Таблеткалар
Жоспары:
1. Таблеткалар дәрілік форма ретінде. Таблеткалардың классификациясы.
2. Таблеткаларға қойылатын негізгі талаптар.
3. Пресстеудің теориялық негіздері.
4. Таблеткалау үшін арналған қосалқы заттардың негізгі топтары.
5. Таблеткалар технологиясы:
5.1. Ылғалды гранулдау
5.2. Құрғақ гранулдау
6. Таблеткаларды қабықшалармен жабу:
6.1. Драждалған жабындар.
6.2. Қабықшалы жабындар.
6.3. Престелген жабындар.
7. Тритурациялық таблеткалар. Таблеткалардың сапасын сынау.
8. Таблеткаларды жетілдіру жолдары.
9. Драже. Гранулалар.
Ұсынылған әдебиеттер
1. Таблеткалар дәрілік форма ретінде. Таблеткалардың классификациясы.
2. Таблеткаларға қойылатын негізгі талаптар.
3. Пресстеудің теориялық негіздері.
4. Таблеткалау үшін арналған қосалқы заттардың негізгі топтары.
5. Таблеткалар технологиясы:
5.1. Ылғалды гранулдау
5.2. Құрғақ гранулдау
6. Таблеткаларды қабықшалармен жабу:
6.1. Драждалған жабындар.
6.2. Қабықшалы жабындар.
6.3. Престелген жабындар.
7. Тритурациялық таблеткалар. Таблеткалардың сапасын сынау.
8. Таблеткаларды жетілдіру жолдары.
9. Драже. Гранулалар.
Ұсынылған әдебиеттер
Таблеткалар – дәрілік заттарды немесе дәрілік және қосалқы заттардың қоспасын престеу немесе формалау арқылы алынатын, ішке немесе сыртқа қолдануға арналған қатты, дозаланған дәрілік форма.
Таблеткалар 150 жыл бұрын қолданыла бастады және қазіргі уақытта да кең таралған дәрілік форма болып табылады. Бұл жағымды қасиеттер қатарымен түсіндіріледі:
1. Дайындау процесін толық механизациялау, жоғары өнімділікті, тазалықты және таблеткалардың гигиеналығын қамтамасыз етеді.
2. Таблеткаларға енгізілетін дәрілік заттарды дозалаудың дәлдігі.
3. Таблеткалардың ықшамдылығы (кішігірім көлем), дәрілерді жіберудің, сақтаудың және тасымалдаудың қолайлығын қамтамасыз етеді.
4. Таблеткаларда дәрілік заттардың жақсы сақталуы және тұрақсыз заттар үшін қорғаныш ұабықшаларын жағу арқылы оны жоғарлату мүмкіндігі.
5. Жағымсыз иісті, дәмді, дәріллік заттардың бояғыш қасиеттерін маскировка жасау, оны қабықшаны жағу арқылы жүргізеді.
6. Басқы дәрілік формаларда физико – химиялық қасиеттері бойынша үйлеспейтін, дәрілік заттарды қосу мүмкіндігі.
7. Асқазан – ішек жолында дәрілік заттың әсерін оқшаулау.
8. Дәрілік заттардың әсерін пролонгирлеу.
9. Күрделі құрамды таблеткадан жеке дәрілік заттардың кезекті сіңірулуін реттеу – көп қабатты таблеткаларды жасау.
Таблеткалар 150 жыл бұрын қолданыла бастады және қазіргі уақытта да кең таралған дәрілік форма болып табылады. Бұл жағымды қасиеттер қатарымен түсіндіріледі:
1. Дайындау процесін толық механизациялау, жоғары өнімділікті, тазалықты және таблеткалардың гигиеналығын қамтамасыз етеді.
2. Таблеткаларға енгізілетін дәрілік заттарды дозалаудың дәлдігі.
3. Таблеткалардың ықшамдылығы (кішігірім көлем), дәрілерді жіберудің, сақтаудың және тасымалдаудың қолайлығын қамтамасыз етеді.
4. Таблеткаларда дәрілік заттардың жақсы сақталуы және тұрақсыз заттар үшін қорғаныш ұабықшаларын жағу арқылы оны жоғарлату мүмкіндігі.
5. Жағымсыз иісті, дәмді, дәріллік заттардың бояғыш қасиеттерін маскировка жасау, оны қабықшаны жағу арқылы жүргізеді.
6. Басқы дәрілік формаларда физико – химиялық қасиеттері бойынша үйлеспейтін, дәрілік заттарды қосу мүмкіндігі.
7. Асқазан – ішек жолында дәрілік заттың әсерін оқшаулау.
8. Дәрілік заттардың әсерін пролонгирлеу.
9. Күрделі құрамды таблеткадан жеке дәрілік заттардың кезекті сіңірулуін реттеу – көп қабатты таблеткаларды жасау.
1. Муравьев И.А. Технология лекарств.- М.:Медицина.- 1980.- Т.1. -250с.
2. Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм/ Под ред. Л.А. Ивановой. - М.,1991.- Т.2.- С.134-221.
3. Вальтер М.Б. и др. Постадийный контроль в производстве таблеток.- М.,1982.-316с.
4. Белоусов В.А., Вальтер М.Б. Основы дозирования и таблетирования лекарственных порошков.- М., 1980.
2. Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм/ Под ред. Л.А. Ивановой. - М.,1991.- Т.2.- С.134-221.
3. Вальтер М.Б. и др. Постадийный контроль в производстве таблеток.- М.,1982.-316с.
4. Белоусов В.А., Вальтер М.Б. Основы дозирования и таблетирования лекарственных порошков.- М., 1980.
Таблеткалар
Жоспары:
1. Таблеткалар дәрілік форма ретінде. Таблеткалардың классификациясы.
2. Таблеткаларға қойылатын негізгі талаптар.
3. Пресстеудің теориялық негіздері.
4. Таблеткалау үшін арналған қосалқы заттардың негізгі топтары.
5. Таблеткалар технологиясы:
5.1. Ылғалды гранулдау
5.2. Құрғақ гранулдау
6. Таблеткаларды қабықшалармен жабу:
6.1. Драждалған жабындар.
6.2. Қабықшалы жабындар.
6.3. Престелген жабындар.
7. Тритурациялық таблеткалар. Таблеткалардың сапасын сынау.
8. Таблеткаларды жетілдіру жолдары.
9. Драже. Гранулалар.
1. Таблеткалар - дәрілік заттарды немесе дәрілік және қосалқы заттардың қоспасын престеу немесе формалау арқылы алынатын, ішке немесе сыртқа қолдануға арналған қатты, дозаланған дәрілік форма.
Таблеткалар 150 жыл бұрын қолданыла бастады және қазіргі уақытта да кең таралған дәрілік форма болып табылады. Бұл жағымды қасиеттер қатарымен түсіндіріледі:
1. Дайындау процесін толық механизациялау, жоғары өнімділікті, тазалықты және таблеткалардың гигиеналығын қамтамасыз етеді.
2. Таблеткаларға енгізілетін дәрілік заттарды дозалаудың дәлдігі.
3. Таблеткалардың ықшамдылығы (кішігірім көлем), дәрілерді жіберудің, сақтаудың және тасымалдаудың қолайлығын қамтамасыз етеді.
4. Таблеткаларда дәрілік заттардың жақсы сақталуы және тұрақсыз заттар үшін қорғаныш ұабықшаларын жағу арқылы оны жоғарлату мүмкіндігі.
5. Жағымсыз иісті, дәмді, дәріллік заттардың бояғыш қасиеттерін маскировка жасау, оны қабықшаны жағу арқылы жүргізеді.
6. Басқы дәрілік формаларда физико - химиялық қасиеттері бойынша үйлеспейтін, дәрілік заттарды қосу мүмкіндігі.
7. Асқазан - ішек жолында дәрілік заттың әсерін оқшаулау.
8. Дәрілік заттардың әсерін пролонгирлеу.
9. Күрделі құрамды таблеткадан жеке дәрілік заттардың кезекті сіңірулуін реттеу - көп қабатты таблеткаларды жасау.
10. Дәрілерді жіберу және қабылдау кезде қателерді ескерту, қателер таблеткаларда престеу арқылы жасалатын жазуларда болуы мүмкін.
Сонымен қатар таблеткалар кейбір кемшіліктерге ие болады:
1. Сақтау кезінде таблеткалар ыдырап кетуден айырылуы мүмкін (цементирлігі) немесе, керісінше, бұзылады.
2. Таблеткалармен бірге организмге қосалқы заттар енеді, олар кейде жанама құбылыстарды тудыру мүмкін (мысалы, тальк шырышты қабықшаны тітіркендіреді).
3. Жеке дәрілік заттар (мысалы, натрий және калий бромиді) еру аймағында концентрлі ерітінділер түзеді, осы ерітінділер шырышты қабықшаны қатты тітіркенуін тудыру мүмкін.
Көрсетілген кемшіліктерді қосалқы заттарды таңдау арқылы шешуге болады, таблеткаларды қабылдау алдында ұсақтау және еріту арқылы.
Таблеткалар әр түрлі формаға ие болуы мүмкін, бірақ кең таралған жазық немесе екі дөңес болатын домалақ форма. Таблеткалардың диаметрі 3 тен 25 ге дейін аралықта болуы мүмкін. Диаметрі 25 мм болатан таблеткалар брикеталар деп аталады.
Таблеткалардың классификациясы
1. Өндіру әдісі бойынша:
oo Престеу - таблеткалы машиналарда жоғары қысымда алады;
oo Тритурациялық - ылғалды массаларды арнайы формаларға жағу арқылы формалау, форманы кептіру;
2. Қолдану бойынша:
oo Пероральдық - ішке қабылданады, асқазанда немесе ішекте сіңіріледі. Бұл таблеткалардың негізгі тобы.
oo Сублингвальдық - ауызда сіңіріледі, дәрілік заттар ауыздың шырышында сініріледі.
oo Имплантациялық - тері немесе бұлшық ет астына имплантациялайды (тігеді), ұзақ емдік әсерді қамтамасыз етеді.
oo Инъекциялық ерітінділерді экстемпоральдық дайындау үшін таблеткалар.
oo Шаю, спринцевалау және басқа ерітінділерді дайындау үшін таблеткалар.
oo Арнайы тағайындалған таблеткалар - уретральдық, вагиналық және ректальдық.
2. Дозалау дәлдігі - жеке таблеткалар массасында рұқсат етілген нормалардан ауытқулар болмауы керек. Және де, таблеткадағы дәрілік заттардың құрамы да, рұқсат етілген нормалардан аспау керек.
Беріктілік - орау, тасымалдау және сақтау процестері кезінде таблеткалар механикалық әсерлер нәтижесінен үгілмеу қажет.
Ыдырау - таблеткалар, нормативтік-техникалық құжаттамаларды көрсетілген мерзімде ыдырау керек (сұйықтықта бұзылады).
Ерігіштігі - таблеткалардан сұйықтыққа әсер етуші заттардың босатылуы (бөлінуі) белгілі уақыттан аспауы керек. Ерігіштікке организмге әсер етуші заттардың түсу жылдамдығы және толықтығы тәуелді болады (биологиялық қол жетімділігі).
Бұл талаптарға таблеткалардың сәйкес болуы үшін таблеттеленетін ұнтақтар (грануляттар) белгілі технологиялық қасиеттерге ие болуы керек.
1. Фракциялық (гранулометрлік) құрамы. Бұл ұсақтылығы бойынша ұнтақтар бөлшектерін үлестіру. Фракциялық құрамын анықтауды әрбір фракцияны өлшеу және пайыздық құрамын есептеудан тұратын, елеуіш жиынтығынан ұнтақтарды елеу арқылы жүргізеді.
Фракциялық құрамы ұнтақтар бөлшектерінің формасына және өлшеміне тәуелді. Заттардың көбінде бөлшектер анизодиаметрлік (симметриялық емес). Олар созылған формалы болуы мүмкін (таяқшалар, инелер және т.с.с.). Дәрілік ұнтақтардың кіші бөлігі изодиаметрлік бөлшектерден болады (симметриялық) - куб, көпқырлы және т.б. формада.
2. Себілмелі тығыздығы (масса). Ұнтақ көлемінің бірлік массасы. Килограммның кубтық метрге қатынасымен сипатталады (кгм3). Еркін себілмелі тығыздықты - (минималды немесе аэрируемді) және вибрациялық (максималды) себілмелі тығыздықты ажыратады. Еркін себілмелі тығыздығын ұнтақты белгілі көлемге (мысалы, өлшегіш цилиндр) себу, кейін өлшеу арқылы анықтайды. Вибрациялық себілмелі тығыздықты, ұнтақ үлгісін цилиндрге себу және вибрациялық тығыздалудан кейін көлемін өлшеу арқылы анықтайды. Себілмелі тығыздық фракциялық құрамға, ылғалдылыққа, бөлшектер формасына, материалдың тығыздығына (нағыз) және кеуектілігіне тәуелді болады.
Материалдың нағыз тығыздығы деп затта кеуектері (бом орындар) болмаған кездегі көлем бірлігінің массасын айтады.
Себілмелі тығыздық ұнтақтардың сусылмалылығына және дозалаудың дәлдігіне әсер етеді. Ол технологиялық көрсеткіштердің қатарын есептеу үшін қолданылады.
а) Вибрациялық тығыздалудың коэффиценті(Кv) вибрациялық (рv) және еркін (рn) тығыздықтар айырмашылығының вибрациялық тығыздыққа қатынасын анықтайды.
Кv кіші болған сайын, дозалау дәлдігі жоғары болады.
б) Салыстырмалы тығыздықты себілмелі тығыздығының материалдың тығыздығына (нағыз) қатынасымен пайызбен есептейді.
Салыстырмалы тығыздық ұнтақ материалының алатын кеңістіктің бөлігін сипаттайды. Салыстырмалы тығыздық аз болған сайын, таблетка алу үшін қажетті ұнтақтың көлемі көп болады. Бұл таблеткалы машинаның өнімділігін және дозалау дәлдігін кемітеді.
3. Сусылмалылығы (ақыштығы) - комплекстік параметр, үздіксіз тұрақты ағынды түзе отырып, материалдың сыйымдылықтан, өзінің ауырлық күші әсерінен себілу қабілеттілігін сипаттайды.
Сусылмалылық келесі факторлар әсерінен жоғарлайды: бөлшектер мөлшерінің және себілмелі тығыздығының, бөлшектердің изодиаметрлік формасының үлкеюі, бөлшекаралық және сыртқы үйкелудің және ылғалдылықтың кемуі. Ұнтақтарды өңдеген кезде олардың электризациясы (беттік зарядтардың түзілуі) болуы мүмкін, бұл бөлшектердің машинаның жұмыс бетіне және бір-біріне жабысуына әкеледі, сусылмалылықты нашарлатады.
Сусылмалылықты негізінен 2 параметр сипаттайды: себілу жылдамдығы және құламаның бұрышы.
Себілу жылдамдығы - уақыт бірлігінде, вибрацияланған конустық воронканың белгіленген өлшемді саңылаудан себілетін ұнтақ массасы (гс).
Сусылмалы материалдың воронкадан көлденең жазықтыққа себілген кезде, ол жазықтық бойынша шашырайды, конус тәрізді төбешік түрінде болады. Түзілетін конустың және төбешік негізі арасындағы бұрышты құламаның бұрышы деп атайды, градуспен сипатталады.
Вальтер М.Б. және басқа авторлар материалдың сусылмалылық классификациясын ұсынған болатын. Себілу жылдамдығына және құламаға байланысты барлық материалдарды 6 классқы бөлді. Жақсы сусылмалылық - себілу жылдамдығы 6,5 гс астам және бұрышы 280 кем , жаман - сәйкес, 2 гс кем және 450 астам.
4. Ылғалқұрамдылық (ылғалдылық) - ұнтақта (гранулятта) ылғалдың проценттік құрамы. Ылғалқұрамдылық ұнтақтардың сусылмалылығына және престелуіне үлкен әсер етеді, сондықтан таблеттеленетін материал әрбір зат үшін оптималды ылғалды болу керек.
Ылғалқұрамдылықты зерттелетін үлгіні 100-1050С температурада тұрақты массаға дейін кептіру арқылы анықтайды. Бұл әдіс дәлді болып табылады, бірақ өзінің ұзақтығына байланысты ыңғайсыз болып келеді. Тез анықтау үшін инфрақызыл сәулелермен кептіру әдісін қолданады (бірнеше минутта экспресс-влагомерларда).
5. Ұнтақтардың престелуі - бұл қысым астында өзара тартылу және тіркеу қабілеттілігі. Бұл қабілеттілікті көрсету дәрежесіне таблеткалар беріктілігі тәуелді, сондықтан таблеткалардың престелуін таблеткалардың Ньютон (Н) немесе МегаПаскаль (МПа) қысуларында беріктілігі бойынша сынайды. Бұл үшін массасы 0,3 немесе 0,5г болатын ұнтақ үлгісін диаметрі 9 немесе 11 мм болатын матрицада 120 МПа қысым астында престейді. Престелу, егер беріктілік 30-40 Н құраса, жақсы деп саналады.
Престелу бөлшектердің формасына (анизодиаметрліктер жақсы престеледі), ылғалдылыққа, ішкі үйкелуге, ұнтақтардың электризациясына тәуелді.
6. Матрицадан таблеткаларды итеру күші. Матрицаның қабырғасы және таблетканың шеткі беті арасындағы үйкелуді және тіркелуді сипаттайды. Итеру күшін ескере отырып қосалқы заттарды қосылуын болжамдайды.
Итеру күші ұсақ фракциялардың, ұсақталудың, оптималды ылғалдылықтың және престеу қысымының үлкен пайызында арттады. Итеру күшін (Fv) Ньютонда және итеру қысымын (Рv) ескереді, келесі формула бойынша анықтайды, МПа:
, мұндағы
Sb - таблетканың шеткі беті, м2
3. Дәрілік ұнтақты материалдарды престеу әдісі қатты фазада материалдарды қосу процесіне жатады ("суық сварка"). Престеудің барлық процестерін схемалық түрде 3 стадияға бөлуге болады. Бұл стадиялар өзарабайланысты, бірақ әрбіреуінде бір - бірінен өзгешеленетін механикалық процестер өтеді.
Бірінші стадияда бос орындарды толтыру арқасында деформациясыз бөлшектердің жақындауы және тығыздалуы жүреді. Екінші стадияда ұнтақ бөлшектерінің серпімді, пластикалық және морттық деформациясы пайда болады, олардың өзара сырғанауы және тұтастық (компактты) дененің түзілуі жүреді, бұл дене механикалық берікті болады. Үшінші стадияда түзілген тұтастық дененің көлемдік сығылуы жүреді.
Престеу кезінде бірнеше ұнтақ бөлшектерін біріктіру механизмдерін ажыратады:
1. Берікті контакт дұрыс емес формалы бөлшектердің механикалық тіркелуі немесе олардың бөлшекаралық кеңістікке енуі нәтижесінде түзілу мүмкін. Бұл жағдайда - бөлшектердің беті күрделі болған сайын, таблетка престелуі берік болады.
2. Қысым астында престелу бөлшектердің жақындауы жүреді және молекулааралық күштердің және электростатикалық әрекеттесудің көрінуіне жағдай жасалады. Молекулааралық тартылу күштері (Вандер- Ваальс) бөлшектердің 10-6-10-7см аралыққа жақындауынан көрінеді.
3. Престеу процесіне, престеленетін материалда болатын, ылғалдылық әсер етеді. П.А.Ребиндердің теориясына сәйкес бөлшекаралық әрекеттесу күштері қатты бөлшектердің бетіндегі сұйық фазаның болуымен анықталады. Гидрофильді заттарда адсорбциялық су қалыңдығы 3мкм дейін болатын қабықша қалың және берік байланысқан болып табылады. Бұл жағдайда таблеткалар жоғары берікті болады. Ылғалдылықтың төмендеуі де, жоғарылауы да таблеткалар беріктілігінің төмендеуіне алып келеді.
4. Контактылардың түзілуі (қатты көпіршілер) қысым астында балқыту немесе химиялық байланыстардың түзілу нәтижесінде болуы мүмкін.
4. Таблеткалау үшін арналған қосалқы заттардың негізгі топтары
Қосалқы заттар таблеттеленетін ұнтақтарға қажетті технологиялық қасиеттер береді. Олар таблеткалардың қасиеттеріне әсер етеді, сонымен қатар дәрілік заттардың биологиялық қол жетімділігіне әсер етеді, сондықтан әрбір таблеттеленетін дәрілік препарат үшін таңдалатын қосалқы заттар ғылыми түрде түсіндірілуі қажет.
Барлық қосалқы заттарды тағайындалуы бойынша бірнеше топтарға бөлінеді:
1. Толтырғыштар (сұйылтқыштар) - бұл, әсер етуші заттардың кішігірім дозасы бар, таблетканы белгілі массаға келтіру үшін қолданылатын заттар. Бұл мақсаттар үшін жиі сахарозаны, лактозаны, глюкозаны, натрий хлоридін, магний карбонатын және т.б. қолданады. Қиын ерігіш және гидрофобтық дәрілік заттардың биоқолжетімділігін жақсарту мақсатында негізінен суда еритін сұйылтқыштарды қолданады.
2. Байланыстырғыш заттар таблеткалардың және гранулалардың қажетті беріктілігін қамтамасыз ету үшін гранулдауда қолданады. Бұл мақсатта суды, этил спиртін, желатин ерітінділерін, крахмалды, қантты, натрий альгинатын, табиғи камедьті, целлюлоза туындыларын (МЦ, NaКМЦ, ОПМЦ), поливинилпирролидонды (ПВП) және т.б. бұл заттар тобын қосқанда таблеткалардың ыдырау мүмкіндігінің нашарлауын және дәрілік заттың босатылу жылдамдығын ескеру қажет.
3. Қопсытқыштар таблеткалардың қажетті ыдырауын немесе дәрілік заттардың еруін қамтамасыз ету үшін қолданады. Әсер ету механизмі бойынша қопсытқыштар үш топқа бөлінеді:
а) Ісіңетін - сұйық ортада ісіңу кезінде таблетканы жарады. Бұл топқа альгин қышқылының ұнтақтары және тұздары, амилопектин, МЦ, NaКМЦ, ПВП және т.б. жатады.
б) Суландыруды және суөткізгіштігін жақсартатындар - крахмал, твин -80 және т.б.
в) Газтүзгіш заттар: лимон және шарап қышқылының натрий гидрокарбонатымен немесе кальций карбонатымен қоспасы - қоспа компоненттері еріген кезде көміртек диоксидін бөледі және таблетканы жарады.
4. Сырғанатын және майлайтын (антифрикциялық және антиадегезиялық) заттары - бөлшектердің бір-бірімен және пресс-инструменттің бетімен үйкелуін төмендетеді. Бұл заттар өте ұсақ ұнтақтар түрінде қолданылады.
а) Сырғанатындар - таблеттеленетін заттардың сусылмалылығын жақсартады. Бұл крахмал, тальк, аэросил, полиэтиленоксид 400.
б) Майлайтындар - матрицадан таблеткаларды итеру күшін төмендетеді. Бұл топқа стеарин қышқылы және оның тұздары, тальк, көмірсутектер, полиэтиленоксид 4000.
Сонымен қатар жоғарыда көрсетілген заттар ұнтақтардың пуансондарға және матрица қабырғаларына жабысуын болдырмайды және бөлшектер бетінен электростатикалық зарядтарды шешеді.
5. Бояғыштарды таблетка құрамына сыртқы түрді немесе терапевтикалық топтың тағайындалуын жақсарту үшін қосады. Бұл мақсатта титан диоксиді (ақ пигмент), индигокармин (көк), қышқылды қызыл 2С, тропеолин (сары), руберозум (қызыл), флаворозум (сары), церулезум (көк) және т.б. қолданылады.
6. Корригенттер - иісті және дәмді жақсарту үшін қолданлатын заттар. Бұл мақсаттар үшін қантты, ванилинді, какаоны және т.б. қолданады.
Жанама құбылыстардың (мысалы, шырышты қабықшаны тітіркенуі) болу мүмкіндігіне байланысты кейбір қосалқы заттар мөлшері шектелген болып келеді. Мысалы, МФ ХІ бойынша таблетка массасынан твин-80, стеарин қышқылының және оның тұзының мөлшері 1%-дан аспауы керек, тальк 3%, аэросил 10% .
5. Таблеткалар алудың үш технологиялық схемасы кең таралған: ылғалды, құрғақ гранулдауды және тура престеуді қолдану арқылы.
Технологиялық процесс келесі сатылардан тұрады:
1. Дәрілік және қосалқы заттарды дайындау.
oo салмағын өлшеу;
oo ұсақтау;
oo елеу;
2. Ұнтақтарды араластыру.
3. Гранулдау (тура престеу кезінде сатысы болмайды).
4. Престеу.
5. Таблеткаларды қабықшамен жабу (саты болмау мүмкін).
6. Сапаны сынау.
7. Орама, маркировка.
Технологиялық схеманы таңдау дәрілік заттардың технологиялық қасиеттерімен анықталады.
Аса тиімді тура престеу (гранулдау сатысыз), бірақ бұл процесі үшін престеленетін ұнтақтар оптималды технологиялық қасиеттерге ие болу керек. Мұндай сипаттамаларға тек қана кішігірім гранулданбаған ұнтақтар саны ие болады, натрий хлориді, калий иодиді, натрий бромиді және т.б.
Тура престеуге дәрілік заттарды дайындау әдістерінің бірі бағытталған кристаллизация әдісі болып табылады. Әдіс, белгілі кристаллизация жағдайларын таңдау арқылы оптималды технологиялық қасиетті кристаллдық ұнтақтарды алуға негізделген.
Кейбір дәрілік ұнтақтардың технологиялық сипаттамаларын, қосалқы заттарды таңдау арқылы жақсартуға болады. Дегенмен, дәрілік заттардың көп бөлігі аса күрделі дайындықты - гранулдауды қажет етеді.
Гранулдау - бұл ұнтақ тәрізді материалдың белгілі өлшемді бөлшектерге (дәндерге) айналу процесі. Ажыратады: 1) ылғалды гранулдау (ұнтақты гранулдау процестің алдында немесе процесінде ылғалдандыру арқылы) және 2) құрғақ гранулдау.
Ылғалды гранулдау. Ылғалды гранулдау ылғалды массаны қысу (ысқылау) арқылы ; өлшенген (псевдоқысылған) қабатта немесе шашыратқыш кептіру арқылы жүргізеді.
Қысу арқылы ылғалды гранулдау келесі кезекті операциялардан тұрады: дәрілік және қосалқы заттарды араластыру; ұнтақтарды гранулданған сұйықтықпен араластыру; ылғалды массаларды елеуіш арқылы ысқылау (қысу); кептіру және опалау.
Араластыру және ылғалдындыру операцияларды әдетте қиыстырады және араластырғышта орындайды. Ылғалды массаларды елеуіш арқылы ысқылауды грануляторлар (елеуіш машиналары) көмегімен жүргізеді.
Алынған гранулаларды әр түрлі типті кептіргіштерде кептіреді. Аса тиімді кептіру бұл псевдоқысу қабатында кептіру. Ұнтақтың (грануляттың) псевдоқысу қабаты күрделі (перфорациялы) түбті камерада түзіледі, бұл арқылы үлкен ағынмен ыстық ауа өтеді. Негізгі артықшылықтары - процестің жоғары интенсивтілігі, энергетикалық шығындардың төмендеуі, процесті толық автоматизациялау мүмкіндігі, өнімнің сусылмалылығын сақтау. Пенза зауыты "Дезхимоборудование" СП-30, СП-60, СП-100 типті кептіргіштер шығарады.
Кейбір аппараттарда гранулдау және кептіру операцияларын қиыстырады. Ылғалды күйде металды тормен контактыда бола алмайтын дәрілік заттар үшін де массаны ылғалдандыру, кептіру және ұсақтау қолданылады.
Гранулятты опалауды грануланың бетіне жұқаұсақталған заттарды (сырғанатын, майлайтын, қопсытқыш) бос жағу арқылы жүргізеді. Гранулятты опалауды әдетте араластырғыштарда жүргізеді.
Өлшенген (псевдоқысу) қабатта гранулдау бір аппаратта араластыру, гранулдау, кептіру және опалау операцияларын қиыстыруға мүмкіндік береді. Материалдың псевдоқысу қабаттында гранулдау өлшенген қабатта ұнтақтарды араластыру, кейін араластыруды жалғастыру арқылы оларды гранулданған сұйықтықпен ылғалдандыру. Гранулдау үшін СГ-30, CГ-60 типті кептіргіш - грануляторлары қолданылады.
Шашыратқыш кептіру арқылы гранулдау. Бұл әдіс ерітінді немесе сулы суспензия, қыздырылған ауа өтетін, форсункалары бар кептіргіш камерада шашыратылады. Шашырату кезде үлкен мөлшерлі тамшылар түзіледі. Тамшылар үлкен бет әсерінен ылғалды тез жоғалтады. Бұл кезде сфералық гранулалар түзіледі. Бұл әдіс термолабильді заттар үшін қолданылады, себебі бұл жағдайда ыстық ауасы бар контакт минималды болады.
Құрғақ гранулдау. Құрғақ (престеу) гранулдау - бұл берік гранулаларды алу үшін ұнтақтардың немесе олардың қоспаларының арнайы грануляторларда ылғалсыз тығыздалуы. Бұл әдіс дәрілік зат су әсерінен ыдыраған жағдайда қолданылады.
Құрғақ гранулдау:
1. Брикеттеу;
2. Балқыту немесе
3. Грануланы формалау (пресс-гранулдау) арқылы жүреді.
Брикеттеуді брикеттік машиналарды немесе арнайы компакторларда жүргізеді. Алынған брикеттерді немесе пластиналарды кейін сындырады және гранулятқа айналдырады. Тиімді грануляторлар деп компактау, ұсақтау және алынған грануланы бөлу процестерін қиыстыратын грануляторлар. Кейбір жағдайларда брикеттерді (пластиналарды) гранулданған қоспаны балқыту арқылы алады. Кейін оларды гранула алынуна дейін ұсақтау.
"ХУТТ" фирмасымен (Германия) гранулоформалайтын машиналардың қатары ұсынылған, мұнда ұнтақтардың қоспасы бірден гранула алуға тығыздалады.
Гранулалардың сусылмалылығын жоғарлату үшін оларды арнайы мармеризер аппаратында сфералық формаға дейін домалатады.
Престеу (таблеттеу) арнайы пресс - таблеткалы машиналардың көмегімен жүргізеді.
Таблеткалы машинаның негізгі бөліктері саңылаулары - ұялары бар престейтін поршеньдер - пуансондар және матрицалар. Төменгі пуансон матрица саңылауына кіреді, белгілі кеңістікті қалтырады, бұл кеңістікке таблеттеленетін масса себіледі. Содан кейін жоғарғы пуансон түсіріледі және массаны престейді. Кейін жоғарғы пуансон көтеріледі, оның артынан дайын таблетканы итеріп төменгі пуансон көтеріледі.
Таблеттеу үшін екі типті таблеткалы машиналар қолданылады:
ҚТМ - қисықтиекті (эксцентрикалық) және РТМ - роторлы (револьверлі немесе әткеншекті). КТМ типті машиналар матрицасы қозғалмайды, жүкті құрылғы матрицаны толтырған кезде қозғалады. РТМ типті машиналар матрицалар матрицалық үстелмен бірге қозғалады, жүкті түйін (воронкасы бар қоректендіргіш) қозғалмайды. Машиналар престеу механизмі бойынша ерекшеленеді. КТМ-да төменгі пуансон қозғалмайды, престеу жоғарғы пуансон арқылы жүзеге асады, шұғыл-соққы типті. РТМ-да престеу екі пуансон арқылы, арнайы подпрестеу арқылы жүзеге асады. Сондықтан РТМ арқылы алынатын таблеткалардың сапасы өте жоғары болады.
КТМ типті машиналар төмен өнімділікті және шекті қолданылады. Негізгі таралған машиналар өнімділігі сағатына 500 мың. таблеткалар болатын РТМ типті машиналар.
Таблеткалы машиналар келесі фирмалармен өндіріледі: "Килиан" и "Фетте" (Германия), "Манести" (Англия), "Стокс" (АҚШ) және т.б. Ресейде МНПО "Минмедбиоспецтехоборудование" өндірісінің машиналары кең таралған және НПО "Прогресс" қ. Санкт-Петербург. РТМ типті машиналар құрылғысы оқу құралында, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспары:
1. Таблеткалар дәрілік форма ретінде. Таблеткалардың классификациясы.
2. Таблеткаларға қойылатын негізгі талаптар.
3. Пресстеудің теориялық негіздері.
4. Таблеткалау үшін арналған қосалқы заттардың негізгі топтары.
5. Таблеткалар технологиясы:
5.1. Ылғалды гранулдау
5.2. Құрғақ гранулдау
6. Таблеткаларды қабықшалармен жабу:
6.1. Драждалған жабындар.
6.2. Қабықшалы жабындар.
6.3. Престелген жабындар.
7. Тритурациялық таблеткалар. Таблеткалардың сапасын сынау.
8. Таблеткаларды жетілдіру жолдары.
9. Драже. Гранулалар.
1. Таблеткалар - дәрілік заттарды немесе дәрілік және қосалқы заттардың қоспасын престеу немесе формалау арқылы алынатын, ішке немесе сыртқа қолдануға арналған қатты, дозаланған дәрілік форма.
Таблеткалар 150 жыл бұрын қолданыла бастады және қазіргі уақытта да кең таралған дәрілік форма болып табылады. Бұл жағымды қасиеттер қатарымен түсіндіріледі:
1. Дайындау процесін толық механизациялау, жоғары өнімділікті, тазалықты және таблеткалардың гигиеналығын қамтамасыз етеді.
2. Таблеткаларға енгізілетін дәрілік заттарды дозалаудың дәлдігі.
3. Таблеткалардың ықшамдылығы (кішігірім көлем), дәрілерді жіберудің, сақтаудың және тасымалдаудың қолайлығын қамтамасыз етеді.
4. Таблеткаларда дәрілік заттардың жақсы сақталуы және тұрақсыз заттар үшін қорғаныш ұабықшаларын жағу арқылы оны жоғарлату мүмкіндігі.
5. Жағымсыз иісті, дәмді, дәріллік заттардың бояғыш қасиеттерін маскировка жасау, оны қабықшаны жағу арқылы жүргізеді.
6. Басқы дәрілік формаларда физико - химиялық қасиеттері бойынша үйлеспейтін, дәрілік заттарды қосу мүмкіндігі.
7. Асқазан - ішек жолында дәрілік заттың әсерін оқшаулау.
8. Дәрілік заттардың әсерін пролонгирлеу.
9. Күрделі құрамды таблеткадан жеке дәрілік заттардың кезекті сіңірулуін реттеу - көп қабатты таблеткаларды жасау.
10. Дәрілерді жіберу және қабылдау кезде қателерді ескерту, қателер таблеткаларда престеу арқылы жасалатын жазуларда болуы мүмкін.
Сонымен қатар таблеткалар кейбір кемшіліктерге ие болады:
1. Сақтау кезінде таблеткалар ыдырап кетуден айырылуы мүмкін (цементирлігі) немесе, керісінше, бұзылады.
2. Таблеткалармен бірге организмге қосалқы заттар енеді, олар кейде жанама құбылыстарды тудыру мүмкін (мысалы, тальк шырышты қабықшаны тітіркендіреді).
3. Жеке дәрілік заттар (мысалы, натрий және калий бромиді) еру аймағында концентрлі ерітінділер түзеді, осы ерітінділер шырышты қабықшаны қатты тітіркенуін тудыру мүмкін.
Көрсетілген кемшіліктерді қосалқы заттарды таңдау арқылы шешуге болады, таблеткаларды қабылдау алдында ұсақтау және еріту арқылы.
Таблеткалар әр түрлі формаға ие болуы мүмкін, бірақ кең таралған жазық немесе екі дөңес болатын домалақ форма. Таблеткалардың диаметрі 3 тен 25 ге дейін аралықта болуы мүмкін. Диаметрі 25 мм болатан таблеткалар брикеталар деп аталады.
Таблеткалардың классификациясы
1. Өндіру әдісі бойынша:
oo Престеу - таблеткалы машиналарда жоғары қысымда алады;
oo Тритурациялық - ылғалды массаларды арнайы формаларға жағу арқылы формалау, форманы кептіру;
2. Қолдану бойынша:
oo Пероральдық - ішке қабылданады, асқазанда немесе ішекте сіңіріледі. Бұл таблеткалардың негізгі тобы.
oo Сублингвальдық - ауызда сіңіріледі, дәрілік заттар ауыздың шырышында сініріледі.
oo Имплантациялық - тері немесе бұлшық ет астына имплантациялайды (тігеді), ұзақ емдік әсерді қамтамасыз етеді.
oo Инъекциялық ерітінділерді экстемпоральдық дайындау үшін таблеткалар.
oo Шаю, спринцевалау және басқа ерітінділерді дайындау үшін таблеткалар.
oo Арнайы тағайындалған таблеткалар - уретральдық, вагиналық және ректальдық.
