Қытай тілінің құрылымдық ерекшелігі және оның қазақ тілінен айырмашылығы
Қытай тілі – БҰҰ – ның ресми тілдерінің бірі және дүниедегі ең көп қолданылатын тілдердің бірі. Ол қытай экономикасының қарыштап дамуымен, халық санының жылдан –жылға артуымен тығыз байланысты. Қазақ халқы мен қытай халқы ежелден көрші отырған елдер. Қазақстан тәулсіз ел болып ту көтергеннен кейінгі жаңа тарих тұсында екі ел арасындағы байланыстардың ауқымы кеңейіп, ғылым мен білімге жаңаша көзқарас қалыптасты. Осыған орай екі елдің тілін терең меңгерген аудармашылар мен тілші мамандарды дайындау мақсатында екі тілді салыстыра зерттеу күн тәртібіне қойылды..
Қытай тілі – ең ертедегі тілдердің бірі. Қытай тілі ғалымдары қытай иероглифтерінің пайда болуын біздің жыл санауымыздан бурынгы 14-11 ғасыр молшеріндегі сауыт, сүйек жазуы немесе мыс жазбалар дәуірінен, яғни бұдан 3300 жыл ілгері уақыттан қарастырады. Және оның қазірге дейін басқа ешбір әліпбілерге ұқсамайтын, тен қытай ұлтына ғана тән өзгеше таңбалары (иероглифтері) бар екенін мақтанышпен айтады.
Қытай тілі – ең ертедегі тілдердің бірі. Қытай тілі ғалымдары қытай иероглифтерінің пайда болуын біздің жыл санауымыздан бурынгы 14-11 ғасыр молшеріндегі сауыт, сүйек жазуы немесе мыс жазбалар дәуірінен, яғни бұдан 3300 жыл ілгері уақыттан қарастырады. Және оның қазірге дейін басқа ешбір әліпбілерге ұқсамайтын, тен қытай ұлтына ғана тән өзгеше таңбалары (иероглифтері) бар екенін мақтанышпен айтады.
1. Қалибекұлы Т. Қазіргі қытай тілі грамматикасының елеулі өзгешеліктері: //Абай атындағы Алматы мемлекеттік университеті Хабаршысы. Филология сериясы – Алматы, 2003 № 3(6) 45-48б.
2.Қалибекұлы Т. Қазіргі қытай тілінің грамматикасы (синтаксис) – Алматы, 2004 197б.
3.Қазіргі қытай тілі. Пекин 1992ж. 78б.
2.Қалибекұлы Т. Қазіргі қытай тілінің грамматикасы (синтаксис) – Алматы, 2004 197б.
3.Қазіргі қытай тілі. Пекин 1992ж. 78б.
Қытай тілінің құрылымдық ерекшелігі және оның қазақ тілінен айырмашылығы
Қытай тілі – БҰҰ – ның ресми тілдерінің бірі және дүниедегі ең көп
қолданылатын тілдердің бірі. Ол қытай экономикасының қарыштап дамуымен,
халық санының жылдан –жылға артуымен тығыз байланысты. Қазақ халқы мен
қытай халқы ежелден көрші отырған елдер. Қазақстан тәулсіз ел болып ту
көтергеннен кейінгі жаңа тарих тұсында екі ел арасындағы байланыстардың
ауқымы кеңейіп, ғылым мен білімге жаңаша көзқарас қалыптасты. Осыған орай
екі елдің тілін терең меңгерген аудармашылар мен тілші мамандарды дайындау
мақсатында екі тілді салыстыра зерттеу күн тәртібіне қойылды..
Қытай тілі – ең ертедегі тілдердің бірі. Қытай тілі ғалымдары қытай
иероглифтерінің пайда болуын біздің жыл санауымыздан бурынгы 14-11 ғасыр
молшеріндегі сауыт, сүйек жазуы немесе мыс жазбалар дәуірінен, яғни бұдан
3300 жыл ілгері уақыттан қарастырады. Және оның қазірге дейін басқа ешбір
әліпбілерге ұқсамайтын, тен қытай ұлтына ғана тән өзгеше таңбалары
(иероглифтері) бар екенін мақтанышпен айтады.
Бұл жазулар ең бастапта сурет тектес, бейнелі иероглифтер болғандықтан
олардың саны да ерекше көп болған. Тарихтан қалған бір-біріне ұқсамайтын
алуан түрлі иероглифтердің жалпы саны елу-алпыс мың шамасында деп
мөлшерленуде. Қытай Халық Республикасы тіл және жазу комитеті кейінгі кезде
тұрақтандырған, жаппай қолданылатын иероглифтердің санын 7000 деп есептеп
отыр. Ал мұның ішінде үнемі қолданылатыны 3500 иероглиф деп мәлімет
береді.
Қытай иероглифтерінің құрылымы формалық (пішіндік) және дыбыстық деп екі
болшектен жасалды. Сондықтан оның оқылуының да, жазылуының да аса күрделі
екенін мойындамай болмайды. Бұл- қытай иероглифтерінің бір тобы бейнелетін
нәрсенің пішініне қарап жасалса, енді бір тобы оның қалай аталуына
негізделіп таңбаланғандығын білдіреді. Соңдықтан оны сырттай қарап түсіну
аса қиынға соғады.
Қытай иероглифтері алуан түрлі ұсақ-ұсақ сызықтардан турады. Қытай
тіліндегі жеті мың иероглифті зерттеп келгенде Қытай ғалымдары олардың
ортақ сызығы бір иероглифке 10,76 сызықтан тура келетінін есептеп шығарып
отыр. Олардың ішіндей ең күрделі бір иероглифті мысалға алсақ, ол –
мұрынның бітіп қалуын білдіретін иероглиф, наң деп дыбысталып, 36
сызықтан туратынын көрсетті.
Қытайлар өз иероглифтерін жалпы сыртқы түріне қарап төртбұрыш жазу деп
атайды. Ал осы төртбұрыш таңба формасынан оның тағы бір қызық ерекшелігі
туындайды. Дүние жүзіндегі біз білетін барлық әліпбилер, жазулар тек бір
бағытта ғана жазылады. Мысалы, Араб жазуы оңнан солға қарай, моңғол, тибет
жазулары жоғарыдан төменге қарай жазылып, сол бағыт бойынша оқыады. Ал
қытай жазуы одан өзгеше.
Ол солдан оңға қарай да, оңнан солға қарай да, жоғарыдан төменге қарай да
оқыла береді: Төртбұрыштарды қай жағынан бастап тізсең, сол бағыт бойынша
оқыла береді.
Қытай тілінің ерекшеліктері:
Қытай тілі мен қазақ тілі екі түрлі тіл мүшелеріне тән болғанымен оларда
даралық – ортақтық (үқсастық – айырмашылық) қасиеттері толып жатыр.
Мұндағы ең басты ерекшелік ең алдымен қытай тілінің фонетикасында.
1. Буын
Қытай тіліндегі әрбір сөз немесе әрбір иероглиф біренсараны болмаса, басым
көбі бір дыбыс емес, екі немесе үш дыбыстан турады. Қазақ тіліндегі сияқты
бір дауысты, бір дауысыз қатар келіп бір буын болудың орнына екі дауысты
дыбыс қатар келіп те бір буынды қурай береді. Қытай ғалымдарының зерттеуі
бойынша қазіргі қытай тілінде төрт жузден артық негізгі буындар бар деп
есептеледі. Қытай тіліндегі буындардың жасалуы шыңму, юнму, тонан қуралады.
Мысалы : ... ... ... ... ... ... Буынның (алдын)- басындағы дауысыз дыбыс
шыңму ( инициали) деп аталады. Мысалы ... ... ... Қалған бөлігі юнму
(финали) деп аталады. Мысалы ... ... ... ... ... ..
Қытай тілінде шыңму болып келетін дауыссыз дыбыстардың басым көбі қатаң
дауыссыздар; ал қазақ тіліндегі дауссыз дыбыстар қатаң, ұяң болып жұп –
жұбымен қосарланып келеді , қытай тілінде бұлармен дыбысталуы сәйкесті
болған шыңмулар лепті – лепсіз болып қосарланып келеді.
2. Тон.
Қытай тіліндей ендігі бір негізгі ерекшелік - әрбір буындардың өзіндік
тонмен айтылуы. Қытай тілі – тондық тіл болып есептеледі. Тон иероглиф
мағынасын анықтаушы ролін атқарады. Бұл арада қытай тілінің көлемінің кең
болуына байланысты қытай мемлекетінің ішінде де бір қанша диалекттер бар
екенін айту керек . Оның үстіне бұл диалекттер қазақ тілінің немесе басқа
үлттардың диалектіне үқсамайды. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қытай тілі – БҰҰ – ның ресми тілдерінің бірі және дүниедегі ең көп
қолданылатын тілдердің бірі. Ол қытай экономикасының қарыштап дамуымен,
халық санының жылдан –жылға артуымен тығыз байланысты. Қазақ халқы мен
қытай халқы ежелден көрші отырған елдер. Қазақстан тәулсіз ел болып ту
көтергеннен кейінгі жаңа тарих тұсында екі ел арасындағы байланыстардың
ауқымы кеңейіп, ғылым мен білімге жаңаша көзқарас қалыптасты. Осыған орай
екі елдің тілін терең меңгерген аудармашылар мен тілші мамандарды дайындау
мақсатында екі тілді салыстыра зерттеу күн тәртібіне қойылды..
Қытай тілі – ең ертедегі тілдердің бірі. Қытай тілі ғалымдары қытай
иероглифтерінің пайда болуын біздің жыл санауымыздан бурынгы 14-11 ғасыр
молшеріндегі сауыт, сүйек жазуы немесе мыс жазбалар дәуірінен, яғни бұдан
3300 жыл ілгері уақыттан қарастырады. Және оның қазірге дейін басқа ешбір
әліпбілерге ұқсамайтын, тен қытай ұлтына ғана тән өзгеше таңбалары
(иероглифтері) бар екенін мақтанышпен айтады.
