ЭЛТҚ-АҚ қондырғысы

Кіріспе

1. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1. 1 Жобаланатын процестің арнаулы, қысқаша сипаттамасы

1. 2 Шикізаттың, дайын өнімдердің және қосалқы материалдар

сипаттамасы мұнайы.

1. 3 Дайын өнімдерді пайдалану

1. 4 Жобаланатын процестің теориялық негіздері

1. 5 Технологиялық процестің жобалануы және дәлме-дәл жазбасы

1. 6 Процесті аналитикалық бақылау

1. 7 Технологиялық процесті автоматизациялау

1. 8 Еңбекті қорғау

1. 9 Қоршаған ортаны қорғау

2 ЖОБАНЫҢ ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ

2. 1 Қондырғының материалды балансы

2. 2 Аппараттардың материалды баланстары

2. 3 Аппараттардың жылулық баланстары

2. 4 Аппараттардың негізгі конструкциялық өлшемдерін есептеу

2. 5. Негізгі құрал жабдықтарды таңдау және сипаттамасы

3 ЭОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ

3. 1Қондырғының өндірістік бағдарламасын есептеу

3. 2. Капиталды шығындарды есептеу

3. 3. Қондырғыдағы өндірісті және еңбекті ұйымдастыру

3. 4. Қондырғының өндірістік қызметкерлері санын есептеу

Әдебиеттер

Кіріспе

Ғылыми-техникалық және әлеуметтік жетістік әр уақытта пайдаланатын энергияның өсуімен және жаңа тиімдірек энергия қорларын қосу менен анықталынады. Қазіргі адамдардың өмірін энергиясыз, жарықсыз, жылусыз, радиосыз, теледидарсыз қазіргі тұрмысқа керекті техникасыз және жол көлігінсіз ойға алу қиын.

Мұнай және газ - теңдесі жоқ құнды пайдалы қазба. Оларды өңдеуден шыққан өнімдерді жай тұрмысқа да және мемлекеттік қорғауға да қажет. Олар өндірістің барлық саласында, көліктің барлық түрлерінде, соғыс және азаматтық құрылыста, ауылшаруашылығында, үй қызметінде, энергетика және т. б. қолданылады. Соңғы бір әр онжылдықта мұнай мен газдың көп мөлшерде әртүрлі мұнайдан химиялық материалдар ала бастады: пластмассалар, жасанды талшықтар, жасанды каучук, лактар, жуғыш заттар, минералды тыңайтқыштар және басқа. Мұнайды бекер «қара алтын» деп атамайды.

Қазіргі кезге дейін мұнайды пайдалануды энергиялық және көліктік бағыт басым және болып отыр. (өндірістің шамамен 90%), былайша айтқанда оны энергетикада және көлікте қозғалтқыш отыны түрінде қолданылуы (автобензин, ректив және қазан отыны) басым. Бұл жағдайда мұнайдың басқа жанғыш қазбалардың арасында арзандығы мен, «тазалығымен» және жоғары концентрация энергия қоры болуымен және іс жүзінде қозғалтқыштар отынын өндіруде жалғыз көз екендігін түсіндіріленді.

Халық шаруашылығының өсуі көп жерлерде өсу деңгейі энергобазаға байланысты. Қазіргі таңда үлкен көлемдегі машиналы индустрия дамуда, транспорт, халықшаруашылығындағы механизация және т. б. Көптеген үлкен көлемдегі отындарды өндіретін мұнай, газды және мұнай өндіретін өндірістер. Қазақстан - ол ірі мемлекеттердің бірі, өйткені үлкен табиғи және энергоресурстары бар. Оның территориясында мұнай мен газ шыққан жер, әлемдегі бірінші ондық мұнайлы мемлекеттердің қатарына кіреді. Көптеген танымал мұнай шыққан жерлер: Узен, Жетібай, Тениу, Уст-балық және т. б.

Қазіргі таңда Қазақстан Республикасының президенті Н. Ә. Назарбаев жарлығында «Энергетикалық ресурстарды пайдалану стратегиясы» және келесі элементтерді қосқанда:

1. Қазақстан әлемдегі ең ірі мұнай компанияларымен ұзақ мерзімге дейін бірге жұмыс жасауға келісім шартқа отырған, халықаралық ең мықты технологиялар, ноу-хау, ірі капиталдар және тез пайдаланатын ресурстар.
2. Құбырлар орнату мұнай мен газды экспорттау үшін. Орнатылған құбырларды керекті және пайдалы шарттармен қарастырылады, өйткені Каз. өндірістік экономиканың өсіп дамуына байланысты. Бұл жүйелер халықаралық рыногқа шығуға қамтамасыз етеді.
3. Қазақстан мұнай мен газды өндіретін өндірістер көп, көршілес мемлекеттер қатарын қалмауда. Мұнай мен газды өндіретін өндіріс қалалары: Шымкент, Павлодар, Атырау, Жаңа өзен, Ақтөбе.

Мұнай өндіретін өндірістерде жыл сайын шығаратын өнімдер көлемі

ұлғаюда. Мұнайда өндіргенде алынатын өнімдер жеңіл алкандар және алкендер, сұйық және қатты парафиндер, ароматикалық көмірсутектер. Мұнайды компоненттерге бөлгенде мұнайды біріншілік айдау процесі деп атайды. Біріншілік айдаудың ең бастысы тікелей айдау болып табылады.

1. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1. Жобаланатын процестің арнаулы, қысқаша сипаттамасы

ЭЛТҚ -АҚ қондырғысы мұнайды атмосфералық айдау және электрмен

тұссыздандыруға арналған.

Нәтижесінде технологиялық процесте жекелеген мұнай фракцияларын алады.

• тұрақтандыру басы (тұрақсыз басы фр - НК - 620С), бөлініп 400 секциясына түседі.
• тұрақты фракция 62-1800С - шикізат 200 секция
• керосин фракция 140-2300С - шикізат 300/2 секция немесе 300/1секция
• Дизель фракция 230-3500С - шикізат 300/1
• Мазут - қазандық отынның компоненті
• Бензин - еріткіш (гексан-гептан фр. 70-850С)
• Керосин фракция 140-2300С - тікелей айдау отыны ТС - 1.
• Жарықтандырғыш керосин.

Қондырғының құрамына келесі блоктар кіреді:

• электрмен тұссыздандыру
• мұнайды атмосфералық айдау
• бензинді тұрақтандыру

Мұнайды электротұссыздандыру екі сатылы схема бойынша жүзеге асырады. Мұнай құрамындағы тұздар және сулардан айыруға арналған.

Реагенттерді беру және қабылдау үзелі қарастырылған.

• электро тұссыздандыру процесін жүргізу үшін деэмульгатор беру
• қондырғының антикоррозиялық қорғанысын жоғалту үшін аммиякты су сілті қоспасын беру
• тауарлы (бензин) дизель отынының тоңу температурасын төмендету үшін дидиорлау присадкасын қосады.

1. 2 Шикізаттың, дайын өнімдердің және қосалқы материалдар

сипаттамасы мұнайы.

ЭЛТҚ-АҚ қондырғысының шикізаты Совет мұнайы оның құрамындағы су мөлшері 1%, Күкірттің мөлшері 0, 77, тұз мөлшері 100мг, тығыздығы 0, 8400 г/м ³ .

Электрмен тұссызданған және сусызданғаннан кейін нәтижесінде мұнайдың құрамындағы судың мөлшері 0, 05-0, 1%.

Тұздың мөлшері 3-5 мг/л азаяды.

Кесте 1. 2.

3. Дайын өнімдерді пайдалану

ЭЛТҚ-АҚ процесінде құрамында тұзбен судың мөлшері едәуір азайтылған тұссызданған сусызданған мұнай алынады.

ЭЛТҚ-АҚ Технологиялық процесс нәтижесінде мұнай фракциялары алынады. Оларды екіншілік процестерге шикізат ретінде немесе компоундалғаннан кейін тауарлы өнім ретінде қолданылады.

• Тұрақтандыру басы (ҚБ - 620С фракция) секция 400 Газды фракциялау қондырғысына бөлінуге бөлінеді.
• 62-1500С тұрақты фракция, секция 200. Каталитикалық риформингке жоғарғы октанды бензин алу үшін жіберіледі
• 140-2000С керосин фракция - секция 300 гидротазалау қондырғысына жіберіледі. Күкірттен көмірсутекті газдардан бөлу жүреді.
• 230-3000С жеңіл дизель фракция (тұрақты) тауарлы дизель отынының компоненті
• 300-3600С ауыр дизель фракция секция - 300 шикізаты гидротазалауға жіберіледі
• Мазут қазандық отынының компоненті УВПМ және УЛТКМ шикізаты
• Бензин-еріткіш (70-850С фракция гексал-гектан)
• 140-2300С керосин фракциясы ТК-1 отынының компоненті
• Жарықтандырғыш керосин

1. 4 Жобаланатын процестің теориялық негіздері

Өңдеуге түсетін мұнай құрамында судың және тұздардың болуы мұнай өңдеу зауыттарының жұмысына көп зиян келтіреді. Судың мөлшері көп болса, мұнай айдау қондырғысының аппараттарында қысым көтеріледі, олардың қуаты кемиді, суды қыздыруға және буландыруға артық жылу шығыны орын алады. Судың мұнаймен бірге болуы ондағы тұздарды ерітіп, гидролиз реакциясын күшейтіп аппараттардың коррозиясын үдетеді.

Одан да күшті теріс әсер тұздар, оның ішінде хлоридтер етеді. Олар жылу алмастырғыш пен пештің құбырларының қабырғаларына отырады, бұның нәтижесінде құбырларды жиі тазалап тұруға тура келеді, жылу алмастыру коэффициентін төмендетеді.

Хлорлы натрий іс жүзінде гидролизденбейді. Хлорлы кальций тиесілі жағдайда HCL тұзын 10% дейін гидролизге түсуі мүмкін. Хлорлы магний 90% гидролизденеді, яғни бұл процесс төмен температурада жүреді. Сондықтан тұздар мұнай өңдеу аппараттарының коррозияға ұшырауының негізгі себебі болуы мүмкін. Хлорлы магний гидролизі:

MgCL + H ₂ O → Mg(OH) + HCL

мұнайдағы бар судың әсерімен және хлорлы магнийдің өзінің кристалды суының әсерімен жүруі мүмкін. Аппараттардың гидролиз өнімдерімен бұзылуы жоғары температура аймақтарында (пеш құбырларында, буланғыштарда, ректификациялау колонналарында) және төмен температурада істейтұғын аппараттарда да (конденсаторлар және тоңазытқыштар) орын алады. Кейбір тұздар қалдық өнімдерде (мазутта және гудронда), олардың сапасын төмендетеді.

Мұнайды айдау кезінде күкіртті қосылыстар ыдырап, күкіртті сутегі түзіледі, ол (әсіресе хлорлы сутегімен бірге) аппараттардың коррозиясының күшті себепшісі болады. Күкіртті сутегі су болса және жоғары температурада аппараттардың металдарымен реакцияға түсіп, күкіртті темір түзеді:

Fe + H ₂ S → FeS + H ₂

FeS тұратын қорғау қабаты металл бетін аздан болса да одан арғы коррозиядан қорғайды, бірақ хлоридтің гидролизінен түзілген хлорлы сутегі болған жағдайда, FeS тұратын қорғау қабаты онымен реакцияға түсіп бұзылады:

FeS + 2HCL → FeCL ₂ + H ₂ S

Хлорлы темір су ерітіндісіне өтеді де бөлінген күкіртті сутегі темірмен қайтадан реакцияға түседі.

Мұнаймен бірге өндірілетін судың минералдығын немесе тұздығын 1л суды буландырғаннан кейін қалатын құрғақ заттар мөлшерімен өлшейді. Мұнайлар тұздығы 1л шикі затқа келетін милиграммен алынған хлоридтер (NaCL есептегенде) мөлшерімен анықталынады және оның мөлшері жерасты суының минералдану дәрежесі мен мұнайдағы мөлшеріне байланысты. Мұнай өңдеу зауытына жіберілетін мұнайдағы тұздар мөлшері 50 мг/л көп емес, ал айдауға берілетін мұнайда - 5мг/ - көп емес болуы қажет.

Сондықтан, мұнайды өңдеуге жіберу алдында оны судан және тұздардан айыру қажет.

Суды және тұздарды бөлуді бірінші кезеңінде кен орнындағы дайындау қондырғыларында іске асырады. Кен орнындағы мұнайды дайындау дәрежесіне байланысты, қалдық су (0, 5-1, 0%) және хлоридтер (100-1800 мг/л) мөлшеріне қарап, үш топқа бөледі. МӨЗ мұнайды екінші сусыздандыру және тұзсыздандыру кеңінен өткізеді. Мұның нәтижесінде су мөлшері 0, 05-0, 1% дейін, ал тұздар - 3, 0-5, 0 мг/л және одан да төмендейді.

Кен орындарында және мұнайды МӨЗ қондырғыларында да дайындағанда, сусыздандыру мен тұзсыздандыру үшін, ал МӨЗ-да - жасанды, арнайы мұнай мен таза судан дайындалған, мұнай эмульсияларын бұзу процестерін пайдаланады.

Су мен мұнай өте қиын бөлінетін эмульсияны жиі түзеді. Эмульсия деп бір бірінде ерімейтін немесе қиын еритұғын екі сұйықтықтан тұратын, біреуі екіншісінде өте көп микроскопиялық тамшы (глобул) күйінде, оның мөлшері эмульсияның бір литрінде триллиондармен өлшенетін, жүйені атайды. Глобулдардың тараған сұйықтығын дисперс ортасы, ал дисперс ортадағы тараған екінші сұйықтықты - дисперс фазасы деп атайды. Шайырлы мұнайлар, құрамында нафтен қышқылдары немесе күкіртті қосылыстары бар, эмульсия түзуге өте биімдеу келеді. Эмульсияның түзілуіне мұнайды өндіруде оны сумен өте қатты араластыру әсер етеді.

Мұнай эмульсиялары ашық сары түстен қою-қоңыр түске дейін кездеседі. Көп жағдайларда олар судың мұнайдағы эмульсиясы, дисперс орта есебінде мұнай, ал дисперс фазасы - су түрінде болады. Мұндай эмульсиялар гидрофобты: олар су бетінде қалқып жүреді, ал бензинде немесе басқа еріткіштерде біркелкі тарайды. Мұнайдың судағы эмульсия түрі, дисперс орта күйінде су болатын өте сирек кездеседі. Мұндай эмульсиялар гидрофильді келеді: олар суда біркелкі тарайды да бензинде шөгеді.

Эмульсияның түзілуі беттік құбылыстармен байланысты. Сұйықтықтың беттік қабаты ауамен немесе басқа сұйықтықпен шекарада белгілі беттік кернеумен, яғни өзінің бетінің өсуіне кедергі жасайтын сұйықтық күшімен сипатталды. Мұнайдың және мұнай өнімдерінің беттік кернеуі 0, 02-0, 05 н/м аралығында болады. Таза мұнай өнімдеріне кейбір заттарды қосу олардың сумен шекарадағы беттік кернеуінің төмендеуіне алып келіп соғады. Бұл құбылыс жалпы сипатты.

Кейбір кездерде заттар тіптен өте аз концентрацияда ерігеннің өзінде сұйықтықтың беттік кернеуін едәуір төмендетеді. Беттік кернеуді төмендететін заттарды беттік-активті заттар дейді. Бұл заттардың ерекшелігі, олардың құрамына, әдетте көмірсутекті радикал (молекуланың гидрофобты бөлігі) және полярлы топты бөлік (молекуланың гидрофилді бөлігі) кіреді. Екі фазалы сұйық жүйеде фаза аралық шекте полярлы заттардың әсерінен беттік кернеудің төмендеуін қосылған заттың жүйе компонентінде оған еріткіш болатын біркелкі тарамауымен түсіндіріледі. Шекара фазадағы оның концентрациясы еріткіштің барлық көлемдегісінен жоғары болады.

Басқаша айтқанда, қосылған полярлы зат еріткіштің беттік қабатымен адсорбцияланады да оның беттік энергиясын төмендетеді. Осының нәтижесінде фаза бөлу шекарасында адсорбцияланушы қабат түзіледі, оны еріткіш бетіндегі беттік-активті заттың молекуласы қабаты деп қарауға болады.

Әртүрлі эмульсия, оның ішінде мұнай эмульсиясы да егер бір-бірінде ерімейтін екі сұйықтыққа механикалық әсер дисперстенуге яғни сұйықтықтың өте кішкентай бөлшектерге бөлінуіне алып кеп соққанда, түзілуі мүмкін. Сұйықтардың беттік кернеуі аз болған сайын тамшының түзілуі жеңіл жүреді, яғни сұйықтықтың жалпы беті өседі, себебі ол аз күш жұмсауды қажет етеді.

Бірақ екі таза бір-бірінде ерімейтін сұйықтықтарды араластырудан кейін алынған эмульсия тұрақтығы жоғары болмайды. Ауырлау сұйықтық түбіне отырады, дисперс фазасының тамшылары бір-бірімен соқтығысын үлкейеді. Бұл екі процесте эмульсияның екі қабатқа бөлінуіне алып келіп соғады. Тек қана дисперстігі өте жоғары дәрежеде, дисперс фазасының тамшысының диаметрі микрометрдің ондық бөлшегімен (10 ^-7 м) өлшенгенде және молекулааралық күшті графитациялық күштер теңестіргенде эмульсияны бұзу қиындайды.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс