Геоақпараттық жүйелерді аумақтық мәселелерді шешу үшін қолдану

Кіріспе

Аумақ, адамның өмір сүру ортасы ретінде,
көптеген жаратылыстанушылармен зерттелген,
территория туралы ғылым классикалық ғылымдарға қарағанда ертерек пайда болған. Бірақ, қазіргі адамзаттық техникалық дамуы қоршаған ортамен араздыққа алып келген кезде, аумақты табиғи -техногенді кешен ретінде кешенді талдау қажеттігі өршуде. Аумақтың табиғи және антропогендік факторлар әсерімен даму заңдылықтарын білу - негізгі мәселе. Соңғы он жылдықта аумақты зерттеуді осы әдіспен жүзеге асуына көп көңіл бөлінуде.
Негізгі мәселелердің бірі - аумақты басқару.
Қуатты ақпараттық технологиялар пайда болуының алдында, шешім қабылдау үрдісі уақытқа,кейде кеңістікте де біріктірілмеген берілгендерге негізделген. Аумақты зерттеу бағыттарының үш тобын көрсетуге болады. Ол - зерттеу бағыты, ол, мысалы, берілген аумақтың деградация үрдісі зерттеліп, оныц ортақ заңдылығы қарастырылғанда қолданылады.

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

4. Геоақпараттық жүйелерді аумақтық мәселелерді шешу үшін қолдану

Аумақ, адамның өмір сүру ортасы ретінде,
көптеген жаратылыстанушылармен зерттелген,
территория туралы ғылым классикалық ғылымдарға қарағанда ертерек пайда
болған. Бірақ, қазіргі адамзаттық техникалық дамуы қоршаған ортамен
араздыққа алып келген кезде, аумақты табиғи -техногенді кешен ретінде
кешенді талдау қажеттігі өршуде. Аумақтың табиғи және антропогендік
факторлар әсерімен даму заңдылықтарын білу - негізгі мәселе. Соңғы он
жылдықта аумақты зерттеуді осы әдіспен жүзеге асуына көп көңіл бөлінуде.
Негізгі мәселелердің бірі - аумақты басқару.
Қуатты ақпараттық технологиялар пайда болуының алдында, шешім қабылдау
үрдісі уақытқа,кейде кеңістікте де біріктірілмеген берілгендерге
негізделген. Аумақты зерттеу бағыттарының үш тобын көрсетуге болады. Ол
- зерттеу бағыты, ол, мысалы, берілген аумақтың деградация үрдісі
зерттеліп, оныц ортақ заңдылығы қарастырылғанда қолданылады.
Қолданбалы бағыт, оған негізделіп, нақты мәселелер шешіледі, мысалы,
мүнай өндіріс маңындағы мазутталған жерлер ауданын анықтау. Және де,
жобалық - ізденіс жүмыстар, мысалы, берілген аумақта экологиялық таза
тәсілмен мұнай өндіруді непздеу және жобалау. Сөйтіп, тек соңғы
қорытынды сатыда ғана шешім қабылданады, мысалы мұнай өндірісін қайта
құру (реконструкция) туралы. Мүндай көпсатылы үрдіс кешенді және сапалы
шешімге кепіл бола алмайды. Адам өмір сүру ортасы ретіндегі аумаққа
қайтарымсыз апат әкелген бүрыс шешімдер нәтижелеріне көптеген мысалдар
келтіруге болады.
Қазіргі кездегі геоақпараттық технологияларды қолдану аумақты
зерттеудің барлық сатыларын ғылыми зерттеуден жобалыққа дейінгі, бір
уақытта зерттеуге мүмкіндік береді. Осындай интегралданған берілгендер
негізінде шешім қабылдау үрдісі тиімдірек, ал шешімдер негізделген
болады.
Әсіресе Қазақстан жағдайында табиғи және
минералды ресурстарды игеруді бақылау негізгі мәселе. Мүнда, біздің
ойымызша, өзінде аумақтық объектілер, олардың қарым – қатынастар анализы
үрдісі және космостық мониторингті біріктіретін геоақпараттық жүйе (ГАЖ)
мүмкіндігі жоқ сияқты. Әрине, мониторингтың алғашқы объектісі және оның
негізіндегі Каспий ГАЖ - сі Каспийдің
Қазақстандық бөлігінің аумағында қүрылған.
5. Каспий ГАЖ - ның алғашқы моделі

Кез келген техногенді жүйені, оның ішінде
ақпараттықты да, жобалау кезінде, ең алдымен, жетуге
тиісті мақсаттары мен жүйені қолдану кезінде,
шешілетін ең алғашқы мәселелерді анықтап алу керек.
Каспий ГАЖ - ның негізгі мақсаты келесідей:
Аймақтың аумақтық проблемаларын шешуге
қызығушылығы бар орталық және жергілікті үкімет органдарының, экологиялық
бақылаудың мемлекеттік органдарының, төтенше жағдай бөлімдері мен
агенттіктерінің, мүнай-газ өндірісі компанияларының, сонымен қатар, ресми
және жекеменшік үйымдар мен түлғалардың көп мақсатты, көп
қолданбалы жүйесін құру.
Ең алғашқы мәселелерді аумақтың қысқаша сипаттамасынан құруға болады.
Біздің ойымызша, олар келесідей:
- Табиғи құрылымдар мен объектілердің геологиялық, ландшафттық және
тағы басқа аумақтық зандылықтарды бейнелеу мен анализдеу негізінде
картаға түсіру:
- мүнай-газ өндірісінің инфраструктурасын тақырыптық картаға түсіру;
- Жан-жақты бақылау және жағалау сызығының қозғалысы, оның
нәтижесінде туындайтын аумақтық мәселелерді болжау;
- Мұз басу жағдайын қадағалау.
Ең алғашқы мәселелер тізімінен туындайтын, жүйеге
қойылатын мазмұнды талаптар мыналар:
- ГАЖ мәселелері мен мониторинг мәселелерінің шешімдері объектті-
бағытталған технологияларға негізделген қуатты инструменттермен
жабдықталған болуы керек;
- Алғашқы сатыда жүйені құруда қол жеткен космостық
қүралдарды NOAA AVHR және TERRA MODIS-ті қолдану;
- Жүйеде жер беті бақылауларының берілгендерін өңдеу,
қабылдау және архивация болуы керек;
- Ақпараттың қосымша көздері ретінде экспедициялық жер беті және
самолеттік түсірістер болуы мүмкін;
- Жүйеде архивтер базасы мен анықтамалық берілгендер базасын-
космосуреттер арқылы, топонегіздер, кадастрлар, экспедициялық
берілгендер, т.б. күру және үлкейту мүмкіндігі болуы мүмкін;

- Ақпаратқа рүқсаттық, оны сақтау мерзімі,
алғашқы және өңделген берілгендердің баға қүруның және т.б. жүйелік
келісімдер қызығушылығы бар министрліктермен, облыстық және аудандық
әкімшіліктермен және басқа мемлекеттік түтынушылармен бірге
шығарылуы керек. Жүйенің жобасында сәйкес басқару мен
сервистік бағдарламаларды іске қосу мүмкіндігі қарастырылуы
керек.
Бүл базалық талаптарды, жобалаушы шегінен шығуға құқық жоқ, шектер
анықтайды. Бірақ, неғұрлым шектер қатаң болса, соғұрлым жобалау мен
бағдарламалау оңай. Сондықтан, білімді жобалаушы техникалық тапсырысты
орындау кезінде тапсырыс берушімен тығыз қарым-қатынаста болуға тырысады.
Қазіргі заманда, қаржы дефициты, ақпараттық орта мен инфрақұрылымның
тұрақсыздығы жағдайында мұндай жүйені іске асыру мәселесі қиынырақ.
Алғашқы сатыда ақпараттық жүйеге оныңөмір сүруін қамтамасыз ету үшін
қажет ең аз міндеті шартттарды анықтау керек. Жүйе тиімді өмір сүріп,
дамиды, егер:
- оның функционалдық талаптар ол орналасқан ортаның талаптарына жауап
берсе;
- оның қүрылымы ол қарым - қатынаста болған жүйелер архитектурасына
қайшы болмаса;
- оның қүрылымы ішкі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.