Саяси тұлға психологиясы
Тұлғаның саясаттағы мәселесін қарастыратын ғылымда белгілі екі метобағыт бар: «субьективті және обьективті » бағыттар . Кішкентай адамдар, үлкен адамға яғни қоғамға бағынышты болып келеді деген пікірді айтқан Т.Гоббс болатын және Спенсордың теориясында осы мәселе қарастырылған. Олар «адамды мемлекетке бағынышты » деген позицияны әртрлі формада ұсынды.Қазіргі таңдағы осы позицияны ұстанушылар (Д.Белл,С.Липсет, У.Мур) бұл «тұрақты демократияны құру» үшін қажетті деп қарастырды.
Осы көзқарасқа қарама - қарсы көзқарас А.Смит және Годвиннің пікірінен бастау алады. Олар «қызығушылық» түсінігін енгізді. Олар тұлғаның жеке қызығушылығын саясатты қозғалысқа немесе дамуға әкелуші механизм деп қарастырды.
Әр түрлі позициялар мен бағыттарды жүйелей келе Р.Гринстайн жеке тұлғаның саясаттағы рөлін анықтайтын негізгі үш факторды бөлді. Біріншіден ол, тарихта орын алмаған, жаңа саяси жағдайдың пайда болуы. Екіншіден, бұл қандай нәтижеге алып келетіні белгісіз қиын және қайшылықты ситуациялар. Ең соңғы үшінші фактор бұл, әр түрлі саяси шешімдерді ұсынған, бірнеше топтың бірін таңдау жағдайы ретінде жіктеледі.
Осы көзқарасқа қарама - қарсы көзқарас А.Смит және Годвиннің пікірінен бастау алады. Олар «қызығушылық» түсінігін енгізді. Олар тұлғаның жеке қызығушылығын саясатты қозғалысқа немесе дамуға әкелуші механизм деп қарастырды.
Әр түрлі позициялар мен бағыттарды жүйелей келе Р.Гринстайн жеке тұлғаның саясаттағы рөлін анықтайтын негізгі үш факторды бөлді. Біріншіден ол, тарихта орын алмаған, жаңа саяси жағдайдың пайда болуы. Екіншіден, бұл қандай нәтижеге алып келетіні белгісіз қиын және қайшылықты ситуациялар. Ең соңғы үшінші фактор бұл, әр түрлі саяси шешімдерді ұсынған, бірнеше топтың бірін таңдау жағдайы ретінде жіктеледі.
Саяси тұлға психологиясы
Тұлғаның саясаттағы мәселесін қарастыратын ғылымда белгілі екі
метобағыт бар: субьективті және обьективті бағыттар . Кішкентай адамдар,
үлкен адамға яғни қоғамға бағынышты болып келеді деген пікірді айтқан
Т.Гоббс болатын және Спенсордың теориясында осы мәселе қарастырылған. Олар
адамды мемлекетке бағынышты деген позицияны әртрлі формада
ұсынды.Қазіргі таңдағы осы позицияны ұстанушылар (Д.Белл,С.Липсет, У.Мур)
бұл тұрақты демократияны құру үшін қажетті деп қарастырды.
Осы көзқарасқа қарама - қарсы көзқарас А.Смит және Годвиннің
пікірінен бастау алады. Олар қызығушылық түсінігін енгізді. Олар тұлғаның
жеке қызығушылығын саясатты қозғалысқа немесе дамуға әкелуші механизм деп
қарастырды.
Әр түрлі позициялар мен бағыттарды жүйелей келе Р.Гринстайн жеке
тұлғаның саясаттағы рөлін анықтайтын негізгі үш факторды бөлді. Біріншіден
ол, тарихта орын алмаған, жаңа саяси жағдайдың пайда болуы. Екіншіден, бұл
қандай нәтижеге алып келетіні белгісіз қиын және қайшылықты ситуациялар.
Ең соңғы үшінші фактор бұл, әр түрлі саяси шешімдерді ұсынған, бірнеше
топтың бірін таңдау жағдайы ретінде жіктеледі.
Келесі қарастыратын мәселе бұл, саясатта адамдар қайдан пайда болады?
Қалай қарапайым адамдар саяси мағынада тұлға болып қалыптасады, яғни
азамат тұлғасы ретінде?
Саяси әлеуметтену: тұлға болып қалыптасу.
Адам туылғаннан саясаткер немесе тұлға, азамат болып туылмайды. Оны
мұндай атақтарға қоғам немесе мемлекет сәйкесінше, осы қасиеттерді адам
бойында тәрбиелеп содан кейін адам осы атақтарға ие болады. Азамат деп-
заңға бағынушы, өз мемлекетін құрметтейтін, оның саяси жүйесін, биліктегі
саяси мәдениетті мойындайтын адамды жатқызған.
Ал тұлға бұл- топтың немесе әлеуметтік ортаның адамға қойылатын
күтім-талаптарға сай болумен қатар, әлеуметтік ролдерді дұрыс пайдалана
білу, қоғамда қабылданған нормаларды адекватты қабылдау талаптары
қойылады.
Әлуметтену ұғымы кең мағынада бұл индивидтің алдыңғы ата-бабаларының
мәдениетінде бекітілген тәжірибесімен жабдықтап, әлеуметтік рольдерді
қабылдау арқылы оның тұлғаға айналуын атаймыз. Егер адам әлеуметтік
рольдерді атқара алмаса, ондн әлеуметтену процесі аяқталмаған болып
есептелінеді.
А.Н. Леонтьев негізгі үш ұғымды бөліп көрсеткен: индивид,
индивидуалдылық және тұлға.
Индивид – бұл, өмірге келген кез-келген адам болып табылады.
Индивидуалдылық – биологиялық жағынан бірдей индивидтер, өзінің қандай да
бір ерекшелігімен өзгешеленіп тұратын индивидті атаймыз. Соңғысы, бұл тұлға
– бұл индивидуалдылық, әлеуметтік ортада, саяси мәдениетте өзінің қандай да
бір қызмет атқаратын, осы атаққа сай келетін адамды атаған.
Саяси әлеуметтену- бұл индивид пен саяси жүйенің өзара байланысы
болып табылады.
Саяси әлуметтенудің механизмдері бірнеше деңгейде қызмет атқарады.
Бұл механизмдердің қызмет ету механизмін жалпылай келе былайша бөлген,
жалпы әлеуметтік, әлеуметтік-психологиялық және индивидуалды. Жалпы
әлеуметтік деңгейде, қоғам жалпы және үлкен топтар құраушы ретінде адамға
үлкен көлемді макроәлеуметтік және макросаяси факторлар әсер етеді және
адам оны бағалайды, осы бағалаудың арқасында ол осы қоғамға және оның саяси
жүйесіне сәйкесінше қатынас жасайды. Әлеуметтік-психологиялық деңгейде
саяси мақсаттар мен құндылықтар үлкен және кіші топтар арқылы
тасмалданады, ал бұл топтардың мүшесі индивид болып табылады. Осыған
байланысты жанама қарым-қатынас және өзара әрекеттесу арқылы адам
қарапайым саяси жүйе туралы мағлұмат алады. Осыған сүйене отырып, ол осы
саяси жүйеге өзінің эмоционалды қатнасын таңдайды. Индивидуалды деңгейде
саяси әлеуметтенудің механизмі ретінде индивидтің индивидуалды-
психологиялық құрылымы негізінде қалыптасатын қажеттіліктер, мотивтер,
бағдарлар мен стереотиптер саясаттағы адамның санасы мен жүріс-тұрысын
басқарады.
Саяси әлеуметтенудің бірнеше негізгі деңгейі бар. Саяси
әлеуметтенудің деңгейі немесе этаптары, адамның жасының ұлғаюымен және оның
тұлға болып қалыптасуымен байланысты. Ең бірінші бала 3-4 жаста саясат
туралы өзінің жанұясынан алады, оған ақпарат көзі ретінде, ең жақын
әлеуметтік ортасы болып табылады.
Кейінірек бала мектепке барғаннан кейін, саяси әлеуметтенудің жаңа
деңгейі басталады. Арнайы әлеуметтендірілген институт арқылы тек сандық
емес, сонымен қатар сапалық саясат туралы білім қоры жиналады. Келес бұл –
жеткіншектік деңгей, саяси құндылықтардың берілуінің жаңа элементтері пайда
болады. Бұнда жаңа саяси әлеуметтік құрал пайда болады – формалды емес
жастар топтары яғни, жалпы жастардың субмәдениеті кіреді. Бұлар саяси
өмірде альтернативті роль атқарады.
Саяси сананың генезисі.
Бұл процесте зерттеу қиын болған. Психологиялық когнитивизм моделін,
саяси Ғылымның қабылдауы тұрақты болмады. Бірінші деңгейде 60ж.ж. басында
саяси зерттеушілер әлгілі психолог Ж. Пиаже ұсынған, кішкентай баладан,
жеткіншекке дейін ақыл-ой операцияларының тікелей тасымалдану процесіне
сүйене отырып, баланың саяси санасының дамуына олардың саясатқа және
басқаруға қатысты (правительства) Пиаже ұсынған көзқарасты ұстанды.
Екінші деңгейде, өткен ғасырдың 70-80-ші жылдары, когнитивті
бағытталған саяси ғылым, бала әлеуметтенуі мен емес, үлкендердің саяси
әлеуметтенуімен және бейәлеуметтенуімен айналысты. Олардың саяси санасына,
тұлғаныі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тұлғаның саясаттағы мәселесін қарастыратын ғылымда белгілі екі
метобағыт бар: субьективті және обьективті бағыттар . Кішкентай адамдар,
үлкен адамға яғни қоғамға бағынышты болып келеді деген пікірді айтқан
Т.Гоббс болатын және Спенсордың теориясында осы мәселе қарастырылған. Олар
адамды мемлекетке бағынышты деген позицияны әртрлі формада
ұсынды.Қазіргі таңдағы осы позицияны ұстанушылар (Д.Белл,С.Липсет, У.Мур)
бұл тұрақты демократияны құру үшін қажетті деп қарастырды.
Осы көзқарасқа қарама - қарсы көзқарас А.Смит және Годвиннің
пікірінен бастау алады. Олар қызығушылық түсінігін енгізді. Олар тұлғаның
жеке қызығушылығын саясатты қозғалысқа немесе дамуға әкелуші механизм деп
қарастырды.
Әр түрлі позициялар мен бағыттарды жүйелей келе Р.Гринстайн жеке
тұлғаның саясаттағы рөлін анықтайтын негізгі үш факторды бөлді. Біріншіден
ол, тарихта орын алмаған, жаңа саяси жағдайдың пайда болуы. Екіншіден, бұл
қандай нәтижеге алып келетіні белгісіз қиын және қайшылықты ситуациялар.
Ең соңғы үшінші фактор бұл, әр түрлі саяси шешімдерді ұсынған, бірнеше
топтың бірін таңдау жағдайы ретінде жіктеледі.
Келесі қарастыратын мәселе бұл, саясатта адамдар қайдан пайда болады?
Қалай қарапайым адамдар саяси мағынада тұлға болып қалыптасады, яғни
азамат тұлғасы ретінде?
Саяси әлеуметтену: тұлға болып қалыптасу.
Адам туылғаннан саясаткер немесе тұлға, азамат болып туылмайды. Оны
мұндай атақтарға қоғам немесе мемлекет сәйкесінше, осы қасиеттерді адам
бойында тәрбиелеп содан кейін адам осы атақтарға ие болады. Азамат деп-
заңға бағынушы, өз мемлекетін құрметтейтін, оның саяси жүйесін, биліктегі
саяси мәдениетті мойындайтын адамды жатқызған.
Ал тұлға бұл- топтың немесе әлеуметтік ортаның адамға қойылатын
күтім-талаптарға сай болумен қатар, әлеуметтік ролдерді дұрыс пайдалана
білу, қоғамда қабылданған нормаларды адекватты қабылдау талаптары
қойылады.
Әлуметтену ұғымы кең мағынада бұл индивидтің алдыңғы ата-бабаларының
мәдениетінде бекітілген тәжірибесімен жабдықтап, әлеуметтік рольдерді
қабылдау арқылы оның тұлғаға айналуын атаймыз. Егер адам әлеуметтік
рольдерді атқара алмаса, ондн әлеуметтену процесі аяқталмаған болып
есептелінеді.
А.Н. Леонтьев негізгі үш ұғымды бөліп көрсеткен: индивид,
индивидуалдылық және тұлға.
Индивид – бұл, өмірге келген кез-келген адам болып табылады.
Индивидуалдылық – биологиялық жағынан бірдей индивидтер, өзінің қандай да
бір ерекшелігімен өзгешеленіп тұратын индивидті атаймыз. Соңғысы, бұл тұлға
– бұл индивидуалдылық, әлеуметтік ортада, саяси мәдениетте өзінің қандай да
бір қызмет атқаратын, осы атаққа сай келетін адамды атаған.
Саяси әлеуметтену- бұл индивид пен саяси жүйенің өзара байланысы
болып табылады.
Саяси әлуметтенудің механизмдері бірнеше деңгейде қызмет атқарады.
Бұл механизмдердің қызмет ету механизмін жалпылай келе былайша бөлген,
жалпы әлеуметтік, әлеуметтік-психологиялық және индивидуалды. Жалпы
әлеуметтік деңгейде, қоғам жалпы және үлкен топтар құраушы ретінде адамға
үлкен көлемді макроәлеуметтік және макросаяси факторлар әсер етеді және
адам оны бағалайды, осы бағалаудың арқасында ол осы қоғамға және оның саяси
жүйесіне сәйкесінше қатынас жасайды. Әлеуметтік-психологиялық деңгейде
саяси мақсаттар мен құндылықтар үлкен және кіші топтар арқылы
тасмалданады, ал бұл топтардың мүшесі индивид болып табылады. Осыған
байланысты жанама қарым-қатынас және өзара әрекеттесу арқылы адам
қарапайым саяси жүйе туралы мағлұмат алады. Осыған сүйене отырып, ол осы
саяси жүйеге өзінің эмоционалды қатнасын таңдайды. Индивидуалды деңгейде
саяси әлеуметтенудің механизмі ретінде индивидтің индивидуалды-
психологиялық құрылымы негізінде қалыптасатын қажеттіліктер, мотивтер,
бағдарлар мен стереотиптер саясаттағы адамның санасы мен жүріс-тұрысын
басқарады.
Саяси әлеуметтенудің бірнеше негізгі деңгейі бар. Саяси
әлеуметтенудің деңгейі немесе этаптары, адамның жасының ұлғаюымен және оның
тұлға болып қалыптасуымен байланысты. Ең бірінші бала 3-4 жаста саясат
туралы өзінің жанұясынан алады, оған ақпарат көзі ретінде, ең жақын
әлеуметтік ортасы болып табылады.
Кейінірек бала мектепке барғаннан кейін, саяси әлеуметтенудің жаңа
деңгейі басталады. Арнайы әлеуметтендірілген институт арқылы тек сандық
емес, сонымен қатар сапалық саясат туралы білім қоры жиналады. Келес бұл –
жеткіншектік деңгей, саяси құндылықтардың берілуінің жаңа элементтері пайда
болады. Бұнда жаңа саяси әлеуметтік құрал пайда болады – формалды емес
жастар топтары яғни, жалпы жастардың субмәдениеті кіреді. Бұлар саяси
өмірде альтернативті роль атқарады.
Саяси сананың генезисі.
Бұл процесте зерттеу қиын болған. Психологиялық когнитивизм моделін,
саяси Ғылымның қабылдауы тұрақты болмады. Бірінші деңгейде 60ж.ж. басында
саяси зерттеушілер әлгілі психолог Ж. Пиаже ұсынған, кішкентай баладан,
жеткіншекке дейін ақыл-ой операцияларының тікелей тасымалдану процесіне
сүйене отырып, баланың саяси санасының дамуына олардың саясатқа және
басқаруға қатысты (правительства) Пиаже ұсынған көзқарасты ұстанды.
Екінші деңгейде, өткен ғасырдың 70-80-ші жылдары, когнитивті
бағытталған саяси ғылым, бала әлеуметтенуі мен емес, үлкендердің саяси
әлеуметтенуімен және бейәлеуметтенуімен айналысты. Олардың саяси санасына,
тұлғаныі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz