Оңтүстік Қазақстан

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Оңтүстік Қазақстан.

Оңтүстік Қазақстан Арал теңізінен шығысқа, Балқаш көлінен оңтүстікке қарай Жоңғар Алатауы және Тянь - Шань тауына дейінгі республиканың оңтүстік бөлігін алып жатыр.

Оңтүстік Қазақстанның жер көлемі 712, 2 мың шаршы шақырым, республика аумағының 26 пайызын алып, Батыс Қазақстан ауданына ғана жол береді.

Халқы 6, 5 млн адам, еліміздің халқының 39 пайызы, бұл жөнінде экономикалық аудандардың ішінде бірінші. Халықтың этникалық құрамы біркелкі, оның 65, 8 пайызын қазақтар, 28, 6 пайызын орыстар, ал 5 пайызын басқа ұлт өкілдері құрайды.

Халықтың аумақ бойынша қоныстану тығыздығы 1 шршы шақырымға 8 - 10 адамнан келеді. Халықтың басым көпшілігі Тянь -Шаньның, Жоңғар Алатауының тау бөліктері мен Қаратау жоталарында және сыр бойында қоныстанған. Ауданның құрамына :Оңтүстік Қазақстан, Қызылорда, Жамбыл және Алматы облыстары кіреді.

Бұл аудан республиканың жоғары дәрежеде дамыған экономикалық аудандардың бірі, ең басты интенсивті егіншілікті аудан.

Оңтүстік Қазақстанның табиғат жағдайы алуан түрлілігімен ерекшеленеді, оның аумағының 80 пайызын шөлді аудандар алып, тек аз ғана бөлігін Тянь - Шань тауының жеткілікті ылғалды тау етекті алып жатыр. Жазықтардағы жауын - шашын мөлшері 250 мм, ал тау етектерінде 400 мм. Мұндай табиғат жағдайының ерекшелігі көптеген жылуды сүйгіш техникалық және дәнді - дақылдарды өсіруге, сондай - ақ бау және жүзімдіктерді егуге қолайлы болып келеді.

Ауданның табиғат байлықтары энергетика, түсті металургия, химия және құрлыс материалдар өнеркәсіптердің шикзаты.

Оңтүстік Қазақстанның қазіргі шаруашылығында агроөнеркәсіп кешені маңызды орын алады.

Оңтүстік Қазақстанның экономикалық ауданы аумағыныңкөп жерін шөл зонасы және таулы аймақтары алып жатыр. Ауданның шекарасы батысында Арал теңізінен басталып, шығысында Қытаймен аралықтағы мемлекеттік шекараға дейін 200 шақырым шақықтықта созылып жатыр. Ал солтүстігінде Бетпақдала мен Балқаш көлінен басталып, оңтүстігінде Орталық Азия мемлекеттері аралықтағы шекараға дейін 700 шақырым қашықтықты қамтиды. Жер көлемінің үлкендігіне байланысты экономикалық ауданның табиғат жағдайы күрделі. Ауданның солтүстік бөлігін республикадағы ең құрғақ климатты алып жатса, ал оңтүстік бөлігін қоңыржай ылғалды климаты алып жатыр. Ауданның климаты шұғыл континенталды. Қыс айларының орташа температурасы - 7, 5, Жаз айларының орташа температурасы 24, 5. Солтүстігінде құрғақ, әрі күшті желдер жиі соғып тұрады. Қыс айларында қар жамылғысы қалың емес және жер бетінде ұзақ жатпайды. Жылдық жауын шашын мөлшері солтүстігінде 200 мм, ал оңтүстігінде тау етектерінде 900 мм.

Оңтүстік Қазақстан экономикалық ауданның табиғат жағдайлары ауыл шаруашылығы үшін өте қолайлы. Өсімдік шаруашылығы үшін вегетациялық кезең ұзаққа созылады.

Аудан су ресурсына бай, еліміздегі су ресурсының 60 пайызы осы ауданда кездеседі. Бірақ су ресурстары біркелкі таралмаған. Жылдық жауын шашын мөлшері солтүстігінде 200 мм, ал оңтүстігінде тау етектерінде 900 мм.

Аудан су ресурсына бай, еліміздегі су ресурсының 60 пайызы осы ауданда кездеседі. Бірақ су ресурстары біркелкі таралмаған. Негізгі өзен торлары оңтүстік бөлігі арқылы өтеді. Ірі өзендер:

Сырдария
Іле
Шу
Талас
Қаратал
Ақсу
Лепсі

су энергетика ресурсына бай. Мысалы; Сырдария өзеніндегі Шардара, Іле өзеніндегі Қапшағай СЭС - і. Жер асты тұшы су қорына бай. Жер асты суларының Мойынқұм, Бетпақдала, Қызылқұм сияқты шөлді аймақтар орналасқан ауданның солтүстік бөлігі үшін экономикалық маңызы зор.

Республиканың ірі көлдер Балқаш, Алакөл және Арал теңізі осы аудан аумағында орналасқан. Балқаш көлінде балықтың 25 түрі бар, оған келіп құятын атырауларында жабайы аңдардың бірнеше түрі кездеседі. Көлдің суын жағалауында орналасқан кәсіпорындар пайдаланады.

Арал теңізінің табиғи байлықтары да алуан түрлі. Балықтың кәсіптік маңызы бар бекіре, сазан, ақмаринка т. б сияқты 30 - ға жуық түрі кездеседі. Арал теңізінде сульфат пен ас тұзының мол қоры бар.

Шаруашылығы: Жоңғар Алатауының солтүстік жәнебатыс бөліктеріндегі, Іле Алатауы мен Қырғыз жотасының солтүстік беткейлеріндегі егіншілікке барынша қолайлы жерлер және осы экономикалық ауданның аумағында кіретін Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Қызылорда облыстарының жер қойнауындағы пайдалы қазбалар Оңтүстік Қазақстан экономикалық ауданның шаруашылығын республика бойынша жетекші орынға шығарды.

Ауданның қазіргі шаруашылығы республикалық еңбек бөлінісіндегі түсті металургия, химия, құрлыс материалдары өнеркәсібіне және ауыл шаруашылық салаларына, яғни суармалы егіншілік, жүзім шаруашылығы және қаракөл қойларын өсіруге маманданған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.