Кеңес мемлекетінің қалыптасуы және Қазақстан территориясындағы құқықтар



1. Қазақстанда Кеңес билігін орнату.
2. Қазақстан территориясындағы ұлттық автономиялар.
3. Қазақ Автономиялы Кеңес Социалистік республикасы.
4. Түркістан автономиялы Кеңес республикасы.
5. 1918.1936 жылдардағы Қазақстан құқықтары.
ХХ ғасырдың І ширегінде Ресей империясында әлемдік тарихты түбегейлі өзгерткен оқиғалар болып жатты. Қазан төңкерісі және азаматтық соғыс нәтижесінде бір саяси партия билігіне негізделген және жаңа құқықтық жүйесі бар мемлекеттің жаңа типі пайда бола бастады. Қазақстан бұрын Ресейдің құрамында болғандықтан бұл процесс тауқыметінің бүкіл этаптарын басынан кешірді. Бірақ нақты осы процестің нәтижесінде Қазақстанға жаңа заңды статус бекітілді, яғни тәуелсіздік алғанға дейін болашақ конституцияның эволюциясы үшін қызмет еткен Автономия болып жарияланды.
1. Қазақстандағы Кеңес Үкіметінің орнауы. Қазан төңкерісі.
1917 жылдың күзіне қарай Ресейде жағдай шиеленісе түсті. Уақытша Үкімет Құрылтай жиналысына дейін мәселелерді шешпей кейінге қалдырып отырды. Армия дамыды, ірі қалаларда аштық болды. Сол уақытта басқарудың әрекет етуші жүйесі пайда болған жоқ, бұл елдегі анархияға алып келді. Саяси партиялар Жалыресейлік Құрылтай Жиналысына белсенді дайындалуда болды, соғыстан қалжыраған халық тез өзгерістерді талап етті.
Бұл ахуалды кейбір сол саяси күштер пайдаланып қалды, олардың орталық ядросы Ресей Социалистік Демократиялық жұмысшылар партиясы (большевиктер) болды. 6 қазаннан 7 қарашаға қараған түні «Уақытша Үкімет» тұтқынға алынды және астанадағы билік Петрофад Кеңесінің қолына көшті. Бұл төкеріске жұмысшылар мен солдат депутаттарының ІІ Жалпыресейлік Съезді анықталған заңдылық беруге тырысты, онда 1917 жылдың 7 қарашасындағы ел билігінің Кеңестерге көшуі жарияланды. Халық Комиссарлар Кеңесі (ХКК) жаңа үкіметі пайда болды, биліктің жоғарғы органы - Жалпыресейлік Орталық Атқару комитеті және оның Президиумы қалыптасты. Алғашында бұл органдардың құрамына большевиктермен қатар басқа социал-революционерлер, анархистер және тағы басқа солрадикалды партиялар кірді, бірақ 1918 жылдың ішінде большевиктер барлық билік құрылымынан одақтастарды ысырып шығарды және бір саяси партияның гегемониясын орнатты.
Болшевиктер билікке келгеннен кейін Құрылтай Жиналысына шақыру дайындығын жалғастырды, бірақ оны күтпей халыққа әйгілі құжаттар «Жер туралы» декрет, «Бейбітшілік туралы» декрет, «Жұмысшылар және қаналушы халық құқықтары декларациясын» қабылдады. Болшевиктер өз билігін Құрылтай Жиналысымен заңдастыруды жоспарлады, бірақ 1917 жылдың 25 қарашасында өткен тікелей, жалпы және тең сайлау билік етуші партияның жеңілуіне алып келді.Жалпы алғанда Реседе ол 25% дауысқа ие болды, нақты жеңісті социалистік партиялар – оң эсерлер және меншевиктер иеленді. Қазақстанда Алаш партиясы сенімді жеңіске жетті.
Демократиялық сайланған және Ресейдің барлық халқы атынан өкілдік еткен Құрылтай Жиналысы большевиктер билігін заңдастырудан бас тартты, сондықтан соңғылары елдің даму мүмкіндіктерін аяқтап оны таратты. ІІІ Жалпыресейлік Кеңестер съезі (1918 жылдың 26-31 қаңтары) «Ресей халықтарының еркін одағы» негізінде жаңа мемлекеттің Ресей Кеңес Федеративті Республикасының құрылуы туралы жариялады. V Жалпыресейлік Кеңестер съезі 1918 жылдың 10 шілдесінде РКФР Конституциясын қабылдады, бұл билік органдарының жаңа жүйесін және мемлекеттік құқықтық жүйенің жаңа прициперін заңды бекітті. Кеңес мемлекеттілігінің генезисі әрі қарай азаматтық соғыс жағдайларында өтті.
Қазақстанда Кеңестер билігінің орнауы. Қазақстанда Қазан төңкересі қырағылықпен қарсыланды. Мұнда пролетарлық революцияның идеяларын кеңінен тарату үшін әлеуметтік негіз болған жоқ, саяси күштердің үлкен бөлігі Құрылтай Жиналысы арқылы мәселелерді заңды шешуге тырысты. Бірақ кейбір аудандарда, соның ішінде оңтүстік Қазақстанда және ірі қала орталықтарында 1917 жылдың күз қысында биліктің жергілікті Кеңестер құрамына көшкендігі жарияланды. 1917 жылдың қарашасында Ташкент қаласында ІІІ Түркістандық Кеңестердің аймақтық съезді кеңес билігінің орнағандығын жариялады. Пролетарлық революцияның әлеуметтік базасы жоқ аймақтағы жаңа режимнің мұндай сөзсіз қолдауы көбіне 1916 жылдағы оқиғаның қайталануы алдында қорқынышпен шартталды. Егер билік аймақта орыс тілді халықтардың сақталуына кепілдік берсе, онда басқарушы элита кез келген орталық билікті қолдауға дайын болды. Бұл Түркістандағы кеңес билігінің бірінші шешімдерінен айқын көрінді, онда мемлекеттік органдарды басқаруға бөтен халықтардың (қырғыз, өзбек, қазақ, түркімен) мүмкіндігі жоқ екендігі айтылды. Сөйтіп, Түркістандағы кеңес билігі патшалықтың колониялық саясатының жалғасы болды.
1917 жылдың аяғы 1918 жылдың басында Кеңестер Солүстік, Шығыс және Батыс Қазақстанның кейбір қалаларында билікті қолға алғандығын хабарлады, бірақ олар билікті айқын жүзеге асыра алмады. Қазақстанның кейбір аймақтарында билікті «әскери үкімет» атты Орал және Орынбор казак әскерлері жүзеге асырды, уездерде қазақ халқымен қатар Алаш Автономиясы органы басшылықты жүзеге асырды. Сонымен қатар 1918 жылдың көктем жазында Түркістан кеңес үкіметіне қарасты аудандардан басқа Қазақстанның ірі қалаларында антибольшевистік үкімет Құрылтай Жиналысы Комитеті билігі орнатылды.
Қазақ революциялық комитеті. Азаматтық соғыс кезінде Қызыл Армиямен айналысушы Қазақстанның әртүрлі аумақтарында басқаруды ұйымдастыру туралы сұрақ туды. Автономияны жариялауға дайындық жұмыстарын жүргізуге қабілетті органды құру талап етілді. Алаш партиясымен келіссөздер 1918 жылдың көктемінде басталды, бірақ Мәскеу мемлекеттік биліктің сыныптық сипатын талап етті, онымен қазақ элитасы келіспеді. Нәтижесінде большевиктер аймақтарда басқаруды ұйымдастыруды өздері жүргізе бастады.
1918 жылдың 11 мамырында РКФР ұлттар ісі бойынша Халық комиссариатының Қазақ бөлімі құрылды, оның жетекшісі болып М.Тұнғаншин тағайындалды. Оның функцияларына:
- қазақ әскерінің қалыптасуын ұйымдастыру,
- большевиктермен бақыланатын аумақта Кеңестерді құру,
- Жалпықазақтық кеңес съездіне шақырылымды дайындау;

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:   
Кеңес мемлекетінің қалыптасуы және
Қазақстан территориясындағы құқықтар.
1. Қазақстанда Кеңес билігін орнату.
2. Қазақстан территориясындағы ұлттық автономиялар.
3. Қазақ Автономиялы Кеңес Социалистік республикасы.
4. Түркістан автономиялы Кеңес республикасы.
5. 1918-1936 жылдардағы Қазақстан құқықтары.
ХХ ғасырдың І ширегінде Ресей империясында әлемдік
тарихты түбегейлі өзгерткен оқиғалар болып жатты. Қазан
төңкерісі және азаматтық соғыс нәтижесінде бір саяси партия
билігіне негізделген және жаңа құқықтық жүйесі бар мемлекеттің
жаңа типі пайда бола бастады. Қазақстан бұрын Ресейдің құрамында
болғандықтан бұл процесс тауқыметінің бүкіл этаптарын басынан
кешірді. Бірақ нақты осы процестің нәтижесінде Қазақстанға жаңа
заңды статус бекітілді, яғни тәуелсіздік алғанға дейін болашақ
конституцияның эволюциясы үшін қызмет еткен Автономия болып
жарияланды.
1. Қазақстандағы Кеңес Үкіметінің орнауы. Қазан төңкерісі.
1917 жылдың күзіне қарай Ресейде жағдай шиеленісе түсті.
Уақытша Үкімет Құрылтай жиналысына дейін мәселелерді шешпей
кейінге қалдырып отырды. Армия дамыды, ірі қалаларда аштық
болды. Сол уақытта басқарудың әрекет етуші жүйесі пайда болған
жоқ, бұл елдегі анархияға алып келді. Саяси партиялар
Жалыресейлік Құрылтай Жиналысына белсенді дайындалуда болды,
соғыстан қалжыраған халық тез өзгерістерді талап етті.
Бұл ахуалды кейбір сол саяси күштер пайдаланып қалды,
олардың орталық ядросы Ресей Социалистік Демократиялық
жұмысшылар партиясы (большевиктер) болды. 6 қазаннан 7 қарашаға
қараған түні Уақытша Үкімет тұтқынға алынды және астанадағы
билік Петрофад Кеңесінің қолына көшті. Бұл төкеріске жұмысшылар
мен солдат депутаттарының ІІ Жалпыресейлік Съезді
анықталған заңдылық беруге тырысты, онда 1917 жылдың 7
қарашасындағы ел билігінің Кеңестерге көшуі жарияланды. Халық
Комиссарлар Кеңесі (ХКК) жаңа үкіметі пайда болды, биліктің
жоғарғы органы - Жалпыресейлік Орталық Атқару комитеті және оның
Президиумы қалыптасты. Алғашында бұл органдардың құрамына
большевиктермен қатар басқа социал-революционерлер, анархистер
және тағы басқа солрадикалды партиялар кірді, бірақ 1918 жылдың
ішінде большевиктер барлық билік құрылымынан одақтастарды ысырып
шығарды және бір саяси партияның гегемониясын орнатты.
Болшевиктер билікке келгеннен кейін Құрылтай Жиналысына
шақыру дайындығын жалғастырды, бірақ оны күтпей халыққа әйгілі
құжаттар Жер туралы декрет, Бейбітшілік туралы декрет,
Жұмысшылар және қаналушы халық құқықтары декларациясын
қабылдады. Болшевиктер өз билігін Құрылтай Жиналысымен
заңдастыруды жоспарлады, бірақ 1917 жылдың 25 қарашасында өткен
тікелей, жалпы және тең сайлау билік етуші партияның жеңілуіне
алып келді.Жалпы алғанда Реседе ол 25% дауысқа ие болды, нақты
жеңісті социалистік партиялар – оң эсерлер және меншевиктер
иеленді. Қазақстанда Алаш партиясы сенімді жеңіске жетті.
Демократиялық сайланған және Ресейдің барлық халқы атынан
өкілдік еткен Құрылтай Жиналысы большевиктер билігін
заңдастырудан бас тартты, сондықтан соңғылары елдің даму
мүмкіндіктерін аяқтап оны таратты. ІІІ
Жалпыресейлік Кеңестер съезі (1918 жылдың 26-31 қаңтары) Ресей
халықтарының еркін одағы негізінде жаңа мемлекеттің Ресей Кеңес
Федеративті Республикасының құрылуы туралы жариялады.
V Жалпыресейлік Кеңестер съезі 1918 жылдың 10
шілдесінде РКФР Конституциясын қабылдады, бұл билік органдарының
жаңа жүйесін және мемлекеттік құқықтық жүйенің жаңа прициперін
заңды бекітті. Кеңес мемлекеттілігінің генезисі әрі қарай
азаматтық соғыс жағдайларында өтті.
Қазақстанда Кеңестер билігінің орнауы. Қазақстанда Қазан
төңкересі қырағылықпен қарсыланды. Мұнда пролетарлық
революцияның идеяларын кеңінен тарату үшін әлеуметтік негіз
болған жоқ, саяси күштердің үлкен бөлігі Құрылтай Жиналысы
арқылы мәселелерді заңды шешуге тырысты. Бірақ кейбір
аудандарда, соның ішінде оңтүстік Қазақстанда және ірі қала
орталықтарында 1917 жылдың күз қысында биліктің жергілікті
Кеңестер құрамына көшкендігі жарияланды. 1917 жылдың қарашасында
Ташкент қаласында ІІІ Түркістандық Кеңестердің аймақтық съезді
кеңес билігінің орнағандығын жариялады. Пролетарлық революцияның
әлеуметтік базасы жоқ аймақтағы жаңа режимнің мұндай сөзсіз
қолдауы көбіне 1916 жылдағы оқиғаның қайталануы алдында
қорқынышпен шартталды. Егер билік аймақта орыс тілді халықтардың
сақталуына кепілдік берсе, онда басқарушы элита кез келген
орталық билікті қолдауға дайын болды. Бұл Түркістандағы кеңес
билігінің бірінші шешімдерінен айқын көрінді, онда мемлекеттік
органдарды басқаруға бөтен халықтардың (қырғыз, өзбек, қазақ,
түркімен) мүмкіндігі жоқ екендігі айтылды. Сөйтіп, Түркістандағы
кеңес билігі патшалықтың колониялық саясатының жалғасы болды.
1917 жылдың аяғы 1918 жылдың басында Кеңестер Солүстік,
Шығыс және Батыс Қазақстанның кейбір қалаларында билікті қолға
алғандығын хабарлады, бірақ олар билікті айқын жүзеге асыра
алмады. Қазақстанның кейбір аймақтарында билікті әскери үкімет
атты Орал және Орынбор казак әскерлері жүзеге асырды, уездерде
қазақ халқымен қатар Алаш Автономиясы органы басшылықты жүзеге
асырды. Сонымен қатар 1918 жылдың көктем жазында Түркістан кеңес
үкіметіне қарасты аудандардан басқа Қазақстанның ірі қалаларында
антибольшевистік үкімет Құрылтай Жиналысы Комитеті билігі
орнатылды.
Қазақ революциялық комитеті. Азаматтық соғыс кезінде Қызыл
Армиямен айналысушы Қазақстанның әртүрлі аумақтарында басқаруды
ұйымдастыру туралы сұрақ туды. Автономияны жариялауға дайындық
жұмыстарын жүргізуге қабілетті органды құру талап етілді. Алаш
партиясымен келіссөздер 1918 жылдың көктемінде басталды, бірақ
Мәскеу мемлекеттік биліктің сыныптық сипатын талап етті, онымен
қазақ элитасы келіспеді. Нәтижесінде большевиктер аймақтарда
басқаруды ұйымдастыруды өздері жүргізе бастады.
1918 жылдың 11 мамырында РКФР ұлттар ісі бойынша Халық
комиссариатының Қазақ бөлімі құрылды, оның жетекшісі болып
М.Тұнғаншин тағайындалды. Оның функцияларына:
- қазақ әскерінің қалыптасуын ұйымдастыру,
- большевиктермен бақыланатын аумақта Кеңестерді құру,
- Жалпықазақтық кеңес съездіне шақырылымды дайындау;
- қазақ тілінде аймақтық кеңес газетін шығаруды
ұйымдастыру, қазақ халқының арасында болшевизм идеясын тарату
мақсатында баспа қызметін орнату,
- Алаш орда және ақтар бақылауындағы аймақтарда
агитациялық жұмыстарды жүргізу жатады.
1918 жылдың жазында Қазақстандағы әскери іс әрекеттерді
белсендендіруге байланысты қазақтардан қызылармия бөліктерін
құру жоспары алға қойылды. Осы мақсатта 1918 жылдың күзінде
Халық комиссариаты қазақ бөлімінің скери бөлімшесі құрылды,
кешікпей аймақты әкімшілік басқаратын әскери комиссариатқа
айналды. Негізгі функциясы әскери бөлімшелерді қалыптастырумен
қатар комиссариат жергілікті кеңестер жұмысын реттеді, слық
саясаты сұрақтарымен айналысты, халықты азықмпен қамтамасыз
етіуді бақылады, кеңестер съезі шақырылымдарын дайындады және
аймақтық басқару органын ұйымдастырды.
1919 жылдың 10 шілдесінде РКФР Халық комиссариаты Қазақ
аймағын басқару бойынша Революциялық комитеттің пайда болуы
туралы Декрет қабылдады, онда ол мемлекеттік биліктің жоғарғы
органы болып табылады деп құқықтық статусы бекітілген. Оның
қызметтеріне:
- Қазақстан территориясында барлық кеңес қызметін
ұйымдастыру және біріктіру;
- орталық кеңес билігінің барлық жарғыларын өмірде өткізу;
- жергілікті кеңестер қызметін бақылау;
- аймақтың мәдени және экономикалық өмірін реттеу бойынша
шаралар қолдану;
- Қазақ Автономиясы туралы Ереже жобасын дайындау;
- Қазақ аймағы мен Түркістан Кеңес Автономиялы
Республикасы арасындағы қатынастарды реттеу.
Қазревком бірнеше бөлімшелерден тұрып, олардың
әрқайсысының өзіндік функциялары өзгеріп отырған. Олардың
құрылымдарына әскери коммисариат, ішкі істер бөлімі, қаржы
шаруашылық, халықтық ағарту, сату, еңбек, пошта мен телеграф,
әділет органы, жершаруашылығы, бақ, денсаулық сақтау, жалпы
канцелярия, тергеу комиссисы және т.б.кіреді.
1919 жылдың 10 шілдесіндегі декретке сәйкес Қазревком
құрамына Орал, Торғай, Ақмола, Семей облыстары және Бөкейорда
кірген болатын. Бірақ оның билігі тек қана Бөкейордасына, Торғай
және Орал облысына жүрген. Ақмола және Семей ревкомы әкімшілік
тұрғысынан Сібір ревкомына, Қостанай уезді Челябинск ревкомына
бағынды, ал Орал облысық ревкомы Қазревкомға өзінің
бағынбайтынын көрсетіп отырды. Қазақстан жерлерін біріктіру
бойынша аймақтық ревкомның қызметі территорияны ақ әскерлерден
босатқаннан кейін бірден басталды. 1919 жылдың күзінде Қостанай
уездінің тиістілігі туралы Москва және Челябинскпен келіссөздер
басталды. Тек 1920 жылдың тамыз айында уездің Қазақстанға
тиістілігі заңды бекітілді. Орал облысының бағынуына да
Орталықтың кірісуі қажет болды. Ақмола және Семей облыстарын
қайтару 1921 жылға дейін созылды.
Қазревком Кеңес Қазақ Автономиясын құру туралы Декрет
жобасын дайындай отырып, Халық Комиссариатына Қазақ өлкесінің
территориясы мен шекарасы туралы құжатты тапсырды, онда
республика құрамына Орынбор, Орал, Қостанай, Семей және
Петропавл облыстарын қосу қажеттігі қаралған.
1920 жылдың 9-12 тамызында Москвада Қазревком, Түркістан,
Сібір, Челябинск және Астрахан облыстарының қатысуымен
межведомстволық жиналыс болып өтті. Бұл жиналыс тек аймақтың
шекарасын ғана емес сонымен қатар Қазақ Кеңес Автономиясын құру
бойынша декрет жобасын бекітті.
2. Қазақстан территориясындағы ұлттық автономиялар.
Большевиктердің орталықпен қатар шет жақтардағы батыл
әрекеттері ұлттық элитаның Құрылтай Жиналысын күтпей автономияны
нақты жариялау жұмыстарын тездетуге түрткі болды.
Қоқанд автономиясы. ІІІ Түркістан кеңестерінің өлкелік
съездіндегі асығыс шовинистік шешімдердің нәтижесінде жергілікті
ұлттық лидерлер өлкені басқарудан шеттетілді, бұл оларды кері
жауап қайтаруына себеп болды. 1917 жылдың 26 қарашасында Қоқанд
қаласында ІV Төтенще мұсылман съезі болып өтті, онда Ресей
құрамындағы Түркістан Автономиясы-Мұхтариатты жариялады.
Қазақстанның оңтүстік облыстары Жетісу мен Сырдария да
Автономияның құрамына кірді.
Барлық билікті Ұлттық Конгресс өкілдік органы иеленді,
оның функциясын ІV мұсылман съезі өзіне алды. Конгресс
председателі болып Алаш партиясының мүшесі М.Шоқай сайланды.
Атқару билігі Конгреспен құрылған Лапин С. басшылығымен Уақытша
Халық Кеңесіне берілді. Уақытша Халық Кеңесі Уақытша Үкіметті
қалыптастырды, басшысы премьер министр болып М.Тынышпаев
сайланды, бірақ ол Мұхтариат басшылығымен келіспеушіліктерден
кейін Қоқандтан премьер министрлікті тастап кетіп қалды.
1918 жылдың 20 наурызына Түркістанның Құрылтай жиналысына
шақырылым белгіленді, антибольшевистік Оңтүстік Шығыс Одағына
кіру, үкіметті қалыптастыру, қарулы күштерді ұйымдастыру
(халықтық милиция), қаржы, салық туралы консультациялар
басталды. Премьер министрдің орынбасары болып И.Шагиахметов,
шетелдер министрі болып М.Шоқай, халық ағарту министрі
А.Махмудов, жершаруашылығы және супайдалану министрі Х.Юргли
Агаев сайланды.
Автономия билігі Түркістанның көптеген үкіметтік
мекемелері: Бақылау Паластасы, Мемлекеттік банк бөлімі, Сот
Палатасын мойындады. Тіпті 30 млн. рублге қысқамерзімдік қарыз
шығарылды. Салық заңдылығын өңдеу, халық мектебін ұйымдастыру
бойынша белсенді жұмыстар жүргізілді, вакуумды мүлік және жер
заңын пайдалану тәртібі туралы задар дайындалды. 1917 жылдың
желтоқсанында Сот орналастыру туралы заң шығарылады.
Бірақ бұл мемлекеттік қалыптасудың тағдыры аянышты болды.
Түркістан кеңесі өлкедегі альтернативті билікке шыдағысы
келмеді. Мқхтариаттың мемлекеттік құрылыстағы сәттіліктері және
қару сатып алуы большевиктерді Қоқандқа шабуыл жасауға мәжбүр
етті. 1918 жылдың қаңтар айының аяғында большевиктермен құрылған
Қызыл әскер отряды нашар қаруланған халық милициясына шабуыл
жасады. Большевиктермен шығарылған Өлкелік мұсылмандар кеңесі
Уақытша Үкімет мүшелерін тұтқынға алуды жариялады. Мұхтариаттың
құлдырауына басшылықтағы келіспеушілік себеп болды. Мұсылмандар
мен өзбектер Иргаш Курбаши әскери министрі басшылығымен
М.Шоқайды және үкіметтің басқа мүшелерін әрекетсіздік үшін
айыптады. Қазақтар большевиктермен бірге, Ферғана-сарттар
үшін, Қоқанд хандығы жасасын деген лозунгтер көтерілді.
Нәтижесінде М.Шоқай орнынан түсірілді, оның орнын Иргаш иеленді.
1918 жылдың 20-22 ақпанында Қоқанд кеңес әскері шабуылымен
алынды, ал халық милициясының қалдығы Иргаштың бастауымен
тауларға жасырынып, партизан соғыстарын бастады,
Алаш автономиясы. 1917 жылдың жазында Алаш өз
бағдарламасын бекітті, онда Ресейдің болашақ конституциясының
құрылымының негізгі принциптері және қазақ либералды
демократтарының көзқарасындағы Қазақстан статусы көрініс тапты.
Сөйтіп Ресей федеративті демократиялық республика болуы қажет
еді. Елдегі жоғары билік Құрылтай Жиналысына тиісті болуы қажет
еді.Заңды өкілеттік тек Мемлекеттік Думада болды, олар тікелей,
тең, жалпылай жасырын дауыс беру арқылы сайланды. Атқарушы билік
президентке және оны басқаратын үкіметке тәуелді болуы керек,
олар Дума және Құрылтай жиналысының алдында жауапты.
Алаш партиясының бағдарламасында Қазақстан барлық
облыстарымен Ресей құрамындағы автономия болып қарастырылады.
Негізгі құқықтар бөлімінде азаматтар дініне, ұлтына, жынысына
қарамай тең болуы керек деп жазылған. Бағдарлама жиналыс, сөз,
баспа еркіндігін, азаматтардың заң алдында теңдігін қолдады.
Осыдан Алаш либералды демократиялық партия ретінде Қазақстандағы
кеңес демократиялық мемлекетін құруға тырысқандығын көреміз.
1917 жылдың 5-13 желтоқсанында өткен ІІ Жалпықазақ съезді
облыстардың ұлттық территориялық автономиясын құру туралы шешім
қабылдады. Алаш автономиясының орталық қаласы Семей болды.
Автономияны жариялау үшін Ұлттық құрылтай жиналысын құру
жоспарланды. Бірақ басталған азаматтық соғыс бұл жоспарға
түзетулер енгізді.
1918 жылдың 24 маусымында Алаш Автономиясының бүкіл
территориясында кеңес билігінің декреттерінің барлығы жойылды,
Уақытша
Үкіметтің сөз, баспа, жиналыс, одақ еркіндігі, жеке тұлғаға
қолсұқпушылық туралы декларациялар мен заңдар әрекетке енгізіле
бастады.
Жоғарғы билік Уақытша Халық Кеңесінің қолында болды,
председателі Ә.Бөкейханов болды. Өз әскерін құру үшін әскери
министрлік қызметтерімен Әскери Кеңес құрылды. Жергілікті билік
облыстық және уездік жер басшыларында болды. 1918 жылдың 25
маусымындағы Алаш Орданың шешімімен облыстық және уездік
кеңестер құрылды, оның құрамы жергілікті жиналыспен сайланды,
әскери кезеңде үкімет сайлап отырды. Кеңестер келесідей
функциялар атқарды:
- алаш армиясына өту;
- салық жинау;
- Алаш Құрылтай Жиналысына шақырылымды дайындау;
- қоғам тыныштығын және мемлекеттік тәртіпті қорғау;
- аграрлық мәселе бойынша материалдар дайындау;
- жерді қолданудың уақытша ережелерінің нақты орындалуын
бақылау.
Земстволар мен кеңестер арақатынасы заңды анықталған
болмады, сондықтан бұл билік органдары бір бірімен өзара
бәсекелестікте болды, ал ол өз кезегінде автономияны басқаруда
қиыншылықтар туғызды.
24 маусымда Алаш Орда автономия территориясында уақытша
жерді пайдалану туралы Ережені бекітті, Ереже бойынша жерге жеке
меншік жойылды, ал барлық қазбалар, су және табиғи байлықтар
халық меншігі болып жарияланды жіне оны пайдалануға рұқсат Алаш
Ордамен берілді. Қазақтар арасындағы жер таласын аралық сот
шешті, қазақтар мен қазақ емес тұрғындар арасындағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Феодалдық қоғамның құқықтық дамуы
Қазақстан Республикасының мемлекет және құқық тарихы пәні бойынша дәрістер
Қазақстан Республикасы Конституциясындағы билік бөлінісі
Мемлекеттердің құқық мирасқорлығы
Дипломатиялық хаттамалар
Мәдени-тарихи мұрадағы, патриотизмді қалыптастырудағы саяси рәміздердің маңыздылығы
ҚР мемлекет және құқық тарихы
Басқару нысаны ретінде
Қазақстанның саяси жүйесі институттарының тарихи-эволюциялық тарихы
Оңтүстік Қазақстан облысындағы жергілікті өзін-өзі басқарудың құрылымдық жүйесін талдау
Пәндер