Халықаралық еңбек күші миграциясы

Кіріспе

Жұмысшы күшінің жаппай ауысуы ХХ ғасырдың екінші жартысында дүниежүзілік қоғамдастыққа тән құбылыс болып отыр.
Жұмысшы күшінің ауысуы дегеніміз-адамдардың тұрақты мекен жайларының шекарасына өтіп кетуі мен қайта оралу процесін көрсететін қозғалыс. Халықаралық миграцияның жұмыс бабындағы, отбасылық рекреациондық(үзіліс, дем алу мерзімі) және туристтік т. б. нысандары бар. Біз негізінен халықаралық еңбек миграциясы мен жұмысшы күшінің халықаралық рыногына тоқталамыз.Жұмысшы күшінің халықаралық рыногы ұлттық шекарадан өтіп кететін еңбек ресурстарының ұлттық және аймақтық жұмысшы күші рыноктары құрайды. Халықаралық еңбек рыногы жұмыс бабындағы миграция түрінде жүзеге асады.
1995 жылдың басында дүние жүзілік 35 млн. Астам еңбекщі-мигранттардын болды. Салыстыру үшін 1960 жылы олардың саны 3,2 болғанын айтсақ та жеткілікті. Егер, әрбір еңбекші-мигранттың қаруында орта есеппен үш адам болады десек, онда 1990-жылыдардың ортасында көшіп жүрген халықтың саны 100 милионнан асып кетті.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Халықаралық еңбек күші миграциясы
Жұмысшы күшының халықаралық ауысуының себептері

Жұмысшы күшінің жаппай ауысуы ХХ ғасырдың екінші жартысында дүниежүзілік
қоғамдастыққа тән құбылыс болып отыр.
Жұмысшы күшінің ауысуы дегеніміз-адамдардың тұрақты мекен жайларының
шекарасына өтіп кетуі мен қайта оралу процесін көрсететін қозғалыс.
Халықаралық миграцияның жұмыс бабындағы, отбасылық рекреациондық(үзіліс,
дем алу мерзімі) және туристтік т. б. нысандары бар. Біз негізінен
халықаралық еңбек миграциясы мен жұмысшы күшінің халықаралық рыногына
тоқталамыз.Жұмысшы күшінің халықаралық рыногы ұлттық шекарадан өтіп кететін
еңбек ресурстарының ұлттық және аймақтық жұмысшы күші рыноктары құрайды.
Халықаралық еңбек рыногы жұмыс бабындағы миграция түрінде жүзеге асады.
1995 жылдың басында дүние жүзілік 35 млн. Астам еңбекщі-мигранттардын
болды. Салыстыру үшін 1960 жылы олардың саны 3,2 болғанын айтсақ та
жеткілікті. Егер, әрбір еңбекші-мигранттың қаруында орта есеппен үш адам
болады десек, онда 1990-жылыдардың ортасында көшіп жүрген халықтың саны 100
милионнан асып кетті.
Жұмысшы күшінің халықаралық рыногы басқа дүниежүзілік рыноктармен,
мысалы, тауарлар, қызмет көрсету, капитал рыноктарымен қатар жүзеге асады.
Жұмысшы күші өзінің бір елден екінші елге ауысуы барысында өзінің еңбекке
қабылеттілігін тауар ретінде ұсынады.
Жұмысшы күшінің миграциясына экономиалық және экономикалық емес
факторлар әсер етеді. Экономикалық емес себептерге саяси, ұлттық, діни,
нәсілдік, отбасылық т.б. факторлар жатады.
Экономикалық себептер әр түрлі елдердің экономикасының даму дәрежесіне
байланысты. Әрине, өмір сүру деңгейі жоғарырақ елдерге жұмысшы күшінің
ұмтылысы түсінікті нәрсе. Еңбекақы деңгейіндегі мемлекетаралық
айырмашылықтар да еңбекшілердің миграциясын туғызады.
Жұмысшы күшінің миграциясын көрсететін маңызды экономикалық себепке
кейбір елдердегі, әсірес, нашар дамыған елдердегі, тұрақты жұмыссыздық
жатады. Капиталды шетке шығару мен халықаралық корпорациялардың қызмет ету
де жұмысшы күшінің миграциясына өз әсерін тигізеді. Трансұлттық
корпорациялар жұмысшы күшінің капиталмен біріктіру мақсатында оларды
капиталға қарай итермелейді немесе капиталды жұмысшы күші мол аймақтарға
ауыстырады.
Көлік қатынасының дамуы да өз кезегінде халықаралық еңбек миграциясының
ұлғаюына әсер тетеді.
Миграциялық толқындар негізінен жұмысшылардан тұрады, маман-
қызметкерлердің саны жұмысшылардан гөрі азырақ.
Халықаралық еңбек миграциясы алғашында стихиялық құбылыс ретінде пайда
болды да кейінірек оны мемлекет тарапынан реттеу күшейді. Соның өзінде де
бұл құбылыстың стихиялық негізі сақталып қалды.
Халықтар миграциясы тарихында ең белгісі ХІХ ғасырдың ортасында
Ирландиядан АҚШ-қа қарай басталған миграция болды. Аталған ғасырдың 80-
жылдарында Италия мен Шығыс Европа елдерінен АҚШ-қа жаппай миграция
басталды. Кейбір европалық елдердегі ауыл шаруашылығы жұмысшыларының
шамадан тыс артық болуымен байланысты жұмыссыздық оларды АҚШ-қа қоныс
ауыстыруға мәжбүр етті. Бұл миграцияның тағы бір себебі АҚШ-та жұмысқа
орналасудың біршама оңайлығы және жеке бизнеспен шұғылдануға қолайлы
жағдайдың жасалғаны болды. Әрине, мұндай жағдайларда мигранттар өздерінің
әл-ауқатын арттыруға мүмкіндіктер алады.
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі АҚШ-қа миграцияның үш толқынын
атап көрсетуге болады. Бірінші білімдердің кетуі, яғни жоғары дәрежелі
мамандардың Солтүстік Америкаға ауысуы. Екінші Венгриядан (1956ж),
Вьетнамның (1974-1975 ж.ж.), Кубадан бассейні елдерінен көптеп клген
мигранттар. Егер бірінші және екінші толқындағы мигранттар саяси
себептермен келсе, үшінші толқын мигранттар анық экономикалық себептермен
ауысқан жұмысшы күштері.
ХІХ-ХХ ғғ. Қытай тұрғындарының Оңтүстік Шығыс елдері мен Солтүстік
Америкаға миграциясы күрт көбейді. Бұл миграция қоныс аудару мәнінде болып,
олардың саны 100млн. адамға дейін жетті.
Еуропадағы миграцияның ерекшеліктеріне тоқталсақ, мұнда
Испания, Португалия, Греция, Югославия сияқты елдерден жұмысшы күштері
Еуропаның өнеркәсібі дамыған елдеріне қарай ағылды.
Қазіргі кезде шетел жұмысшы күшін пайдалану дүниежүзілік
шаруашылықтыңқалыпты қызмет етуінің маңызды элементі болып отыр.
Жұмысшы күші халықаралық миграцияның 5 бағытын атауға болады:
1) дамушы елдерден өнеркәсібі дамыған елдерге миграция;
2) өнеркәсібі дамыған елдердің өз шеңдерінде жұмысшы күшінің ауысуы;
3) дамушы елдер арасындағы жұмысшы күшінің ауысуы;
4) жұмысшы күшінің бұрынғы социолистік елдерден өнеркәсібі дамыған
елдерге ауысуы;
5) кәсіби даярлығы жоғары мамандар мен ғылыми қызметкерлердің дамушы
елдерден өнеркәсібі дамыған елдерге ауысуы.
Өнеркәсібі дамыған елдер шеңберіндегі жұмысшы күші бірқатар салаларда,
инфрақұрылымдық қызметтерде жұмыс істейді.
Мысалы, Францияда құрылыс саласындағы жұмысшылардың 25% эмигранттар,
Бельгиядағы шахтерлердің жартысы шетелдік жұмысшылар, Швейцариядағы
құрылысшылардың 40% шетелден келгендер.
Өнеркәсібі дамыған елдер шеңберіндегі жұмысшы күштерінің ауысу
негізінен экономикалық себептерге байланысты. Бұл елдерге тән нәрсе
Еуропадан Америка Құрама Штаттарына білімділердің кетуі болып отыр.
Еуропалық одақ елдері шеңберіндегі халықаралық жұмысшы күшінің ауысуын
ерекше атаған жөн. Еуропалық Одақта Еуропалық Экономикалық Одақтастық
елдері жұмысшыларының негізгі әлеуметтік құқықтары Хартиясы (1989ж.)
қабылданған.
Хартияның 1- бөлімінде былай деп жазылған: 1) Еуропалық
экономикалық Одақтастық елдерінің әрбір қызметкері қоғамдық тәртіп,
қоғамдық қауіпсіздік және денсаулық сақтау ережелері мен шектеулерін
мойындап, Одақтастық территориясында еркін жүріп- тұруына құқылы.
2) еркін жүріп-тұру құқығы Еуропалық Экономикалық Одақтастықтың
әрбір қызметкеріне жұмысқа орналастыру, еңбек жағдайы, әлеуметтік қорғау
мәселелерін теңдік принципі негізінде шешіп, қабылдаушы елде таңдаған
мамандығы бойынша қалаған жұмысына орналасуыны мүикіндік береді.
Хакарияда біртұтас экономикалық кеңістік құру әлеуметтік жағынан
қамтамасыз етіледі деп көрсетілген.
Жұмысщы күшінің Еуропалық Одақ елдері шеңберінде ауысуы жоғары
дәрежелі мамандардың мейлінше дамыған аймақтарға шоғырлануға әкеліп соғуы
мүмкін. Бұл процестің тағы бір жағы жұмысшы күшін демпинге (құнсыздануға,
арзандауға) ұшырату қаупі бар екендігінде. Мысалы, португалдық кәсіпорындар
өз жұмысшыларын Франция мен Алманияға олардың ұлттық стандарттарынан төмен
еңбекақы келісіп жіберетін фактілер бар.
Қалай болғанда да Еуропалық Одақ елдеріндегі жұмысшы күштерінің
ауысуы іс-нәтижесінен зерттеу ТМД елдеріндегі еңбек ресурстары рыногының
қалыптасып, дамуына ықпал етері анық.
Соңғы жылдары дамушы елдер арасындағы жұмысшы күштерінің ауысуы өсіп
келеді. Мысалы, жаңа индустриалды елдер мен Араб Эмигранттары, Қытай мен
Гонконг, Вьетнам мен басқа Оңтүстік Шығыс елдері арасындағы жұмысшы
күштеріндегі ауысуын айтуға болады. Бұл ауысуоардың экономикалық
себептеріне қабылдаушы елдердегі өмір сүру деңгейінің жоғарылығы және сол
елдердің маманданбаған еңбекке зәрулігі жатады.
Өнеркәсібі дамыған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.