2. Дозалау дәлдігі - жеке таблеткалар массасында рұқсат етілген нормалардан ауытқулар болмауы керек. Және де, таблеткадағы дәрілік заттардың құрамы да, рұқсат етілген нормалардан аспау керек.
Беріктілік - орау, тасымалдау және сақтау процестері кезінде таблеткалар механикалық әсерлер нәтижесінен үгілмеу қажет.
Ыдырау - таблеткалар, нормативтік-техникалық құжаттамаларды көрсетілген мерзімде ыдырау керек (сұйықтықта бұзылады).
Ерігіштігі - таблеткалардан сұйықтыққа әсер етуші заттардың босатылуы (бөлінуі) белгілі уақыттан аспауы керек. Ерігіштікке организмге әсер етуші заттардың түсу жылдамдығы және толықтығы тәуелді болады (биологиялық қол жетімділігі).
Бұл талаптарға таблеткалардың сәйкес болуы үшін таблеттеленетін ұнтақтар (грануляттар) белгілі технологиялық қасиеттерге ие болуы керек.
1. Фракциялық (гранулометрлік) құрамы. Бұл ұсақтылығы бойынша ұнтақтар бөлшектерін үлестіру. Фракциялық құрамын анықтауды әрбір фракцияны өлшеу және пайыздық құрамын есептеудан тұратын, елеуіш жиынтығынан ұнтақтарды елеу арқылы жүргізеді.
Фракциялық құрамы ұнтақтар бөлшектерінің формасына және өлшеміне тәуелді. Заттардың көбінде бөлшектер анизодиаметрлік (симметриялық емес). Олар созылған формалы болуы мүмкін (таяқшалар, инелер және т.с.с.). Дәрілік ұнтақтардың кіші бөлігі изодиаметрлік бөлшектерден болады (симметриялық) - куб, көпқырлы және т.б. формада.
2. Себілмелі тығыздығы (масса). Ұнтақ көлемінің бірлік массасы. Килограммның кубтық метрге қатынасымен сипатталады (кгм3). Еркін себілмелі тығыздықты - (минималды немесе аэрируемді) және вибрациялық (максималды) себілмелі тығыздықты ажыратады. Еркін себілмелі тығыздығын ұнтақты белгілі көлемге (мысалы, өлшегіш цилиндр) себу, кейін өлшеу арқылы анықтайды. Вибрациялық себілмелі тығыздықты, ұнтақ үлгісін цилиндрге себу және вибрациялық тығыздалудан кейін көлемін өлшеу арқылы анықтайды. Себілмелі тығыздық фракциялық құрамға, ылғалдылыққа, бөлшектер формасына, материалдың тығыздығына (нағыз) және кеуектілігіне тәуелді болады.
Материалдың нағыз тығыздығы деп затта кеуектері (бом орындар) болмаған кездегі көлем бірлігінің массасын айтады.
Себілмелі тығыздық ұнтақтардың сусылмалылығына және дозалаудың дәлдігіне әсер етеді. Ол технологиялық көрсеткіштердің қатарын есептеу үшін қолданылады.
а) Вибрациялық тығыздалудың коэффиценті(Кv) вибрациялық (рv) және еркін (рn) тығыздықтар айырмашылығының вибрациялық тығыздыққа қатынасын анықтайды.
Кv кіші болған сайын, дозалау дәлдігі жоғары болады.
б) Салыстырмалы тығыздықты себілмелі тығыздығының материалдың тығыздығына (нағыз) қатынасымен пайызбен есептейді.
Салыстырмалы тығыздық ұнтақ материалының алатын кеңістіктің бөлігін сипаттайды. Салыстырмалы тығыздық аз болған сайын, таблетка алу үшін қажетті ұнтақтың көлемі көп болады. Бұл таблеткалы машинаның өнімділігін және дозалау дәлдігін кемітеді.
3. Сусылмалылығы (ақыштығы) - комплекстік параметр, үздіксіз тұрақты ағынды түзе отырып, материалдың сыйымдылықтан, өзінің ауырлық күші әсерінен себілу қабілеттілігін сипаттайды.
Сусылмалылық келесі факторлар әсерінен жоғарлайды: бөлшектер мөлшерінің және себілмелі тығыздығының, бөлшектердің изодиаметрлік формасының үлкеюі, бөлшекаралық және сыртқы үйкелудің және ылғалдылықтың кемуі. Ұнтақтарды өңдеген кезде олардың электризациясы (беттік зарядтардың түзілуі) болуы мүмкін, бұл бөлшектердің машинаның жұмыс бетіне және бір-біріне жабысуына әкеледі, сусылмалылықты нашарлатады.
Сусылмалылықты негізінен 2 параметр сипаттайды: себілу жылдамдығы және құламаның бұрышы.
Себілу жылдамдығы - уақыт бірлігінде, вибрацияланған конустық воронканың белгіленген өлшемді саңылаудан себілетін ұнтақ массасы (гс).
Сусылмалы материалдың воронкадан көлденең жазықтыққа себілген кезде, ол жазықтық бойынша шашырайды, конус тәрізді төбешік түрінде болады. Түзілетін конустың және төбешік негізі арасындағы бұрышты құламаның бұрышы деп атайды, градуспен сипатталады.
Вальтер М.Б. және басқа авторлар материалдың сусылмалылық классификациясын ұсынған болатын. Себілу жылдамдығына және құламаға байланысты барлық материалдарды 6 классқы бөлді. Жақсы сусылмалылық - себілу жылдамдығы 6,5 гс астам және бұрышы 280 кем , жаман - сәйкес, 2 гс кем және 450 астам.
4. Ылғалқұрамдылық (ылғалдылық) - ұнтақта (гранулятта) ылғалдың проценттік құрамы. Ылғалқұрамдылық ұнтақтардың сусылмалылығына және престелуіне үлкен әсер етеді, сондықтан таблеттеленетін материал әрбір зат үшін оптималды ылғалды болу керек.
Ылғалқұрамдылықты зерттелетін үлгіні 100-1050С температурада тұрақты массаға дейін кептіру арқылы анықтайды. Бұл әдіс дәлді болып табылады, бірақ өзінің ұзақтығына байланысты ыңғайсыз болып келеді. Тез анықтау үшін инфрақызыл сәулелермен кептіру әдісін қолданады (бірнеше минутта экспресс-влагомерларда).
5. Ұнтақтардың престелуі - бұл қысым астында өзара тартылу және тіркеу қабілеттілігі. Бұл қабілеттілікті көрсету дәрежесіне таблеткалар беріктілігі тәуелді, сондықтан таблеткалардың престелуін таблеткалардың Ньютон (Н) немесе МегаПаскаль (МПа) қысуларында беріктілігі бойынша сынайды. Бұл үшін массасы 0,3 немесе 0,5г болатын ұнтақ үлгісін диаметрі 9 немесе 11 мм болатын матрицада 120 МПа қысым астында престейді. Престелу, егер беріктілік 30-40 Н құраса, жақсы деп саналады.
Престелу бөлшектердің формасына (анизодиаметрліктер жақсы престеледі), ылғалдылыққа, ішкі үйкелуге, ұнтақтардың электризациясына тәуелді.
6. Матрицадан таблеткаларды итеру күші. Матрицаның қабырғасы және таблетканың шеткі беті арасындағы үйкелуді және тіркелуді сипаттайды. Итеру күшін ескере отырып қосалқы заттарды қосылуын болжамдайды.
Итеру күші ұсақ фракциялардың, ұсақталудың, оптималды ылғалдылықтың және престеу қысымының үлкен пайызында арттады. Итеру күшін (Fv) Ньютонда және итеру қысымын (Рv) ескереді, келесі формула бойынша анықтайды, МПа:
, мұндағы
Sb - таблетканың шеткі беті, м2
3. Дәрілік ұнтақты материалдарды престеу әдісі қатты фазада материалдарды қосу процесіне жатады ("суық сварка"). Престеудің барлық процестерін схемалық түрде 3 стадияға бөлуге болады. Бұл стадиялар өзарабайланысты, бірақ әрбіреуінде бір - бірінен өзгешеленетін механикалық процестер өтеді.
Бірінші стадияда бос орындарды толтыру арқасында деформациясыз бөлшектердің жақындауы және тығыздалуы жүреді. Екінші стадияда ұнтақ бөлшектерінің серпімді, пластикалық және морттық деформациясы пайда болады, олардың өзара сырғанауы және тұтастық (компактты) дененің түзілуі жүреді, бұл дене механикалық берікті болады. Үшінші стадияда түзілген тұтастық дененің көлемдік сығылуы жүреді.
Престеу кезінде бірнеше ұнтақ бөлшектерін біріктіру механизмдерін ажыратады:
1. Берікті контакт дұрыс емес формалы бөлшектердің механикалық тіркелуі немесе олардың бөлшекаралық кеңістікке енуі нәтижесінде түзілу мүмкін. Бұл жағдайда - бөлшектердің беті күрделі болған сайын, таблетка престелуі берік болады.
2. Қысым астында престелу бөлшектердің жақындауы жүреді және молекулааралық күштердің және электростатикалық әрекеттесудің көрінуіне жағдай жасалады. Молекулааралық тартылу күштері (Вандер- Ваальс) бөлшектердің 10-6-10-7см аралыққа жақындауынан көрінеді.
3. Престеу процесіне, престеленетін материалда болатын, ылғалдылық әсер етеді. П.А.Ребиндердің теориясына сәйкес бөлшекаралық әрекеттесу күштері қатты бөлшектердің бетіндегі сұйық фазаның болуымен анықталады. Гидрофильді заттарда адсорбциялық су қалыңдығы 3мкм дейін болатын қабықша қалың және берік байланысқан болып табылады. Бұл жағдайда таблеткалар жоғары берікті болады. Ылғалдылықтың төмендеуі де, жоғарылауы да таблеткалар беріктілігінің төмендеуіне алып келеді.
4. Контактылардың түзілуі (қатты көпіршілер) қысым астында балқыту немесе химиялық байланыстардың түзілу нәтижесінде болуы мүмкін.
4. Таблеткалау үшін арналған қосалқы заттардың негізгі топтары
Қосалқы заттар таблеттеленетін ұнтақтарға қажетті технологиялық қасиеттер береді. Олар таблеткалардың қасиеттеріне әсер етеді, сонымен қатар дәрілік заттардың биологиялық қол жетімділігіне әсер етеді, сондықтан әрбір таблеттеленетін дәрілік препарат үшін таңдалатын қосалқы заттар ғылыми түрде түсіндірілуі қажет.
Барлық қосалқы заттарды тағайындалуы бойынша бірнеше топтарға бөлінеді:
1. Толтырғыштар (сұйылтқыштар) - бұл, әсер етуші заттардың кішігірім дозасы бар, таблетканы белгілі массаға келтіру үшін қолданылатын заттар. Бұл мақсаттар үшін жиі сахарозаны, лактозаны, глюкозаны, натрий хлоридін, магний карбонатын және т.б. қолданады. Қиын ерігіш және гидрофобтық дәрілік заттардың биоқолжетімділігін жақсарту мақсатында негізінен суда еритін сұйылтқыштарды қолданады.
2. Байланыстырғыш заттар таблеткалардың және гранулалардың қажетті беріктілігін қамтамасыз ету үшін гранулдауда қолданады. Бұл мақсатта суды, этил спиртін, желатин ерітінділерін, крахмалды, қантты, натрий альгинатын, табиғи камедьті, целлюлоза туындыларын (МЦ, NaКМЦ, ОПМЦ), поливинилпирролидонды (ПВП) және т.б. бұл заттар тобын қосқанда таблеткалардың ыдырау мүмкіндігінің нашарлауын және дәрілік заттың босатылу жылдамдығын ескеру қажет.
3. Қопсытқыштар таблеткалардың қажетті ыдырауын немесе дәрілік заттардың еруін қамтамасыз ету үшін қолданады. Әсер ету механизмі бойынша қопсытқыштар үш топқа бөлінеді:
а) Ісіңетін - сұйық ортада ісіңу кезінде таблетканы жарады. Бұл топқа альгин қышқылының ұнтақтары және тұздары, амилопектин, МЦ, NaКМЦ, ПВП және т.б. жатады.
б) Суландыруды және суөткізгіштігін жақсартатындар - крахмал, твин -80 және т.б.
в) Газтүзгіш заттар: лимон және шарап қышқылының натрий гидрокарбонатымен немесе кальций карбонатымен қоспасы - қоспа компоненттері еріген кезде көміртек диоксидін бөледі және таблетканы жарады.
4. Сырғанатын және майлайтын (антифрикциялық және антиадегезиялық) заттары - бөлшектердің бір-бірімен және пресс-инструменттің бетімен үйкелуін төмендетеді. Бұл заттар өте ұсақ ұнтақтар түрінде қолданылады.
а) Сырғанатындар - таблеттеленетін заттардың сусылмалылығын жақсартады. Бұл крахмал, тальк, аэросил, полиэтиленоксид 400.
б) Майлайтындар - матрицадан таблеткаларды итеру күшін төмендетеді. Бұл топқа стеарин қышқылы және оның тұздары, тальк, көмірсутектер, полиэтиленоксид 4000.
Сонымен қатар жоғарыда көрсетілген заттар ұнтақтардың пуансондарға және матрица қабырғаларына жабысуын болдырмайды және бөлшектер бетінен электростатикалық зарядтарды шешеді.
5. Бояғыштарды таблетка құрамына сыртқы түрді немесе терапевтикалық топтың тағайындалуын жақсарту үшін қосады. Бұл мақсатта титан диоксиді (ақ пигмент), индигокармин (көк), қышқылды қызыл 2С, тропеолин (сары), руберозум (қызыл), флаворозум (сары), церулезум (көк) және т.б. қолданылады.
6. Корригенттер - иісті және дәмді жақсарту үшін қолданлатын заттар. Бұл мақсаттар үшін қантты, ванилинді, какаоны және т.б. қолданады.
Жанама құбылыстардың (мысалы, шырышты қабықшаны тітіркенуі) болу мүмкіндігіне байланысты кейбір қосалқы заттар мөлшері шектелген болып келеді. Мысалы, МФ ХІ бойынша таблетка массасынан твин-80, стеарин қышқылының және оның тұзының мөлшері 1%-дан аспауы керек, тальк 3%, аэросил 10% .
5. Таблеткалар алудың үш технологиялық схемасы кең таралған: ылғалды, құрғақ гранулдауды және тура престеуді қолдану арқылы.
Технологиялық процесс келесі сатылардан тұрады:
1. Дәрілік және қосалқы заттарды дайындау.
oo салмағын өлшеу;
oo ұсақтау;
oo елеу;
2. Ұнтақтарды араластыру.
3. Гранулдау (тура престеу кезінде сатысы болмайды).
4. Престеу.
5. Таблеткаларды қабықшамен жабу (саты болмау мүмкін).
6. Сапаны сынау.
7. Орама, маркировка.
Технологиялық схеманы таңдау дәрілік заттардың технологиялық қасиеттерімен анықталады.
Аса тиімді тура престеу (гранулдау сатысыз), бірақ бұл процесі үшін престеленетін ұнтақтар оптималды технологиялық қасиеттерге ие болу керек. Мұндай сипаттамаларға тек қана кішігірім гранулданбаған ұнтақтар саны ие болады, натрий хлориді, калий иодиді, натрий бромиді және т.б.
Тура престеуге дәрілік заттарды дайындау әдістерінің бірі бағытталған кристаллизация әдісі болып табылады. Әдіс, белгілі кристаллизация жағдайларын таңдау арқылы оптималды технологиялық қасиетті кристаллдық ұнтақтарды алуға негізделген.
Кейбір дәрілік ұнтақтардың технологиялық сипаттамаларын, қосалқы заттарды таңдау арқылы жақсартуға болады. Дегенмен, дәрілік заттардың көп бөлігі аса күрделі дайындықты - гранулдауды қажет етеді.
Гранулдау - бұл ұнтақ тәрізді материалдың белгілі өлшемді бөлшектерге (дәндерге) айналу процесі. Ажыратады: 1) ылғалды гранулдау (ұнтақты гранулдау процестің алдында немесе процесінде ылғалдандыру арқылы) және 2) құрғақ гранулдау.
Ылғалды гранулдау. Ылғалды гранулдау ылғалды массаны қысу (ысқылау) арқылы ; өлшенген (псевдоқысылған) қабатта немесе шашыратқыш кептіру арқылы жүргізеді.
Қысу арқылы ылғалды гранулдау келесі кезекті операциялардан тұрады: дәрілік және қосалқы заттарды араластыру; ұнтақтарды гранулданған сұйықтықпен араластыру; ылғалды массаларды елеуіш арқылы ысқылау (қысу); кептіру және опалау.
Араластыру және ылғалдындыру операцияларды әдетте қиыстырады және араластырғышта орындайды. Ылғалды массаларды елеуіш арқылы ысқылауды грануляторлар (елеуіш машиналары) көмегімен жүргізеді.
Алынған гранулаларды әр түрлі типті кептіргіштерде кептіреді. Аса тиімді кептіру бұл псевдоқысу қабатында кептіру. Ұнтақтың (грануляттың) псевдоқысу қабаты күрделі (перфорациялы) түбті камерада түзіледі, бұл арқылы үлкен ағынмен ыстық ауа өтеді. Негізгі артықшылықтары - процестің жоғары интенсивтілігі, энергетикалық шығындардың төмендеуі, процесті толық автоматизациялау мүмкіндігі, өнімнің сусылмалылығын сақтау. Пенза зауыты "Дезхимоборудование" СП-30, СП-60, СП-100 типті кептіргіштер шығарады.
Кейбір аппараттарда гранулдау және кептіру операцияларын қиыстырады. Ылғалды күйде металды тормен контактыда бола алмайтын дәрілік заттар үшін де массаны ылғалдандыру, кептіру және ұсақтау қолданылады.
Гранулятты опалауды грануланың бетіне жұқаұсақталған заттарды (сырғанатын, майлайтын, қопсытқыш) бос жағу арқылы жүргізеді. Гранулятты опалауды әдетте араластырғыштарда жүргізеді.
Өлшенген (псевдоқысу) қабатта гранулдау бір аппаратта араластыру, гранулдау, кептіру және опалау операцияларын қиыстыруға мүмкіндік береді. Материалдың псевдоқысу қабаттында гранулдау өлшенген қабатта ұнтақтарды араластыру, кейін араластыруды жалғастыру арқылы оларды гранулданған сұйықтықпен ылғалдандыру. Гранулдау үшін СГ-30, CГ-60 типті кептіргіш - грануляторлары қолданылады.
Шашыратқыш кептіру арқылы гранулдау. Бұл әдіс ерітінді немесе сулы суспензия, қыздырылған ауа өтетін, форсункалары бар кептіргіш камерада шашыратылады. Шашырату кезде үлкен мөлшерлі тамшылар түзіледі. Тамшылар үлкен бет әсерінен ылғалды тез жоғалтады. Бұл кезде сфералық гранулалар түзіледі. Бұл әдіс термолабильді заттар үшін қолданылады, себебі бұл жағдайда ыстық ауасы бар контакт минималды болады.
Құрғақ гранулдау. Құрғақ (престеу) гранулдау - бұл берік гранулаларды алу үшін ұнтақтардың немесе олардың қоспаларының арнайы грануляторларда ылғалсыз тығыздалуы. Бұл әдіс дәрілік зат су әсерінен ыдыраған жағдайда қолданылады.
Құрғақ гранулдау:
1. Брикеттеу;
2. Балқыту немесе
3. Грануланы формалау (пресс-гранулдау) арқылы жүреді.
Брикеттеуді брикеттік машиналарды немесе арнайы компакторларда жүргізеді. Алынған брикеттерді немесе пластиналарды кейін сындырады және гранулятқа айналдырады. Тиімді грануляторлар деп компактау, ұсақтау және алынған грануланы бөлу процестерін қиыстыратын грануляторлар. Кейбір жағдайларда брикеттерді (пластиналарды) гранулданған қоспаны балқыту арқылы алады. Кейін оларды гранула алынуна дейін ұсақтау.
"ХУТТ" фирмасымен (Германия) гранулоформалайтын машиналардың қатары ұсынылған, мұнда ұнтақтардың қоспасы бірден гранула алуға тығыздалады.
Гранулалардың сусылмалылығын жоғарлату үшін оларды арнайы мармеризер аппаратында сфералық формаға дейін домалатады.
Престеу (таблеттеу) арнайы пресс - таблеткалы машиналардың көмегімен жүргізеді.
Таблеткалы машинаның негізгі бөліктері саңылаулары - ұялары бар престейтін поршеньдер - пуансондар және матрицалар. Төменгі пуансон матрица саңылауына кіреді, белгілі кеңістікті қалтырады, бұл кеңістікке таблеттеленетін масса себіледі. Содан кейін жоғарғы пуансон түсіріледі және массаны престейді. Кейін жоғарғы пуансон көтеріледі, оның артынан дайын таблетканы итеріп төменгі пуансон көтеріледі.
Таблеттеу үшін екі типті таблеткалы машиналар қолданылады:
ҚТМ - қисықтиекті (эксцентрикалық) және РТМ - роторлы (револьверлі немесе әткеншекті). КТМ типті машиналар матрицасы қозғалмайды, жүкті құрылғы матрицаны толтырған кезде қозғалады. РТМ типті машиналар матрицалар матрицалық үстелмен бірге қозғалады, жүкті түйін (воронкасы бар қоректендіргіш) қозғалмайды. Машиналар престеу механизмі бойынша ерекшеленеді. КТМ-да төменгі пуансон қозғалмайды, престеу жоғарғы пуансон арқылы жүзеге асады, шұғыл-соққы типті. РТМ-да престеу екі пуансон арқылы, арнайы подпрестеу арқылы жүзеге асады. Сондықтан РТМ арқылы алынатын таблеткалардың сапасы өте жоғары болады.
КТМ типті машиналар төмен өнімділікті және шекті қолданылады. Негізгі таралған машиналар өнімділігі сағатына 500 мың. таблеткалар болатын РТМ типті машиналар.
Таблеткалы машиналар келесі фирмалармен өндіріледі: "Килиан" и "Фетте" (Германия), "Манести" (Англия), "Стокс" (АҚШ) және т.б. Ресейде МНПО "Минмедбиоспецтехоборудование" өндірісінің машиналары кең таралған және НПО "Прогресс" қ. Санкт-Петербург. РТМ типті машиналар құрылғысы оқу құралында, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz