Бухгалтерлік есептің нарық экономикасы кезіндегі маңызы мен мақсаты

Кіріспе

Нарық экономикасына көшу кезінде бухгалтерлік есеп (БЕ) барлық шаруашылық есебінің басты негізгі бөліктерінің бірі болып есептелінеді. Қандай да болмасын кәсіпорындар, ірілі-уақты шаруашылықтар мен мекемелер, ұйымдар, өнім өндіруші орындардың барлығы да БЕ жұмысын жүргізуге міндетті. Шарашылықтар мен мекемелер, мүліктер мен қаражаттар, қаржылар мен қорлар, өнімдер мен өндірілген өнімдердісату, өткізу процестері болған кезде БЕ жұмысын жүргізу негізгі экономикалық мәселелердің бастысы болып табылады. БЕ арқылы өндірілген өнімдерді есепке алу, бұлардысату, өткізу және айырбастау, түскен қаржыны кіріске алу, бұларды дұрыс бөліп, тиімді пайдалану, шаруашылық жұмыстарының барлығын әуел бастан ең соңына дейін жүргізуге, нақтылы іске асыруға болады. Осы айтылғандардың барлығы бірдей есепке алынуы БЕ тән сипат және басты шарт, міндетті түрде орындалуға тиісті экономикалық талап болып есептелінеді.
Бұл мақсаттарды нақтылы жолдармен өз мәнінде жүргізу, оны жүзеге асыру үшін БЕ ең әуелі бақылау міндетін іске асыруы тиіс. Содан соң шаруашылық жұмыстарды технологиялық өнім өндіру процесінде қажетті шаруашылық операцияларды жұмсалынған шығындар мен қаржыларды бірегейлеп өлшеуді немесе өлшем жүйесіне келтіруді іске асырады немесе сандық өлшемге айналдырады.

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Бухгалтерлік есептің нарық экономикасы кезіндегі
маңызы мен мақсаты

1. Бухгалтерлік есеп жөніндегі түсінік және оның теориялық негіздері

Нарық экономикасына көшу кезінде бухгалтерлік есеп (БЕ) барлық
шаруашылық есебінің басты негізгі бөліктерінің бірі болып есептелінеді.
Қандай да болмасын кәсіпорындар, ірілі-уақты шаруашылықтар мен мекемелер,
ұйымдар, өнім өндіруші орындардың барлығы да БЕ жұмысын жүргізуге міндетті.
Шарашылықтар мен мекемелер, мүліктер мен қаражаттар, қаржылар мен қорлар,
өнімдер мен өндірілген өнімдердісату, өткізу процестері болған кезде БЕ
жұмысын жүргізу негізгі экономикалық мәселелердің бастысы болып табылады.
БЕ арқылы өндірілген өнімдерді есепке алу, бұлардысату, өткізу және
айырбастау, түскен қаржыны кіріске алу, бұларды дұрыс бөліп, тиімді
пайдалану, шаруашылық жұмыстарының барлығын әуел бастан ең соңына дейін
жүргізуге, нақтылы іске асыруға болады. Осы айтылғандардың барлығы бірдей
есепке алынуы БЕ тән сипат және басты шарт, міндетті түрде орындалуға
тиісті экономикалық талап болып есептелінеді.
Бұл мақсаттарды нақтылы жолдармен өз мәнінде жүргізу, оны жүзеге асыру
үшін БЕ ең әуелі бақылау міндетін іске асыруы тиіс. Содан соң шаруашылық
жұмыстарды технологиялық өнім өндіру процесінде қажетті шаруашылық
операцияларды жұмсалынған шығындар мен қаржыларды бірегейлеп өлшеуді
немесе өлшем жүйесіне келтіруді іске асырады немесе сандық өлшемге
айналдырады. Шаруашылық операцияларын бірегейлі сандық өлшемге келтірудің
өз орны және өзгешелігі болады. Сандық өлшем көрсеткіштеріне зер салып
қарау мен талдап қарау әрбір нақтылы фактілерді әрі қарай зерттеумен
байланысты. Мұның өзі әрбір кәсіпорын жұмысында дұыс басшылық жасау үшін
шаруашылық операцияларын реттеп тиімді жолдармен жүргізу бағытында аса
қажетті көрсеткіштер жүйесін құрайды. Мысалға: кассадағы және есеп айырысу
шотындағы ақша қаражаттарының саны, еңбек шығындарының есебі т.б. нақтылы
фактілерді сипаттап, арнайы шешім қабылдауға қажет. Шаруашылық процестерін
ғылыми және практикалық әдістермен зерттеуге сай экономикалық және
технологиялық операциялардың барлығын дер кезінде тіркеп отыру, жоғарыда
айтылған бақылау міндетінен кейінгі БЕ тән басты шарт. Сонымен бақылау және
тіркеу әдістерінің жиынтығы бірімен бірге тығыз байланысқан, бірінің
мазмұны бірі толықтырылып отырған жағдайда субъектінің жұмысын дұрыс
басқару, тексеру және талдау жұмыстарын экономикалық және ғылыми-
технологиялық тиімді әдістермен жүзеге асыруға болады. Жоғарыда айтылған
негіздерге сүйене отырып, БЕ субъектілердің шаруашылық процестерін ең
әуелі бақылап, орындалған жұмыстар мен өндірілген өнімдерді, жұмсалған
материалдар мен шикізаттарды, қаржылар мен қаражаттарды сандық өлшемге
келтіреді, бұдан соң барлық процестерді арнаулы құжаттарға қарай реттеп,
тіркеу жұмыстарымен аяқталады да оларды стандартқа сай жүргізіледі. Қандай
да болмасын шаруашылыққа қажетті есеп белгілі бір экономикалық кезеңдерге
сай дамиды. Яғни, шаруашылық есеп материалды, өндірісті, өндіріс әдістерін,
экономикалық бостандық жағдайын, нарық экономикасының дәрежесін т.с.с.
сипаттап, талдап, белгілі бір шешім қабылдаудың басты мақсаттарын жүзеге
асырушы, өз орыны, өз орыны, өз әдісі бар экономикалық пән. Шаруашылық
есептің қоғамдық өмірде алатын орны зор.
Қоғамдық өмірдің тарихи дамуы мен қоршаған ортаның өзгеруіне қарай БЕ
маңызы мен мақсаты да өзгеріп отырады. БЕ адамдар арасындағы қоғамдық
экономикалық қатынастарды белгілі бір материалды өмір жағдайына сай көрсете
біледі. Сондықтан да шаруашылық жағдайында кездесетін құбылысты тек қана
бақылап қоймай, бұлардың терең мәнін белгілі бір қоғамдық құбылысқа қарай
зерттеген жөн. Бақылаған шаруашылық құбылыстарды сипаттау және суреттеп
зерттеу арнайы басқарып, шешім қабылдау үшін белгілі бір есеп
көрсеткіштеріне жүргізу қажет. БЕ алғы шарты материалдық өндірістің
теориялық негізгі зерттеуге байланысты. Қандай да болмасын есеп
көрсеткіштерін, оның цифрларын экономикалық маңызды мәселелрден қараған
жөн. Осыған орай, сеп жөніндегі қажеттілік атам заманда пайда болғандығын
дәлелдейді. Әуелде адам өз еңбегі өнімдерінің ең қарпайым есебін жүргізді.
Қоғамның дамуына байланысты есепке қойылатын талапта артты. Әрбір қоғамдық
құбылыс жағдайында есептің мазмұны мақсаты және міндеті өзгеріп отырған.
Сондықтан әрбір қоғам тұтынбай, сондай-ақ өнім өндірмей тұра алмайды.
Материалды өнім өндіру бүтіндей процесте тұрады. Бұл процестің толық
мағынасын түсіру үшін төмендей үш заңдылықты білген жөн:
1. адамның пайдалы еңбегі;
2. еңбек құралдары;
3. қажетті шикізаттар мен материалдар.
Мұның ішінде ең басты тұлға адам еңбегі. Адам еңбек құралдары арқылы
қажетті шикізатпен өнім материалдарын толық пайдаланып, дайын өнімдерді
өндірілді. Дайын өнім тұтыну үшін қажет, сондай-ақ үстеме өнімдер де
өндіріледі. Сөйтіп өндірілген өнімдер айналымға түседі. Яғни, өндірілген
өнімнің бастапқы орнынан бастап, тұтыну орнына дейін жеткізіліп
пайдалануын өнім айналымы дейміз.
Өндірілген өнімдер тек қана бір бағытпен пайдалана бермейді. Өнімнің
бір бөлігі материалдық шығындарды жабуға еңбек ақы төлеуге, қаржының
қорлануына қарай бөлінеді. Бұл процестердің барлығы белгілі экономикалық
заңдылықтар қарай жүзеге асырылады.
Өнім өндіру, оның айналымға түсуі және тұтыну бағытына қарай бөлінуі
белгілі бір дәрежеде шығындар жұмсауды керек етеді. Айтылған процестердің
жиынтығы, өндірістің қортындысы және еңбектің жалпы сипаты алынған таза
пайда мөлшерімен өлшенеді.
Есептің ролі әсіресе қазіргі кезде, нарықтық қатынастарға көш
кезіңінде арта түседі. Мұндай жағдайда есеп субъектілерді болып жатқан
шаруашылық процестер туралы дер кезінде және сенімді хабар беруге тиісті.
Сонымен өнім өндіру, оның айналысқа түсуі мен бөліну процестерін
басқару мен аудиторлық тексеру мақсатында құрылған, адамдардың шаруашылық
қызметі мен нарықтық қатынастарын сандық және сапалық жағынан үздіксіз
тіркеп зерттеуші экономикалық ілімді – бухгалтердік шаруашылық есеп
дейміз.

Есеп жүйесінің түрлері.

Жан-жақты және аса күрделі, көп салалық халық шаруашылығын тиімді
экономикалық жолдармен басқару, әрбір шаруашылықтар мен мекемелер,
кәсіпорындар қызметінің қорытындысының белгілі бір орталыққа жинақтьап
отыру үшін әртүрлі есеп қажет.
Мұндай есептерге: оперативтік (жедел) есеп, бухгалтерлік,
статистикалық және салық есебі жүйесі жатады. Егер бұл есептер жүйесін
қарайтын болсақ, онда олардың мағыасын бүтіндей халық шаруашылығы есебі деп
түсінуге болады. Айтылған есеп түрлерінің әрқайсысының өз мақсаты мен
әдістері, көрсеткіштерді пайдалану және нақтылы іске асыру, мәліметтерді
өңдеу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.