Қазақстан Азамат соғысы жылдарында

Кіріспе

1917 жылғы Қазан революциясының жеңісі алғашқы күндерден бастап, құлатылған қанаушы тап өкілдерінің қарулы қарсылығын тудырды. Кеңес өкіметі елдің әртүрлі аймақтарындағы, соның ішінде Қазақстан жеріндегі контр-революциялық бүліктерді батыл да шұғыл ьасып тастап отырды. Дегенмен олар аяғына дейін талқандалмады. Өлкеде азамат соғысының басты ошақтары Қазақстанның батыс аудандарында, Торғай облысының әкімшілік орталығы Орынборда, Орал облысы, Гурьев (Атырау)қаласында, Жетісу жерінде қалыптасты. Бұл жерде атаман Дутовтың, генерал Толстовтың әскерлері, ал Жетісуда казак-орыс жасақтары, ақ-гвардия офицерлері мен юнкерлер жиналды. Олар контр-революциялық күштердің негізгі орталығына айналды және Кеңес өкіметіне қарсы азамат соғысын бастады.
1918 жылы 23 наурызда Орал казак-орыстары Гурьевте бүлік шығарды. Олар генерал Толстовтың бұйрығымен жұмысшы және солдат депутаттары Кеңесінің тоғыз мүшесін сотсыз атты. Сол жылдың 28-29 наурызында ақ казактар алаш ордашылармен бірігіп Орал қаласында төңкеріс жасады. Мұнда олар кеңес үкіметін құлатып, коммунистерді, кеңес қызметкерлерін аяусыз жазалады. Кеңес өкіметіне қарсы күресте ақгвардияшылар казак станицалары мен орыс селоларындағы бай-құлақ элементтеріне сүйенді, жергілікті кадет, эсерлер мен меньшевиктерден қолдау тапты.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

1. Өлкеде азамат соғысының басталуы және оның барысы.

1917 жылғы Қазан революциясының жеңісі алғашқы күндерден бастап,
құлатылған қанаушы тап өкілдерінің қарулы қарсылығын тудырды. Кеңес өкіметі
елдің әртүрлі аймақтарындағы, соның ішінде Қазақстан жеріндегі контр-
революциялық бүліктерді батыл да шұғыл ьасып тастап отырды. Дегенмен олар
аяғына дейін талқандалмады. Өлкеде азамат соғысының басты ошақтары
Қазақстанның батыс аудандарында, Торғай облысының әкімшілік орталығы
Орынборда, Орал облысы, Гурьев (Атырау)қаласында, Жетісу жерінде
қалыптасты. Бұл жерде атаман Дутовтың, генерал Толстовтың әскерлері, ал
Жетісуда казак-орыс жасақтары, ақ-гвардия офицерлері мен юнкерлер жиналды.
Олар контр-революциялық күштердің негізгі орталығына айналды және Кеңес
өкіметіне қарсы азамат соғысын бастады.
1918 жылы 23 наурызда Орал казак-орыстары Гурьевте бүлік шығарды. Олар
генерал Толстовтың бұйрығымен жұмысшы және солдат депутаттары Кеңесінің
тоғыз мүшесін сотсыз атты. Сол жылдың 28-29 наурызында ақ казактар алаш
ордашылармен бірігіп Орал қаласында төңкеріс жасады. Мұнда олар кеңес
үкіметін құлатып, коммунистерді, кеңес қызметкерлерін аяусыз жазалады.
Кеңес өкіметіне қарсы күресте ақгвардияшылар казак станицалары мен орыс
селоларындағы бай-құлақ элементтеріне сүйенді, жергілікті кадет, эсерлер
мен меньшевиктерден қолдау тапты.
1918 жылы мамырдың аяғында Антанта мемлекеттердің көмегімен Сіібірдегі
Чехословак корпусының офицерлері мен солдаттары бүлік шығарды. Бұлар
бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде Ресейге тұтқынға түскендер болатын.
Кеңес үкіметі Австро-Венгриямен жүргізген келісім бойынша оларды елдеріне
қайтаруға уәделесті. Бірақ Ресей үкіметі олардың Кеңестерге қарсы шығуынан
қорқып, чехтар мен словак әскерлерін елдің батыс территориясымен емес, ең
әуелі Қиыр Шығыс темір жолы арқылы Владивосток қаласына жеткізіп, одан ары
Еуропаға теңізбен шығарып салуға келісті. Сібір арқылы жолда қайтып бара
жатқан чехтар мен словактандан құралған корпустың Антантаның империалистері
бүлік шығаруға арандатты. Атап айтқанда, олардың арасында елдеріне босату
үшін емес, қайта түрмеге отырғызу үшін алып бара жатыр деген жалған
лақаптар таратты. Мұны естіген құрамында 500 мыңға жуық солдаты мен офицері
бар чехословак корпусы бүлік шығрып, Сібір мен Оралдың темрі жол бойындағы
бірқатар қалаларын басып алды. Олар Қазақстан жеріндегі Петропавл, Ақмола,
Атбасар, Қостанай қалаларын және тағы басқа ды елді мекендерді жаулап,
ондағы кеңес өкіметнің жергілікті органдарын таратты. 1918 жылғы 11
маусымда Семейде кеңес өкіметі құлатылды. Бұл жердегі кеңес өкіметінің
көрнекті басшылары К. Сүтішов, И. Дубинин, П. Калюжная, Ғ. Ыдырысов, К.
Шугаев, Пю Салов және тағы басқаларын азаптап өлтірді. Өскемен Совдепінің
төрағасы Я. Уушановты тірідей кеменің оттығына тастады. Сөйтіп,
интервенттер мен ақгвардияшылар Ақмола, Орал, Семей облыстарын және Торғай
облысының көптеген жерлерін басып алды.
1918 жылдың жазында интервенттер мен ақгвардияшылар Семей облысы
жағынан Солтүстік Жетісуға басып кірді. Бұл жердегі казак-орыс
станицаларында Кеңес өкіметіне қарсы бүліктер басталды. Сондықтан Жетісу
облыстық атқару комитетінің шешімімен кеңестік қарулы күштері біріктіріліп,
Солтүстік Жетісу майданының штабы құрылды. Атаман Анненковтың дивизиясына
және басқа да әскери бөлімдерге қарсы кескілескен ұрыстар жүрді. Ақ
гвардияшылар басып алған аудандарда кеңес жасақтарының күресі негізінен
партизандық харакет түрінде жүргізілді. Мұндағы Черкасск, Андреев,
Константиновск және басқа да селолар тұрғындарының ақ гвардияшылармен ерлік
шайқастары азамат соғысы тарихында Черкасск қорғанысы - деп аталды.
Сонымен 1918 жылдың жазында Қазақстанның көп жерін интервенттер мен ақ
гвардияшылар басып алды. Кеңес өкіметі тек Жетісу мен Сырдария облыстарының
бірқатар бөлігінде, Торғай облысының оңтүстік аудандары мен Бөкей Ордасының
аз ғана жерінде сақталып қалды.
Кеңес елі үшін еңбасты майдан – Шығыс майданы еді. Шығыс майданының
Орал бағытында ақтармен 4-ші армия ұрыс жүргізді. Бұл майданның жағдайы
қиындауына байланысты 1918 жылдың 2 маусымында Орынбор қаласынан Қызыл
армия бөлімдері оңтүстікке қарай шегінуге мәжбүр болды. Осыған орай Ақтөбе
майданы құрылды. Ондағы қызыл әскерлерге Ташкент, Шалқар, Қазалы, Перовск
(Қызылорда), Черняевск (Шымкент), Әулиеата және т.б. қалаларда құрылған
отрядтар көмекке келді. Оның қатарына негізінен еріктілер кірді, әскери
міндет туралы БОАК-нің 1918 жылғы 29 мамырда қабылданған жарлығынан кейін
әскери міндетті өтеуге еңбекшілердің белгілі жас мөлшеріндегілер
шақырылатын болды. Сөйтіп, 1918 жылдың жазында ұлттық әскери бөлімдер
ұйымдаса бастады. Олар алдымен Жетісуда, одан кейін Орынбор мен Орал
қалаларында, Батыс Қазақстанда құрылды. Қызыл армияның құрамдас бөлігі
ретінде 1918 жылдың күзінде Бөкей ордасында құрылған қазақ атты әскер
полкінде Х. Чурин, Ж. Сәрсенов, Х. Ишанов, Б. Жәнікешев т.б. қызмет етті.
Сол жылдың қараша айында Ақтөбе майданына Әліби Жанкелдин бастаған
экспедиция Мәскеуден көп қару-жарақ пен оқ-дәрі жеткізді.
2.Азамат соғысы жылдарындағы қалыптасқан қиындықтармен байланысты Кеңес
өкіметі 1918 жылдың орта кезінде елдегі баолық материалдық ресурстармен,
адам күштерін барынша жұмылдыру, қалаларды, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.