Бұл жазулар ең бастапта сурет тектес, бейнелі иероглифтер болғандықтан
олардың саны да ерекше көп болған. Тарихтан қалған бір-біріне ұқсамайтын
алуан түрлі иероглифтердің жалпы саны елу-алпыс мың шамасында деп
мөлшерленуде. Қытай Халық Республикасы тіл және жазу комитеті кейінгі кезде
тұрақтандырған, жаппай қолданылатын иероглифтердің санын 7000 деп есептеп
отыр. Ал мұның ішінде үнемі қолданылатыны 3500 иероглиф деп мәлімет
береді.
Қытай иероглифтерінің құрылымы формалық (пішіндік) және дыбыстық деп екі
болшектен жасалды. Сондықтан оның оқылуының да, жазылуының да аса күрделі
екенін мойындамай болмайды. Бұл- қытай иероглифтерінің бір тобы бейнелетін
нәрсенің пішініне қарап жасалса, енді бір тобы оның қалай аталуына
негізделіп таңбаланғандығын білдіреді. Соңдықтан оны сырттай қарап түсіну
аса қиынға соғады.
Қытай иероглифтері алуан түрлі ұсақ-ұсақ сызықтардан турады. Қытай
тіліндегі жеті мың иероглифті зерттеп келгенде Қытай ғалымдары олардың
ортақ сызығы бір иероглифке 10,76 сызықтан тура келетінін есептеп шығарып
отыр. Олардың ішіндей ең күрделі бір иероглифті мысалға алсақ, ол –
мұрынның бітіп қалуын білдіретін иероглиф, наң деп дыбысталып, 36
сызықтан туратынын көрсетті.
Қытайлар өз иероглифтерін жалпы сыртқы түріне қарап төртбұрыш жазу деп
атайды. Ал осы төртбұрыш таңба формасынан оның тағы бір қызық ерекшелігі
туындайды. Дүние жүзіндегі біз білетін барлық әліпбилер, жазулар тек бір
бағытта ғана жазылады. Мысалы, Араб жазуы оңнан солға қарай, моңғол, тибет
жазулары жоғарыдан төменге қарай жазылып, сол бағыт бойынша оқыады. Ал
қытай жазуы одан өзгеше.
Ол солдан оңға қарай да, оңнан солға қарай да, жоғарыдан төменге қарай да
оқыла береді: Төртбұрыштарды қай жағынан бастап тізсең, сол бағыт бойынша
оқыла береді.
Қытай тілінің ерекшеліктері:
Қытай тілі мен қазақ тілі екі түрлі тіл мүшелеріне тән болғанымен оларда
даралық – ортақтық (үқсастық – айырмашылық) қасиеттері толып жатыр.
Мұндағы ең басты ерекшелік ең алдымен қытай тілінің фонетикасында.
1. Буын
Қытай тіліндегі әрбір сөз немесе әрбір иероглиф біренсараны болмаса, басым
көбі бір дыбыс емес, екі немесе үш дыбыстан турады. Қазақ тіліндегі сияқты
бір дауысты, бір дауысыз қатар келіп бір буын болудың орнына екі дауысты
дыбыс қатар келіп те бір буынды қурай береді. Қытай ғалымдарының зерттеуі
бойынша қазіргі қытай тілінде төрт жузден артық негізгі буындар бар деп
есептеледі. Қытай тіліндегі буындардың жасалуы шыңму, юнму, тонан қуралады.
Мысалы : ... ... ... ... ... ... Буынның (алдын)- басындағы дауысыз дыбыс
шыңму ( инициали) деп аталады. Мысалы ... ... ... Қалған бөлігі юнму
(финали) деп аталады. Мысалы ... ... ... ... ... ..
Қытай тілінде шыңму болып келетін дауыссыз дыбыстардың басым көбі қатаң
дауыссыздар; ал қазақ тіліндегі дауссыз дыбыстар қатаң, ұяң болып жұп –
жұбымен қосарланып келеді , қытай тілінде бұлармен дыбысталуы сәйкесті
болған шыңмулар лепті – лепсіз болып қосарланып келеді.
2. Тон.
Қытай тіліндей ендігі бір негізгі ерекшелік - әрбір буындардың өзіндік
тонмен айтылуы. Қытай тілі – тондық тіл болып есептеледі. Тон иероглиф
мағынасын анықтаушы ролін атқарады. Бұл арада қытай тілінің көлемінің кең
болуына байланысты қытай мемлекетінің ішінде де бір қанша диалекттер бар
екенін айту керек . Оның үстіне бұл диалекттер қазақ тілінің немесе басқа
үлттардың диалектіне үқсамайды. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz