коэфициент;
n – Ньютондық (n 1) сұйықтықтың тәртібінің өшірілу көрсет-
кіші;
r – құбыр радиусы.
τ τ0 болған жағдайда сұйық қатты күйде жүреді, ал τ τ0
болғанда ағымдар Ньютон заңына бағынады.
Зерттеулер кезінде жоғары тұтқырлы мұнайларға жоғары температура
болғанда τ0 =0, ал қисық ағымды былай қабылдайды.
τ = k
(10***)
Мұнда n =0,95 және k = η
Бұдан қортындылай келе ньютондық құрылым әлсіз көрсетіледі және
сұйықтықты Ньютондық деп санайды.
τ0 = 0 және 0 n 1 болған жағдайда псевдопластикалық деп қараймыз
. Мысалға, қазіргі жағдайда жоғары мөлшерде механикалық қоспасы бар төмен
тұтқырлы мұнайлар жатады.
Егер τ0 0 және n =1 болса, онда ағым мына шартта τ τ0 ; ал
τ τ τ0 интервалында структура жаппай бұзылу жүреді, одан кейін сұйық
қарапайым ньютон сияқты жүреді.
Бұндай сұйықтық жүрісін Шведова –Бингама теңдеуімен жазылады.
τ = τ0 + μ
( 11)
ал сұйықтар жоғары пластиналы немесе бингамовтықтар деп аталады.
Жоғары теипературада қататын мұнай және мұнай өнімдері осы сортты
ньютондықтың сұйықтықтарға жатады.
τ = 0 және 1 n ∞ болған жағдайда сұйықтар дилатантты деп
аталады, оларға кернеу қозғалысының градиенттен тәуелділігі сипаттама-сының
жылдамдығы. Мысалы ретінде дилатантты сұйықтықтарды үлкен концентрациялы
қатты бөліктер немесе крахмальды клейстерлерді суспенцияға аударуға болады.
Анықталған ньютондықтық сұйықтықтың тұтқырлығына аламыз
(11*)
Жоғары пластиналы мұнайлар;
μ eff = μ0 +μ ,
(11**)
μ0=
(11***)
μeff =
Мұнда μ eff - эффектілі тұтқырлық;
μ0 - структура құрайтын эфектілі тұтқарлықтар, ол
дегеніміз берілген мұнайдың қатты парафині жоқ болған жағдайда алады.
Ондай болса , тұтқырлық пен кернеулердің қозғалысына жалпы алғанда
температурамен жылдамдықө қозғалысы әсер береді.
Тұтқырлықтың қысымға елеулі әсер етуін 300 атм. –нан басталатынын,
зерттеулер көрсетті.
1.3 Жоғары тұтқырлы мұнайды айдаудың түрлері
1.3.1 Көмірсутекті араластырғыштармен парафинді мұнайды айдау
Біздің Республикамызда жоғары температурада қататын көміртекті
араластырғыш қоспасы бар парафинді мұнайды айдау қолданылады.
Көмірсутекпен араластырылған парафинді мұнайдың мөлшерлі кейбір
жағдайда оның реологиялық қасиетін көп мөлшерде жақсаруына көмектеседі.
Араластырғыш ретінде төменгі тұтқырлы мұнайды қолданған орынды.
Егер кәсіпшілікте парафинисті және төменгі тұтқырлы мұнай табылса, онда
оларды құбыр өткізгіштің басты аймағында қосып тасымалдаған жөн.
Жоғарғы парафинді мұнай мен төменгі тұтқырлы қосқанда айдау
арзандап қанақоймай, сонымен қатар өндірілген мұнайды қолданғанға тиімді.
Әртүрлі мұнайдықосқанда әртүрлі жағдайда алдын-ала анықталған мұнай
қоспасының құрамын алуға болады, бұл мұнай құбыр өткізгіштің жұмысын
тұрақтандыруға және мұнай өңдеу зауыт орнатуға көмектеседі. Және де кейбір
кезде мұнайларды араластыру олардың сапасын жақсартады. Осылайша жоғары
парафинді, не аз күкіртті мұнайдың аз парафинді не жоғары күкіртті мұнаймен
араласуы орташа мөлшердегі парафин мен күкірт арқылы мұнай қоспасын алуға
мүмкіндік береді. Мысалы бұған жоғары парафинді Мангышлак мұнайы жатады.
Мұнда мұнай қыздырылған күйде Куйбышев қаласында айдалады. Онда жартысы
өңделерінде, ал жартысы Поволжьядағы аз тұтқырлы күкірт ымен араласады және
Дружба құбырөткізгіш жүйесіне жеткізіледі.
Көмірсутекті араластырғыштың механизмдік қозғалысын келесі түрде
түсіндіруге болады. Біріншіден, араластырғышты парафинді мұнайға қосқанда
қоспадағы парафин концентрациясы азаяды. Екіншіден асфальт-смола заты
құралған аз тұтқырлы дың араластырғышы ретінде қолданылады. Соңғысы
депресаторлар мұнайда парфинді клаткалы құрылымдар құруға кедергі жасайды
және онымен қоймай қоспаның тиімді тұтқырлығы мен температуралық қатуын
төмендетеді. Осыған қарап парафиннің ерігіштігі көп жағдайда
араластырғыштық құрамына байланысты екенін көреміз. Және де қоспаның
температурасы төмен болған сайын, араластырғышты қосқан кезде парафинді
мұнайлардың реологиялық құрамы жақсара түседі.
Мұнай қоспасының реологиялық құрамына мұнайларды араластыру тәсілі
де әсер береді. Төмендегі қоспа алу үшін мұнайдың араласуы тұтқырлы
компоненті қату температурасынан 30С-50С жоғары болатын кезде болады.
Қолайсыз жағдай кезінде араластырғышты тиімді қосуы көп мөлшерде төмендейді
және де мұнайда қабаттану жүруі мүмкін.
1.3.3. Жоғарғы парафинді және жоғарғы тұтқырлы мұнай және мұнай
өнімін сутранспортымен тасымалдау
Тұтқырлы және жоғарғы қататын мұнайларды айдауда жақсарту маңызы
ағынды мұнайларға суды қосу арқылы.
Сумен мұнай ағындарын бірге айдау кезінде әртүрлі құрылым береді.
Мысалы коаксиалды, эмульсионды, бөлікті және т.б.
(Коаксиалды құрылым) ішкі құбыр кеңітігінде су мұнайдың маңайында
центрлес сақина жасаса, одан коаксиалды құрылым пайда болады. Тек мұнай
суда жүзуіп жүрмеу үшін және де құбырдың жоғарғы қабырғаларында жабыспас
үшін соңында кесік жасайды, өйткені ол ағынға айналмалы қозғалыс береді.
Онымен қоймай су ауыр сұйық ретінде құбырдың қабырғасына лақтырылады.
Ұзындығы 40км және де диаметрі 200мм тәжірбиелі
құбырөткізгіштеөткізу қабілеттілігі 12 есе өскен.
Сутранспортымен тасымалдау кезінде бір жоғарғы тұтқырлы мұнайды
айдау салыстырғанда аз энергияның шығынымен сұйықтың шығыны өседі. Сумен
мұнай соңғы орында ғана бөлінбейді. Ең белгілі түрлері тұндырғыш, қыздыру
түрі және т.б.
Суда мұнай эмульсиясын құрау кезінде көп мөлшерде тұтқырлық
жүйесінің төмендеуін көрсетеді. Мұндай жүйе су пленкасымен қапталған мұнай
бөлігінен және жоғары бетінде тәжірибе жүзінде жүрмейтін мұнаймен түйісуден
тұрады. Бұның қорытындысынан құбырдың барлық ішкі кеңістігенде мұнай
сырғанайтын сулы сақина т.б.
Су мұнай эмульсиясының құбырөткізгішпен тасымалдау кейбір айдау
жылдамдығынан, температурасынан және мұнай және су концентрацияларынан
мұнайда су эмульсиясы құралады. Тұтқырлығынан үлкен болуы мүмкін.
НВ түрлі эмульсияның тұтқырлығын жоғарылату және шартын құрауды
жақсарту үшін су мұнай қоспасына әртүрлі беттік әрекеттік заттар қосады.
Суда ерітілген беттік әрекеттік заттар (БӘЗ) құбыр өткізгіштің
қабырғасын гидрофилизирлайды, көп мөлшерде қабырғаға мұнайдың жабысқақтық
күшін азайтады және құрау үшін НВ түрлі жүйелер жасайды. Мұның барлығы
айдау кезіндегі гидравликалық кедергілердің берден төмендеуінне әкеп
соғады.
Мұнай мен БӘЗ-тың су ерітіндісін бірге айдау технологиясы инверсия
фаз болдырмау үшін НВ түрлі мықты жүйелі құбыр өткізгішті салуға
жіберіледі, ендеше өту жүйесі түзуде керісінше (ВН).
НВ түрлі беріктік жүйесі недәуір мөлшерде БӘЗ-тің концентрациясы
мен түріне, араластырудың жеделдету температурасы және фазалардың
қатынастарына әсер етеді.
БӘЗ-дің су мұнай эмульсиясы жасау үшін қолданылатын келесі
талаптарға жауап беру керек: жақсы эмульгировать (мұнайдың ішіндегі су
түйіршіктерінің бетіне қабық жасау) улы емес болу, құбыр өткізгішке және
резервуарға каррозия болдырмау.
БӘЗ-дің біреу саналған жоғары талаптарға жауапты, ол НП-1 сульфанол
деп саналады.
Қоспадағы су концентрациясы жоғарылауы эмульсияның орнықтылығын
жақсартады, бірақ берілген түрдегі су транспортының экономикалық
көрсеткішін төмендетеді. Тәжірибелік зерттеулердің қорытындысынан жалпы
тасымалданатын қоспаның көлемінде 30% минималды мөлшерде су болуы қажет.
1.3.4. Мұнай және мұнай өнімдерін қыздырып айдау
Жоғарғы және жоғары температурасында қататын мұнай және мұнай
өнімдерін қыздырып айдау. Бұл өнімдерді құбырөткізгішпен тасымалдауды ең
кең таралған тәсілі болып табылады.қыздырылып айдалатын мұнай
құбырөткізгішін ыстық деп атайды.
Мұнайды станцияларда немесе бүкіл құбыр өткізгіш трасса бойында
қыздыруға болады.
Біріншіден ең кең таралған ыстық құбырөткізгіш вариантынан 3 түрлі
станция құбырөткізгіш орнатылады. Жылытқыш сорапты, мұнда қыздыруы ғана
емес, өнімді айдау операциясы орындалады, жылытқыш (жо), мұнда тек қана
қыздыру орындалады, сорапта тек қана өнімді айдау жүреді.
Өнімді қыздыру резервуарлардағы (БАС-ға) ирек түтікті жабдықтармен
немесе секционды булы қыздырғыштармен, сол сияқты булы немесе отты (пеште)
қыздырғыштермен (барлық станцияларда) өндіріледі.
Екінші варианта мұнай құбыр өткізгішінің қасына жылу тасығыш (ыстық
су немесе бу) ысытқыш құбырөткізгіш спутник төселеді. Қыздырғыштың бұл
вариантын электр энергиясы көмегімен орындауға болады.
Ыстық құбырөткізгіштердегі жылу жоғалтуды қысқарту құбырға жылу
изоляцияланған жамылғыны қондырумен табысқа жетеді.
1.4 Магистралды құбырөткізгіш шөгінді парафиннен тазалау
Көп мұнайлар, әсіресе шығыс аймақтағы мұнайлар парафинді болып
келеді. Парафиннің құрамында: Поволжияның мұнайлары екі рет 11%,
Түркменияның мұнайлары 16%-ке дейін, өзексуат мұнайлары -24% және
Мангышлак мұнайлар (Қазақстан) - 29%.
Қабатталған жағдайда парафин мұнайларда ериді. Жоғарғы бетке
көтерген кезде және магистралды құбырөткізгішпен айдаған кезде мұнайдағы су
температурасы төмендейді. Магистралды құбырөткізгіштің қабырғасын орныға
отырып, белгілі жағдайда парафин құлаған кезде ерітінді қаныға түседі.
Парафиннің шөгіндісі құбырдың көлденең қимасын төмендетеді және де оның
өткізу қабілетін төмендетеді. Шөгінділерді зерттеулерінен олардың құрамында
баяу балқитын парафиндер және церезина (50%-қа дейін), асфальт-смолалы зат
(20%-ке дейін) механикалық қоспалар және майлар бар екенін көрсетеді.
Шөгінділер магистралды құбырөткізгішінің бойында біркелкі емес орналасқан
парафиннің басқа құлау температурасынан температурасына жоғары болғанда
магистралды құбырөткізгіш бастапқы учаскесінде. Оның шөгіндісі шамалы. Ары
қарай температура төмен болса, парафин қарқынды көріне бастайды және
шөгіндісі елеуленеді. Одан кейін магистралды құбырөткізгішінің ұзындығыны
бойындағы парафин шөгіндісінің қалыңдысы төмендейді, өйткені мұнай топырақ
температурасына тең тұрақты температурада қозғалып жүреді, ал температура
кезінде құлайтын негізгі парафиннің салмағы алдыңғы бөлімге шөгінделіп
алды.
Бірақта ескере кететін жағдай, ауа-райына бұзылған кезде магистралды
құбырөткізгішінің қоршаған топырақ температурасына әсері және де мұнайдың
құрамына магистралды құбырөткізгіштегі парафиннің шөгіндісіне жазылған
суретін таратуға маңызды түзету (толықтыру, өңдеу) ендіру мүмкін.
Магистралды құбырөткізгіштің – парафинденуін үйрену құбырының ішкі
кеңістігінде парафин шөгінділерін құрау үшін керекті исартты айқындауына
рұқсат береді:
- мұнайды көптеген мөлшерде парафиннің бар болуы температурасының
белгілі мөлшерде төмендеуі кезінде, парафиннің құрамы қанығу
концентрациясына жеткенде тұнбаға түсуден басталады;
- саластырмалы онша жоғары емес тұтқырлық мұнай ағынында парафин
кристалдарын еркін қозғалтуға рұқсат беретін
- магистралды құбырөткізгішінде деңгейге дейін температураның
төмендеуі кезінде ерітіндінің төмендеуінен парафин түседі. Магистралды
құбырөткізгіштегі өткізу қабілетіне көмектесу үшін жақын жобалау орынынан
парафинннің шөгіндісінен тазалау қажет.
Қазіргі кезде магистралды құбырөткізгіш ішкі бетін тазалаудың ең
қолайлы түрі скребоктың көмегімен механикалық тазалау болып келеді.
Көптеген металл скребоктараның конструкциясы ойлап табылған. Бөліктерін
дискілер, пышақтар және сымды щетка құрайды. Құбыр қабырғаларындағы
шөгінділерін тиімді тазалау жағынан беріктілігіне және өтімділігіне
байланысты скребоктардың әртүрлі конструкциясы әртүрлі. Магистралды
құбырөткізгіш үшін соңғы сапасы өте керекті, өйткені төмеме сақина, грата
және ілмек арматураның тарылу түрі сияқты ішкі қуыста шамалы кедергісі бар.
Магистралды құбырөткізгішын тұрақты тазалау кезінде металл
скребоктар 100км-ді шамадан тыс тозбай өтеді.
Ең жақсы өтімділік шарлы резина бөлетіндер. өйткені оларды
магистралды құбырөткізгіштің парафин шөгіндісін тазалауға қолдануға болады.
Магистралды құбырөткізгіште скребоктардың (8 шарлы бөлгіштер) әлсін-әлсін
өткізу тиімділігін келесі үсініктерден анықталады.
Магистралды құбырөткізгішінің парафинденуі өткізу қабілетінің және
сәйкес шығындарының төменденуін тудырады, және де скребоктарды өткізуі
арасының арақашықтықтары үлкен болған сайын шығындар көп болады. Келесі
жақтан скребоктарды өткізу арақашықтығы аз болса, немесе сол-сияқты
скребоктардан өткізілу саны көп болса, скребоктардың шығыны көп болады.
Магистралды құбырөткізгішін парафиндерге шығынның саны және скребоктарды
өткізгендегі келтірілген шығын азғантай болғанда, скребокты өткізудің
мезгілдік тиімділігі вариантқа сәйкес болады.
Құбырөткізгішті пайдаланған кезде тасымалданатын парафинді
мұнайларға парафин шөгінділері құрылуын болдырмаудың профилактикалық
шаралар қолданылуы керек. Ендігілерге жататындар:
-толтырылған резервуарлардан парафинді құбырөткізгішпен айдап
шығару, ГОСТ1510-84 бойынша металл резервуарлары оқтын-оқты тазалауға
ұшырауы керек
- белгіленген әрбір температураның түрлері және салқындатылуы үшін
қыздырылған мұнайлармен қорытындыланған жылумен өңделген жоғары парафинді
мұнайлар. Сондай-ақ үлкен күшті әсер үшін жылу өңделген мұнайға аз тұтқырлы
мұнайды араластыруды ұсынады.
- механикалық араластыру және салқындатылған мұнайларды айдау, олар
мақсатқа сәйкесірек, парафиндердің кристалдары адсорборланған смолалармен
бірге бір-бірімен цементтелуі жоғалтады. Және құбырөткізгіштің қабырғасына
жабысуы олардың мақсатына сәйкес, сондықтан мұнайлардың ағынымен алынып
кетеді. Мұнай ағынының ішінде белгіленген бөлікте өлшенген жағдайда болса,
онда критикалық айдану жылдамдығын үзбеу керек.
- парафинді мұнаймен төмен парафиндіні араластыру; бұл өзексуат
парафинді мұнайларына малгобек мұнайын араластырып айдағанда практикадан
өткізілген немесе мұндай мұнайды газолинмен араластырылады. Мұндайда
ескеретін жағдай мұнайды айдағанда тұтқырлықты төмендету үшін қосылатын
қосымшалар, жалпы құбырөткізгіш арқылы тасымалданатын мұнай шикізаты бөлігі
аз болдырмау керек. Және де еске сақтайтын кейбір жағдай қосылатын
араластырғыштар парафиннің көбінесе қарқынды түсуіне мүмкіндік туғызады;
- арнайы присадкаларды жоғарғы парафинді мұнайларға қосады. Ол
мұнайды төмендетеді, ол дегеніміз құбырөткізгішінің қабырғаларындағы
тұтқырлықпен парафиннің шөгуін төмендетеді.
1.5 Патенттік зерттеулер
Жоғары парафинистік және жоғары тұтқырлы мұнайларды айдауға дайындау
қондырғылары
Ойлап шығарылған мәні: ішінде төменгі жиілікті индуктордың ток
өткізгіш элементтері орналасқан, ұзына бойлы, көлденең және қуа соққан
құбырлы қаңқа түрінде орындалған, жылытқыш. Бөренелерге жалюзилер
бекітілген. Виброқоздырғыштар жүрек тәрізі рама түрінде бүгілген төменгі
жиілікті электр магнитпен орындалған және ұзына бойлы бөренелерге қатысты
саңылаулы көлденең ішінде орнатылған. Рама екі жағынан серіппемен
бекітілген. Виброэлементтер жалюзи түрінде орындалған және әрбір рамаға
қатты бекітілген. Қаңқаның алдыңғы, ортаңғы және артқы бөліктері рым-
болттармен жабдықталған. Ортаңғы бөлігі қойма ішінде жылжып тұруы үшін
блокпен қосымша жабдықталған. Блок пен рым-болттар әртүрлі деңгейде
бекітілген.
Ойлап шығарылған затымыз қоршаған ортаны қорғауға жатады және ашық
типті (жер амбарлар) мұнай қоймаларын және жоғары парафинистік және жоғары
тұтқырлы мұнайларды қотаруға дайындау үшін пайдаланылуы мүмкін.
Бу вибраторының тетігінде қатты бекітілген, жылан түтікті конус
тәрізді бу жылытқышынан тұратын тұтқыр мұнай өнімдерін жылытуға арналған
қондырғылар белгілі (1). Қондырғыны жабық ыдыстарда, қолдану кезінде
тиімді.
Бірақ, мұнайдың көп бөлігі вибраөңдеусіз және қыздырусыз орамдар
арасында қалып қою салдарынан тұрап қалған, жоғары парафинистік және жоғары
тұтқырлы мұнайларды дайындауға бұл қондырғы тиімсіз.
Виброқоздырғыштан тұратын, оған елеуіш түріндегі
виброэлементпен жабдықталған жылан тәрізді түтік мықты бекітілген. Жоғары
парафинистік мұнайды қотару үшін дайындауға арналған қондырғы ойластырып
отырғанымызға жақындау.
Қондырғы орамдар арасындағы аралықта жоғары жылдамдықты
қозғалыстытудырады. Бірақ, сеткадан және перфорированды қағаздан жасалған
елеуіш жылу алмасу қасиеті жоқ.
Сонымен қатар, берілген ұяшық өлшеміндігі қатты бекітілген елеуіш,
сақтау шарттары мен уақытына тәуелді, қотарып отырған мұнайлардың
реологиялық сипаттамаларының өзгеруі кезінде мұнайды қотаруға дайындау
процессін тездетуге мүмкіндік бермейді.
Үлкен аумақтағы амбарларда мұнайларды дайындау үшін құрылғы тиімсіз,
өйткені қондырғы тура кедергілері қондырғыны амбарда жылу май ауыстыру
процесімен және ұқұрылғының биіктігімен бірдей, беткі қабатты сілкіндіріп
өңдеуді қатыстырып қозғалтумен айдау процесі жеделдетілуі мүмкін.
Ойлап шығарылуымыздың мақсаты қондырғының тиімділігін жоғарылату
және оның қолданылу аймағын кеңейту.
Біздің мақсатқа жетуіміз, қыздырғыш қайық қаңқасына ұқсас болып
орындалған. Барлық балкалары, ішінде тменгі жиілікті индуктордың ток
өткізгіш элементтері салынған трубадан жасалған. Және де каркстың қуа
соққан балкасына және көлденең бүйіріне жалюзи мықты бекітілген. Көлденең
балкалар жүрек тәрізді рама түрінде майыстырылған, төменгі жиілікті
электромагнитті виброқоздырғыштармен қосымша жабдықталған және көлденең
балкаларға қатысты саңылаумен орнатылған және де рамалар екі жағынан да
серіппемен бекітілген. Әр рамаға жалюзи түрінде виброэлементтер қатты
бекітілген.
Каркастың алдыңғы, ортаңғы, артқы бөліктері рым-болттармен
жабдықталған, ал ортаңғы бөлігі блокпен қосымша жабдықталған және де блок
пен рым-болттар әртүрлі деңгейге бекітілген.
4-суретте қондырғы көретілген, 3-суретте жоғарғы жақтан көрініс, 2-
суретте А-А кесіндісі, 4-суретте Б-Б кесіндісі.
Қондырғы екі (төрт) ұзына бойлы борттық (1) және қуа соққан (2)
балкалардан және бірнеше көлденең (3, 4 және 5) балкалардан тұрады.
Каркастың алдыңғы, ортаңғы және артқы бөліктерінде рым-болттар мықты
бекітілген. Алдыңғы және артқы рамалар амбар арасында қондырғыны тасымалдау
үшін қолданады., негізінен лебедкаларды қолдану тиімдірек, ал ортаңғысы
сәйкес келетін кабельдерді жалғау және фиксациялау үшін. Жүрек тәрізді
рамалардың көлденең балкалары (3, 4 және 5 ) салыстырмалы ұзына бойлы
балкаларға (1 және 2 ) салыстырмалы саңылаумен орнатылған және екі
жағынанда серіппе (7) мен тірек (8) көмегімен серіппелендірілген. Каркастың
барлық балкаларының ішіне төменгі жиілікті индукторлардың (9) ток өткізгіш
элементтер орналастырылған. Ал көлденең балкаларының ішіне төменгі жиілікті
электр магниттік виброқоздырғыштар орнатылған (10).
Ұзына бойлы балкаларға жалюзи (11), ал көлденең балкаларға жалюзи
(12) мықтылап бекітілген және де қозғалмайтын бағытталушыға (13) жалюзи
(11) бекітіледі. Қондырғының ортаңғы бөлігі (14) арқалықпен жабдықталған,
тағыда мұнай қоймасының үстіне оны іліп қою үшін жұмыс істемейді. Және де
амбарларға тасымалдау кезінде мұнайды белгілі бір бату температурасында
ұстап тұру үшін.
Ток жүргізетін 9 индукторының электр энергиясы металданған
оплеткаланған саңлаусыз дюральды шлангамен жатқызылған 15 кабельмен
жүргізіледі. 14-ші арқалық 15 дұрыс істемейтін кабельдер үшінложемент болып
істейтін, қондырғының орталық бөлігінің үстіндегі 6 рым-бұрандамасында 16
тірек болып қондырылады.
Жоғарғы тұтқырлы және жоғары парафинді мұнайларды дайындап айдау
үшін қондырғы келесі жағдайда жұмыс істейді.
Қондырғы трасса бойындағы қатқан мұнайдың үстінен 14 блок арқылы
лақтырылатын және қондырғының алдыңғы және азық бөлігінің тұрқасында 6 рым-
болттармен жабысқан, тростармен ілінеді. Каркаста қондырылатын төменгі
жиіліктегі индукциялық қыздырғыштың барлық 1-5 аралықта қосылады. Бір
уақытты төменгі 3, 4 және 5 арқалық орындарында қондырылған электр магнитті
виброқондырғыштар 10 қосылады.
Судың жағасында қондырылған мұнайқоймаларының шығыры (трос байланып
тұрған) және тростардың көмегімен қондырғы қыздырумен қоса, өзімен бірдей
биіктіктегі тереңдікке батырылады. Арқалық біртұтастай батырылғаннан кейін,
қондырғы 6 рым-бұрандаларға бекітілген тростардың (шығырлардың) көмегімен,
14 арқалығымен сырғанау арқылы амбарлардың біресе бір жағына немесе келесі
жағына қозғалуды бастайды. Арқалық бой жапқышы 10-90% бұрыш бойындағы
шартқа тәуелді қондырылады. Онымен қоса шеткі аралықтың 11 жапқышы,
қандайда болсын бұрышта және қандайда бослын тесіктің ұзындығынан
жапқыштың қабырғасынан құралатын қарсы кедергілермен үлкейтілмейді.
Қыздырылған 1 арқалық және 2 негізгі қаңқа және жарым жартылай 11
жапқыш және дә 11 жапқыш тесігінің көлеміне сәйкестендірілетін қабатта
кесілетін, мұнай 3, 4 және 5 көлденең арқалығындағы 12 сілкіндіруші
жапқыштар түседі. Олай болса, сілкіндіріп қоздыру процесін жеделдету үшін
12 жапқыш тесігінің көлемі 11 жапқыш тесігінің көлемінен үлкен болуы керек.
12 жапқышының сілкіну параметрі электр магнитті виброқоғалтқыштар 10 және 8
тіректері және 3, 4 және 5 арқалықтарының арасындағы серіппелі 7 серіппенің
анықталған жұмыс тәртібінің көмегімен реттеледі және икемделеді. Ұзын терең
орды салудан кейін су жағасынан мұнай сақтау орынының екі жағының жағасына
дейін жағадағы шығырларды ұзын терең ордың бойында араластырады және
қондырғыны келесі жағына аудара отырып келесі ұзын терең орды дайындауды
бастайды. Амбардың беткі бетін қондырғыларды тасымалдау процесі жеңіл
авоматтандырылады..
Мықты қондырғыны келесі жағдайларда орындаумен сынайды. Ысытқыш
тұрқысының негізгі қаңқасын қайық түрінде 15 мм құбыр диаметрі ретінде
орындалады. Қондырғының керекті көлемі 0,078 м3, негізгі қаңқасының өлшемі
1х0,45х,35 м.
Төмен жиіліктегі индукциялық қыздыруды құру үшін тасымалды түйіспелі
трансформаторларды қолданылады. Негізгі қаңқаның көлденең аралығының
төменгі бөлігінде, вибратор параметрін құрайтын: жиілігі 55 Гц, амплитудасы
0,2 мм электр магнитті виброқондырғылар орнатты. Жапқыш тесігінің ені:
арқылық бойында 6-12 мм, көлденеңінен 4-8 мм-ден көп. Сынауды жердің
астындағы мұнай қоймаларында 10х6х1,5м өлшеммен жүргізді.
Амбарды екі түрлі мұнайдың түрімен тең етіп толтырады. Қаражанбас
(тұтқырлығы µ=0,92 Па, қату температурасы 3 0С) және Мангышлақ (µ=1,61 Па,
қату температурасы 29 0С).
Амбар арасында қондырғыларды тасымалдау шығырдың көмегімен
жүргізіледі. Негізгі қаңқаның беткі температурасы 150 0С. Амбардың ішіндегі
мұнайдың температурасы 10 0С. Қатып қалған мұнайда қондырғының бату
жылдамдығы 1-2 смс. Айдау ішінде қондырғының өнімділігімен тең, 2,4 – 3,2
м3сағ аралығында тербеледі.
Қондырғы жоғарғы тұтқырлы Қаражанбас мұнайын дайындағанда да және
жоғарғы парафинді, жоғарғы қататын Маңғышылақ мұнай дайындаған кездеде
жоғарғы тиімділікті көрсетті. Қондырғыларды салыстыру үшін, сол көлемдегі
және сол температура сипаттамасы және сол мұнайда сілкіндіріп сынауды және
сол шартта ата түрінде сәйкестендіріп, берілген қондырғылардай жасалды. Ата
түрлі қондырғы тиімсіз, өйткені ойластырылып жасалғанмен салыстырылғанда
көп мөлшерде қарсы кедергілер болды. Және де тасымалдау кезінде сілкіндіру
өшті. Сондықтан бату жылдамдығы 0,2 смс аспады, ал тасымалдау жалдамдығы
0,7 м3сағ.
Олай болса зерттеулер ойлап шығарылған белгілі техникалық
белгілермен салыстырғанда келесі артықшылықтармен көрсеткіштерге ие болады.
- қайық қаңқасы түрлі қыздырғыштар қатынқыраған мұнайда қондырғыны
батыру кезінде және оны мұнай амбарларында тасымалдау кезінде бірден
кедергіні төмендетуге көмектеседі;
- негізгі қаңқада орнатылған жапқыштың жүйесі түйісу бетінің бірден
үлкейтуге, және өз кезегінде жылу май ауыстыру процесін жеделдетуге
көмектеседі;
- негізгі қаңқаның көлденең арқалығының сілкіндіру жапқышы қуыстағы
үлкен мөлшердегі қозғалту жылдамдығын өзгертеді. Және де жапқыш шторының
жарығымен қиылысынан және көлденең арқалықтармен құрылады. Ол мұнайды
дайындап айдау процесін жақсартады.
Негізгі қаңқаны қыздыру үшін төменгі жиілікті индукторды қолдану
иреленген буландырғышпен салыстырғанда бірден қондырғы конструкциясын және
энергия ұстағышты әкелетін сызығының жүйесін кеңейтеді, біртектілі
қыздырғышты қамтамассыздандырады, пайдаланудағы беріктікпен және
қауіпсіздік. Онымен қоса қарсы кедергілерді және жылу май ауыстыру дірілін
төмендету үшін бойлық арқалықта тесіктің енінен мұнайды басу қондырғы
арқылы байланыс арқалығына қарағанда саңылаудың ені үлкен қатынаста болу
керек. (2:1) – (5:4). Өз кезегінде жапқыштың тесік ені әрбір келесі
көлденең арқалығы алдыңғы жапқыш тесігінің енінен аз болуы керек.
Ондай болса, ойлап шығырылғанымыздың келесі артықшылықтары
көрсетілген:
- қондырғы қайда болсын мөлшердегі жер асты мұнай қоймаларынан
жоғарғы парафинді және жоғарғы тұтқырлы қататын мұнайларды айдауға дайындау
үшін қолданылуы мүмкін;
- қарсы кедергілерді төмендетуінен қататын мұнайлар қабаттап
тасымалдау көлігінің қондырғы саны энергия шығындар бірден төмендейді;
- көлденең жапқыштың дірілі мұнайды дайндау процесін бірден
желдетуді қамтамассыз етеді;
- индукциялық қыздырғышты қолдану қыздырғыштағы энергия шығындарды
бірден төмендетеді, қондырғыны қолдануды кеңейтеді және оны қолдануды
қауіпсіздендіреді.
Қондырғының экологиялық тиімділігі әрбір нақты жағдайды есептейді
және айдалған мұнайлардың құнын қосады және амбарды босату уақытының
созылуы қоршаған ортаға зияны тигенінің соммасы.
Жаңалық табу формуласы
Жоғарғы парафинді және жоғарғы тұтқырлы мұнайларды дайындауға айдау
қондырғылар діріл қондырғылар, қыздырғыш және елек түрлі сілку элементтер
қыздырғыш құбырдың ішіндегі қуа соққан және көлденең бойлық арқылақтар,
қайық қаңқасы түрінде орындалады және де ішінде оның төмен жиілікті
индукторға ток жүргізетін элементтер орнатылған. Онымен қоса арқалықтарға
жапқыштар жабыстырылған, ал діріл қондырғылары жүрек тәрізді, рама түрінде
қайырылған төмен жиіліктегі электр магниттермен және көлденең арқалықтың
ішінде саңылаумен бойлық арқалық түрінде қондырылады. Және де рама екі
жағынан серіппелендірілген. Діріл элементтері жапқыш түрінде орындалған
және әрбір рамаға, сорапқа мықты бекітілген. Орталық және негізгі қаңқаның
тамақтанатын бөлігі сақтау орындарында жүретіндей арқалықтармен
жабдықталған, онымен қоса арқалық және рым-бұрандалар әр деңгейде
бекітілген.
Сыйымдылықтан жоғары парафинді және жоғарғы тұтқырлы мұнайды
дайындап айдау қондырғысы
Ойлап шығарудың мәні: қондырғы 2 фланецтің және құю тірегі 9
көмегімен орнатылған. Олар нәзік (3, 4 және 7, 8) сілкіну элементтерімен
жабдықталған. Және де топса 15 және 0-180 0С ашылу бұрыш бар 10, 13, 14
түйіндермен тізбектегі жалғануды қажет етеді.
Ойлап шығарылған мұнай және мұнай химиялық өндірістікке жатады, ал
тура айтқанда сілкіндіріп қыздыруға және жоғарғы парафинді мұнайларды
сыйымдылықтан (цистерна) айдау үшін, темір жол цистерналары қолданылуы
мүмкін.
Жоғарғы парафинді мұнайлар және мұнай өнімдерін дайындап айдау үшін
сілкіндіргіші бар белгілі қондырғылар және де мықтап бекітілген елекпен
жабдықталған иректер қолданылады. Қондырғы жоғарғы қозғалу жылдамдығын
құрайды және сұйықтың құрылымдық кристалданған клеткасын бұзады. Мысалы
жоғары парафинді мұнайлар. Бірақ қондырғы жылумай айырбастау көлеміне
байланысты өзінің көлемінің мөлшерімен көбейтуді қамтамассыздандырады және
діріл процесін қатыстыру кезінде оны араластыру керек. Оны цистернадағы
мұнайды дайындау (сыйымдылығы) және босату уақытының төмендеуі желдету үшін
жарамсыз.
Жабылатын және ашылатын, және бу поршенді жетегінің көмегімен
секцияларда тербелісті тік жағдайда болдыратын, өзін ауыспалы қойылымдық
қыздырғыш секциясы ретінде көріндіретін темір жол цистерналарында тұтқырлы
мұнайды қыздырғышы үшін ең жақын ойлап шығарылғандағы ұксас қондырғы болып
саналады. Қондырғы жылумай айырбастағышты активтендіреді және жоғарғы
тұтқырлы өнімді тездетіп қыздыруға көмектеседі.
Бірақта белгіленген техникалық шығару жоғарғы қозғалыс жылдамдығын
қамтамассыз етпейді. Сондықтан онда сұйықтық құрылымдылығын сілкіп қыздыру
кезінде аз тиімді еткізеді. Мысалы жоғары парафинді мұнайлары. Және де
қыздыру аймағы сыйымдылықтың биіктігімен өлшемдес көлемімен шектелген. Және
де қондырғының техникалық шығарылуы оны цистернаға кіргізеді және алып
шағарады, егер жаз кездерінде ғана бойлық сыйымдылық ішінде мұнай және
мұнай өнімдері сұйық күйінде болғанда.
Барлық ауа-райы жағдайында құрайтын есебін шығару үшін, оның қатқан
енгізуін қамтамасыз ету, және де мұнайды құрылымдау керек, берілген
сыйымдылықтар (цистерна) үішн жылумай ауыстыру процесін қатыстыру процесі
үйлесімді. Бұл сыйымдылықта мұнайдың мөлшері діріл қондырғылы және ирегі
бар белгілі қондырғыда. Ирекке мықтап фланец жабыстырылған. Ол созылмалы
элементте қондырылған. Мысалы сыйымдылықтың алқымында көрінетін серіппе
күшімен. Мысалы цистерналар, онымен қоса ирек тік түйінмен орындалады және
тізбектегі оған жадғанылған. Қозғалмалы түйіннен, онымен тік түйін тірек
плитамен жабдықталған. Фланецтің күшіне майысқақ элементтердің көлемімен
және діріл қондырғыларына мықтап бекітілген, көбінесе пневматикалық. Онда
барлық түйіндер екі құбырдан құралады. Әр қайсысы топсаның көмегімен келесі
түйіннің белгіленген құбырымен байланысқан. Онымен қоса ашылу түйіннің
топса бұрышы 0-180 0С аймақта берілген, құбыр аралық және түйін аралық
кеңістікте құбырға қабырғамен орнатылған және олардың адымына кіргізіліп
пластинамен жабылады, және олардың диаметрлерінің мөлшерімен
артықшыланылуы. Онда құбардың ені, ал қалыңдылығы құбыр қабырғасының
қалыңдылығымен, сол пластиналар иректің екі жақ түйінінде орналасқан, және
де олар бір жағына жабысқан, онымен қоса қозғалмалы түйіннің топсалары
ілекпен байланған.
5-ші суретте қондырғының түрі келтірілген.
Сыйымдылықтың (цистерналар) 1 ішіндегі қондырғы фланец 2 аркылы
кіреді. Нәзік элементтер 4 күшпен 3 серіппеде орнатылған және де ол 6
фиксатормен 5 алқымында белгіленеді. Фланецке көмек ретінде әлсіз
элементтерден 8 күшімен 7серіппесімен тік түйіннің тірек плита 9 ілінеді.
Оның коллекторына неғұрлым пневматикалық дірілдеткіш 12 жалғанады. Тік
түйінге топсаның көмегімен жалғанған жылжымалы түйін жалғанады. Құбырлар
арасында және түйіндер арасындағы кеңістікте қабырғамен құбыр иректері 13
және 14-те жабытырылған 16 пластиналарымен жабылған. Және де пластиналар
екі жақты орналастырылған. Бір жағындағы түйіндерінде олар бір бағытта
орналасқан, екінші жағында пластина перпендикуляр бағытта. Иректің
(құбырлар) жылжымалы түйіннің топсасы 17 ілмегімен жабдықталған.
Қондырғы келесі жағдайда жұмыс істейді:
Ирек 17 тордың көмегі мен және оларға тростарды өткізудің көмегімен
қозғалыстағы түйіндерді 13, 14 тік түйін 10 және 12 дірілдегішке қосу
арқылы сыналады. Одан кейін 4 серіппенің көмегімен қондырғының фланеці 2,
және де фиксатор 6 және күш 4 (күш 4 және серіппе 3 сыйымдылық мұнайды
құйып болу дәрежесінің тәуелділігімен алынады) алқымы 5 орналастырады. Ал
коллектор 11 арқылы қатқан мұнай орналастырылады. Одан кейін қыздырғыш (бу,
ыстық су, жоғары температуралы жылу көтергіщ, мысалы, май) және дірілдегіш
12 қосылады. Дірілдегіштің, ысытқыштың және иректің салмағының әсер
етуінен ең соңынан ысытылған сұйықтық батады. Бір уақытта, топса 15
батуынан кейін мұнайға трос түсіріледі де 17 торды босатады. Бұдан кейін
дірілдің әсерінен және қозғалмалы түйіннің салмағының әсерінен ең соңынан
ысытылған сұйықтық батады. Бір уақытта, топса 15 батуынан кейін мұнайға
трос түсіріледі де 17 торды босатады. Бұдан кейін дірілдің әсерінен және
қозғалмалы түйіннің салмағының әсерінен ең соңынан нөл жағдайдан 13 және 10
түйіндерінің арасындағы бұрыш 180 0С мөлшерге дейін айналады. Одан соң 13
және 14 түйіндер қозғала бастайды. Мұның өзі планетарлық дірілдегіштің 12
тербелісіне әкеледі. Қондырғыны жіберуіне байланысты 8 серіппе 4 бұрандама
бекіткіші арқылы қысуына байланысты және жақсы естуге жақын 2 фланецтің
тербелісін қамтамассыздандырады. Және де серппені қыса отырып 9 фланецтің
тербелуін жақын жақсы естілуін қамтамассыз етеді, және онымен бірге
иректің тік түйінін және бүкіл қондырғыны бірге қамтамассыз етеді. Одан соң
қозғалмалы үйін 13 және 14 діріл қыздырғыш тәртібінде 1 сыйымдылық
ұзындығының бойында жаймаланады және мұнайды немесе мұнай өнімін қыздырады.
Қыздырудың аяқталуы қондырғыны көтереді, қозғалмалы иректер 13 және
14 көтеру кезінде тік қондырылады және иректің көтерілуін кедергі
жасамайды. Иректі көтеру кезінде (жоғары көтеруден кейін, тік түйінмен
бірдей ұзындықта) оны ыңғайлы болуы үшін қырынан қоюы мүмкін. Сілкіндіріп
қыздыру есебінен және оның сілкіндіру тәртібінде дірілдетіп бұзу
құрылымының қорытындысында жылы май айырбастау бірден күшейтіледі, ол өз
кезегінде сыйымдылықтан (цистернадан) мұнайды айдау уақыты бірден
қысқартылады.
Қыздырылған мұнай ретінде +28 0С температурадағы жоғарғы парафинді
Маңғышылақ мұнайы қолданылады. Жылу тасығыш ретінде 85 0 С температурадығы
ыстық суды қолданды. Лабораториялық цистернада мұнайды аналогиялық қыздыру
түп тұлға қондырғысының көмегімен өндіріледі. Салыстырмалы
эксперименттерден көргенімізден ұсынылған ойлап шығарулардың көмегімен
жылумай айырбастаудың процесін бірдей үшейту іске асты, онымен қоймай
қыздырулармен қондырғының бүкіл түбінің сыйымдылығында түйіндерді
лақтырудың есебінен бүкіл сыйымдылықтың көлемін басып алу іске асты.
Ұсынылған ойлап шығару 55 мин болған да қондырғыны қолдану кезінде мұнайды
қыздыруды барлық көлемінің уақыты 18 0С-ден 65 0С. Онда түп нұсқа қондырғы
сол мұнайды дәл сол температурада қыздырғанда 132 мин болды. Жаңа
техниканық көмегімен уақытты босату, түп тұлға қондырғысын қолданған
кезіндегіден қарағанда үш рет аз екенін көрсетеді.
Олай болса, ойлап шығарулар көрсетуімен жаңа техникалық шығарулар
түп тұлғамен салыстырғанда келесі артықшылықтармен иемденеді: серіппе
астындағы фланецті және иректің өзін қолдану есептеу кезінде. Қатқан мұнай
күрделі түрдегі жылан тәріздінің бату уақыты бірден төмендейді; жылан
тәрізді түйіндерді ашылу есебін және қыздырылған сыйымдылықтың бүкіл
бойында олардың орналасуында қыздыру процесіне бүкіл мұнайлар көлемі
қатысуы, бірден жылумай айырбастауды күшейтті; қондырғы сілкіндіру
параметрін құруға мүмкіндігін және сыртқы күштің әсерін күшейтуге жақынды
қамтамасыз етеді. Бұның өзі жылу ауыстыру процесін бірден күшейтуге
мүмкіндік береді.
Жоғарғы тұтқырлы және жоғары парафинді мұнайларды және мұнай
німдерін дайындап айдаудың барлық көлемдегі сыйымдылығы мен пішінінің
үйлесімі үшін өткізілген. Ойлап шығарулар қондырғының жоғарғы тиімділігін
көрсетті.
Олай болса, ойлап шығарулар нәтижесінен жаңа техникалық есебі тұп
тұлғамен салыстырғанда келесі артықшылықтарға иемденеді: сілкіндірудің
әсерінен өзінен ашылуды қолдану есебі сыртқы күштің әсерін күшейту маңының
тәртібінде. Әр өлшемдегі сыйымдылықтағы мұнай есебімен қолданылатын, биік
сыйымдылықта мұнайларды бір уақытта қыздыру кезінде қатқан мұнайда жылан
тәріздінің бату уақыты бірден төмендейді.
Белгіленген есептің артықшылығы: қандайда болсын қоршаған ортаның
жағдайына темір жол цистерналарындағы келесі мұнайларда құю және қыздыру
үшін қондырғы қолданылуы мүмкін; қандай да болсын стандартсыз сыйымдылықта
мұнайды дайындау және де мұнай резервуарларында әртүрлі пішін кескінмен,
өлшеммен және көлемімен мұнайды дайындау үшін қондырғы қолданылуы мүмкін.
Жаңалық табу формуласы
Дірілдету қондырғысын және жылан тәріздіні құрайтын сыйымдылықтан
жоғарғы парафинді және жоғарғы тұтқырлы мұнайды және мұнай өнімдерін
дайындап айдау қондырғысы. Серпімді элементтер орналасқан жылан тәрізді
жабдықталған фланецтермен айқындалады. Мысалы: сыйымдылықтың алқымында
белгіленген серіппемен берге күштер. Онымен қоса жылан тәрізді тізбектей
жалғанған қозғалмалы түйіндермен және де тік түйінен орындалған. Онымен
қоса тік түйіндер серіппені элементтердің көмегімен фланецтің күшіне
ілінген тірек плиталармен жабдықталады. Және де көбінесе діріл қондырғысына
қатаң түрде жабыстырылады, оларда әр қайсысы топсаның көмегіменкелесі
түйіннің сәйкес құбырымен байланысты, ал түйіндердің ашылу бұрышы кеңістігі
0-180 0С ралығында беріледі. Келте құбырлар арасы және түйіндер арасы
пластиналармен жабылған. Және де олардың құбырларына қабырғамен және оларға
адыммен орналастырып қондырылған, артықшылығы оның диаметрімен өлшемдес.
Онымен қоса пластинаның ені құбыр диамертінің жартысымен шамалас, ал құбыр
қабырғасының қалыңдығы. Және де пластиналар жылан тәріздінің екі жақ
түйінінде орналасқан, онымен алдында бір жағында бекітілгендер, екінші
жағында бекітілген пластиналарға перпендикуляр қондырылады, онымен қоса
қозғалып тұратын түйіндерден топсалары петлямен жабдықталған.
Мұнайды өңдеу кезінде алынған жоғарғы тұтқырлының қалдықтарын ауыстыру түрі
KZ(13) А(11) 12478
Мұнай зауыт гудронның ауыстыру және шығару тәсілдері берілген
гудроннан суда май түрлі жолымен алынған. Онымен қоса көрсетілген
дисперсияны кем дегенде 20 % салмақ су кіреді, ал дисперсиялық агент сілті
металдарынан тұздарды, аммонияны және сәйкес қоспаларда және нафталин
сульфатты қышқылдық өнімді конденсаторы және формальдегидті алады. Онымен
қоса түрлерге кіреді.
а) оның жұмсару нүктесімен бірдей төменгі мөлшердегі температураға
дейін қыздыру жолымен гидронды сұйылту;
б) берілетін су мөлшерінде және дисперсияның құрауына дейінгі майды
судағы түріндегі диспергириялық агентінде мөлшерінде сұйылтатын гидронның
орналасуы;
в) саты түрінде құралған, майдың судағы түрінің дисперсия формалы
түрінде гидронды шығару үшін ауыстыру.
Нақты ойлап шығару 80 0С-тан жоғары жұмсарту нүктесі бар мұнай
қалдықтарына ауыстыру түріне жатады.
Тура айтқанда нақты ойлап шығару ерекше диспергириялық агентінің
қатысуымен гидронға көрсетілген сулы дисперсиясын құрау арқылы мұнай
гидронның ауыстыру түріне жатады.
Мұнай гидроны термині мұнай қалдықтарына жатады. Оның жұмсарту
нүктесі 80 0С-тан жоғары, кей кезде 100 0С-тан да жоғары болады.
Мұндай мұнай гудронының типтік мысалы мұнай шикізатының вакуумнан
айдаудан кейінгі қалдықтар немесе басқада мұнай фракцияларынан кейінгі
қалдықтар (мысалы, мұнай айдау кезінде, атмосфералық қысым кезінде), жеңіл
крекингтен кейінгі қалдық.
Қазіргі кезде жоғарыда келтірілген гидроннан газоилда алғанға дейін
ең жеңіл көмірсутекті фракцияарды аралсатыру арқылы орынын өзгертеді және
одан алады.
Бұл әдіс сапасы төменірек өнімдер алу үшін жоғары химия-техникалық
көрсеткіштермен үлкен мөлшердегі көмірсутекті фракциялардың санын қолданылу
керектілігінің әсерінен, кемшіліктері болады.
Патентті әдебиеттерде әртүрлі ауыр мұнай шикізаттарының немесе
тұтқырлы мұнай фракцияларының әдістері жазылған. Бірақ олардың көп
жағдайдағы құрамы мұнай зауытының гудронына сәйкес келмейді.
Көбінесе жалпылай зертелген ауыр мұнай шикізаттарының ауыспалы түрі
суда дисперсиялық жағдайда (су) дисперсиялық фазадан (мұнай) төмен
тұтқырлықта болғанда эмульсия (МВ) түрін алудан құралады. Бұл эмульсия
суоарды араластыру жолымен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1 Техника – технологиялық бөлім
1.1 Мұнайдың жылу физикалық қасиеті
1.2 Мұнайдың реологиялық қасиеті
1.3 Жоғары тұтқырлы мұнайды айдаудың түрлері
1.4 Магистралды құбырөткізгіш шөгінді парафиннен тазалау
1.5 Патенттік зерттеулер
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1. Инвестицияның экономикалық тиімділігі және қызметтердің
принциптері.
4.2. Капиталды салымдарды есептеу.
4.3 Қаражат бөлу мен негізгі қорды есептеу
4.4 Пайдаландылынған шығындар
4.5 Тонна мұнайды айдағандағы тарифті есеп
4.6 Күрделі қаржының және өтімділік ммерзімінің экономикалық
тиімділігі
5 Еңбекті қорғау
5.2 Қоғаныс шаралары
5.2 Қоғаныс шаралары
6 Қоршаған ортаны қорғау
6.1 Биосфера компонентіне жобаланатын кешеннің әсер етуін талдау
6.2 Ұйымдастыру шаралары
6.3 Табиғатты қорғау шаралары және қоршаған ортаны қорғауды
инженерлік қорғану
Аңдатпа
Магистралды мұнай құбыр арқылы жоғарғы тұтқырлы мұнайды айдау
тақырыбына жазылған дипломдық жоба магистралды құбыры арқылы жоғарғы
тұтқырлы мұнайды тасымалдаудың тиімді тәсілін анықтауға арналған.
Дипломдық жобада ғылыми – техникалық әдебиеттер мен патенттік
жаңалық табулар пайдаланған және төменгі тұтқыр сұйықтың құбырдан жоғарғы
тұтқырлы мұнайды толықтай ығыстыру ұзақтығын анықтау үшін есептеулер
жүргізілген, сондай – ақ мұнай құбырының техника – экономикалық
көрсеткіштері анықталған.
Аннотация
Дипломный проект на тему перекачка высоковязкой нефти по
магистральному нефтепроводу посвящен определению наивыгоднейшего способа
транспортирования высоковязкой нефти по магистральному нефти проводу.
В дипломном проекте использованы научно – техническая литература и
патентные изобретение, произвела расчет на определение продолжительности
полного вытеснения высоковязкой нефти из трубопровода маловязкой жидкостью,
а также определены технико–экономические показатели нефтепровода.
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде біздің Республикамызда және шет аймақтарда көп
мөлшерде жоғарғы тұтқырлы мұнайлар ғана емес, сонымен қатар құрамында көп
парафинді, басқалармен салыстырғанда жоғарғы температурада қататын мұнайлар
өндіріледі. Бұндай мұнайларды айдау (жай тәсілде) тиімсіз, қоршаған ортаның
температурасы үшін құбырөткізгіштің гидравликалық кедергісі жоғары. Мұнай
аққыштығының жоғарлатылуының әртүрлі тәсілдері құбырөткізгіштегі
гидравликалық кедергінінің төмендеуін қамтамасыз етеді:тұтқырлы және төмен
тұтқырлы қататын мұнай және мұнайөнімдерін араластырып бірге айдау, су
қосып айдау, қататын мұнай және мұнайөнімдерін термиялық өндеу және
кейінірек айдау, мұнай және мұнайөнімдерін қыздырып айдау, мұнайдағы
присадка – депресатормен қолдану және басқалар.әр жағдайда айдау тәсілдерін
таңдау техника – экономикалық есептермен негізделуі керек.
1 Техника – технологиялық бөлім
1.1 Мұнайдың жылу физикалық қасиеті
Ортаның жылу физикалық қасиеті сол уақыттағы орта жағдайына
байланысты. Температура және қысын зерттеліп жатқан ортаға әсер ететін
негізгі факторлары болып келеді.
Тұтқырлы мұнайлармен мұнай өнімдерінің тығыздығы жеткілікті кең
диапазонда өзгереді және оның температураға байланысты өзгеруі былай
анықталады.
(1)
(2)
Мұнда ρ20 - 20º С температура кезіндегі тығыздығы;
- мұнайдың көлемді кеңею коэфиценті;
Т – ағымдағы температура.
1-ші формулада мұнайдағы көміртекті құрамының
есебімен температуралық түзету әдісі анықталады. Бұл нақты шығаруға
арналған, өйткені тығыздық ең маңызды рөлді атқарады. Тығыздық
температураға байланыстылығы Д.М.Менделеев формуласымен аталады.
Мұнай қоспасын зерттеу үшін аддитивті ережесі қолданылады, онда
тығыздық формуласымен анықталады.
(3)
Мұнда - 1-ші компонентті тығыздық;
Сi - көлемдік үлес компоненті.
(3*)
Ыстық өткізгкішпен тасымалдау кезінде, тасымалданып жатқан өнім
Тfreez + ∆ Т дан Тck интервалына дейін өзгереді.
Меншікті жылу сыйымдылығының температурадан тәуелділігі Крего
формуласы бойынша анықталады.
(4)
Мұнда ρ - 15º С температура кезіндегі мұнайдың тығыздығы.
Парафиннің кристалдануы өзіне қосымша бөлікте энергияның мөлшерін
тартады, құбырөткізгіштің бойындағы тасымалданатын өнімнің температурасын
жоғарлататын энергияның мөлшерінтартады. Температурадан парафинның
кристалдануынан меншікті жылу сыйымдылықтың тәуелділігі
со (T) =c (T) –πZ(T)
(5)
(6)
Мұнда со (T), с(Т) – мұнайдың сәйкес өзінің жылусыйымдылығы;
Z(Т) –парафинның кристалдану жылдамдығы;
end және bed индексі парафинның кристалдау процессінің басты
және соңғы теипературасын сәйкестендіреді.
Жылу көбейтетін коэфиценті мен температура мынаған байланысты.
(7)
Жұмыстық интервалдағы температураның жылу сыйымдылығы мен жылу
көлемінің өзгерісі.
Зерттеулер қысымының жылу физикалық қасиеті практикалық түрде әсер
етпейтінін дәлелдеді
Қату теипературасы. Мұнай парафиндерінің құрамына бір-бірінен
молекулалық салмағымен ерекшклінетін және 105º С теиператураға дейін еритін
әртүрлі түрлер кіреді. Мұнайдағы парафиннің мазмұны әр кен орнында әртүрлі
болады. Мысалы, өзен кен орнындағы мұнайда 30 % парафинді құрайды;
парафині аз мұнай нөлге жақындайды.
Сұйық көмірсутекте парафиндердің еруі мұнайдың температурасымен
анықталады. Суыту кезінде парафиндердің кристалдануы көрінеді және
температураның төмендеуі кезінде оның жылдамжығы жоғарлайды.
Парафиннің кристалдарының ішінде сұйық фазасы орналастырылған
көлемдік структуралық клеткалар құрайды.
Қату температурасы физикалық тұрақты болып саналмайды, ол мұнайдың
құрамымен оның тасымалдау кезіндегі дайындау шартына байланысты.
1.2 Мұнайдың реологиялық қасиеті
Жоғары тұтқырлы мұнайдың реологиялық қасиеті оның құрамына
байланысты.
Жалпылай алғанда үш фазалы.
Мұнай күрделі көп компонентті аймақты болып келеді. Қабаттан
шығарылған мұнай дегазацияға ұшырайды. Бұл негізінде газ сияқты зат
(көмірсутекті газ, азот, көмірқышқыл газ) бөлінеді.
Парафинді, нафтенді және көмірсутекті ароматты, смолалар және
асфальгендер – мұнайдың негізгі құрамы болып табылады. Кен орнына
байланысты компоненттің өзара қатынасы өзгереді, сәйкесінше осыған
байланысты мұнайдың жылу физикалық және реологиялық сипаттама өзгереді.
Ньютон сұйығының тұтқырлығы мынаған байланысты анықталады.
(8)
Мұнда τ - үйкелу күшінің кернеуі;
F – қозғалыс кезіндегі сұйық қабатының арасындағы күш;
ω - қабаттар алаңы;
υ - қабаттар қозғалысының жылдамдығы;
ή пропорционалды коэфициентті ішкі үйкеліс немесе ньютон
бойынша сұйық тұтқырлығын анықтайды.
n – қозғалысқа қиылыстыратын бағыт.
Егер ή коэфициентті температураға байланысты болса, онда ή
динамикалық тұтқырлық деп аталады; динамикалық тұтқырлықпен тығыздық арасын
кинетикалық тұтқырлық анықтайды.
Жоғары тұтқырлы мұнай және мұнай өнімінің температурадан тәелділігін
баяндау үшін көп жағдайда келесі формулалар колданылады.
Вальтер lg (lg (+0.18*10-
4))= а+b lg(T+273),
Фогель-Фульчера –Таммана ехр
Фролова ехр
Панченкова-андраде 3 exp
Фролова - Рейнольдса exp,
(9)
Бачинского – Мак - Леода 5
Рамайя exp
Мұнда α1-α6, b1-b6 – эксперименталдық берілгендер арқылы анықталатын
коэфициенттер.
Практикалық есептер үшін тұтқырлықтың температурадан
тәуелділігін таңдау ең біріншіден экспериментальдық және есептік жолдармен
салыстырғандағы нәтижесі және α, b коэфиценттік мүмкіндігін анықтауға
қызмет етеді
Өзен мұнайының тұтқырлығын тура мөлшерде формула түрінде
жазғанда
0 exp (-0T), 0=0.281*10-3, 0= -0,049
(9*)
Мұндай және мұнай өнімінің тұтқырлығы аддитивті қасиетін қолдана
алмайды, өйткені тұтқырлықтың қоспасын оның орташа арифметикалық
тұтқырлығымен есептеу керек.
Кадмера формуласында алуға ең басты жақсы нәтиже мүмкіндік береді.
= 12
(10)
Мұнда ν1, ν2 –компоненттің тұтқарлықтары
Нақтыланған түрде тұтқарлық
(10*)
Мұнда α, b, ( α + b=100) –компонентті коспаларының проценттік мөлшері;
А, В – оВУ –дағы сәйкес тұтқарлықтардың болуы, АВ;
–эмпирикалық коэфициент.
Жұмыста белгілі бір тұтқарлы компонент бойынша бинарлы қоспалардың
кинематикалық тұтқарларын анықтайтын сұрақтар қарастырылады.
Қозғалту кернеуі заңға бағынбайтын сұйықтарды ньютондық дейді, және
де олардың жалпы тәртіптері Бакли-Гершельге тәуелді болуы мүмкін.
τ = τ0 + k
(10**)
Мұнда, k – тұтқырлықты сипаттайтын коэфициент;
n – Ньютондық (n 1) сұйықтықтың тәртібінің өшірілу көрсет-
кіші;
r – құбыр радиусы.
τ τ0 болған жағдайда сұйық қатты күйде жүреді, ал τ τ0
болғанда ағымдар Ньютон заңына бағынады.
Зерттеулер кезінде жоғары тұтқырлы мұнайларға жоғары температура
болғанда τ0 =0, ал қисық ағымды былай қабылдайды.
τ = k
(10***)
Мұнда n =0,95 және k = η
Бұдан қортындылай келе ньютондық құрылым әлсіз көрсетіледі және
сұйықтықты Ньютондық деп санайды.
τ0 = 0 және 0 n 1 болған жағдайда псевдопластикалық деп қараймыз
. Мысалға, қазіргі жағдайда жоғары мөлшерде механикалық қоспасы бар төмен
тұтқырлы мұнайлар жатады.
Егер τ0 0 және n =1 болса, онда ағым мына шартта τ τ0 ; ал
τ τ τ0 интервалында структура жаппай бұзылу жүреді, одан кейін сұйық
қарапайым ньютон сияқты жүреді.
Бұндай сұйықтық жүрісін Шведова –Бингама теңдеуімен жазылады.
τ = τ0 + μ
( 11)
ал сұйықтар жоғары пластиналы немесе бингамовтықтар деп аталады.
Жоғары теипературада қататын мұнай және мұнай өнімдері осы сортты
ньютондықтың сұйықтықтарға жатады.
τ = 0 және 1 n ∞ болған жағдайда сұйықтар дилатантты деп
аталады, оларға кернеу қозғалысының градиенттен тәуелділігі сипаттама-сының
жылдамдығы. Мысалы ретінде дилатантты сұйықтықтарды үлкен концентрациялы
қатты бөліктер немесе крахмальды клейстерлерді суспенцияға аударуға болады.
Анықталған ньютондықтық сұйықтықтың тұтқырлығына аламыз
(11*)
Жоғары пластиналы мұнайлар;
μ eff = μ0 +μ ,
(11**)
μ0=
(11***)
μeff =
Мұнда μ eff - эффектілі тұтқырлық;
μ0 - структура құрайтын эфектілі тұтқарлықтар, ол
дегеніміз берілген мұнайдың қатты парафині жоқ болған жағдайда алады.
Ондай болса , тұтқырлық пен кернеулердің қозғалысына жалпы алғанда
температурамен жылдамдықө қозғалысы әсер береді.
Тұтқырлықтың қысымға елеулі әсер етуін 300 атм. –нан басталатынын,
зерттеулер көрсетті.
1.3 Жоғары тұтқырлы мұнайды айдаудың түрлері
1.3.1 Көмірсутекті араластырғыштармен парафинді мұнайды айдау
Біздің Республикамызда жоғары температурада қататын көміртекті
араластырғыш қоспасы бар парафинді мұнайды айдау қолданылады.
Көмірсутекпен араластырылған парафинді мұнайдың мөлшерлі кейбір
жағдайда оның реологиялық қасиетін көп мөлшерде жақсаруына көмектеседі.
Араластырғыш ретінде төменгі тұтқырлы мұнайды қолданған орынды.
Егер кәсіпшілікте парафинисті және төменгі тұтқырлы мұнай табылса, онда
оларды құбыр өткізгіштің басты аймағында қосып тасымалдаған жөн.
Жоғарғы парафинді мұнай мен төменгі тұтқырлы қосқанда айдау
арзандап қанақоймай, сонымен қатар өндірілген мұнайды қолданғанға тиімді.
Әртүрлі мұнайдықосқанда әртүрлі жағдайда алдын-ала анықталған мұнай
қоспасының құрамын алуға болады, бұл мұнай құбыр өткізгіштің жұмысын
тұрақтандыруға және мұнай өңдеу зауыт орнатуға көмектеседі. Және де кейбір
кезде мұнайларды араластыру олардың сапасын жақсартады. Осылайша жоғары
парафинді, не аз күкіртті мұнайдың аз парафинді не жоғары күкіртті мұнаймен
араласуы орташа мөлшердегі парафин мен күкірт арқылы мұнай қоспасын алуға
мүмкіндік береді. Мысалы бұған жоғары парафинді Мангышлак мұнайы жатады.
Мұнда мұнай қыздырылған күйде Куйбышев қаласында айдалады. Онда жартысы
өңделерінде, ал жартысы Поволжьядағы аз тұтқырлы күкірт ымен араласады және
Дружба құбырөткізгіш жүйесіне жеткізіледі.
Көмірсутекті араластырғыштың механизмдік қозғалысын келесі түрде
түсіндіруге болады. Біріншіден, араластырғышты парафинді мұнайға қосқанда
қоспадағы парафин концентрациясы азаяды. Екіншіден асфальт-смола заты
құралған аз тұтқырлы дың араластырғышы ретінде қолданылады. Соңғысы
депресаторлар мұнайда парфинді клаткалы құрылымдар құруға кедергі жасайды
және онымен қоймай қоспаның тиімді тұтқырлығы мен температуралық қатуын
төмендетеді. Осыған қарап парафиннің ерігіштігі көп жағдайда
араластырғыштық құрамына байланысты екенін көреміз. Және де қоспаның
температурасы төмен болған сайын, араластырғышты қосқан кезде парафинді
мұнайлардың реологиялық құрамы жақсара түседі.
Мұнай қоспасының реологиялық құрамына мұнайларды араластыру тәсілі
де әсер береді. Төмендегі қоспа алу үшін мұнайдың араласуы тұтқырлы
компоненті қату температурасынан 30С-50С жоғары болатын кезде болады.
Қолайсыз жағдай кезінде араластырғышты тиімді қосуы көп мөлшерде төмендейді
және де мұнайда қабаттану жүруі мүмкін.
1.3.3. Жоғарғы парафинді және жоғарғы тұтқырлы мұнай және мұнай
өнімін сутранспортымен тасымалдау
Тұтқырлы және жоғарғы қататын мұнайларды айдауда жақсарту маңызы
ағынды мұнайларға суды қосу арқылы.
Сумен мұнай ағындарын бірге айдау кезінде әртүрлі құрылым береді.
Мысалы коаксиалды, эмульсионды, бөлікті және т.б.
(Коаксиалды құрылым) ішкі құбыр кеңітігінде су мұнайдың маңайында
центрлес сақина жасаса, одан коаксиалды құрылым пайда болады. Тек мұнай
суда жүзуіп жүрмеу үшін және де құбырдың жоғарғы қабырғаларында жабыспас
үшін соңында кесік жасайды, өйткені ол ағынға айналмалы қозғалыс береді.
Онымен қоймай су ауыр сұйық ретінде құбырдың қабырғасына лақтырылады.
Ұзындығы 40км және де диаметрі 200мм тәжірбиелі
құбырөткізгіштеөткізу қабілеттілігі 12 есе өскен.
Сутранспортымен тасымалдау кезінде бір жоғарғы тұтқырлы мұнайды
айдау салыстырғанда аз энергияның шығынымен сұйықтың шығыны өседі. Сумен
мұнай соңғы орында ғана бөлінбейді. Ең белгілі түрлері тұндырғыш, қыздыру
түрі және т.б.
Суда мұнай эмульсиясын құрау кезінде көп мөлшерде тұтқырлық
жүйесінің төмендеуін көрсетеді. Мұндай жүйе су пленкасымен қапталған мұнай
бөлігінен және жоғары бетінде тәжірибе жүзінде жүрмейтін мұнаймен түйісуден
тұрады. Бұның қорытындысынан құбырдың барлық ішкі кеңістігенде мұнай
сырғанайтын сулы сақина т.б.
Су мұнай эмульсиясының құбырөткізгішпен тасымалдау кейбір айдау
жылдамдығынан, температурасынан және мұнай және су концентрацияларынан
мұнайда су эмульсиясы құралады. Тұтқырлығынан үлкен болуы мүмкін.
НВ түрлі эмульсияның тұтқырлығын жоғарылату және шартын құрауды
жақсарту үшін су мұнай қоспасына әртүрлі беттік әрекеттік заттар қосады.
Суда ерітілген беттік әрекеттік заттар (БӘЗ) құбыр өткізгіштің
қабырғасын гидрофилизирлайды, көп мөлшерде қабырғаға мұнайдың жабысқақтық
күшін азайтады және құрау үшін НВ түрлі жүйелер жасайды. Мұның барлығы
айдау кезіндегі гидравликалық кедергілердің берден төмендеуінне әкеп
соғады.
Мұнай мен БӘЗ-тың су ерітіндісін бірге айдау технологиясы инверсия
фаз болдырмау үшін НВ түрлі мықты жүйелі құбыр өткізгішті салуға
жіберіледі, ендеше өту жүйесі түзуде керісінше (ВН).
НВ түрлі беріктік жүйесі недәуір мөлшерде БӘЗ-тің концентрациясы
мен түріне, араластырудың жеделдету температурасы және фазалардың
қатынастарына әсер етеді.
БӘЗ-дің су мұнай эмульсиясы жасау үшін қолданылатын келесі
талаптарға жауап беру керек: жақсы эмульгировать (мұнайдың ішіндегі су
түйіршіктерінің бетіне қабық жасау) улы емес болу, құбыр өткізгішке және
резервуарға каррозия болдырмау.
БӘЗ-дің біреу саналған жоғары талаптарға жауапты, ол НП-1 сульфанол
деп саналады.
Қоспадағы су концентрациясы жоғарылауы эмульсияның орнықтылығын
жақсартады, бірақ берілген түрдегі су транспортының экономикалық
көрсеткішін төмендетеді. Тәжірибелік зерттеулердің қорытындысынан жалпы
тасымалданатын қоспаның көлемінде 30% минималды мөлшерде су болуы қажет.
1.3.4. Мұнай және мұнай өнімдерін қыздырып айдау
Жоғарғы және жоғары температурасында қататын мұнай және мұнай
өнімдерін қыздырып айдау. Бұл өнімдерді құбырөткізгішпен тасымалдауды ең
кең таралған тәсілі болып табылады.қыздырылып айдалатын мұнай
құбырөткізгішін ыстық деп атайды.
Мұнайды станцияларда немесе бүкіл құбыр өткізгіш трасса бойында
қыздыруға болады.
Біріншіден ең кең таралған ыстық құбырөткізгіш вариантынан 3 түрлі
станция құбырөткізгіш орнатылады. Жылытқыш сорапты, мұнда қыздыруы ғана
емес, өнімді айдау операциясы орындалады, жылытқыш (жо), мұнда тек қана
қыздыру орындалады, сорапта тек қана өнімді айдау жүреді.
Өнімді қыздыру резервуарлардағы (БАС-ға) ирек түтікті жабдықтармен
немесе секционды булы қыздырғыштармен, сол сияқты булы немесе отты (пеште)
қыздырғыштермен (барлық станцияларда) өндіріледі.
Екінші варианта мұнай құбыр өткізгішінің қасына жылу тасығыш (ыстық
су немесе бу) ысытқыш құбырөткізгіш спутник төселеді. Қыздырғыштың бұл
вариантын электр энергиясы көмегімен орындауға болады.
Ыстық құбырөткізгіштердегі жылу жоғалтуды қысқарту құбырға жылу
изоляцияланған жамылғыны қондырумен табысқа жетеді.
1.4 Магистралды құбырөткізгіш шөгінді парафиннен тазалау
Көп мұнайлар, әсіресе шығыс аймақтағы мұнайлар парафинді болып
келеді. Парафиннің құрамында: Поволжияның мұнайлары екі рет 11%,
Түркменияның мұнайлары 16%-ке дейін, өзексуат мұнайлары -24% және
Мангышлак мұнайлар (Қазақстан) - 29%.
Қабатталған жағдайда парафин мұнайларда ериді. Жоғарғы бетке
көтерген кезде және магистралды құбырөткізгішпен айдаған кезде мұнайдағы су
температурасы төмендейді. Магистралды құбырөткізгіштің қабырғасын орныға
отырып, белгілі жағдайда парафин құлаған кезде ерітінді қаныға түседі.
Парафиннің шөгіндісі құбырдың көлденең қимасын төмендетеді және де оның
өткізу қабілетін төмендетеді. Шөгінділерді зерттеулерінен олардың құрамында
баяу балқитын парафиндер және церезина (50%-қа дейін), асфальт-смолалы зат
(20%-ке дейін) механикалық қоспалар және майлар бар екенін көрсетеді.
Шөгінділер магистралды құбырөткізгішінің бойында біркелкі емес орналасқан
парафиннің басқа құлау температурасынан температурасына жоғары болғанда
магистралды құбырөткізгіш бастапқы учаскесінде. Оның шөгіндісі шамалы. Ары
қарай температура төмен болса, парафин қарқынды көріне бастайды және
шөгіндісі елеуленеді. Одан кейін магистралды құбырөткізгішінің ұзындығыны
бойындағы парафин шөгіндісінің қалыңдысы төмендейді, өйткені мұнай топырақ
температурасына тең тұрақты температурада қозғалып жүреді, ал температура
кезінде құлайтын негізгі парафиннің салмағы алдыңғы бөлімге шөгінделіп
алды.
Бірақта ескере кететін жағдай, ауа-райына бұзылған кезде магистралды
құбырөткізгішінің қоршаған топырақ температурасына әсері және де мұнайдың
құрамына магистралды құбырөткізгіштегі парафиннің шөгіндісіне жазылған
суретін таратуға маңызды түзету (толықтыру, өңдеу) ендіру мүмкін.
Магистралды құбырөткізгіштің – парафинденуін үйрену құбырының ішкі
кеңістігінде парафин шөгінділерін құрау үшін керекті исартты айқындауына
рұқсат береді:
- мұнайды көптеген мөлшерде парафиннің бар болуы температурасының
белгілі мөлшерде төмендеуі кезінде, парафиннің құрамы қанығу
концентрациясына жеткенде тұнбаға түсуден басталады;
- саластырмалы онша жоғары емес тұтқырлық мұнай ағынында парафин
кристалдарын еркін қозғалтуға рұқсат беретін
- магистралды құбырөткізгішінде деңгейге дейін температураның
төмендеуі кезінде ерітіндінің төмендеуінен парафин түседі. Магистралды
құбырөткізгіштегі өткізу қабілетіне көмектесу үшін жақын жобалау орынынан
парафинннің шөгіндісінен тазалау қажет.
Қазіргі кезде магистралды құбырөткізгіш ішкі бетін тазалаудың ең
қолайлы түрі скребоктың көмегімен механикалық тазалау болып келеді.
Көптеген металл скребоктараның конструкциясы ойлап табылған. Бөліктерін
дискілер, пышақтар және сымды щетка құрайды. Құбыр қабырғаларындағы
шөгінділерін тиімді тазалау жағынан беріктілігіне және өтімділігіне
байланысты скребоктардың әртүрлі конструкциясы әртүрлі. Магистралды
құбырөткізгіш үшін соңғы сапасы өте керекті, өйткені төмеме сақина, грата
және ілмек арматураның тарылу түрі сияқты ішкі қуыста шамалы кедергісі бар.
Магистралды құбырөткізгішын тұрақты тазалау кезінде металл
скребоктар 100км-ді шамадан тыс тозбай өтеді.
Ең жақсы өтімділік шарлы резина бөлетіндер. өйткені оларды
магистралды құбырөткізгіштің парафин шөгіндісін тазалауға қолдануға болады.
Магистралды құбырөткізгіште скребоктардың (8 шарлы бөлгіштер) әлсін-әлсін
өткізу тиімділігін келесі үсініктерден анықталады.
Магистралды құбырөткізгішінің парафинденуі өткізу қабілетінің және
сәйкес шығындарының төменденуін тудырады, және де скребоктарды өткізуі
арасының арақашықтықтары үлкен болған сайын шығындар көп болады. Келесі
жақтан скребоктарды өткізу арақашықтығы аз болса, немесе сол-сияқты
скребоктардан өткізілу саны көп болса, скребоктардың шығыны көп болады.
Магистралды құбырөткізгішін парафиндерге шығынның саны және скребоктарды
өткізгендегі келтірілген шығын азғантай болғанда, скребокты өткізудің
мезгілдік тиімділігі вариантқа сәйкес болады.
Құбырөткізгішті пайдаланған кезде тасымалданатын парафинді
мұнайларға парафин шөгінділері құрылуын болдырмаудың профилактикалық
шаралар қолданылуы керек. Ендігілерге жататындар:
-толтырылған резервуарлардан парафинді құбырөткізгішпен айдап
шығару, ГОСТ1510-84 бойынша металл резервуарлары оқтын-оқты тазалауға
ұшырауы керек
- белгіленген әрбір температураның түрлері және салқындатылуы үшін
қыздырылған мұнайлармен қорытындыланған жылумен өңделген жоғары парафинді
мұнайлар. Сондай-ақ үлкен күшті әсер үшін жылу өңделген мұнайға аз тұтқырлы
мұнайды араластыруды ұсынады.
- механикалық араластыру және салқындатылған мұнайларды айдау, олар
мақсатқа сәйкесірек, парафиндердің кристалдары адсорборланған смолалармен
бірге бір-бірімен цементтелуі жоғалтады. Және құбырөткізгіштің қабырғасына
жабысуы олардың мақсатына сәйкес, сондықтан мұнайлардың ағынымен алынып
кетеді. Мұнай ағынының ішінде белгіленген бөлікте өлшенген жағдайда болса,
онда критикалық айдану жылдамдығын үзбеу керек.
- парафинді мұнаймен төмен парафиндіні араластыру; бұл өзексуат
парафинді мұнайларына малгобек мұнайын араластырып айдағанда практикадан
өткізілген немесе мұндай мұнайды газолинмен араластырылады. Мұндайда
ескеретін жағдай мұнайды айдағанда тұтқырлықты төмендету үшін қосылатын
қосымшалар, жалпы құбырөткізгіш арқылы тасымалданатын мұнай шикізаты бөлігі
аз болдырмау керек. Және де еске сақтайтын кейбір жағдай қосылатын
араластырғыштар парафиннің көбінесе қарқынды түсуіне мүмкіндік туғызады;
- арнайы присадкаларды жоғарғы парафинді мұнайларға қосады. Ол
мұнайды төмендетеді, ол дегеніміз құбырөткізгішінің қабырғаларындағы
тұтқырлықпен парафиннің шөгуін төмендетеді.
1.5 Патенттік зерттеулер
Жоғары парафинистік және жоғары тұтқырлы мұнайларды айдауға дайындау
қондырғылары
Ойлап шығарылған мәні: ішінде төменгі жиілікті индуктордың ток
өткізгіш элементтері орналасқан, ұзына бойлы, көлденең және қуа соққан
құбырлы қаңқа түрінде орындалған, жылытқыш. Бөренелерге жалюзилер
бекітілген. Виброқоздырғыштар жүрек тәрізі рама түрінде бүгілген төменгі
жиілікті электр магнитпен орындалған және ұзына бойлы бөренелерге қатысты
саңылаулы көлденең ішінде орнатылған. Рама екі жағынан серіппемен
бекітілген. Виброэлементтер жалюзи түрінде орындалған және әрбір рамаға
қатты бекітілген. Қаңқаның алдыңғы, ортаңғы және артқы бөліктері рым-
болттармен жабдықталған. Ортаңғы бөлігі қойма ішінде жылжып тұруы үшін
блокпен қосымша жабдықталған. Блок пен рым-болттар әртүрлі деңгейде
бекітілген.
Ойлап шығарылған затымыз қоршаған ортаны қорғауға жатады және ашық
типті (жер амбарлар) мұнай қоймаларын және жоғары парафинистік және жоғары
тұтқырлы мұнайларды қотаруға дайындау үшін пайдаланылуы мүмкін.
Бу вибраторының тетігінде қатты бекітілген, жылан түтікті конус
тәрізді бу жылытқышынан тұратын тұтқыр мұнай өнімдерін жылытуға арналған
қондырғылар белгілі (1). Қондырғыны жабық ыдыстарда, қолдану кезінде
тиімді.
Бірақ, мұнайдың көп бөлігі вибраөңдеусіз және қыздырусыз орамдар
арасында қалып қою салдарынан тұрап қалған, жоғары парафинистік және жоғары
тұтқырлы мұнайларды дайындауға бұл қондырғы тиімсіз.
Виброқоздырғыштан тұратын, оған елеуіш түріндегі
виброэлементпен жабдықталған жылан тәрізді түтік мықты бекітілген. Жоғары
парафинистік мұнайды қотару үшін дайындауға арналған қондырғы ойластырып
отырғанымызға жақындау.
Қондырғы орамдар арасындағы аралықта жоғары жылдамдықты
қозғалыстытудырады. Бірақ, сеткадан және перфорированды қағаздан жасалған
елеуіш жылу алмасу қасиеті жоқ.
Сонымен қатар, берілген ұяшық өлшеміндігі қатты бекітілген елеуіш,
сақтау шарттары мен уақытына тәуелді, қотарып отырған мұнайлардың
реологиялық сипаттамаларының өзгеруі кезінде мұнайды қотаруға дайындау
процессін тездетуге мүмкіндік бермейді.
Үлкен аумақтағы амбарларда мұнайларды дайындау үшін құрылғы тиімсіз,
өйткені қондырғы тура кедергілері қондырғыны амбарда жылу май ауыстыру
процесімен және ұқұрылғының биіктігімен бірдей, беткі қабатты сілкіндіріп
өңдеуді қатыстырып қозғалтумен айдау процесі жеделдетілуі мүмкін.
Ойлап шығарылуымыздың мақсаты қондырғының тиімділігін жоғарылату
және оның қолданылу аймағын кеңейту.
Біздің мақсатқа жетуіміз, қыздырғыш қайық қаңқасына ұқсас болып
орындалған. Барлық балкалары, ішінде тменгі жиілікті индуктордың ток
өткізгіш элементтері салынған трубадан жасалған. Және де каркстың қуа
соққан балкасына және көлденең бүйіріне жалюзи мықты бекітілген. Көлденең
балкалар жүрек тәрізді рама түрінде майыстырылған, төменгі жиілікті
электромагнитті виброқоздырғыштармен қосымша жабдықталған және көлденең
балкаларға қатысты саңылаумен орнатылған және де рамалар екі жағынан да
серіппемен бекітілген. Әр рамаға жалюзи түрінде виброэлементтер қатты
бекітілген.
Каркастың алдыңғы, ортаңғы, артқы бөліктері рым-болттармен
жабдықталған, ал ортаңғы бөлігі блокпен қосымша жабдықталған және де блок
пен рым-болттар әртүрлі деңгейге бекітілген.
4-суретте қондырғы көретілген, 3-суретте жоғарғы жақтан көрініс, 2-
суретте А-А кесіндісі, 4-суретте Б-Б кесіндісі.
Қондырғы екі (төрт) ұзына бойлы борттық (1) және қуа соққан (2)
балкалардан және бірнеше көлденең (3, 4 және 5) балкалардан тұрады.
Каркастың алдыңғы, ортаңғы және артқы бөліктерінде рым-болттар мықты
бекітілген. Алдыңғы және артқы рамалар амбар арасында қондырғыны тасымалдау
үшін қолданады., негізінен лебедкаларды қолдану тиімдірек, ал ортаңғысы
сәйкес келетін кабельдерді жалғау және фиксациялау үшін. Жүрек тәрізді
рамалардың көлденең балкалары (3, 4 және 5 ) салыстырмалы ұзына бойлы
балкаларға (1 және 2 ) салыстырмалы саңылаумен орнатылған және екі
жағынанда серіппе (7) мен тірек (8) көмегімен серіппелендірілген. Каркастың
барлық балкаларының ішіне төменгі жиілікті индукторлардың (9) ток өткізгіш
элементтер орналастырылған. Ал көлденең балкаларының ішіне төменгі жиілікті
электр магниттік виброқоздырғыштар орнатылған (10).
Ұзына бойлы балкаларға жалюзи (11), ал көлденең балкаларға жалюзи
(12) мықтылап бекітілген және де қозғалмайтын бағытталушыға (13) жалюзи
(11) бекітіледі. Қондырғының ортаңғы бөлігі (14) арқалықпен жабдықталған,
тағыда мұнай қоймасының үстіне оны іліп қою үшін жұмыс істемейді. Және де
амбарларға тасымалдау кезінде мұнайды белгілі бір бату температурасында
ұстап тұру үшін.
Ток жүргізетін 9 индукторының электр энергиясы металданған
оплеткаланған саңлаусыз дюральды шлангамен жатқызылған 15 кабельмен
жүргізіледі. 14-ші арқалық 15 дұрыс істемейтін кабельдер үшінложемент болып
істейтін, қондырғының орталық бөлігінің үстіндегі 6 рым-бұрандамасында 16
тірек болып қондырылады.
Жоғарғы тұтқырлы және жоғары парафинді мұнайларды дайындап айдау
үшін қондырғы келесі жағдайда жұмыс істейді.
Қондырғы трасса бойындағы қатқан мұнайдың үстінен 14 блок арқылы
лақтырылатын және қондырғының алдыңғы және азық бөлігінің тұрқасында 6 рым-
болттармен жабысқан, тростармен ілінеді. Каркаста қондырылатын төменгі
жиіліктегі индукциялық қыздырғыштың барлық 1-5 аралықта қосылады. Бір
уақытты төменгі 3, 4 және 5 арқалық орындарында қондырылған электр магнитті
виброқондырғыштар 10 қосылады.
Судың жағасында қондырылған мұнайқоймаларының шығыры (трос байланып
тұрған) және тростардың көмегімен қондырғы қыздырумен қоса, өзімен бірдей
биіктіктегі тереңдікке батырылады. Арқалық біртұтастай батырылғаннан кейін,
қондырғы 6 рым-бұрандаларға бекітілген тростардың (шығырлардың) көмегімен,
14 арқалығымен сырғанау арқылы амбарлардың біресе бір жағына немесе келесі
жағына қозғалуды бастайды. Арқалық бой жапқышы 10-90% бұрыш бойындағы
шартқа тәуелді қондырылады. Онымен қоса шеткі аралықтың 11 жапқышы,
қандайда болсын бұрышта және қандайда бослын тесіктің ұзындығынан
жапқыштың қабырғасынан құралатын қарсы кедергілермен үлкейтілмейді.
Қыздырылған 1 арқалық және 2 негізгі қаңқа және жарым жартылай 11
жапқыш және дә 11 жапқыш тесігінің көлеміне сәйкестендірілетін қабатта
кесілетін, мұнай 3, 4 және 5 көлденең арқалығындағы 12 сілкіндіруші
жапқыштар түседі. Олай болса, сілкіндіріп қоздыру процесін жеделдету үшін
12 жапқыш тесігінің көлемі 11 жапқыш тесігінің көлемінен үлкен болуы керек.
12 жапқышының сілкіну параметрі электр магнитті виброқоғалтқыштар 10 және 8
тіректері және 3, 4 және 5 арқалықтарының арасындағы серіппелі 7 серіппенің
анықталған жұмыс тәртібінің көмегімен реттеледі және икемделеді. Ұзын терең
орды салудан кейін су жағасынан мұнай сақтау орынының екі жағының жағасына
дейін жағадағы шығырларды ұзын терең ордың бойында араластырады және
қондырғыны келесі жағына аудара отырып келесі ұзын терең орды дайындауды
бастайды. Амбардың беткі бетін қондырғыларды тасымалдау процесі жеңіл
авоматтандырылады..
Мықты қондырғыны келесі жағдайларда орындаумен сынайды. Ысытқыш
тұрқысының негізгі қаңқасын қайық түрінде 15 мм құбыр диаметрі ретінде
орындалады. Қондырғының керекті көлемі 0,078 м3, негізгі қаңқасының өлшемі
1х0,45х,35 м.
Төмен жиіліктегі индукциялық қыздыруды құру үшін тасымалды түйіспелі
трансформаторларды қолданылады. Негізгі қаңқаның көлденең аралығының
төменгі бөлігінде, вибратор параметрін құрайтын: жиілігі 55 Гц, амплитудасы
0,2 мм электр магнитті виброқондырғылар орнатты. Жапқыш тесігінің ені:
арқылық бойында 6-12 мм, көлденеңінен 4-8 мм-ден көп. Сынауды жердің
астындағы мұнай қоймаларында 10х6х1,5м өлшеммен жүргізді.
Амбарды екі түрлі мұнайдың түрімен тең етіп толтырады. Қаражанбас
(тұтқырлығы µ=0,92 Па, қату температурасы 3 0С) және Мангышлақ (µ=1,61 Па,
қату температурасы 29 0С).
Амбар арасында қондырғыларды тасымалдау шығырдың көмегімен
жүргізіледі. Негізгі қаңқаның беткі температурасы 150 0С. Амбардың ішіндегі
мұнайдың температурасы 10 0С. Қатып қалған мұнайда қондырғының бату
жылдамдығы 1-2 смс. Айдау ішінде қондырғының өнімділігімен тең, 2,4 – 3,2
м3сағ аралығында тербеледі.
Қондырғы жоғарғы тұтқырлы Қаражанбас мұнайын дайындағанда да және
жоғарғы парафинді, жоғарғы қататын Маңғышылақ мұнай дайындаған кездеде
жоғарғы тиімділікті көрсетті. Қондырғыларды салыстыру үшін, сол көлемдегі
және сол температура сипаттамасы және сол мұнайда сілкіндіріп сынауды және
сол шартта ата түрінде сәйкестендіріп, берілген қондырғылардай жасалды. Ата
түрлі қондырғы тиімсіз, өйткені ойластырылып жасалғанмен салыстырылғанда
көп мөлшерде қарсы кедергілер болды. Және де тасымалдау кезінде сілкіндіру
өшті. Сондықтан бату жылдамдығы 0,2 смс аспады, ал тасымалдау жалдамдығы
0,7 м3сағ.
Олай болса зерттеулер ойлап шығарылған белгілі техникалық
белгілермен салыстырғанда келесі артықшылықтармен көрсеткіштерге ие болады.
- қайық қаңқасы түрлі қыздырғыштар қатынқыраған мұнайда қондырғыны
батыру кезінде және оны мұнай амбарларында тасымалдау кезінде бірден
кедергіні төмендетуге көмектеседі;
- негізгі қаңқада орнатылған жапқыштың жүйесі түйісу бетінің бірден
үлкейтуге, және өз кезегінде жылу май ауыстыру процесін жеделдетуге
көмектеседі;
- негізгі қаңқаның көлденең арқалығының сілкіндіру жапқышы қуыстағы
үлкен мөлшердегі қозғалту жылдамдығын өзгертеді. Және де жапқыш шторының
жарығымен қиылысынан және көлденең арқалықтармен құрылады. Ол мұнайды
дайындап айдау процесін жақсартады.
Негізгі қаңқаны қыздыру үшін төменгі жиілікті индукторды қолдану
иреленген буландырғышпен салыстырғанда бірден қондырғы конструкциясын және
энергия ұстағышты әкелетін сызығының жүйесін кеңейтеді, біртектілі
қыздырғышты қамтамассыздандырады, пайдаланудағы беріктікпен және
қауіпсіздік. Онымен қоса қарсы кедергілерді және жылу май ауыстыру дірілін
төмендету үшін бойлық арқалықта тесіктің енінен мұнайды басу қондырғы
арқылы байланыс арқалығына қарағанда саңылаудың ені үлкен қатынаста болу
керек. (2:1) – (5:4). Өз кезегінде жапқыштың тесік ені әрбір келесі
көлденең арқалығы алдыңғы жапқыш тесігінің енінен аз болуы керек.
Ондай болса, ойлап шығырылғанымыздың келесі артықшылықтары
көрсетілген:
- қондырғы қайда болсын мөлшердегі жер асты мұнай қоймаларынан
жоғарғы парафинді және жоғарғы тұтқырлы қататын мұнайларды айдауға дайындау
үшін қолданылуы мүмкін;
- қарсы кедергілерді төмендетуінен қататын мұнайлар қабаттап
тасымалдау көлігінің қондырғы саны энергия шығындар бірден төмендейді;
- көлденең жапқыштың дірілі мұнайды дайндау процесін бірден
желдетуді қамтамассыз етеді;
- индукциялық қыздырғышты қолдану қыздырғыштағы энергия шығындарды
бірден төмендетеді, қондырғыны қолдануды кеңейтеді және оны қолдануды
қауіпсіздендіреді.
Қондырғының экологиялық тиімділігі әрбір нақты жағдайды есептейді
және айдалған мұнайлардың құнын қосады және амбарды босату уақытының
созылуы қоршаған ортаға зияны тигенінің соммасы.
Жаңалық табу формуласы
Жоғарғы парафинді және жоғарғы тұтқырлы мұнайларды дайындауға айдау
қондырғылар діріл қондырғылар, қыздырғыш және елек түрлі сілку элементтер
қыздырғыш құбырдың ішіндегі қуа соққан және көлденең бойлық арқылақтар,
қайық қаңқасы түрінде орындалады және де ішінде оның төмен жиілікті
индукторға ток жүргізетін элементтер орнатылған. Онымен қоса арқалықтарға
жапқыштар жабыстырылған, ал діріл қондырғылары жүрек тәрізді, рама түрінде
қайырылған төмен жиіліктегі электр магниттермен және көлденең арқалықтың
ішінде саңылаумен бойлық арқалық түрінде қондырылады. Және де рама екі
жағынан серіппелендірілген. Діріл элементтері жапқыш түрінде орындалған
және әрбір рамаға, сорапқа мықты бекітілген. Орталық және негізгі қаңқаның
тамақтанатын бөлігі сақтау орындарында жүретіндей арқалықтармен
жабдықталған, онымен қоса арқалық және рым-бұрандалар әр деңгейде
бекітілген.
Сыйымдылықтан жоғары парафинді және жоғарғы тұтқырлы мұнайды
дайындап айдау қондырғысы
Ойлап шығарудың мәні: қондырғы 2 фланецтің және құю тірегі 9
көмегімен орнатылған. Олар нәзік (3, 4 және 7, 8) сілкіну элементтерімен
жабдықталған. Және де топса 15 және 0-180 0С ашылу бұрыш бар 10, 13, 14
түйіндермен тізбектегі жалғануды қажет етеді.
Ойлап шығарылған мұнай және мұнай химиялық өндірістікке жатады, ал
тура айтқанда сілкіндіріп қыздыруға және жоғарғы парафинді мұнайларды
сыйымдылықтан (цистерна) айдау үшін, темір жол цистерналары қолданылуы
мүмкін.
Жоғарғы парафинді мұнайлар және мұнай өнімдерін дайындап айдау үшін
сілкіндіргіші бар белгілі қондырғылар және де мықтап бекітілген елекпен
жабдықталған иректер қолданылады. Қондырғы жоғарғы қозғалу жылдамдығын
құрайды және сұйықтың құрылымдық кристалданған клеткасын бұзады. Мысалы
жоғары парафинді мұнайлар. Бірақ қондырғы жылумай айырбастау көлеміне
байланысты өзінің көлемінің мөлшерімен көбейтуді қамтамассыздандырады және
діріл процесін қатыстыру кезінде оны араластыру керек. Оны цистернадағы
мұнайды дайындау (сыйымдылығы) және босату уақытының төмендеуі желдету үшін
жарамсыз.
Жабылатын және ашылатын, және бу поршенді жетегінің көмегімен
секцияларда тербелісті тік жағдайда болдыратын, өзін ауыспалы қойылымдық
қыздырғыш секциясы ретінде көріндіретін темір жол цистерналарында тұтқырлы
мұнайды қыздырғышы үшін ең жақын ойлап шығарылғандағы ұксас қондырғы болып
саналады. Қондырғы жылумай айырбастағышты активтендіреді және жоғарғы
тұтқырлы өнімді тездетіп қыздыруға көмектеседі.
Бірақта белгіленген техникалық шығару жоғарғы қозғалыс жылдамдығын
қамтамассыз етпейді. Сондықтан онда сұйықтық құрылымдылығын сілкіп қыздыру
кезінде аз тиімді еткізеді. Мысалы жоғары парафинді мұнайлары. Және де
қыздыру аймағы сыйымдылықтың биіктігімен өлшемдес көлемімен шектелген. Және
де қондырғының техникалық шығарылуы оны цистернаға кіргізеді және алып
шағарады, егер жаз кездерінде ғана бойлық сыйымдылық ішінде мұнай және
мұнай өнімдері сұйық күйінде болғанда.
Барлық ауа-райы жағдайында құрайтын есебін шығару үшін, оның қатқан
енгізуін қамтамасыз ету, және де мұнайды құрылымдау керек, берілген
сыйымдылықтар (цистерна) үішн жылумай ауыстыру процесін қатыстыру процесі
үйлесімді. Бұл сыйымдылықта мұнайдың мөлшері діріл қондырғылы және ирегі
бар белгілі қондырғыда. Ирекке мықтап фланец жабыстырылған. Ол созылмалы
элементте қондырылған. Мысалы сыйымдылықтың алқымында көрінетін серіппе
күшімен. Мысалы цистерналар, онымен қоса ирек тік түйінмен орындалады және
тізбектегі оған жадғанылған. Қозғалмалы түйіннен, онымен тік түйін тірек
плитамен жабдықталған. Фланецтің күшіне майысқақ элементтердің көлемімен
және діріл қондырғыларына мықтап бекітілген, көбінесе пневматикалық. Онда
барлық түйіндер екі құбырдан құралады. Әр қайсысы топсаның көмегімен келесі
түйіннің белгіленген құбырымен байланысқан. Онымен қоса ашылу түйіннің
топса бұрышы 0-180 0С аймақта берілген, құбыр аралық және түйін аралық
кеңістікте құбырға қабырғамен орнатылған және олардың адымына кіргізіліп
пластинамен жабылады, және олардың диаметрлерінің мөлшерімен
артықшыланылуы. Онда құбардың ені, ал қалыңдылығы құбыр қабырғасының
қалыңдылығымен, сол пластиналар иректің екі жақ түйінінде орналасқан, және
де олар бір жағына жабысқан, онымен қоса қозғалмалы түйіннің топсалары
ілекпен байланған.
5-ші суретте қондырғының түрі келтірілген.
Сыйымдылықтың (цистерналар) 1 ішіндегі қондырғы фланец 2 аркылы
кіреді. Нәзік элементтер 4 күшпен 3 серіппеде орнатылған және де ол 6
фиксатормен 5 алқымында белгіленеді. Фланецке көмек ретінде әлсіз
элементтерден 8 күшімен 7серіппесімен тік түйіннің тірек плита 9 ілінеді.
Оның коллекторына неғұрлым пневматикалық дірілдеткіш 12 жалғанады. Тік
түйінге топсаның көмегімен жалғанған жылжымалы түйін жалғанады. Құбырлар
арасында және түйіндер арасындағы кеңістікте қабырғамен құбыр иректері 13
және 14-те жабытырылған 16 пластиналарымен жабылған. Және де пластиналар
екі жақты орналастырылған. Бір жағындағы түйіндерінде олар бір бағытта
орналасқан, екінші жағында пластина перпендикуляр бағытта. Иректің
(құбырлар) жылжымалы түйіннің топсасы 17 ілмегімен жабдықталған.
Қондырғы келесі жағдайда жұмыс істейді:
Ирек 17 тордың көмегі мен және оларға тростарды өткізудің көмегімен
қозғалыстағы түйіндерді 13, 14 тік түйін 10 және 12 дірілдегішке қосу
арқылы сыналады. Одан кейін 4 серіппенің көмегімен қондырғының фланеці 2,
және де фиксатор 6 және күш 4 (күш 4 және серіппе 3 сыйымдылық мұнайды
құйып болу дәрежесінің тәуелділігімен алынады) алқымы 5 орналастырады. Ал
коллектор 11 арқылы қатқан мұнай орналастырылады. Одан кейін қыздырғыш (бу,
ыстық су, жоғары температуралы жылу көтергіщ, мысалы, май) және дірілдегіш
12 қосылады. Дірілдегіштің, ысытқыштың және иректің салмағының әсер
етуінен ең соңынан ысытылған сұйықтық батады. Бір уақытта, топса 15
батуынан кейін мұнайға трос түсіріледі де 17 торды босатады. Бұдан кейін
дірілдің әсерінен және қозғалмалы түйіннің салмағының әсерінен ең соңынан
ысытылған сұйықтық батады. Бір уақытта, топса 15 батуынан кейін мұнайға
трос түсіріледі де 17 торды босатады. Бұдан кейін дірілдің әсерінен және
қозғалмалы түйіннің салмағының әсерінен ең соңынан нөл жағдайдан 13 және 10
түйіндерінің арасындағы бұрыш 180 0С мөлшерге дейін айналады. Одан соң 13
және 14 түйіндер қозғала бастайды. Мұның өзі планетарлық дірілдегіштің 12
тербелісіне әкеледі. Қондырғыны жіберуіне байланысты 8 серіппе 4 бұрандама
бекіткіші арқылы қысуына байланысты және жақсы естуге жақын 2 фланецтің
тербелісін қамтамассыздандырады. Және де серппені қыса отырып 9 фланецтің
тербелуін жақын жақсы естілуін қамтамассыз етеді, және онымен бірге
иректің тік түйінін және бүкіл қондырғыны бірге қамтамассыз етеді. Одан соң
қозғалмалы үйін 13 және 14 діріл қыздырғыш тәртібінде 1 сыйымдылық
ұзындығының бойында жаймаланады және мұнайды немесе мұнай өнімін қыздырады.
Қыздырудың аяқталуы қондырғыны көтереді, қозғалмалы иректер 13 және
14 көтеру кезінде тік қондырылады және иректің көтерілуін кедергі
жасамайды. Иректі көтеру кезінде (жоғары көтеруден кейін, тік түйінмен
бірдей ұзындықта) оны ыңғайлы болуы үшін қырынан қоюы мүмкін. Сілкіндіріп
қыздыру есебінен және оның сілкіндіру тәртібінде дірілдетіп бұзу
құрылымының қорытындысында жылы май айырбастау бірден күшейтіледі, ол өз
кезегінде сыйымдылықтан (цистернадан) мұнайды айдау уақыты бірден
қысқартылады.
Қыздырылған мұнай ретінде +28 0С температурадағы жоғарғы парафинді
Маңғышылақ мұнайы қолданылады. Жылу тасығыш ретінде 85 0 С температурадығы
ыстық суды қолданды. Лабораториялық цистернада мұнайды аналогиялық қыздыру
түп тұлға қондырғысының көмегімен өндіріледі. Салыстырмалы
эксперименттерден көргенімізден ұсынылған ойлап шығарулардың көмегімен
жылумай айырбастаудың процесін бірдей үшейту іске асты, онымен қоймай
қыздырулармен қондырғының бүкіл түбінің сыйымдылығында түйіндерді
лақтырудың есебінен бүкіл сыйымдылықтың көлемін басып алу іске асты.
Ұсынылған ойлап шығару 55 мин болған да қондырғыны қолдану кезінде мұнайды
қыздыруды барлық көлемінің уақыты 18 0С-ден 65 0С. Онда түп нұсқа қондырғы
сол мұнайды дәл сол температурада қыздырғанда 132 мин болды. Жаңа
техниканық көмегімен уақытты босату, түп тұлға қондырғысын қолданған
кезіндегіден қарағанда үш рет аз екенін көрсетеді.
Олай болса, ойлап шығарулар көрсетуімен жаңа техникалық шығарулар
түп тұлғамен салыстырғанда келесі артықшылықтармен иемденеді: серіппе
астындағы фланецті және иректің өзін қолдану есептеу кезінде. Қатқан мұнай
күрделі түрдегі жылан тәріздінің бату уақыты бірден төмендейді; жылан
тәрізді түйіндерді ашылу есебін және қыздырылған сыйымдылықтың бүкіл
бойында олардың орналасуында қыздыру процесіне бүкіл мұнайлар көлемі
қатысуы, бірден жылумай айырбастауды күшейтті; қондырғы сілкіндіру
параметрін құруға мүмкіндігін және сыртқы күштің әсерін күшейтуге жақынды
қамтамасыз етеді. Бұның өзі жылу ауыстыру процесін бірден күшейтуге
мүмкіндік береді.
Жоғарғы тұтқырлы және жоғары парафинді мұнайларды және мұнай
німдерін дайындап айдаудың барлық көлемдегі сыйымдылығы мен пішінінің
үйлесімі үшін өткізілген. Ойлап шығарулар қондырғының жоғарғы тиімділігін
көрсетті.
Олай болса, ойлап шығарулар нәтижесінен жаңа техникалық есебі тұп
тұлғамен салыстырғанда келесі артықшылықтарға иемденеді: сілкіндірудің
әсерінен өзінен ашылуды қолдану есебі сыртқы күштің әсерін күшейту маңының
тәртібінде. Әр өлшемдегі сыйымдылықтағы мұнай есебімен қолданылатын, биік
сыйымдылықта мұнайларды бір уақытта қыздыру кезінде қатқан мұнайда жылан
тәріздінің бату уақыты бірден төмендейді.
Белгіленген есептің артықшылығы: қандайда болсын қоршаған ортаның
жағдайына темір жол цистерналарындағы келесі мұнайларда құю және қыздыру
үшін қондырғы қолданылуы мүмкін; қандай да болсын стандартсыз сыйымдылықта
мұнайды дайындау және де мұнай резервуарларында әртүрлі пішін кескінмен,
өлшеммен және көлемімен мұнайды дайындау үшін қондырғы қолданылуы мүмкін.
Жаңалық табу формуласы
Дірілдету қондырғысын және жылан тәріздіні құрайтын сыйымдылықтан
жоғарғы парафинді және жоғарғы тұтқырлы мұнайды және мұнай өнімдерін
дайындап айдау қондырғысы. Серпімді элементтер орналасқан жылан тәрізді
жабдықталған фланецтермен айқындалады. Мысалы: сыйымдылықтың алқымында
белгіленген серіппемен берге күштер. Онымен қоса жылан тәрізді тізбектей
жалғанған қозғалмалы түйіндермен және де тік түйінен орындалған. Онымен
қоса тік түйіндер серіппені элементтердің көмегімен фланецтің күшіне
ілінген тірек плиталармен жабдықталады. Және де көбінесе діріл қондырғысына
қатаң түрде жабыстырылады, оларда әр қайсысы топсаның көмегіменкелесі
түйіннің сәйкес құбырымен байланысты, ал түйіндердің ашылу бұрышы кеңістігі
0-180 0С ралығында беріледі. Келте құбырлар арасы және түйіндер арасы
пластиналармен жабылған. Және де олардың құбырларына қабырғамен және оларға
адыммен орналастырып қондырылған, артықшылығы оның диаметрімен өлшемдес.
Онымен қоса пластинаның ені құбыр диамертінің жартысымен шамалас, ал құбыр
қабырғасының қалыңдығы. Және де пластиналар жылан тәріздінің екі жақ
түйінінде орналасқан, онымен алдында бір жағында бекітілгендер, екінші
жағында бекітілген пластиналарға перпендикуляр қондырылады, онымен қоса
қозғалып тұратын түйіндерден топсалары петлямен жабдықталған.
Мұнайды өңдеу кезінде алынған жоғарғы тұтқырлының қалдықтарын ауыстыру түрі
KZ(13) А(11) 12478
Мұнай зауыт гудронның ауыстыру және шығару тәсілдері берілген
гудроннан суда май түрлі жолымен алынған. Онымен қоса көрсетілген
дисперсияны кем дегенде 20 % салмақ су кіреді, ал дисперсиялық агент сілті
металдарынан тұздарды, аммонияны және сәйкес қоспаларда және нафталин
сульфатты қышқылдық өнімді конденсаторы және формальдегидті алады. Онымен
қоса түрлерге кіреді.
а) оның жұмсару нүктесімен бірдей төменгі мөлшердегі температураға
дейін қыздыру жолымен гидронды сұйылту;
б) берілетін су мөлшерінде және дисперсияның құрауына дейінгі майды
судағы түріндегі диспергириялық агентінде мөлшерінде сұйылтатын гидронның
орналасуы;
в) саты түрінде құралған, майдың судағы түрінің дисперсия формалы
түрінде гидронды шығару үшін ауыстыру.
Нақты ойлап шығару 80 0С-тан жоғары жұмсарту нүктесі бар мұнай
қалдықтарына ауыстыру түріне жатады.
Тура айтқанда нақты ойлап шығару ерекше диспергириялық агентінің
қатысуымен гидронға көрсетілген сулы дисперсиясын құрау арқылы мұнай
гидронның ауыстыру түріне жатады.
Мұнай гидроны термині мұнай қалдықтарына жатады. Оның жұмсарту
нүктесі 80 0С-тан жоғары, кей кезде 100 0С-тан да жоғары болады.
Мұндай мұнай гудронының типтік мысалы мұнай шикізатының вакуумнан
айдаудан кейінгі қалдықтар немесе басқада мұнай фракцияларынан кейінгі
қалдықтар (мысалы, мұнай айдау кезінде, атмосфералық қысым кезінде), жеңіл
крекингтен кейінгі қалдық.
Қазіргі кезде жоғарыда келтірілген гидроннан газоилда алғанға дейін
ең жеңіл көмірсутекті фракцияарды аралсатыру арқылы орынын өзгертеді және
одан алады.
Бұл әдіс сапасы төменірек өнімдер алу үшін жоғары химия-техникалық
көрсеткіштермен үлкен мөлшердегі көмірсутекті фракциялардың санын қолданылу
керектілігінің әсерінен, кемшіліктері болады.
Патентті әдебиеттерде әртүрлі ауыр мұнай шикізаттарының немесе
тұтқырлы мұнай фракцияларының әдістері жазылған. Бірақ олардың көп
жағдайдағы құрамы мұнай зауытының гудронына сәйкес келмейді.
Көбінесе жалпылай зертелген ауыр мұнай шикізаттарының ауыспалы түрі
суда дисперсиялық жағдайда (су) дисперсиялық фазадан (мұнай) төмен
тұтқырлықта болғанда эмульсия (МВ) түрін алудан құралады. Бұл эмульсия
суоарды араластыру жолымен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz