Тіс құрылысы
Тіс ауыз қуысындағы үстіңгі және астыңғы жақсүйектердің иектеріндегі тіс ұяларында орналасады. Тіс эмбрионының дамуы кезінде 7-аптадан бастап ауыз қуысының эпителий және дәнекер ұлпаларынан пайда болады. Тістің химиялық құрамы мен физикалық қасиеті сүйекке жақын.Тістің сүйектен айырмашылығы: тіс тозған сайын бірнеше рет ауысады (төменгі сатылы омыртқалы жануарларда-хайуанаттарда өте көп,ал адамдарда екі кейде үш рет алмасады),тіс сүйек тәрізді бұлшықетке жалғаспайды;тіс ұясына қазықша қадалып,қимылсыз орналасады.Тістің негізгі қызыметі:тістеп үзіп алу,қырқу,жырту,шайнау,езу , үгу,кеміру,сондай-ақ сөз сөйлеуге де қатынасады.
Тістердің тарихи даму (эволюция)барысында біртіндеп саны азайып бара жатқаны байқалады . Мысалы,қағанақты жануарлардың жалпы тістер саны -44(3,1.4,3),кеңтанау маймылдарда -36(2,1.3,3),аладамдарда-32(2,1.2,3),кейде 30(2,1.2,2)болып,ең соңғы «ақыл тістің»шықпай қалуы да мүмкін.Сондықтан қазақта «Отыз тістен шыққан сөз отыз рулы елге тарайды»деген мәтел жиі қолданылған.
Тістердің тарихи даму (эволюция)барысында біртіндеп саны азайып бара жатқаны байқалады . Мысалы,қағанақты жануарлардың жалпы тістер саны -44(3,1.4,3),кеңтанау маймылдарда -36(2,1.3,3),аладамдарда-32(2,1.2,3),кейде 30(2,1.2,2)болып,ең соңғы «ақыл тістің»шықпай қалуы да мүмкін.Сондықтан қазақта «Отыз тістен шыққан сөз отыз рулы елге тарайды»деген мәтел жиі қолданылған.
Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі
Қазақтың спорт және туризм академиясы
Тақырыбы:
Орындаған : Аубакиров .Б.
Фос : 1-2
Тексерген : Есжанова .Б .Ғ
Алматы 2005.
Тіс құрылысы
Тіс ауыз қуысындағы үстіңгі және астыңғы жақсүйектердің иектеріндегі
тіс ұяларында орналасады. Тіс эмбрионының дамуы кезінде 7-аптадан бастап
ауыз қуысының эпителий және дәнекер ұлпаларынан пайда болады. Тістің
химиялық құрамы мен физикалық қасиеті сүйекке жақын.Тістің сүйектен
айырмашылығы: тіс тозған сайын бірнеше рет ауысады (төменгі сатылы
омыртқалы жануарларда-хайуанаттарда өте көп,ал адамдарда екі кейде үш рет
алмасады),тіс сүйек тәрізді бұлшықетке жалғаспайды;тіс ұясына қазықша
қадалып,қимылсыз орналасады.Тістің негізгі қызыметі:тістеп үзіп
алу,қырқу,жырту,шайнау,езу , үгу,кеміру,сондай-ақ сөз сөйлеуге де
қатынасады.
Тістердің тарихи даму (эволюция)барысында біртіндеп саны
азайып бара жатқаны байқалады . Мысалы,қағанақты жануарлардың жалпы тістер
саны -44(3,1.4,3),кеңтанау маймылдарда -36(2,1.3,3),аладамдарда-
32(2,1.2,3),кейде 30(2,1.2,2)болып,ең соңғы ақыл тістіңшықпай қалуы да
мүмкін.Сондықтан қазақта Отыз тістен шыққан сөз отыз рулы елге
тарайдыдеген мәтел жиі қолданылған.
Тістер сүт тісі және тұрақты тіс болып екіге бөлінеді.Тұрақты тіс (dentes
permanents)-32,бұлардың жоғарғы жақсүйекте -16,төменгі жақсүйекте -16 тіс
орналасады.
Тіс қатарында өздерінің аттарына қарай 8 тіс орна-ласады,олардың 2-і
–күрек тіс ,1-і-сүйір тіс ,2-і кіші азу тіс ,3-і-үлкен азу тіс деп
аталады.Оның формуласы мынандай болады:
Тұрақты 32 тістердің тізбегі деп жазылады.
Оларды тұтас қарағанда 8 күрек тістер, 4 сүйір тістер, 8 кіші азу тістер,
12 үлкен азу тістер деп оқу қажет.
Үлкен азу тістің үшіншісін ақыл тіс (dens serotinus) дейді. Ол басқа
тістердің ең соңында ғана 12-26 жас аралығында шығады. Соңғы азу тістер өте
тез жетіліп кетеді. Кейде ақыл тістің мүлде шықпай қалуы да мүмкін. Бұл
адам тісінің біртіндеп азайып бара жатқандығын аңғартады. Шындығында да
солай. Өйткені адам өз өмірінде алдын-ала ұқсатылып, майдаланған,
пісірілген тамақтарды пайдаланады ғой. Бала тіссіз туады. Бала 6 айға
толғанда тіс жара бастайды. Ал 2 жасқа толғанда тістер толық шығып бітеді.
Сүт тістерінің жарып шығу мерзімдері көрсетілген. Бірінші шыққан 26 тіс
сүт тістер деп аталады. Оның 2-і күрек тіс, 1-і сүйір тіс және 2-і азу тіс
болады. Сонда сүт тістің тізбегі болып шығады. Бұл тізбектен сүт
тстерінде кіші азу тіс және ақыл тістердің жоқтығын байқаймыз. Баланың 6
жастан 12-13 жас аралығында сүт тістері біртіндеп түседі де, олардың орнына
тұрақты тістері өсіп шығады.
Тістер Жақсүйектер Тістердің жарып шығу мерзімі
Сүт тістер (айы)Тұрақты тістер,
жасы
Ортаңғы күрек тістер Үстіңгі 7-8 7-8
астыңғы 6-7 ... жалғасы
Білім және ғылым министрлігі
Қазақтың спорт және туризм академиясы
Тақырыбы:
Орындаған : Аубакиров .Б.
Фос : 1-2
Тексерген : Есжанова .Б .Ғ
Алматы 2005.
Тіс құрылысы
Тіс ауыз қуысындағы үстіңгі және астыңғы жақсүйектердің иектеріндегі
тіс ұяларында орналасады. Тіс эмбрионының дамуы кезінде 7-аптадан бастап
ауыз қуысының эпителий және дәнекер ұлпаларынан пайда болады. Тістің
химиялық құрамы мен физикалық қасиеті сүйекке жақын.Тістің сүйектен
айырмашылығы: тіс тозған сайын бірнеше рет ауысады (төменгі сатылы
омыртқалы жануарларда-хайуанаттарда өте көп,ал адамдарда екі кейде үш рет
алмасады),тіс сүйек тәрізді бұлшықетке жалғаспайды;тіс ұясына қазықша
қадалып,қимылсыз орналасады.Тістің негізгі қызыметі:тістеп үзіп
алу,қырқу,жырту,шайнау,езу , үгу,кеміру,сондай-ақ сөз сөйлеуге де
қатынасады.
Тістердің тарихи даму (эволюция)барысында біртіндеп саны
азайып бара жатқаны байқалады . Мысалы,қағанақты жануарлардың жалпы тістер
саны -44(3,1.4,3),кеңтанау маймылдарда -36(2,1.3,3),аладамдарда-
32(2,1.2,3),кейде 30(2,1.2,2)болып,ең соңғы ақыл тістіңшықпай қалуы да
мүмкін.Сондықтан қазақта Отыз тістен шыққан сөз отыз рулы елге
тарайдыдеген мәтел жиі қолданылған.
Тістер сүт тісі және тұрақты тіс болып екіге бөлінеді.Тұрақты тіс (dentes
permanents)-32,бұлардың жоғарғы жақсүйекте -16,төменгі жақсүйекте -16 тіс
орналасады.
Тіс қатарында өздерінің аттарына қарай 8 тіс орна-ласады,олардың 2-і
–күрек тіс ,1-і-сүйір тіс ,2-і кіші азу тіс ,3-і-үлкен азу тіс деп
аталады.Оның формуласы мынандай болады:
Тұрақты 32 тістердің тізбегі деп жазылады.
Оларды тұтас қарағанда 8 күрек тістер, 4 сүйір тістер, 8 кіші азу тістер,
12 үлкен азу тістер деп оқу қажет.
Үлкен азу тістің үшіншісін ақыл тіс (dens serotinus) дейді. Ол басқа
тістердің ең соңында ғана 12-26 жас аралығында шығады. Соңғы азу тістер өте
тез жетіліп кетеді. Кейде ақыл тістің мүлде шықпай қалуы да мүмкін. Бұл
адам тісінің біртіндеп азайып бара жатқандығын аңғартады. Шындығында да
солай. Өйткені адам өз өмірінде алдын-ала ұқсатылып, майдаланған,
пісірілген тамақтарды пайдаланады ғой. Бала тіссіз туады. Бала 6 айға
толғанда тіс жара бастайды. Ал 2 жасқа толғанда тістер толық шығып бітеді.
Сүт тістерінің жарып шығу мерзімдері көрсетілген. Бірінші шыққан 26 тіс
сүт тістер деп аталады. Оның 2-і күрек тіс, 1-і сүйір тіс және 2-і азу тіс
болады. Сонда сүт тістің тізбегі болып шығады. Бұл тізбектен сүт
тстерінде кіші азу тіс және ақыл тістердің жоқтығын байқаймыз. Баланың 6
жастан 12-13 жас аралығында сүт тістері біртіндеп түседі де, олардың орнына
тұрақты тістері өсіп шығады.
Тістер Жақсүйектер Тістердің жарып шығу мерзімі
Сүт тістер (айы)Тұрақты тістер,
жасы
Ортаңғы күрек тістер Үстіңгі 7-8 7-8
астыңғы 6-7 ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz