Сәкен Сейфуллин өмірбаяны

Кіріспе

Сейфуллин Сәкен ( Сәдуақас ) ( 15 . 10 . 1894 , қазіргі Жезқазған облысы , Ақадыр ауданы , « Ортау » совхозының « Қарашілік » қыстағы , - 25 . 2 . 1938) – қазақ кеңес жазушысы , қазақ кеңес әдебиетінің негізін салушы , Қазан революциясына қатысқан ардагер , мемлекет және қоғам қайраткері , 1918 жылдан КПСС мүшесі . Шағын дәулетті саясатшының жанұясында туған . Сәкен Нілдідегі орыс-қазақ , Ақмоладағы бастауыш приход мектебінде ( 1905-08 ) , үш класты қалалық училищеде ( 1908-13 ) , Омбыдағы мұғалімдер семинариясында ( 1913-16 ) оқыды . 1914 жылы Қазан қаласында « Өткен күндер» атты тұңғыш өлеңдер жинағын бастырды . Омбыда қазақ жастары ашқан « Бірлік » қауымы басшыларының бірі болды . 1917 жылы Бұғылыда мектеп ашып , орыс тілінен сабақ берді . 1917 жылы 9 наурызда « Асығып тез аттандық » атты өлеңін жазды . Кешікпей Ақмола қаласына ауысып , « Жас қазақ » ұйымын ашты , « Тіршілік » газетін шығарысты , үш айлық педагогикалық курсқа оқытушы болды .

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Сейфуллин Сәкен ( Сәдуақас ) ( 15 . 10 . 1894 , қазіргі
Жезқазған облысы , Ақадыр ауданы , Ортау совхозының
Қарашілік қыстағы , - 25 . 2 . 1938) – қазақ кеңес жазушысы ,
қазақ кеңес әдебиетінің негізін салушы , Қазан революциясына
қатысқан ардагер , мемлекет және қоғам қайраткері , 1918
жылдан КПСС мүшесі . Шағын дәулетті саясатшының жанұясында
туған . Сәкен Нілдідегі орыс-қазақ , Ақмоладағы бастауыш приход
мектебінде ( 1905-08 ) , үш класты қалалық училищеде ( 1908-13
) , Омбыдағы мұғалімдер семинариясында ( 1913-16 ) оқыды . 1914
жылы Қазан қаласында Өткен күндер атты тұңғыш өлеңдер
жинағын бастырды . Омбыда қазақ жастары ашқан
Бірлік қауымы басшыларының бірі болды . 1917 жылы Бұғылыда
мектеп ашып , орыс тілінен сабақ берді . 1917 жылы 9
наурызда Асығып тез аттандық атты өлеңін жазды . Кешікпей
Ақмола қаласына ауысып , Жас қазақ ұйымын ашты ,
Тіршілік газетін шығарысты , үш айлық педагогикалық курсқа
оқытушы болды .
Сәкен 1917 жылы қарашада Кел , жігіттер өлеңін жазып
, Қазан революциясын зор қуанышпен қарсы алды . Осы жылдың
27 желтоқсанында Ақмола Совдепінің президиум мүшелігіне сайланды
. 1918 жылы сәуірде Жас қазақ марсельезасын жазып ,
1 мамырда Бақыт жолына атты пьесасының премьерасын
көрсетті . 1918 жылы 4 маусымда ақтардың көтерілісі ьолып ,
Ақмола Совпедшілері тұтқындалды . Атаманның азап вагонында 47
күн ажалмен арпалысқан Сәкен 1919 жылы 3 сәуірде
Колчактың Омбыдағы түрмесінен қашып шықты . Татарка – Славгород –
Павлодар – Баянауыл – Сарыадыр арқылы еліне жетті . Осы жылдың
желтоқсанында Әулиеата қаласына ( қазіргі Жамбыл ) келді . 1920
жылы 7 мамырда Ақмолаға қайтып оралып , Атқару комитеті
председателінің орынбасары және әкімшілік бөлімінің меңгерушісі
болды . 1920 жылы 4 қазанда Қазақтың Советтік Автономиялық
Республикасын жариялаған Советтердің 1-Құрылтай съезіне делегат
болып қатысып , Орталық Атқару Комитеті Президиумының мүшесі
болып сайланды . Жер – су комиссиясының жұмысына және баспасөз
ісіне басшылық етті . Қарашада Москвада болып , Советтердің 8-
съезіне қатысты , В . И . Лениннің ГОЭЛРО жоспары туралы
жасаған баяндамасые тыңдады . 1922 жылы Еңбекші қазақ
газетінің редакторы , халық ағарту камиссарының орынбасары
болды .
Сәкен бұл жылдары қоғамдық қызметпен бірге творчестволық
жұмысқа белсене араласты . 1922 жылы Асау тұлпар атты
өлеңдер жинағын , Қызыл сұңқарлар пбесасын жариялады . 1923
жылы 30 сәуірде ұлы көсемге арналған Ленин атты өлеңін
жазды . 1924 жылы қаңтарда В . И . Ленин қазасына барған
Қазақстан делигациясына басшылық етті . Осы жолы
Қайғылы хабар , Қаралы күн өлеңдерін жазды ,
Известия газетінде В . И . Ленин және оянып келе жатқан
Күншығыс атты публицистикалық мақаласын жариялады . 1925 жылы
7 сәуірде Халық ағарту камиссарияты жанындаға ғылым
орталығының председателі , 12 шілдеде Қазақтың пролетар
жазушылары ассоцияцасының басшысы болып тағайындалды . Сәкен 1926
жылы БКП Өлкелік комитетінің партия тарихы бөлімінің
меңгерушісі . 1927 жылы Қызылордадағы халық ағарту институтының
, Ташкенттегі қазақ педагогика институтының директоры болып
жұмыс істеді . 1927 жылы шыққан Жыл құсы альманахына
басшылық етті . Жаңа әдебиет журналын ашуға ат аслысты .
1922 жылдан бастап Қызыл Қазақстан журналында жариялана
бастаған Тар жол , тайғақ кешу атты мемуарлық шығармасын
жеке кітап етіп шығарды . Жер қазғандар повесін ( 1927 ) ,
Тұрмыс толқынында жинағын ( 1928 ) , Көкшетау
поэмасын ( 1929 ) бастырды . 1929 жылы қазақтың зиялы
азаматтарына арнап ауыз әдебиеті үлгілерін жинау жөнінде
жазған Ашық хатын жариялады . Қазақтың мемлекеттік
педагогикалық институтының доценті болды . 1932 жылы Қазақ
әдебиеті атты тұңғыш оқулық – хрестоматия шығарды . 1932 жылы
Әдебиет майданы журналының редакторы , 1934 жылы Қазақтың
коммунистік журналистика институтының профессоры қызметін атқарды
. 1936 жылы қазақ әдебиеті мен өнерінің Москвада өткен
бірінші он күндігіне қатысты . Қазақ жазушылары ішінен тұңғыш
рет Еңбек Қызыл Ту орденімен наградталып , шығармашылық
еңбегіне 20 жыл толуы мерекеленді .
Сәкен – қазақ кеңес әдебиетінің қарыштап дамуында үлкен
роль атқарған жаңашыл ақын . Оның поэзиясы – Абай мен С .
Торайғыров шығармашылығының заңды жалғасы бола тұрса да ,
идеялық-шығармашылық принціпі жағынан айрықша ерекшелігі бар
соны дүние . Сәкен шығармаларының идеялық нысанасы жаңа
дәуірдің , кеңестік заманнын көкейтесті мәселелерімен тығыз
ұштасып жатады . Мұның өзі – социалистік реализм әдебиетінің
негізі , ең басты бағыты , айрықша қадір-қасиеті . Қазақ
даласында осы әдебиеттің туын бірінші көтерген Сәкен
туындылары – бүгінгі жаңа өмірдің жалынды жаршысы болған тарихи
мәңгі құбылыс . Ленин партиясының ұлы идеяларынан таусылмас
нәр алған Сәкен өзінің бар өнерін халық мақсатына , туған
елінің жарқын болашағына арнап , жаңа заманның дауылпазы болды
. Абайдан кейін қазақ поэзиясына жаңалық қосқандардың ішінде
оның орны бөлек . Қазақ өленінің өрнегіне өзгеріс енгізу ,
өлеңнің ішкі ырғағын күшейту , ұйқасты дауыс екпініне
бейімдеу , буын жүйесін айтар ойға бағындыру – Сәкен
поэзиясының жаңашылдық сипатын танытатын белгілер
Поэзия саласындағы алғашқы қадамын 1914 жылы шыққан
Өткен күндер атты өлеңдер жинағынан бастаған Сәкен Қазан
революциясының дауылды күндерінде жаңа идеялық негізде түр мен
мазмұнның ажырамас бірлігін сақтай білді . Кел , жігіттер
, Жас қазақ марсельезасы , Жұмыскерлерге , Жолдастар
, тағы басқа саяси лирикаларын Асау тұлпар мен
Экспресс жинақтарына ұластырып , атақты Советстан поэмасымен
өз поэзиясының жаңашыл сырын әбден айқындады . Қазақ кеңес
әдебиетінің идеялық шығармашылығының қалыптасуының жарқын бір
белгісі – Көкщетау поэмасы . Бұл поэма Сәкеннің әдебиетке
қосқан зор үлесін еселей түсті . Данышпан В . И . Лениннің ұлы
бейнесін жасауды көздеген Альбатрос ( 1932 жылы ) пен
жаңа заманды бейнелеген Социалистан ( 1935
жылы ) поэмалары , азамат ақынның әлеуметтік күрделі
мәселелерді жасқанбай жырлап , кезеңнің қайшылық-қиындықтарын
батыл айтып берген Қызыл ат ( 1934 жылы ) поэмасы қазақ
поэзиясының 30 жылдардағы үлкен табысы болды .
Сәкен поэзиясын сөз еткенде , ерекше назар аударатын
мәселе – оның замана бейнесін жасауы . Бұл ұлы образдың алғашқы
нақыштары Сәкеннің 1917 жылғы өлеңдерінен басталған . Қазан
револьюциясын зор қуанышпен қарсы алған ақын : Кел жігіттер
, болыңдар ер , жүйткіт , орғыт тұлпарды деп асау
тұлпардың жанды бейнесін жаңа заман образына балайды . Сәкен
тұлпар образынан кейін отарба мен экспресті шабытпен жырлауға
көшеді . Мұны Советстан атты поэма тарауларының тақырыптары
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.