Амин қышқылдарының алмасуы жайлы

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

І. КІРІСПЕ

ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2. 1. Амин қышқылдары алмасуының ерекшеліктері

2. 2 Аминқышқылдарының ішек микрофлорасының

әсерінен өзгерістері

2. 3 Аминқышқылдарының жасушадағы өзгерістері.

ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ

Амин қышқылдарының алмасуы. Белоктар

КІРІСПЕ

Адам организмінде 20 түрлі табиғи амин қышқылы болады. 10-ы адам организмінде синтезделеді, оны алмастырылатын амин қышқылдары деп атайды. Олар көмірсулар мен липидтердің алмасу өнімдерінен синтезделуі мүмкін. Екі амин қышқылы организмде жартылай синтезделеді, сондықтан да оларды жартылай алмастырылатын амин қышқылдары деп атайды. Қалған 8 АҚ организмде синтезделмейді, сондықтан оларды эссенциалды немесе алмастырылмайтын амин қышқылдары деп атайды. Алмастырылмайтын амин қышқылдарына: аргинин, валин, гистидин, изолейцин, лейцин, лизин, метио-нин, треонин, триптофан, фенилаланин. Адам организмінде кейбір амин қышқылдарының алмастырылмайтындығы олардың көміртекті скелетін организмнің жасушалары синтездей алмайды. Сол себепті адамдардың қалыпты даму тіршілігі үшін бұл 8 АҚ-ы тағаммен түсіп тұруы қажет.

Ми тінінде, әсіресе үлкен ми сыңарларының сұр затында және мишықта белок тез жаңартылады. Белок қимылсыз тыныштық күйде синтезделеді. Осы жерде, қанмен салыстырғанда амин қышқылдарының мөлшері 8 есе көп. Олар белоктың, активті аминдердің синтезіне, аммиакты байланыстыруға жұмсалады. Жәй және күрделі белоктардың ыдырауы қозу кезінде күшейеді, бұл кезде мидан ағып келетін қанда аминді азоттың деңгейі артады. Аминді азоттың 30 глутамин қышқылы мен глутаминнің азоты құрайды. Ми тінінде көп мөлшерде пайда болатын аммиак АМФ - тің гиролитикалық дезаминдену реакциясы арқылы түзіледі. Бірақ орталық жүйке тінінде аммиак бос күйінде жинақталмайды, сол жерде ол байланысып, залалсызданады. Ол үшін аспарагин немесе глутамин қышқылдары қажет, амидтену реакциясы арқылы глутамин не аспарагин түзіледі. Олар усыз, қышқылдарынан айырмашылықтары - клетка мембранасынан жеңіл өтіп қанға немесе жұлын сұйықтығына түседі, ми тінінен улы аммиакты бөліп шығарады. Глутамин немесе аспарагин бауыр мен бүйректе дезамидтенеді, ал босаған аммиак бауырда мочевинаның синтезіне жұмсалады. Аммиак бүйректе аммонийгенезге пайдаланылады.

Глутамин қышқылы мен глутамин мида өте көп мөлшерде кездеседі. Глутамин қышқылы тотықсызданудан амидтену реакциясы мен трансаминдену реакциялары арқылы басқа амин қышқылдарының синтезделуіне қатысады. Әсіресе глутамин қышқылы аспарагин қышқылының түзілуіне өте қажет. Аспарагин қышқылы мида ацетил КоА мен әрекеттесіп ацетил аспартатты түзеді. Ол үлкен ми сыңарының қыртысында кездеседі, сұр заты екі есе көп, шеткі жүйке тінінде мүлдем болмайды. Ацетиласпартаттың мөлшері көп, глутамин және глутамин қышқылының мөлшеріне жетіп қалады, бірақ атқаратын қызметі толық анықталмаған. Бірақ қазіргі кезде оның жұмысын мидың өсуімен және реттелуімен байланыстырады, өйткені баланың миында туғаннан кейін осы қосылыс жылдам көбейеді, гемотоэнцефалды тосқауылы біткенде ацетиласпартаттың мөлшері өзінің максимумына жетеді. Ацетиласпартат гидролизденгенде аспарагин қышқылы және ацетат түзіледі, олар энергияның көзі ретінде қолданылады. Екінші жағынан бөлініп кеткен ацетат ацетилхолиннің, БМҚ, ацетилденген көмірсулардың синтезіне жұмсалады, ацетиласпартатты ацетил топтарының көзі деп те санауға болады. Ацетиласпартат сірке қышқылына қарағанда ацетил топтарын 3 есе оңай бере алады. Кейбір авторлардың болжамы бойынша ацетиласпартат жүйке тінінде иондық теңдікті сақтау үшін қажет. Аниондардың жетіспеушілігі байқалған кезде аниондардың көзінің рөлін атқарады. Ацетиласпартат пен аспарагин қышқылы глутаминнің дезамидтенуін ынталандырады, сондықтан осы қосылыс глутамин қышқылы мен глутаминнің алмасуын реттейді, глутамин қышқылының мөлшерін толтырады. Басқа ғалымдар болжамы бойынша ацетиласпартат мидың субстраты болып саналады, осы субстрат арқылы жүйке жүйесі басқа тіндерде өтетін метоболизмді реттейді, өйткені, ацетиласпартат мидан басқа тіндерде түзілмейді, оларға керекті мөлшері мидан түсіп отырады.

Адамның миында цистатионин кездеседі, ол осы жерде серин мен гомоцистеин әрекеттескенде түзіледі, ол мидың ақ затында екі есе көп болады. Неліктен ақ затта көп болатындығы анықталған жоқ. Қазіргі кезде цистатионин ОЖЖ қызметін тежейтіні белгілі, себебі, бұл тежегіш медиаторлардың бірі, жұлын жасушаларының активтілігін төмендетеді және күкіртті метиониннен цистеинге тасымалдайды. Жүйке тінінде глутаматты декарбоксилдендіретін арнайы декарбоксилаза болады. Реакция нәтижесінде ГАМК түзіледі - ОЖЖ - нің тежелу процесіне қатысатын медиатор. ГАМК - тің жетіспеушілігіне құрысып - тырысу дамиды, ал ГАМК мөлшері көп болса құрысу - тырысуды тоқтатады. Глутаматтың ГАМК-тан айырмашылығы жүйке жасушаларының қозуын арттырады. ГАМК-тың туындысы-гомокарнозин, ол ГАМКпен гистидиннен тұратын дипептид. Ол тек қана мида болады. Гомокарнозин, ОЖЖ-нің тежелу процестеріне қатысады. ГАМК-тың қоры болып та саналады.

Мидың белгілі аймақтарында триптофаннан серотонин түзіледі, ол нейромедиатор, өте қиын жағдайда организмнің қорғаныштық реакциясын арттырады. Серотониннің мөлшері көп болса, қозу процестері маникалды жағдайға дейін ұлғаяды, азайып кетсе -тежелу процесі депрессияға дейін барады. Ми тінінде тағы да басқа биогенді аминдер синтезделеді. Мысалы, катехоламиндер. Организмде белоктар және аминқышқылдары қор ретінде жиналмайды. Жануар текті тағамдарда барлық алмастырылмайтын амин қышқылдары болады. Адам организмінде 20 түрлі амин қышқылдарының 10-ы ғана синтезделеді, оларды алмастырылатын амин қышқылдары деп атайды. Олар көмірсулар мен липидтердің алмасу өнімдерінен синтезделуі мүмкін. Екі амин қышқылы организмде жартылай синтезделеді, сондықтан да оларды жартылай алмастырылатын амин қышқылдары деп атайды. Қалған 8 АҚ организмде синтезделмейді, сондықтан оларды эссенциалды немесе алмастырылмайтын амин қышқылдары деп атайды. Адам организмінде кейбір амин қышқылдарының алмастырылмайтындығы олардың көміртекті организмнің жасушалары синтездей алмайды. Сол себепті адамдардың қалыпты даму тіршілігі үшін бұл 8 АҚ-ры тағаммен түсіп тұруы қажет. Сондықтан жануар тектес тағамдарды өте аз қолданатын елдерде тағамда белоктардың жеткіліксіз болуына байланысты емшектегі балаларда квашиоркор ауруы пайда болады. Өсімдік тектес тағамдарда құнсыз белоктардың мөлшері басым

. Амин қышқылдарының ішек микрофлорасының әсерінен өзгерістері .

Амин қышқылдары ішек микрофлорасының ферменттерінің әсерінен тоқ ішекте ыдырайды, бұл процесс белоктардың шіруі деп аталады. Қалыпты жағдайда аз мөлшерде белоктардың шіруі үнемі жүріп отырады. Ас қорыту сөліндегі ферменттерге қарағанда микроорганизм ферменттерінің әсерінен белоктардың ыдырауы әрі қарай терең жүреді Егер қорытылу процесінде белоктар амин қышқылдарына дейін ыдыраса, шіру процесінде белоктан түзілген амин қышқылдары одан да әрі қарай ыдырайды.

Амин қышқылдарының ыдырауы:

1 Декарбоксилдену реакциясы.

2 Циклді АҚ-ның бүйір тізбегінің қысқаруы

Декарбоксилдену реакцияларына көбінесе циклді және диаминомонокарбон қышқылдары ұшырайды. Мысалы, декарбоксилдену реакциясының нәтижесінде орнитиннен путресцин, ал лизиннен кадаверин түзіледі.

Олар өлік шіріген кезде де түзіледі, сондықтан оларды өлік уы деп атайды. Бұлардың улылығы аз, ішекте қалыпты жағдайда аз мөлшерде түзіледі, қан арқылы бүйрекке барып, көп мөлшерде зәрмен өзгеріссіз шығарылады. Ароматты амин қышқылдары да декарбоксилденіп сәйкес аминдер түзеді.

2. Амин қышқылдарының бүйір тізбегінің тотығуы арқылы қысқаруы. Мұндай ыдырауға кейбір циклді АҚ-дары ұшырайды. Бұл кезде түзілетін өнімдер улы, сондықтан да олар залалсыздануы керек. Улы өнімдер сіңірілгеннен кейін қан арқылы бауырға түсіп 3-фосфоаденозин-5-фосфосульфаттан күкірт қышқылының қалдығы немесе уридилдифосфоглюкурон қышқылынан глюкурон қышқылының қалдығын қосып алып жұп күкірт және глюкурон қышқылдарының эфирін түзу арқылы залалсызданады. Алдыңғы реакцияларды арилсульфотрансфераза, соңғы реакцияларды УДФ-глюкуронилтрансфераза катализдейді. Бұл түзілген заттар зиянсыз, олар зәрмен шығарылады. Триптофаннан түзілген скатол мен индол алдын ала бауырда тотығып, скатоксил немесе индоксил түзеді. Одан кейін оларға күкірт немесе глюкурон қышқылы қосылып, жұп күкірт немесе жұп глюкурон қышқылдарының эфирлері түзіледі. Клиникада аурулардың зәрінде жануарлар индиканы зерттеледі. Жануарлар индиканы дегеніміз-индоксилкүкірт қышқылының калий/натрий тұзы.

Индиканның мөлшері ішек қуысында шіру процесі күшейгенде, іш қатқанда, организмде іріңді процесс пайда болған кезде көбейеді. Зәрдегі индиканның мөлшері бойынша ішектегі шіру процесінің жылдамдығы және бауырдың функциясын білуге болады. Бауырдың залалсыздандыру функциясын бензой қышқылын ішкеннен кейін бауырда түзілген гиппур қышқылының зәрмен бөліну мөлшері бойынша да анықтайды. Тоқ ішекте азотты субстраттарға ішек бактерияларының әсер етуінен біраз мөлшерде аммиак түзіледі. Қалыпты жағдайда аммиак сіңірілгеннен кейін бауырға барып залалсызданады.

Сіңірілу процесі.

Гидролиз нәтижесінде түзілген амин қышқылдары әр түрлі жылдамдықпен келесі механизмдер бойынша сіңіріледі

Амин қышқылдарының сіңірілуі негізінен ащы ішекте өтеді. АҚ-нан басқа өте аз мөлшерде ди-, три-пептидтер де сіңеді. Ол жасуша ішілік ди-трипептидазалар әсерінен бос амин қышқылдарына ыдырайды. Кей жағдайда ыдырамаған белоктардың сіңуі мүмкін. Мысалы, глобулин, сүт белоктары, емшектегі балаларда ана сүтінің құрамындағы антиденелер сіңеді. Сонымен қатар

ботулизм, холера, дифтерияның токсиндерінің де сіңуі мүмкін. Бірақ олардың сіңу механизмі толық дәлелденген жоқ.

Амин қышқылдарының жасушалардағы өзгерістері.

Амин қышқылдарының барлығы дерліктей сіңірілгеннен кейін қақпа венасы арқылы бауырға түседі. Амин қышқылдарының біраз бөлігі бауыр жасушаларының белоктарын, плазма белоктарын және ферменттерді синтездеуге жұмсалады; ал қалған АҚ-дары үлкен қан айналым шеңберіне түсіп, барлық органдар мен тіндерге таралады.

Организмге амин қышқылдары: 1. Тағам арқылы түседі.

2. алмастырылатын амин қышқылдары организмнің өзінде синтезделеді;

3. организмнің құрылымдық және функционалдық белоктардың ыдырауы кезінде бос амин қышқылдары бөлініп шығады.

Бұлар организмдегі амин қышқылдарының негізгі көзі болып есептеледі. АҚ-дарының негізгі бөлігі анаболикалық реакцияларға, атап айтқанда белоктың биосинтезіне жұмсалады. АҚ-дары табиғаты жағынан белок емес биологиялық активті заттардың, мысалы, нейропептидтердің, глутатион, пептид немесе АҚ-дарының туындылары болып саналатын гормондардың синтезіне пайдаланылады. Белок емес басқа заттардың синтезіне:порфиндердің; пуриндердің ; пиримидиндердің ; холиннің; креатиннің; алмастырылатын АҚ-ының синтезіне жұмсалады:Сонымен қатар улы заттарды усыздандыруға жұмсалады:мысалы глицин бензой қышқылын усыздандырып гиппур қышқылын түзеді. Жұп өт қышқылдарын түзуге қатысады(глицин, таурин) Ересек адамдардың қанында қалыпты тағамдық белокпен тамақтанғанда амин қышқылдарының концентрациясы тұрақты болады. Ыдырайтын амин қышқылдарының мөлшері тамақтану сипатына және организмнің физиологиялық жағдайына байланысты. Организмде амин қышқылдарының ортақ катаболизм жолы-дезаминдену және декарбоксилдену.

І. Алмастырылатын аминқышқылдарының синтезі.

Амин қышқылдарының біраз бөлігі трансаминдену реакциясына жұмсалады. Трансаминдену немесе қайта аминдену амин қышқылындағы амин тобын кетоқышқылына тасымалдау арқылы алмастырылатын амин қышқылдары түзілетін ферменттік қайтымды процесс.

Трансаминдену реакциясының маңызы:

Тіндерде осы реакцияның нәтижесінде алмастырылатын АҚ-түзіледі. Организмде АҚ-ның оксидазаларының активтілігі төмен болғандықтан АҚ-ы трансаминдену реакциясы арқылы тікелей емес дезаминдену жолымен ыдырайды. Трансаминдену реакциясының қайтымдылығы көмірсулар алмасуын АҚ-ның метаболизмімен байланыстырушы роль атқарады.

ІІ. Креатиннің синтезі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.