Жоғарғы оқу орындарының деректер базасын құру



Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

• Жалпы жобалаудың бастапқы сұлбасы ... ... ... ... ...

• ЖОО ның жалпы мәліметтеріне инфологиялық
модель құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

• ЖОО ғы мағлұматтардың байланысын даталогиялық тұрғыдан қарау ... ... ... ... ... ... ... ... ...

• Нақты мәліметтерді физикалық түрде бейнелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Қазіргі кезде компьютерлік техниканы пайдаланбай жұмыс жасайтын сала жоқ деуге болады. Біздің еліміз қазіргі заманның талабына сай болып келген. копьютерді пайдалану технологиясының жұмыс жасауға өзіне тән талап қоятыны белгілі. Сол талаптардың бірі - жұмыс жасауға қажетті берілгендер қорын яғни БҚ құру. Деректер қоры – құрылымы берілген тәсіл бойынша ұйымдастырылған арнайы форматтағы файл. ДҚ – да сақталатын берілгендер кесте түрінде дайындалады.Деректердің байланысты элементтер тобын жазба деп атайды. Деректерді және олардың арасындағы байланыстарды ұйымдастырудың түрлі типтері бар:иерархиялық, реляциялық және тораптық. Мұндағы ең көп тараған түрі реляциялық деректер қоры. Ол кесте түрінде дайындалған берілгендер қоры, кестелер арасындағы байланыстар жиі қолданылатын ең маңызды ұғым. Кесте бағанын құрайтын жазба элементтері өріс деп аталады. Жалпы деректер қорын басқару жүйелері дегеніміз онымен жұмыс істеуге арналған арнайы программалар. Жалпы ақпараттық жүйе дегеніміз - ақпараттарды сақтауға, өңдеуге және көрсетуге қолданылады. Бір бірімен байланысқан құралдардың әдістері мен персоналдардың жиыны. Мұндай жүйелер көлемі үлкен ақпаратпен жұмыс істейді және бұл ақпараттың құрылымы күрделі болып келеді Жалпы ақпараттық жүйені екі класқа бөлуге болады:
Ақпаратты іздеу жүйесі – берілген іздеу критериі бойынша жалпы жиыннан мәліметтерді іздеуге бағыттылған. Қолданушыға мәліметтің өңдеу техникасы емес тек алынатын ақпарат ғана керек.
Мәліметтерді өңдеу жүйесі – бұл мәліметтерді өңдеуге бағытталған. Бұл жүйеде өңдеуден шығаратын ақпаратболмауы немесе жүйе өңделген ақпараттың нәтижесін ғана беруі мүмкін. Мұндай жүйенің мысалы ретінде барлық региондардан мәліметтер жинайтын метиорология қызметінің ақпарат жүйесін алуға болады. Қолданушыға Бастапқы мәліметтер емес, олардың нәтижесі керек.
Сонымен ақпараттық жүйенің мақсаты нақты өмірдегі обьектілердің өзара байланысын ескере отырып обьектілер жайлы деректерді өңдеу болып табылады. Осы ақпараттық жүйенің мақсатына орай менің курстық жұмысымның басты мақсаты – ЖОО туралы жалпы мәліметтер қорын құжаттық түрде құру болып табылады. Менің зерттеп отырған аймағым ЖОО ның деректер қоры. Бұл жоғарғы оқу орындарында қарастырылатын мәселе. Деректер қорының жобасы нормальдау принциптерімен жасалынған және деректер қорындағы кестелер бір – бірімен байланысқан. Қолданушы интерфейсі қажетті әрекеттерді қамтамасыз етеді. Программа бас форма арқылы жүктелінеді. Деректер қорында мәліметтер фактографиялық түрде жазылған, сондықтан сұрауларға бірыңғай түрде жауап береді. Деректер қорының платформасы ретінде MS Access программасының мүмкіншілігі зор және деректер қорын құруда шеберді пайдалана отырып тез құруға мүмкіншілік туғызады. Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде MS Access тің мүмкіндіктері қарастырылған яғни информациялық жүйелер және олардың негізгі түсініктеріне шолу жасалынған. Ал екінші бөлімінде абитуренттердің мәліметтер қорын жобалау кезеңдері, яғни инфологиялық, даталогиялық, физикалық модельдері көрсетілген. Мәліметтер қорының инфологиялық модельіндегі мәндіктерге сәйкесінше реляциялық модельдегі қатынастар келтіріліп, мәліметтер кестеге түсірілген. Сұрау, форма, есеп беру бөлімдері курстық жұмыста Access шеберін пайдаланып жасалынған. Қазіргі кезде компьютерлік техниканы пайдаланбай жұмыс жасайтын сала жоқ деуге болады. Берілгендер қорымен жұмыс жасау бүгінгі күнде маңызды дағды болып табылады. Мысал келтіре кететін болсақ , бүгінгі таңда білім жолын таңдаған жас ізденушілер көп болғандықтан олар туралы құжаттық түрдегі мәліметтерді қолмен өңдеу көптеген уақытымызды алады.Сондықтан жоғарғы оқу орындарында мұндай жұмыстарды компьютер арқылы автоматтандыру қазіргі кезде бірден-бір дұрыс жол болып табылады. Осындай жолдардың көп тараған әдісі - компьютерде деректер қоры түрінде сақтау.
Жоғарғы оқу орындарының деректер базасын құрудағы мақсатым: ЖОО ғы толық мәліметті бір арнада ұстап бағындыру үшін деректер базасын MS Access көмегімен құру. Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді орындау керек.
Басты міндеттер:
- MS Access жайында жалпы мағлұматты түсіндіру;
-Ондағы әрбір обьектінің қызметін оқып үйрену;
-ЖОО жайында мәлімет беретін негізгі кілтті сөздерді белгілеу;
- MS Access тің көмегімен таблица, форма, сұраныс және есеп құру;
-Информациялық обьектілерді жүйелі түрде талдау;
- ЖОО мәліметтерін инфологиялық модельді жобалау – сол пәндік облыстағы обьектілерді жартылай формальды түрде сипаттау;
-Берілгендер қорын даталогиялық сипаттау яғни деректер қорын қабылданатын даталогиялық берілгендер модельінің терминдерімен сипаттау;
- ЖОО ғы берілгендер базасын физикалық жобалау, яғни сыртқы информацияны жинақтағышқа тиімді орналастыруды таңдау;
ЖОО ғы жалпы мәліметтерді жинақтайтын курстық жұмысым:
-Кіріспеден;
-Төрт тараудан;
-Қорытындыдан;
-Пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады;
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:



1) О.Камардинов «Информатика» І-бөлім –Шымкент, 1999жы



2) Р.І Қадірбаев, Ұ.Б Исатаева «MICROSOFT ACCESS» Лабараториялық практикум. Шымкент- 2000жыл.




3) Н.Ермеков, Ж.Қараева, В. Криворучко, В.Кафтункина «Информатика» Алматы-2001жыл.



4) А.Г. Кушниренко, Г.В. Лебедев, Р.А.Сворен.
«Информатика мен есептеуіш техника негіздері»
Алматы-1992жыл

Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .

• Жалпы жобалаудың бастапқы сұлбасы ... ... ... ... ...

• ЖОО ның жалпы мәліметтеріне инфологиялық
модель
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

• ЖОО ғы мағлұматтардың байланысын даталогиялық тұрғыдан
қарау ... ... ... ... ... ... ... .. ... .

• Нақты мәліметтерді физикалық түрде
бейнелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..

Кіріспе
Қазіргі кезде компьютерлік техниканы пайдаланбай жұмыс жасайтын сала
жоқ деуге болады. Біздің еліміз қазіргі заманның талабына сай болып келген.
копьютерді пайдалану технологиясының жұмыс жасауға өзіне тән талап қоятыны
белгілі. Сол талаптардың бірі - жұмыс жасауға қажетті берілгендер қорын
яғни БҚ құру. Деректер қоры – құрылымы берілген тәсіл бойынша
ұйымдастырылған арнайы форматтағы файл. ДҚ – да сақталатын берілгендер
кесте түрінде дайындалады.Деректердің байланысты элементтер тобын жазба деп
атайды. Деректерді және олардың арасындағы байланыстарды ұйымдастырудың
түрлі типтері бар:иерархиялық, реляциялық және тораптық. Мұндағы ең көп
тараған түрі реляциялық деректер қоры. Ол кесте түрінде дайындалған
берілгендер қоры, кестелер арасындағы байланыстар жиі қолданылатын ең
маңызды ұғым. Кесте бағанын құрайтын жазба элементтері өріс деп аталады.
Жалпы деректер қорын басқару жүйелері дегеніміз онымен жұмыс істеуге
арналған арнайы программалар. Жалпы ақпараттық жүйе дегеніміз -
ақпараттарды сақтауға, өңдеуге және көрсетуге қолданылады. Бір бірімен
байланысқан құралдардың әдістері мен персоналдардың жиыны. Мұндай жүйелер
көлемі үлкен ақпаратпен жұмыс істейді және бұл ақпараттың құрылымы күрделі
болып келеді Жалпы ақпараттық жүйені екі класқа бөлуге болады:
Ақпаратты іздеу жүйесі – берілген іздеу критериі бойынша жалпы жиыннан
мәліметтерді іздеуге бағыттылған. Қолданушыға мәліметтің өңдеу техникасы
емес тек алынатын ақпарат ғана керек.
Мәліметтерді өңдеу жүйесі – бұл мәліметтерді өңдеуге бағытталған. Бұл
жүйеде өңдеуден шығаратын ақпаратболмауы немесе жүйе өңделген ақпараттың
нәтижесін ғана беруі мүмкін. Мұндай жүйенің мысалы ретінде барлық
региондардан мәліметтер жинайтын метиорология қызметінің ақпарат жүйесін
алуға болады. Қолданушыға Бастапқы мәліметтер емес, олардың нәтижесі
керек.
Сонымен ақпараттық жүйенің мақсаты нақты өмірдегі обьектілердің өзара
байланысын ескере отырып обьектілер жайлы деректерді өңдеу болып табылады.
Осы ақпараттық жүйенің мақсатына орай менің курстық жұмысымның басты
мақсаты – ЖОО туралы жалпы мәліметтер қорын құжаттық түрде құру болып
табылады. Менің зерттеп отырған аймағым ЖОО ның деректер қоры. Бұл жоғарғы
оқу орындарында қарастырылатын мәселе. Деректер қорының жобасы нормальдау
принциптерімен жасалынған және деректер қорындағы кестелер бір – бірімен
байланысқан. Қолданушы интерфейсі қажетті әрекеттерді қамтамасыз етеді.
Программа бас форма арқылы жүктелінеді. Деректер қорында мәліметтер
фактографиялық түрде жазылған, сондықтан сұрауларға бірыңғай түрде жауап
береді. Деректер қорының платформасы ретінде MS Access программасының
мүмкіншілігі зор және деректер қорын құруда шеберді пайдалана отырып тез
құруға мүмкіншілік туғызады. Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде MS Access
тің мүмкіндіктері қарастырылған яғни информациялық жүйелер және олардың
негізгі түсініктеріне шолу жасалынған. Ал екінші бөлімінде абитуренттердің
мәліметтер қорын жобалау кезеңдері, яғни инфологиялық, даталогиялық,
физикалық модельдері көрсетілген. Мәліметтер қорының инфологиялық
модельіндегі мәндіктерге сәйкесінше реляциялық модельдегі қатынастар
келтіріліп, мәліметтер кестеге түсірілген. Сұрау, форма, есеп беру
бөлімдері курстық жұмыста Access шеберін пайдаланып жасалынған. Қазіргі
кезде компьютерлік техниканы пайдаланбай жұмыс жасайтын сала жоқ деуге
болады. Берілгендер қорымен жұмыс жасау бүгінгі күнде маңызды дағды болып
табылады. Мысал келтіре кететін болсақ , бүгінгі таңда білім жолын таңдаған
жас ізденушілер көп болғандықтан олар туралы құжаттық түрдегі мәліметтерді
қолмен өңдеу көптеген уақытымызды алады.Сондықтан жоғарғы оқу орындарында
мұндай жұмыстарды компьютер арқылы автоматтандыру қазіргі кезде бірден-бір
дұрыс жол болып табылады. Осындай жолдардың көп тараған әдісі -
компьютерде деректер қоры түрінде сақтау.
Жоғарғы оқу орындарының деректер базасын құрудағы мақсатым: ЖОО ғы
толық мәліметті бір арнада ұстап бағындыру үшін деректер базасын MS Access
көмегімен құру. Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді орындау керек.
Басты міндеттер:
- MS Access жайында жалпы мағлұматты түсіндіру;
-Ондағы әрбір обьектінің қызметін оқып үйрену;
-ЖОО жайында мәлімет беретін негізгі кілтті сөздерді белгілеу;
- MS Access тің көмегімен таблица, форма, сұраныс және есеп құру;
-Информациялық обьектілерді жүйелі түрде талдау;
- ЖОО мәліметтерін инфологиялық модельді жобалау – сол пәндік облыстағы
обьектілерді жартылай формальды түрде сипаттау;
-Берілгендер қорын даталогиялық сипаттау яғни деректер қорын қабылданатын
даталогиялық берілгендер модельінің терминдерімен сипаттау;
- ЖОО ғы берілгендер базасын физикалық жобалау, яғни сыртқы информацияны
жинақтағышқа тиімді орналастыруды таңдау;
ЖОО ғы жалпы мәліметтерді жинақтайтын курстық жұмысым:
-Кіріспеден;
-Төрт тараудан;
-Қорытындыдан;
-Пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады;

Жалпы жобалаудың бастапқы сұлбасы

Жалпы жобалау дегеніміз өмірде бар заттың немесе құрылғының
сызбасы. Реляциялық берілгендер базасының жобасы өзара байланысқан
қатынастар жиынтығы. Бұл қатынастар жиынтығында да барлық атрибуттар
анықталған, ал қатынастардың алғашқы кілттері және кейбір қосымша
қасиеттері берілген болуы шарт. Берілгендерге сұраныстарды орындаған кезде
біз қатынастарды біріктіреміз және бірдей мәндер әртүрлі қатынастар
кестесінде бірдей белгіленуі тиіс. Шындығында, егер бір кестедегі өріс
атауы екінші кестедегі өріс атауымен бірдей болғанымен, сол өрістерге
жазылатын берілген типтері әртүрлі болуы мүмкін. Мұндай жағдайларды
біріктіру мәселелері жасанды интеллект жүйесінің еншісінде. Осындай
жағдайлар болмас үшін берілгендер базасының жобасы нақты және тексерілген
болуы тиіс. Берілгендер базасыныңжобасы көптеген қолданушыларға ұзақ
мерзімге қызмет ететін болашақ программалық кешеннің фундаменті болып
есептелінеді. Берілгендер базасын құрудың өзіндік ерекшеліктері бар яғни
алдын жобалап одан соң қосымшаларды жобалап, оны жүзеге асыру арқылы
басқарудың арнайы құралдарын құрастырып қолданып жобалау процесін
аяқтаймыз. Бұл процес – пәндік облыстың информациялық құрылымынтабиғи
тілмен формальды емессипаттап жазудан қандайда бір модельдің терминдерімен
обьектілерді формальдық сипаттауға тізбектей өту.

Жалпы жағдайда келесі жобалау кезеңдерін ерекше көрсетуге болады:

• Пәндік облыстағы информациялық обьектілерді сөз түрінде сипаттау және
жүйелі түрде талдау.

• Пәндік облыстағы инфологиялық модельді жобалау – сол пәндік облыстағы
обьектілерді жартылай формальды түрде сипаттау.

• Берілгендер қорын даталогиялық не логикалық сипаттау яғни деректер
қорын қабылданатын даталогиялық берілгендер модельінің терминдерімен
сипаттау.

Қосымшаның тиімді жұмысын қамтамасыз ету үшін беілгендер базасын физикалық
жобалау, яғни сыртқы информацияны жинақтағышқа тиімді орналастыруды таңдау.
Жалпы жағдайда, пәндік облыстың құралын және құрылымын таңдауды екі
тәсілмен орындауға болады. Олар функциональды тұрғыдан және пәндік тұрғыдан
қарастыру. Жүйелік талдау мәселесі пәндік облыстағы обьектілерді толық,
жан – жақты информациялармен сипаттау арқылы аяқталуы тиіс. Бұлай талдау
нәтижесі берілгенлер базасында сақталуы тиіс. Бб-да нақты мәселенің
қойылуы, оның Бб көмегі мен шешілу мүмкіндігі қарастырылған болуы, мәселені
шешу алгоритмінің сипатталуы, шығыс құжаттарының сипаттаулары жүйеде
жинақталып тұрғаны жөн.
Адамның қызметі немесе жеке басы жұмыстарының әр түрлі дерек
көздерден алынған және олардың әрқайсысы қандай да бір қызмет түрімен
байланыста болатын берілгенднрмен жұмыс істеуіне тура келеді. Осы
берілгендерді координациялау үшін арнайы білім мен ұйымдастыру дағдысы
қажет.
Информацияны сақтау – компьютердің ең маңызды функцияларының бірі.
Оның ең көп тараған құралы берілгендер қоры болып табылады. БҚ – берілген
құрылымдағы информациялардан тұратын арнайы форматтағы файл. Көптеген
берілгендер қоры кестелік құрылымда болады. Оның адресі жол мен бағанның
қиылысуымен анықталады. БҚ өріс пен жазбалардан тұрады. Онда жазба-
информацияны, ал өрістер БҚ – ның құрылымын құрайды.
Access программасының алты обьектісі: кесте, сұраныс, форма,
есеп, макрос, модуль бар. Олардың алғашқы төртеуі негізгі обьектілер.Келесі
тақырыптарда осылардың әрқайсысына жеке-жеке тоқталамыз. Олардың қысқаша
түсініктемелері:
Кесте - Жазбалар мен өрістерден тұратын БҚ – ның негізгі обьектісі.
Кестелерде берілгендер сақталады.
Сұраныс -Берілгендерді бір немесе бірнеше кестелерден қолданушының
анықтаған шарты бойынша іріктеп алуға арналған құрал. Сұраныстар көмегімен
берлігендерді зерттейді, таңдайды, өзгертеді, біріктіреді, өңдейді.
Форма – Кестелер мен сұраныстардағы берілгендерді ыңғайлы және көрнекі
түрде экран бетіне басып шығару құралы. Есеп парақтары түзілгеннен кейін
ондағы берілгендерді редакциялауға болмайды.
Макрос - Макрокомандалар жиынтығы. Егер БҚ – да қандай да бір операциялар
жиі орындалатын болса, онда олардың командаларын бір макроста жинап, оған
клавиштер комбинациясын сәйкес қоюға болады.
Модуль – Visual Basic тілінде жазылған программалық процедура. Егер
Access –тің стандартты құралдары қажетті талапты қанағаттандыра алмаса,
онда программалаушы процедуралар көмегімен жүйенің мүмкіндігін кеңейте
алады.

Access программасында құрылған формалар, сұраныстар және есептер
берілгендерді жылдам және эффектілі жаңартуға, әр түрлі сұрақтарға жауап
алуға, қажетті берілгендерді іздеуге, берілгендерді талдауға, есептер мен
диаграммаларды баспаға басуға мүмкіндік береді. Бір кестедегі берілгендерді
әр түрлі обьектілерде көруге болады және де кестеге өзгерту енгізгенде сол
берілгендер орналасқан басқа обьектілердің барлығында да олар өзгереді.
Access – тің кез – келген БҚ мен ұйымдастыру тұрғысынан екі режимі бар:
жобалау және қолдану. БҚ ны құрастырушылардың жаңа обьектілерін құруға,
оның құрылымы мен өрістерінің қасиеттерін өзгертуге және олардың қажетті
байланыстарын орнатуға құқығы бар. Яғни олар БҚ-ның құрылымын бір, екі
немесе бірнеше құрастырушылары болуы мүмкін. БҚ – ны қолданушылар қорға
формалар арқылы информация енгізетін адамдар. Олардың сұраныстары арқылы
берілгендерді өңдеп, есептер алуға мүмкіндіктері бар. Бір ғана қордың
миллиондаған қолданушылары болуы мүмкін, бірақ олардың БҚ құрылымына кіруге
рұқсат жоқ.
Access те алты обьектіден басқа үш командалық түйме бар: ашу,
конструктор, құру.
• Ашу түймесі таңдалған обьектіні ашады. Егер обьект кесте болса, онда
оны көруге, жаңа жазбалар енгізуге немесе бұрынғы информацияны
өзгертуге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Студенттің сабаққа қатысу деректер қорының қосымшасын программалау
Сессия қорытындысын автоматтандыру
Деканат жұмысын автоматтандыру
Студенттің сабаққа қатысу деректер қорының қосымшасын бағдарламалау
Университетте студенттер контингенті ДБ жобалау
Dekanat деректер қорының үлгілерін құру
«Кітапхана бөлімінің Мәліметтер Базасын құру(ұйымдастыру)»
Информатиканы оқытудың мақсатты жүйесі
Мәліметтер базасын автоматтандыру
«Офис -тіpкеуші» акпараттық жүйесін құру
Пәндер