Turbo Рascal программалау жүйесі

КІРІСПЕ

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Массивтер
2. Бір өлшемді,екі өлшемді массивтер
3. Элементтерді таңдау арқылы сұрыптау.
4. Элементтерді алмастыру арқылы сұрыптау

ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Қазіргі кезде кеңінен қолданылатын программалау жүйесінің бірі – Turbo Pascal. Американың Borland корпарациясының қызметкері Андерсон Хейлсбергтің жетекшілігмен құрастырылған. Turbo Pascal-дың түпнұсқасы швейцария ғалымы Никлаус Вирт жасаған. Паскаль тілі программалауды алғаш үйренушілер үшін өте тиімді құрал болып табылған. Қарапайым Паскальді өңдеудегі А.Хейлсбергтің үлкен еңбегінің нәтижесінде Turbo Pascal қазірігі заман талабына сай, қуатты программалау жүйесіне айналды. Оның логикалық құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді. Әрбір ЭЕМ алдын ала берілген алгоритммен, яғни берілген жоспармен жұмыс істейді. Алгоритмді заңдылық, реттелген амалдар жиыны, кезекпен орындалатын операциялар тізімі деп атаған жөн.
Алгоритм берілген есепті шығару реттелген амалдар тізбегі ретінде келтіру. Кез-келген есепті қарапайым амалдарды тізбектей орындау арқылы шығаруға болады. Алгоритмді ЭЕМ-де орындау үшін оны программа түрінде жазып шығу керек.

1. Бурин Е.А. Программирование на языке Турбо Паскаль. А.,2000.
2. Вирт Н. Алгоритмы иструктуры данных.
3. Досмайлов Т.К. Программалау тілі Паскаль. А.,1996.
4. Кнут Теория алгоритмов.
5. Матросов В.Л. Теория алгоритмов.
6. Нақысбеков Б.,Халыкова Б. Паскаль тілінің негіздері. А.,1998.
7. Новиков В.С.,Парфилова Н.И. Паскаль. М.,1994.
8. Семашко Г.Л., Салтыков Г.Л. Программирование на языке Паскаль М.,1988.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Негізгі бөлім
1. Массивтер
2. Бір өлшемді,екі өлшемді массивтер
3. Элементтерді таңдау арқылы сұрыптау.
4. Элементтерді алмастыру арқылы сұрыптау

Қорытынды бөлім

Қолданылған әдебиеттер

КІРІСПЕ
Қазіргі кезде кеңінен қолданылатын программалау жүйесінің бірі –
Turbo Pascal. Американың Borland корпарациясының қызметкері Андерсон
Хейлсбергтің жетекшілігмен құрастырылған. Turbo Pascal-дың түпнұсқасы
швейцария ғалымы Никлаус Вирт жасаған. Паскаль тілі программалауды алғаш
үйренушілер үшін өте тиімді құрал болып табылған. Қарапайым Паскальді
өңдеудегі А.Хейлсбергтің үлкен еңбегінің нәтижесінде Turbo Pascal қазірігі
заман талабына сай, қуатты программалау жүйесіне айналды. Оның логикалық
құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді. Әрбір ЭЕМ алдын
ала берілген алгоритммен, яғни берілген жоспармен жұмыс істейді. Алгоритмді
заңдылық, реттелген амалдар жиыны, кезекпен орындалатын операциялар тізімі
деп атаған жөн.
Алгоритм берілген есепті шығару реттелген амалдар тізбегі ретінде
келтіру. Кез-келген есепті қарапайым амалдарды тізбектей орындау арқылы
шығаруға болады. Алгоритмді ЭЕМ-де орындау үшін оны программа түрінде жазып
шығу керек.
Программа – алгоритмді машинаға түсінікті нұсқаулар тізімі ретінде
жазу. Программа дегеніміз – белгілі бір нәтиже алу үшін орындалатын
амалдардың айқын тізбегі. Ол реттелген командалар тізбегінен
тұрады.Программа арнайы текст арқылы ЭЕМ-ге тапсырманың ретті кезегін
хабарлайды.

Негізгі бөлім
1. Массивтер
Массив типі-күрделі тип.Ол бір типті шамалардың бір ғана ат беріліп,
реттелген тізбегі.Массивті бір қалыпты анықталатын тип деп атайды.Массив
элементтерін және оның атауын белгілеу алгоритм негіздері тауарындағы
белгілеулермен бірдей.
Қарапайым типтер қатарына жататын стандартты (integer, real) және
қолданушылар (тізбектелген тип) типтерінде бір айнымалыны сақтау үшін,
негізінен компьютер жадысының бір ғана ұяшығы қолданылады. Бірақ көптеген
программалау есептернің шешімін табу барысында әрбір элементтерінің
деректерін жеке айнымалыға сақтау орнына, оларды тізбектеп бір жерде сақтау
анағұрлым тиімді болып табылады.
2. Бір өлшемді массивтер және екі өлшемді массивтер
Массив дегеніміз – бірдей типті мәліметтердің жиыны, басқаша айтқанда
массив бір атауға біріктілген айнымалылардың реттік тізбегі.
Массив құрылымдық типтер қатарына жатады. Массив элементтері
нөмірленеді. Массивтің әрбір элементіне индексін көрсету арқылы жұмыс
істеуге болады. Массивке мысал ретінде векторларды қарастыруға болады. Егер
массивке кестелік берілгендер жазылса (матрица), онда элементтері екі
индекс бойынша нөмірленеді.
Массив сипаттамалары:
o Типі – массив элементтерінің жалпы типі;
o Көлемі – массив индекстерінің саны;
o Шектелімі - әрбір индекстердің шектеу бойынша сәйкестігі;
o Пішімі – көлем және шектеулер жиындары.
Массивтер элементтерімен жұмыс жасау барысында, массив атауынан кейін
міндетті түрде тік жақшаға алынған индекс көрсетіледі. Индекс ретінде
сандар қолданылады.
Массивтерді қолдану үшін оларды типтер (type) немесе айнымалыларды
сипаттау (var) бөлімінде хабарлаау қажет.
Жалпы жазылу түрі:
Type
Массив типінің атауы = array[индекс типі] of элемент типіж
Var
Массив атауы: массив типінің атауы;
Мұндағы:
массив типінің атауы – массив элементтерінің жиынын сипаттайды;
индекс типі – тізбектелген немесе шектелген типтерді көрсету;
элемент типі – массив элементтерінің типін көрсету.
Мысалы:
Type
GRUP=ARRAY[1..8] OF INTEGER;
VAR
A:GRUP;
Берілген мысалдағы массивтің әрбір элементімен жұмыс істеу үшін,
массив атауы және индексі берілуі тиіс. Массив индексі тік жақшаға алынып
жазылады, сол себепті массивтің кез-келген элементіне қатынас жасауға
болады.
Яғни берілген массивтің бірінші элементіне қатынас алу үшін массив
атауынан кейін бірінші индексті көрсету қажет: A[1]; массивтің екінші
элементіне қатынас жасау үшін: A[2]; ал А массивінің сегізінші элементіне
A[8].

A[1] A[2] A[3] A[4] A[5] A[6] A[7] A[8]

Берілген массивтің кез-келген элементтеріне арифметикалық
операцияларды, салыстыру және меншіктеу операторларын қолдануға
болады.Cонымен қатар, массивтерге Turbo Pascal программалау тіліндегі
айнымалы типіне сәйкес келетін барлық стандартты процедуралар және
функциялар қолданылады.
Массивтің кез-келген бір элементіне нәтиже беру үшін, меншіктеу
операторы қолданылады:
Массив атауы[индексі]:=нәтиже;
Мысалы:
а)А массивінің бірінші элементіне-12 санын меншіктеу үшін: А[1]:12;
ә) А массивінің бесінші элементіне -405 санын меншіктеу
үшін:А[5]:405;
б) А массивінің екінші элемент нәтижесін экранға шығару үшін:writeln
(A[2]);
в) А массивінің бірінші элементіне нәтижені пернелер тақтасы
көмегімен енгізу үшін:readln (A[1]);
г)А массивінің бірінші және үшінші элементтерінің қосындысын Sum
айналысына меншіктеу үшін:Sum:=A[1]+A[3];
Массивтің кез-келген элементтерімен жұмыс істегенде программалау
барысында олардың индексінің мәні типтер немесе айнымалылар бөлімінде
сипатталған шектеуден аспауы тиіс.Егер массив индексінің мәні сипатталған
шектеуден асып кетсе,онда синтаксистік қате тіркеліп,экранда {R+}
директивасын жазу арқылы массивтің шектеулерін тексеруге болады. Егер
программада {R+} директивасы беріліп,массив индексі шектеуден асып
кетсе,онда экранға Range check error cөз тіркесі шығарылады.
Массивтерді программада қолдану үшін Turbo Pascal программалау
тілінде оларды бірден VAR бөлімінде сипаттау жолы қарастырылған.
Жалпы жазылу түрі:
VAR
МАССИВ АТАУЫ:ARRAY[ИНДЕКС ТИПІ] OF ЭЛЕМЕНТ ТИПІ
Мысалы:
VAR
GR:ARRAY[1..18]OF REAL;
Берілген тоғыз элементтен тұратын А массивіне бөлшек сандар енгізіп,
оларды дисплей бетіне ретімен шығару программасын қарастырайық.
{$R+}
Program MASSIV;{Программа атауы}
Type {Типтерді сипаттау бөлімі}
Mas=array[1..9] of real ; {Шарт бойынша массив типі}
Var {Айнымалыларды сипаттау бөлімі}
A:Mas; {Mas типті А -массиві}
I:integer; {циклді басқару айнымалысы}
Begin {негізгі программа басы}
Writeln (‘A-массивінің 9 элементін енгізіңіз:’);
For I:=1 to 9 do {I-бойынша цикл}
Read (A[I];{A[I] массивіне нақты сандарды енгізу операторы}
For I:=1 to 9 do {I-бойынша цикл}
Write (‘A[‘,I,’]=’,A[I]); {A[I] массивінің элементін дисплейге шығару
операторы }
End. {Негізгі программа соңы}
Turbo Pascal программалау тілі бір өлшемді массивтермен қатар екі
өлшемді және көп өлшемді масивтерді қолдануға мүмкіндік береді.
Екі өлшемді немсе көп өлшемді массивтермен жұмыс істеу үшін, олар
сипаттау бөлімінде көрсетілуі тиіс.
Екі өлшемді массивті var бөлімінде сипаттаудың жалпы түрі:
Массив атауы: array [a1..an, b1..bn] of элемент типі;
Екі өлшемді массивті type бөлімінде сипаттаудың жалпы түрі:
type
Массив атауы= array [a1..an, b1..bn] of элемент типі;
Мұндағы, a1..an, b1..bn – екі өлшемді массивтің көлемі: a1..an –
массив қатарының алғашқы және соңғы мәні, ал b1..bn- массив бағанының
алғашқы және соңғы мәні.
А [n,m] –массивін сипаттау жолы:

А массиві: і
1 2 3 ... n

Екі өлшемді массивті енгізу:
for i:=1 to n do
for j:=1 to n do
read(a[i, j]);
Екі өлшемді массивті шығару:
for i:=1 to n do
begin
for j:=1 to n do
write(a[i, j], ‘ ’);
writeln;
end;
Мысалы, A[10, 10] екі өлшемді массиві берілген. Осы массивтің оң
элементінің көбейтіндісін табу керек.
PROGRAM MASS;
CONST N=10;
TYPE MASS:ARRAY [1..N, 1..N] ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.