Нарық жағдайында өнімнің сапасын көтерудің теориялық мәселелері жайлы
КІРІСПЕ
І ТАРАУ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМНІҢ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ.
1.1. Нарық жағдайында өнім сапасы ұғымы, экономикалық мәні.
1.2. Өнімнің сапасын бағалау көрсеткіштері және оны талдау әдістері.
1.3. Өнімнің сапасына әсер ететін факторлар.
ІІ ТАРАУ «БАЯН.СҰЛУ» АҚ.ҒЫ ӨНІМ САПАСЫН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ.
2.1. «Баян.сұлу» АҚ.ның экономикалық жағдайын талдау.
2.2. Кәсіпорында өндірілетін өнімнің сапасын басқару әдістері.
2.3. Өндірілген өнімнің бәсекеге қабілеттілігі және оны талдау.
ІІІ ТАРАУ ӨНІМ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ.
3.1. Өнім сапасын арттыру жолдары.
3.2. Басқа да ұсыныстар
І ТАРАУ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМНІҢ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ.
1.1. Нарық жағдайында өнім сапасы ұғымы, экономикалық мәні.
1.2. Өнімнің сапасын бағалау көрсеткіштері және оны талдау әдістері.
1.3. Өнімнің сапасына әсер ететін факторлар.
ІІ ТАРАУ «БАЯН.СҰЛУ» АҚ.ҒЫ ӨНІМ САПАСЫН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ.
2.1. «Баян.сұлу» АҚ.ның экономикалық жағдайын талдау.
2.2. Кәсіпорында өндірілетін өнімнің сапасын басқару әдістері.
2.3. Өндірілген өнімнің бәсекеге қабілеттілігі және оны талдау.
ІІІ ТАРАУ ӨНІМ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ.
3.1. Өнім сапасын арттыру жолдары.
3.2. Басқа да ұсыныстар
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстандағы өнім сапасын көтеру мәселесі бүгінгі таңда өзекті болып отыр. Нарықтық экономикаға өткеннен бері шығарылған өнім сапасы күннен күнге нашарлап барады. «Аргументы и факты» газетінің жүргізген сауалнамасы бойынша өнім сапасы жоғары болған ел Жапония болып шықты. Бұған қарағанда Қазақстан соңғы орында тұрса керек.
Қазіргі кезде өнім сапасына өте көп көңіл бөлінудк. Себебі сапа саласындағы жетістіктерге қарай Қазақстан экономикасының көптеген мәселелері шешіледі. Соның нәтижесінде дүниежүзілік шаруашылыққа жедел арада интеграцияланумыз шамалы. Қалай болғанда да Қазақстандағы кәсіпорындар өнімінің сапасына деген қатынас бертін келе өзгеріп келе жатқан сияқты. Мұндай құбылыстың себептері да баршылық: бәсекелестіктің болмауы, сапаның жоғары деңгейіне жетудегі ұлттық бағдарламаның болмауы, кәсіпорындардың бірден нарықтық жағдайға бейімдей ала алмауы, реттеудегі мелекет рөлінің азаюы. Негізінен алғанда сапа тауарды нарықта жылжытудың бірден-бір құралы болып табылады.
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстандағы өнім сапасын көтеру мәселесі бүгінгі таңда өзекті болып отыр. Нарықтық экономикаға өткеннен бері шығарылған өнім сапасы күннен күнге нашарлап барады. «Аргументы и факты» газетінің жүргізген сауалнамасы бойынша өнім сапасы жоғары болған ел Жапония болып шықты. Бұған қарағанда Қазақстан соңғы орында тұрса керек.
Қазіргі кезде өнім сапасына өте көп көңіл бөлінудк. Себебі сапа саласындағы жетістіктерге қарай Қазақстан экономикасының көптеген мәселелері шешіледі. Соның нәтижесінде дүниежүзілік шаруашылыққа жедел арада интеграцияланумыз шамалы. Қалай болғанда да Қазақстандағы кәсіпорындар өнімінің сапасына деген қатынас бертін келе өзгеріп келе жатқан сияқты. Мұндай құбылыстың себептері да баршылық: бәсекелестіктің болмауы, сапаның жоғары деңгейіне жетудегі ұлттық бағдарламаның болмауы, кәсіпорындардың бірден нарықтық жағдайға бейімдей ала алмауы, реттеудегі мелекет рөлінің азаюы. Негізінен алғанда сапа тауарды нарықта жылжытудың бірден-бір құралы болып табылады.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
І ТАРАУ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМНІҢ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ.
1. Нарық жағдайында өнім сапасы ұғымы, экономикалық мәні.
2. Өнімнің сапасын бағалау көрсеткіштері және оны талдау әдістері.
3. Өнімнің сапасына әсер ететін факторлар.
ІІ ТАРАУ БАЯН-СҰЛУ АҚ-ҒЫ ӨНІМ САПАСЫН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ.
2.1. Баян-сұлу АҚ-ның экономикалық жағдайын талдау.
2.2. Кәсіпорында өндірілетін өнімнің сапасын басқару әдістері.
2.3. Өндірілген өнімнің бәсекеге қабілеттілігі және оны талдау.
ІІІ ТАРАУ ӨНІМ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ.
3.1. Өнім сапасын арттыру жолдары.
3.2. Басқа да ұсыныстар
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстандағы өнім сапасын көтеру мәселесі
бүгінгі таңда өзекті болып отыр. Нарықтық экономикаға өткеннен бері
шығарылған өнім сапасы күннен күнге нашарлап барады. Аргументы и факты
газетінің жүргізген сауалнамасы бойынша өнім сапасы жоғары болған ел
Жапония болып шықты. Бұған қарағанда Қазақстан соңғы орында тұрса керек.
Қазіргі кезде өнім сапасына өте көп көңіл бөлінудк. Себебі сапа
саласындағы жетістіктерге қарай Қазақстан экономикасының көптеген
мәселелері шешіледі. Соның нәтижесінде дүниежүзілік шаруашылыққа жедел
арада интеграцияланумыз шамалы. Қалай болғанда да Қазақстандағы
кәсіпорындар өнімінің сапасына деген қатынас бертін келе өзгеріп келе
жатқан сияқты. Мұндай құбылыстың себептері да баршылық: бәсекелестіктің
болмауы, сапаның жоғары деңгейіне жетудегі ұлттық бағдарламаның болмауы,
кәсіпорындардың бірден нарықтық жағдайға бейімдей ала алмауы, реттеудегі
мелекет рөлінің азаюы. Негізінен алғанда сапа тауарды нарықта жылжытудың
бірден-бір құралы болып табылады. Сол себептен ел экономикасы тұрақты және
тиімді даму үшін сапаға, оның көрсеткіштерінің ілгері жылжуына көп көңіл
бөлінуі тиіс.
Жұмыстың мақсаты: нарық жағдайында кәсіпорындағы өнімнің сапасын
басқару болып табылады. Осы қойылған мақсатқа орай жұмыстың келесі
міндеттері анықталды.
- нарық жағдайында өнімнің сапасын көтерудің теориялық мәселелерін
қарастыру, сапа анықтамасын беру;
- Баян-сұлу АҚ мысалы негізінде кәсіпорындағы өнімнің сапасына
талдау жасау;
- Өнім сапасын көтерудің негізгі бағыттары мен жолдарын қарастыру.
Негізгі дерек көздер: Жұмыстың негізгі дерек көздері ретінде
бүгінгі таңға дейін кәспорындағы өнім сапасын басқарудағы шетелдік,
отандық тәжірибелеріне негізделген түрлі әдістемелік нұсқаулар, кәсіпорын
құжаттары, оқулықтар, газет-журналдар, басқа да мәліметтік ақпараттар
алынды.
Жұмыстың құрылымы: Берілген курстық жұмыс кіріспе бөлімнен, үш
тараудан, қорытынды бөлімнен, әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан
тұрады.
Жұмыстың бірінші тарауында нарық жағдайындағы өнімнің сапасын
көтерудің теориялық мәселелерін қарастырылды. Бұл тарауда өнім сапасына
анықтамасын беріліп, оның көрсеткіштеріне талдау жасалды. Сонымен қатар
өнім сапасына әсер ететін факторларға талдау жасалды.
Екінші тарауда Баян-сұлу АҚ мысалы негізінде кәсіпорындағы өнімнің
сапасына талдау жасалды. Бұл тарауда басты назар кәсіпорында өндірілетін
өнім сапасын басқару әдістеріне аударылып, өнімнің бәсеке қабілеттілігіне
талдау жасалды.
Үшінші тарауда кәсіпорындағы өнім сапасын арттыру мәселелері
қарастырылды.
І ТАРАУ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМНІҢ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ.
1.1. Нарық жағдайында өнім сапасы ұғымы, экономикалық мәні.
Ғылыми және арнайы әдебиеттерде өнім сапасына берген анықтамалардың
түр-түрлерін кздестіруге болады. Дегенмен де әбден қалыптасып, құлаққа
үйреншікті стандартты анықтама да баршлық. Өнім сапасы – бұл тауардың
тағайындалуына сәйкес белгілі қажеттіліктерді қанағаттандыру қабілетімен
шартталатын қасиеттер жиынтығы.
Сапа саласындағңы белгілі американдық ғалым А.Ффейгенбаум өінің Сапа
билігін басқару атты еңбегінде өнім немесе бұйым сапасы ретінде келесі
түсінік береді: өнім немесе қызмет көрсету сапасын өнімнің немесе қызмет
көрсетудің техникалық, технологиялық және тұтынушылық сипаттамаларының
ортақ жиынтығы деп тануға болады...
Сонымен қатар, автордың дәл атап кеткені, өнім сапасы инженерменемес,
тіпті жалпы басқару әдістерімен де емес, тұтынушымен анықталады. Басқаша
айтсақ, сапаның негізін өнімді немесе қызмет көрсетуді пайдаланудағы
ұтынушының тәжірибесі жатыр.
Көптеген отандық зерттеушілер сапанығылыми-техникалық ілгері
дамудыңайнасы деп те атайды. Өнім сапасын – бұл кәсіпорын қызметінің
айнасы. Сапаға қарап қолданған техникалық, теехнология және басқару
деңгейі анықталады.
Сонымен қатар, өнім сапасы тек техникалық категоия болып қана
қоймай, аса маңызды экономикалық ктгория болып та танылады. Экономикалық
категория ретінде ол тұтынушылық құнмен тығыз байланысты.егер де
тұтыныушылық құн тауардың негізгі пайдалылығы болса, онда өнім сапасы
өнімді пайдаланудағы нақты жағдайдағы тұтынушылық құнның көріну деңгейі
болып табылады.
Өнім сапасы тұтынушылық құнның бір немесе бірнеше қасиеттерін сипатайды.
Сонымен қатар өнім сапасы экономикалық категория ретінде міндетті түрде
кәсіпорын қызметінің өзіндік құн, баға, рентабельділік, пайда жне т.б.
сияқты экономикалық көрсеткіштерін қаьыптастырады.
Өнім сапасын арттыру маңызын макро- және микродеңгейлерде қарастыру
керек. Макродеңгейдегі өнім сапасын жоғарылату келес мүмкіндіктерді
береді:
- Тауар мен қызмет көрстулердің экспортын өсіру;
- Экспорт құрылымын жақсарту;
- ҒТП іс жүзіндегі дамуын жылдамдату;э
- Қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру;
- Халық игілігін көтеру;
- мемлекет беделін көтеру және т.б.
Қарап отырсақ, өнім сапасымен көптеген мәселлер тығыз байланысты
болып келеді. Сонымен қатар өнім сапасы кәсіпорынның кез келген меншік
түріндегі басты және маңызды көрсеткіштерінің бірі. Қазіргі нарық
жағдайндағы кәсіпорындар үшін сапалы өнім шығару әлдақайда маңызды
болып келеді. бұл ең алдымен кәсіпорын беделі мен имииджін қлыптастыруға
қажет. Жоғары деңгейлі имидж - бұл танымалдық, сатып алушылардың фирмаға,
оның өнімлдеріне, жарнамасына деген тұрақты және оң қатынасы. Нарық және
бәсеке жағдайында фирма сұранысқа ие сапалы тауар өнідірсе, оның болашағы
зор болмақ.
Сонымен, кәсіпорынның өнім сапасы мәселесінің шешлілуі – бұл жоғары
деңгейлі имидж, сыртқы және ішкі нарыққа шығу, неғұрлым пайда алу,
кәсіпорынның тұрақтылығы.
1.2. Өнімнің сапасын бағалау көрсеткіштері және оны талдау әдістері.
Өнімнің сапа деңгейі оның көрсеткішетр жүйесінің негізінде анықталады.
Ол деңгейді анықтау үшін әр көрсеткіштің сандық мағынасын біліп,
салыстыруға негіз ретінде алынған өнім көрсеткіштерімен салыстыру керек.
Өнім сапасының көрсеткіштері ретінде оның сандық мазмұнын табу танылады.
Ол үшін іс жүзінде өнім ерекшеліктеріне байланысты бірнеше әдістер
қолданылады:
- өлшеу әдісі (құралдар мен жабдықтар көмегімен);
- тіркеу әдісі, ол тіркеу мен санаққа негізделеді (белгілі оқиғалар,
заттар). Тіркеу әдісі арқылы патенттік-құқықтық, стандарттау,
унификациялау сияқты көрсеткіштер анықталады.
- есептеу әдісі өнім сапасын анықтау үшін арнайы математикалық
үлгілерді пайдалануға негізделеді;
- органолептикалық әдіс адамның сезу, тану мүшелерінің талдауын
қарастырады;
- әлеуметтік әдіс өнім туралы тұтынушылардың көзқарастарының
талдауының негізінде жүргізіледі;
- эксперттік әдіс мамандар (дизайнерлер, дегустаторлар және т.б.)
тобымен іске асырылады.
Сонымен, жоғарыда берілген әдістерді сызба түрінде беретін болсақ, ол
мынандай болып келеді:
Сызба – 1
Өнім сапасын талдау әдістері
Сонымен қатар, іс жүзінде өнім сапасын бағалау үшін өнім сапасынның
жеке және жалпылаушыларын қамтитын көрсеткіштер қолданылады. Сапаның
жалпылаушы көрсеткіштері өнім сапасын бір кәсіпорын бойы тұтастай
сипаттайды. Оларға сорттылық, марка, класс, пайдалы заттың болуы,
халықарылқ стандарттарға сәйкес келетін өнім үлесі және т.б.
Жеке көрсеткіштер түрлі болып келеді де, олар өнімнің өзіндік
ерекшеліктерімен байланысты болады. Оларды үлкени екі топқа жинақтауға
болады: жеке еңбек құралдарының көрсеткіштері және жеке еңбек қаражат
құралдары.
4. Өнімнің сапасына әсер ететін факторлар
Кез келген кәсіпорында өнім сапасына түрлі факторлар ықпал тигізеді.
Сонымен қатар олар дәстүрлі түрде ішкі және сыртқы факторлар болып
бөлінеді. Факторлардың атаулы екі түрін де кесте арқылы беретін болсақ,
ол мынандай болып келеді:
Кесте – 1. Өнім сапасына әсер ететін факторлар
№ Факторлар
Ішкі Сыртқы
Ішкі факторларға кәсіпорынның тиесілі Сыртқы факторлар нарық
сапалы өнім шығару қабілетімен қатынасы кезінде өнім
байланысты факторлар жатады. Олар түрлісапасын қамтамасыз етуде
болып келеді. үлкен әсерін тигізеді.
Бұлардың қатары көптеген
түрлермен толығып отырады.
1 Техникалық. Өнім сапасына тікелей әсер Нарық және тұтынушылар
етеді. Сол себептен, жаңа техника мен талаптары.
технологияларды енгізу, жаңа
материалдарды пайдалану, неғұрлым сапалы
шикізат қолдану бәсекеге қабілетті өнім
шығарудың негізі болып табылады.
2 Ұйымдастырушылық. Еңбек және өндірістіБәсекелестік.
ұйымдастырумен, өнім сапасына деген
тәртіп пен жауапкершіліктің жоғары
болуы, қызметкерлердің сәйкес келген
біліктілігімен, сапаны басқару мен оны
сертификаттау және т.б.
ұйымдастырушылық қызметтермен тығыз
байланысты болып келеді.
3 Экономикалық. Өнім шығару мен оны іске Өнім сапасы саласындағы
асыру шығындарымен, өнімнің қажетті нормативті құжаттар.
сапасын қамтамасыз ету шығындарымен,
баға жасау саясаты және жоғары сапалы
өнім өндірісін қамтамасыз ету үшін
қызмемткерлерді экономикалық ынталандыру
жүйесімен шартталады.
4 Әлеуметік-психологиялық. Ұжымдағы сау Кәсіпорын имиджі.
әлеуметтік-психологиялық хал-ахуалдың
болуына, ыңғайлы жұмыс орынына,
қызметкерлердің өз өніміне деген
мақтанышының болуына ықпал етеді.
Берілген кестедегі ішкі факторларға тоқталсақ, кәсіпорын
өндірісіндегі кейбір мәселлерді шешкен кезде қай фактордың басым екенін
анықтау қиынға түседі, себебі олар бірін бірі толықтырып отырады да,
өнімнің сапасының жоғары деңгейде болуын қамтамасыз етеді. Ал сыртқы
факторлар жалпы өндірістің дамуына әсер етеді. Мысалы бәсекелестік
факторын алатын болсақ, ол атап кеткен техникалық фактордың іске қослыуын
қамтамасыз етеді, яғни жаңа технологияларды, жаңа құрал-жабдықтарды, жаңа
материалдарды қолдану мен енгізуді талап етеді, соған дәнекер де болады.
Бәсекелестік экономикалық тұрғыдан екі кәсіпорын арасындағы бақталастықты
білдіреді. Сол себептен барлық ыңғайлылықтарды ескеріп, шешім қабылдауға
жағдай жасайды. Бәсекелестіктің түрлері көп. Олар сала аралық және ішкі
салалық болып бөлінеді. Іске асырылуы бойынша бағалық және бағалық емес
болып бөлінеді.
Сонымен қатар өнімнің сапасына ықпал етуші факторлардың бірі болып
стандарттау танылады. Бұл да дүние жүзіндегі ҒТП жылдамдатушылардың бірі
болып табылады. Сыртқы факторлардың құрамына кіретін нормативті құжат
стандарт деп аталады. Стандарт стандарттау нысанасының ерекшеліктеріне
және оған қойылатын талаптарына байланысты келесідей болып келеді:
- негізгі стандарттар;
- өнім мен қызмет көрсету стандарттары;
- үрдіс стандарттары;
- бақылау әдістерінің стандарттары.
Стандарттаудың жайылу көлеміне қарай олар келесілерге бөлінеді:
- ұлттық. Бір елдің стандарттау бойынша ұлттық органымен қабылданған
стандарт.
- Аймақтық. Стандарттау бйоынша халықаралық аймақтық органмен
қабылданған стандарт.
- Мемлекетаралық. Стандарттау, метрология және сертификация
саласында ортақ келісімге келген мемлекеттер арасында қабылданған
стандарт.
- Халықаралық. Стандарттау бойынша Халықаралық ұйыммен (ИСО)
қабылданған стандарт.
ІІ ТАРАУ БАЯН-СҰЛУ АҚ-ҒЫ ӨНІМ САПАСЫН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ.
2.1. Баян-сұлу АҚ-ның экономикалық жағдайын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
І ТАРАУ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМНІҢ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ.
1. Нарық жағдайында өнім сапасы ұғымы, экономикалық мәні.
2. Өнімнің сапасын бағалау көрсеткіштері және оны талдау әдістері.
3. Өнімнің сапасына әсер ететін факторлар.
ІІ ТАРАУ БАЯН-СҰЛУ АҚ-ҒЫ ӨНІМ САПАСЫН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ.
2.1. Баян-сұлу АҚ-ның экономикалық жағдайын талдау.
2.2. Кәсіпорында өндірілетін өнімнің сапасын басқару әдістері.
2.3. Өндірілген өнімнің бәсекеге қабілеттілігі және оны талдау.
ІІІ ТАРАУ ӨНІМ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ.
3.1. Өнім сапасын арттыру жолдары.
3.2. Басқа да ұсыныстар
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстандағы өнім сапасын көтеру мәселесі
бүгінгі таңда өзекті болып отыр. Нарықтық экономикаға өткеннен бері
шығарылған өнім сапасы күннен күнге нашарлап барады. Аргументы и факты
газетінің жүргізген сауалнамасы бойынша өнім сапасы жоғары болған ел
Жапония болып шықты. Бұған қарағанда Қазақстан соңғы орында тұрса керек.
Қазіргі кезде өнім сапасына өте көп көңіл бөлінудк. Себебі сапа
саласындағы жетістіктерге қарай Қазақстан экономикасының көптеген
мәселелері шешіледі. Соның нәтижесінде дүниежүзілік шаруашылыққа жедел
арада интеграцияланумыз шамалы. Қалай болғанда да Қазақстандағы
кәсіпорындар өнімінің сапасына деген қатынас бертін келе өзгеріп келе
жатқан сияқты. Мұндай құбылыстың себептері да баршылық: бәсекелестіктің
болмауы, сапаның жоғары деңгейіне жетудегі ұлттық бағдарламаның болмауы,
кәсіпорындардың бірден нарықтық жағдайға бейімдей ала алмауы, реттеудегі
мелекет рөлінің азаюы. Негізінен алғанда сапа тауарды нарықта жылжытудың
бірден-бір құралы болып табылады. Сол себептен ел экономикасы тұрақты және
тиімді даму үшін сапаға, оның көрсеткіштерінің ілгері жылжуына көп көңіл
бөлінуі тиіс.
Жұмыстың мақсаты: нарық жағдайында кәсіпорындағы өнімнің сапасын
басқару болып табылады. Осы қойылған мақсатқа орай жұмыстың келесі
міндеттері анықталды.
- нарық жағдайында өнімнің сапасын көтерудің теориялық мәселелерін
қарастыру, сапа анықтамасын беру;
- Баян-сұлу АҚ мысалы негізінде кәсіпорындағы өнімнің сапасына
талдау жасау;
- Өнім сапасын көтерудің негізгі бағыттары мен жолдарын қарастыру.
Негізгі дерек көздер: Жұмыстың негізгі дерек көздері ретінде
бүгінгі таңға дейін кәспорындағы өнім сапасын басқарудағы шетелдік,
отандық тәжірибелеріне негізделген түрлі әдістемелік нұсқаулар, кәсіпорын
құжаттары, оқулықтар, газет-журналдар, басқа да мәліметтік ақпараттар
алынды.
Жұмыстың құрылымы: Берілген курстық жұмыс кіріспе бөлімнен, үш
тараудан, қорытынды бөлімнен, әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан
тұрады.
Жұмыстың бірінші тарауында нарық жағдайындағы өнімнің сапасын
көтерудің теориялық мәселелерін қарастырылды. Бұл тарауда өнім сапасына
анықтамасын беріліп, оның көрсеткіштеріне талдау жасалды. Сонымен қатар
өнім сапасына әсер ететін факторларға талдау жасалды.
Екінші тарауда Баян-сұлу АҚ мысалы негізінде кәсіпорындағы өнімнің
сапасына талдау жасалды. Бұл тарауда басты назар кәсіпорында өндірілетін
өнім сапасын басқару әдістеріне аударылып, өнімнің бәсеке қабілеттілігіне
талдау жасалды.
Үшінші тарауда кәсіпорындағы өнім сапасын арттыру мәселелері
қарастырылды.
І ТАРАУ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМНІҢ САПАСЫН КӨТЕРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ.
1.1. Нарық жағдайында өнім сапасы ұғымы, экономикалық мәні.
Ғылыми және арнайы әдебиеттерде өнім сапасына берген анықтамалардың
түр-түрлерін кздестіруге болады. Дегенмен де әбден қалыптасып, құлаққа
үйреншікті стандартты анықтама да баршлық. Өнім сапасы – бұл тауардың
тағайындалуына сәйкес белгілі қажеттіліктерді қанағаттандыру қабілетімен
шартталатын қасиеттер жиынтығы.
Сапа саласындағңы белгілі американдық ғалым А.Ффейгенбаум өінің Сапа
билігін басқару атты еңбегінде өнім немесе бұйым сапасы ретінде келесі
түсінік береді: өнім немесе қызмет көрсету сапасын өнімнің немесе қызмет
көрсетудің техникалық, технологиялық және тұтынушылық сипаттамаларының
ортақ жиынтығы деп тануға болады...
Сонымен қатар, автордың дәл атап кеткені, өнім сапасы инженерменемес,
тіпті жалпы басқару әдістерімен де емес, тұтынушымен анықталады. Басқаша
айтсақ, сапаның негізін өнімді немесе қызмет көрсетуді пайдаланудағы
ұтынушының тәжірибесі жатыр.
Көптеген отандық зерттеушілер сапанығылыми-техникалық ілгері
дамудыңайнасы деп те атайды. Өнім сапасын – бұл кәсіпорын қызметінің
айнасы. Сапаға қарап қолданған техникалық, теехнология және басқару
деңгейі анықталады.
Сонымен қатар, өнім сапасы тек техникалық категоия болып қана
қоймай, аса маңызды экономикалық ктгория болып та танылады. Экономикалық
категория ретінде ол тұтынушылық құнмен тығыз байланысты.егер де
тұтыныушылық құн тауардың негізгі пайдалылығы болса, онда өнім сапасы
өнімді пайдаланудағы нақты жағдайдағы тұтынушылық құнның көріну деңгейі
болып табылады.
Өнім сапасы тұтынушылық құнның бір немесе бірнеше қасиеттерін сипатайды.
Сонымен қатар өнім сапасы экономикалық категория ретінде міндетті түрде
кәсіпорын қызметінің өзіндік құн, баға, рентабельділік, пайда жне т.б.
сияқты экономикалық көрсеткіштерін қаьыптастырады.
Өнім сапасын арттыру маңызын макро- және микродеңгейлерде қарастыру
керек. Макродеңгейдегі өнім сапасын жоғарылату келес мүмкіндіктерді
береді:
- Тауар мен қызмет көрстулердің экспортын өсіру;
- Экспорт құрылымын жақсарту;
- ҒТП іс жүзіндегі дамуын жылдамдату;э
- Қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру;
- Халық игілігін көтеру;
- мемлекет беделін көтеру және т.б.
Қарап отырсақ, өнім сапасымен көптеген мәселлер тығыз байланысты
болып келеді. Сонымен қатар өнім сапасы кәсіпорынның кез келген меншік
түріндегі басты және маңызды көрсеткіштерінің бірі. Қазіргі нарық
жағдайндағы кәсіпорындар үшін сапалы өнім шығару әлдақайда маңызды
болып келеді. бұл ең алдымен кәсіпорын беделі мен имииджін қлыптастыруға
қажет. Жоғары деңгейлі имидж - бұл танымалдық, сатып алушылардың фирмаға,
оның өнімлдеріне, жарнамасына деген тұрақты және оң қатынасы. Нарық және
бәсеке жағдайында фирма сұранысқа ие сапалы тауар өнідірсе, оның болашағы
зор болмақ.
Сонымен, кәсіпорынның өнім сапасы мәселесінің шешлілуі – бұл жоғары
деңгейлі имидж, сыртқы және ішкі нарыққа шығу, неғұрлым пайда алу,
кәсіпорынның тұрақтылығы.
1.2. Өнімнің сапасын бағалау көрсеткіштері және оны талдау әдістері.
Өнімнің сапа деңгейі оның көрсеткішетр жүйесінің негізінде анықталады.
Ол деңгейді анықтау үшін әр көрсеткіштің сандық мағынасын біліп,
салыстыруға негіз ретінде алынған өнім көрсеткіштерімен салыстыру керек.
Өнім сапасының көрсеткіштері ретінде оның сандық мазмұнын табу танылады.
Ол үшін іс жүзінде өнім ерекшеліктеріне байланысты бірнеше әдістер
қолданылады:
- өлшеу әдісі (құралдар мен жабдықтар көмегімен);
- тіркеу әдісі, ол тіркеу мен санаққа негізделеді (белгілі оқиғалар,
заттар). Тіркеу әдісі арқылы патенттік-құқықтық, стандарттау,
унификациялау сияқты көрсеткіштер анықталады.
- есептеу әдісі өнім сапасын анықтау үшін арнайы математикалық
үлгілерді пайдалануға негізделеді;
- органолептикалық әдіс адамның сезу, тану мүшелерінің талдауын
қарастырады;
- әлеуметтік әдіс өнім туралы тұтынушылардың көзқарастарының
талдауының негізінде жүргізіледі;
- эксперттік әдіс мамандар (дизайнерлер, дегустаторлар және т.б.)
тобымен іске асырылады.
Сонымен, жоғарыда берілген әдістерді сызба түрінде беретін болсақ, ол
мынандай болып келеді:
Сызба – 1
Өнім сапасын талдау әдістері
Сонымен қатар, іс жүзінде өнім сапасын бағалау үшін өнім сапасынның
жеке және жалпылаушыларын қамтитын көрсеткіштер қолданылады. Сапаның
жалпылаушы көрсеткіштері өнім сапасын бір кәсіпорын бойы тұтастай
сипаттайды. Оларға сорттылық, марка, класс, пайдалы заттың болуы,
халықарылқ стандарттарға сәйкес келетін өнім үлесі және т.б.
Жеке көрсеткіштер түрлі болып келеді де, олар өнімнің өзіндік
ерекшеліктерімен байланысты болады. Оларды үлкени екі топқа жинақтауға
болады: жеке еңбек құралдарының көрсеткіштері және жеке еңбек қаражат
құралдары.
4. Өнімнің сапасына әсер ететін факторлар
Кез келген кәсіпорында өнім сапасына түрлі факторлар ықпал тигізеді.
Сонымен қатар олар дәстүрлі түрде ішкі және сыртқы факторлар болып
бөлінеді. Факторлардың атаулы екі түрін де кесте арқылы беретін болсақ,
ол мынандай болып келеді:
Кесте – 1. Өнім сапасына әсер ететін факторлар
№ Факторлар
Ішкі Сыртқы
Ішкі факторларға кәсіпорынның тиесілі Сыртқы факторлар нарық
сапалы өнім шығару қабілетімен қатынасы кезінде өнім
байланысты факторлар жатады. Олар түрлісапасын қамтамасыз етуде
болып келеді. үлкен әсерін тигізеді.
Бұлардың қатары көптеген
түрлермен толығып отырады.
1 Техникалық. Өнім сапасына тікелей әсер Нарық және тұтынушылар
етеді. Сол себептен, жаңа техника мен талаптары.
технологияларды енгізу, жаңа
материалдарды пайдалану, неғұрлым сапалы
шикізат қолдану бәсекеге қабілетті өнім
шығарудың негізі болып табылады.
2 Ұйымдастырушылық. Еңбек және өндірістіБәсекелестік.
ұйымдастырумен, өнім сапасына деген
тәртіп пен жауапкершіліктің жоғары
болуы, қызметкерлердің сәйкес келген
біліктілігімен, сапаны басқару мен оны
сертификаттау және т.б.
ұйымдастырушылық қызметтермен тығыз
байланысты болып келеді.
3 Экономикалық. Өнім шығару мен оны іске Өнім сапасы саласындағы
асыру шығындарымен, өнімнің қажетті нормативті құжаттар.
сапасын қамтамасыз ету шығындарымен,
баға жасау саясаты және жоғары сапалы
өнім өндірісін қамтамасыз ету үшін
қызмемткерлерді экономикалық ынталандыру
жүйесімен шартталады.
4 Әлеуметік-психологиялық. Ұжымдағы сау Кәсіпорын имиджі.
әлеуметтік-психологиялық хал-ахуалдың
болуына, ыңғайлы жұмыс орынына,
қызметкерлердің өз өніміне деген
мақтанышының болуына ықпал етеді.
Берілген кестедегі ішкі факторларға тоқталсақ, кәсіпорын
өндірісіндегі кейбір мәселлерді шешкен кезде қай фактордың басым екенін
анықтау қиынға түседі, себебі олар бірін бірі толықтырып отырады да,
өнімнің сапасының жоғары деңгейде болуын қамтамасыз етеді. Ал сыртқы
факторлар жалпы өндірістің дамуына әсер етеді. Мысалы бәсекелестік
факторын алатын болсақ, ол атап кеткен техникалық фактордың іске қослыуын
қамтамасыз етеді, яғни жаңа технологияларды, жаңа құрал-жабдықтарды, жаңа
материалдарды қолдану мен енгізуді талап етеді, соған дәнекер де болады.
Бәсекелестік экономикалық тұрғыдан екі кәсіпорын арасындағы бақталастықты
білдіреді. Сол себептен барлық ыңғайлылықтарды ескеріп, шешім қабылдауға
жағдай жасайды. Бәсекелестіктің түрлері көп. Олар сала аралық және ішкі
салалық болып бөлінеді. Іске асырылуы бойынша бағалық және бағалық емес
болып бөлінеді.
Сонымен қатар өнімнің сапасына ықпал етуші факторлардың бірі болып
стандарттау танылады. Бұл да дүние жүзіндегі ҒТП жылдамдатушылардың бірі
болып табылады. Сыртқы факторлардың құрамына кіретін нормативті құжат
стандарт деп аталады. Стандарт стандарттау нысанасының ерекшеліктеріне
және оған қойылатын талаптарына байланысты келесідей болып келеді:
- негізгі стандарттар;
- өнім мен қызмет көрсету стандарттары;
- үрдіс стандарттары;
- бақылау әдістерінің стандарттары.
Стандарттаудың жайылу көлеміне қарай олар келесілерге бөлінеді:
- ұлттық. Бір елдің стандарттау бойынша ұлттық органымен қабылданған
стандарт.
- Аймақтық. Стандарттау бйоынша халықаралық аймақтық органмен
қабылданған стандарт.
- Мемлекетаралық. Стандарттау, метрология және сертификация
саласында ортақ келісімге келген мемлекеттер арасында қабылданған
стандарт.
- Халықаралық. Стандарттау бойынша Халықаралық ұйыммен (ИСО)
қабылданған стандарт.
ІІ ТАРАУ БАЯН-СҰЛУ АҚ-ҒЫ ӨНІМ САПАСЫН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ.
2.1. Баян-сұлу АҚ-ның экономикалық жағдайын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz