Құқық және әлеуметтік нормалар жүйесі
1. Әлеуметтік нормалар. Олардың бірлігі және айырмашылықтары
2. Әлеуметтік нормалардың түрлері
3. Қолданылған әдебиеттер тізімі
2. Әлеуметтік нормалардың түрлері
3. Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қоғамдағы индивидтердің, адамдардың мінез-құлықтары арнайы нормалар шеңберімен шектелген. Қоғамда қабылданған тәртіп пен өмірдің қатынастары адамды бір қалыпта, тәртіп, талаптар көлемінде, өзінің мінез-құлқын қалыптастыруды талап етеді. Әр индивид, қоғамның мүшесі қоғам қабылдаған нормаларға өзінің қимыл-әрекетін бейімдейді. Керісінше, қоғамның санасына, оның тыныс-тіршілігіне жат талаптар мен ережелерді индивид қоғамның мүшесі ретінде қабылдауы немесе қабылдамауы мүмкін. Жеке адамның мінез-құлықтары қоғамдық қатынастарда пайда болып, қалыптасқан нормаларға сай қалыптасуы қажет. Сондықтан қоғам қабылдаған адамдардың мінез-құлықтарының жиынтығы, ережелері әлеуметтік нормалардың өмірі мен қызметі сан алуан әрекеттерді қалыптастырады. Әрекеттер құқық талаптарына сай, немесе қарсы болуы мүмкін. Ал, әлеуметтік нормалар адам санасына жат, оның табиғаты қабылдамайтын әрекеттерді жасауға тыйым салады, айыптайды. Жеке адамның санасы қоғамдық қатынастардың жемісі ретінде сол орта қабылдаған тәртіп пен нормаларға тәуелді. Қоғамдық сана әрбір индивидтің санасының жиынтығынан қалыптасады.
1. Сәкен Өзбекұлы. Көшпелі қазақ еркениетіндегі құқық. Алматы, 2002.
2. Н.Өсеров, Ж.Естаев. Ислам және қазақтың әдет-ғұрпы. Алма¬ты, 1992.
3. СА.Табанов.Салыстырмалы құқықтану негіздері. Алматы, 2003.
4. Е.М.Пеньков. Социальные нормы: управление, воспитание, по¬ведение. М., 1990.
5. В.С.Нерсесянц. Право в системе социальных регуляций. (Исто¬рия и современность) М., 1986.
6. М.И.Бобнева. Социальные нормы и регуляция поведения. М., 1978.
7. Ежи Шацкий. Утопия и традиции. М., 1990.
8. А.Х.Саидов. Сравнительное поведение. М., 2004.
2. Н.Өсеров, Ж.Естаев. Ислам және қазақтың әдет-ғұрпы. Алма¬ты, 1992.
3. СА.Табанов.Салыстырмалы құқықтану негіздері. Алматы, 2003.
4. Е.М.Пеньков. Социальные нормы: управление, воспитание, по¬ведение. М., 1990.
5. В.С.Нерсесянц. Право в системе социальных регуляций. (Исто¬рия и современность) М., 1986.
6. М.И.Бобнева. Социальные нормы и регуляция поведения. М., 1978.
7. Ежи Шацкий. Утопия и традиции. М., 1990.
8. А.Х.Саидов. Сравнительное поведение. М., 2004.
Құқық және әлеуметтік нормалар жүйесі
Жоспар:
1. Әлеуметтік нормалар. Олардың бірлігі және айырмашылықтары
2. Әлеуметтік нормалардың түрлері
3. Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Әлеуметтік нормалар олардың бірлігі және айырмашылықтары
Қоғамдағы индивидтердің, адамдардың мінез-құлықтары арнайы нормалар
шеңберімен шектелген. Қоғамда қабылданған тәртіп пен өмірдің қатынастары
адамды бір қалыпта, тәртіп, талаптар көлемінде, өзінің мінез-құлқын
қалыптастыруды талап етеді. Әр индивид, қоғамның мүшесі қоғам қабылдаған
нормаларға өзінің қимыл-әрекетін бейімдейді. Керісінше, қоғамның санасына,
оның тыныс-тіршілігіне жат талаптар мен ережелерді индивид қоғамның мүшесі
ретінде қабылдауы немесе қабылдамауы мүмкін. Жеке адамның мінез-құлықтары
қоғамдық қатынастарда пайда болып, қалыптасқан нормаларға сай қалыптасуы
қажет. Сондықтан қоғам қабылдаған адамдардың мінез-құлықтарының жиынтығы,
ережелері әлеуметтік нормалардың өмірі мен қызметі сан алуан әрекеттерді
қалыптастырады. Әрекеттер құқық талаптарына сай, немесе қарсы болуы мүмкін.
Ал, әлеуметтік нормалар адам санасына жат, оның табиғаты қабылдамайтын
әрекеттерді жасауға тыйым салады, айыптайды. Жеке адамның санасы қоғамдық
қатынастардың жемісі ретінде сол орта қабылдаған тәртіп пен нормаларға
тәуелді. Қоғамдық сана әрбір индивидтің санасының жиынтығынан қалыптасады.
Әлеуметтік нормалар дегеніміз қоғамдық маңызы бар қоғамдық қатынасты
реттейтін, қабылданған және бекітілген нормалардың жиынтығы. Әлеуметтік
нормалардың өзіне тән ерекшеліктері бар:
1. Әлеуметтік нормалар қоғамдық сана деңгейімен қабылданады, бірақ бәріне
бірдей міндетті емес. Мысалы, әдет-ғұрып нормаларындағы қалыңмал төлеу, кит
кигізу, автобуста қарт адамдарға орын беру және т.б.
2. Тарихи дамудың сатысымен бағаланады немесе айқындалады. Мысалы, жасы
үлкенді сыйлауды қазақ қоғамында ең жоғарғы құлықтылықты қасиеттеріне
жатқызған болса, қазір дағдарсқа ұшырауда.
3. Қоғамдық қатынастардың барлық салаларын реттейтін нормалардан
қалыптасады.
2. әлеуметтік нормалардың түрлері
Әлеуметтік нормалар қоғамдық қатынастарды реттейтін нормалардың
жиынтығы ретінде мынандай нормалардан қалыптасады және түрлерге бөлінеді:
1. Құқықтық нормалар;
2. Әдет-ғұрып нормалары;
3. Діни нормалар;
4. Корпоративтік нормалар;
5. Құлықтылық (моральдык) нормалар;
6. Техникалық нормалар.
1. Құқықтық нормалар. Мемлекет бекіткен және қабылдаған бәріне
міндетті және орындалуы, сақталуы кажет болған жағдайда күшпен қамтамасыз
етілетін нормалардың жиынтығы. Құқықтық нормалар әлеуметтік нормалардың бір
түрі ретінде ең маңызды және реттеу, қорғау функциялары қоғамдық
қатынастардың кең ауқымын қамтиды.
2. Әдет-ғұрып нормалары — деген әрбір этностың тарихи дамуы барысында
олардың шаруашылық ұйымдастыру, географиялық факторларға және этникалық
ерекшеліктерге байланысты қалыптасып, күнделікті өмірде сан-алуан рет
қайталануына байланысты дағдыға айналған нормалардың жиынтығы.
Әдет-ғұрып нормаларын қоғамдағы әлеуметтік нормалардың ішіндегі,
құрамындағы ең кең тараған нормалар жүйесіне жатады. Мемлекетте өмір
сүретін ұлттар мен этностар көп болатын болса, әдет-ғұрыптар да көп болады.
Моно халықтар қалыптасқан елдерде әдет-ғұрыптар бір этностың ғана ғасырлар
бойы қалыптасып, қабылдаған нормалардан құралады. Әдет-ғұрып нормалардың
пайда болып, қалыптасуы мына жағдайларға байланысты:
Әр халықтың әдет-ғұрып нормаларының сан түрлі болуы географиялық
қоршаған ортаға байланысты болып қалыптасады. Климат, жердің көлемі,
ландшафты, жердің орналасуы және т.б. табиғи фактор әдет-ғұрыптың мәніне,
түрлеріне тікелей әсер етеді. Африка континентінде өмір сүретін этностардың
әдет-ғұрыптарымен Еуропаның дәстүрлерін салыстыруға болмайды. Себебі
климат, ландшафт адамдардың сол ортаға бейімделуіне байланысты әдет-ғұрыпты
қалыптастырады, тәуелді етеді. Мысалы, қазақ халқының қонақжайлық әдет-
ғұрпы тікелей географиялық факторларға байланысты қалыптасқан.
3. Діни нормалар. Адамзат тарихында жаратқан иемізден жер бетіне төрт
кітап, өсиет түскен. Мұса пайғамбарға — Тауарт, Дәуіт пайғамбарға — Забур,
Исаға — Інжіл және ең соңғы пайғамбарымыз Мұхаммедке - Құранды жіберді.
Діни нормалар осы кітаптарда және діни ілімдерде көрсетілген талаптар мен
ережелердің жиынтығы. Діни нормалардың өзіне тән мынадай ерекшеліктері бар:
а) Орындау жеке адамның өз еркімен болды. Дінде зорлық жоқ, — деп
көрсетілген қасиетті Құранда.
ә) Діни нормалар зайырлы мемлекеттерде адам және азаматтардың бәріне
бірдей міндетті емес. Дін мемлекеттен, мешіт мектептен бөлінген. Діни
нормаларды қабылдау әркімнің жеке басының ісі. Ал, мұсылман
мемлекеттерінде, әсіресе ислам ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар:
1. Әлеуметтік нормалар. Олардың бірлігі және айырмашылықтары
2. Әлеуметтік нормалардың түрлері
3. Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Әлеуметтік нормалар олардың бірлігі және айырмашылықтары
Қоғамдағы индивидтердің, адамдардың мінез-құлықтары арнайы нормалар
шеңберімен шектелген. Қоғамда қабылданған тәртіп пен өмірдің қатынастары
адамды бір қалыпта, тәртіп, талаптар көлемінде, өзінің мінез-құлқын
қалыптастыруды талап етеді. Әр индивид, қоғамның мүшесі қоғам қабылдаған
нормаларға өзінің қимыл-әрекетін бейімдейді. Керісінше, қоғамның санасына,
оның тыныс-тіршілігіне жат талаптар мен ережелерді индивид қоғамның мүшесі
ретінде қабылдауы немесе қабылдамауы мүмкін. Жеке адамның мінез-құлықтары
қоғамдық қатынастарда пайда болып, қалыптасқан нормаларға сай қалыптасуы
қажет. Сондықтан қоғам қабылдаған адамдардың мінез-құлықтарының жиынтығы,
ережелері әлеуметтік нормалардың өмірі мен қызметі сан алуан әрекеттерді
қалыптастырады. Әрекеттер құқық талаптарына сай, немесе қарсы болуы мүмкін.
Ал, әлеуметтік нормалар адам санасына жат, оның табиғаты қабылдамайтын
әрекеттерді жасауға тыйым салады, айыптайды. Жеке адамның санасы қоғамдық
қатынастардың жемісі ретінде сол орта қабылдаған тәртіп пен нормаларға
тәуелді. Қоғамдық сана әрбір индивидтің санасының жиынтығынан қалыптасады.
Әлеуметтік нормалар дегеніміз қоғамдық маңызы бар қоғамдық қатынасты
реттейтін, қабылданған және бекітілген нормалардың жиынтығы. Әлеуметтік
нормалардың өзіне тән ерекшеліктері бар:
1. Әлеуметтік нормалар қоғамдық сана деңгейімен қабылданады, бірақ бәріне
бірдей міндетті емес. Мысалы, әдет-ғұрып нормаларындағы қалыңмал төлеу, кит
кигізу, автобуста қарт адамдарға орын беру және т.б.
2. Тарихи дамудың сатысымен бағаланады немесе айқындалады. Мысалы, жасы
үлкенді сыйлауды қазақ қоғамында ең жоғарғы құлықтылықты қасиеттеріне
жатқызған болса, қазір дағдарсқа ұшырауда.
3. Қоғамдық қатынастардың барлық салаларын реттейтін нормалардан
қалыптасады.
2. әлеуметтік нормалардың түрлері
Әлеуметтік нормалар қоғамдық қатынастарды реттейтін нормалардың
жиынтығы ретінде мынандай нормалардан қалыптасады және түрлерге бөлінеді:
1. Құқықтық нормалар;
2. Әдет-ғұрып нормалары;
3. Діни нормалар;
4. Корпоративтік нормалар;
5. Құлықтылық (моральдык) нормалар;
6. Техникалық нормалар.
1. Құқықтық нормалар. Мемлекет бекіткен және қабылдаған бәріне
міндетті және орындалуы, сақталуы кажет болған жағдайда күшпен қамтамасыз
етілетін нормалардың жиынтығы. Құқықтық нормалар әлеуметтік нормалардың бір
түрі ретінде ең маңызды және реттеу, қорғау функциялары қоғамдық
қатынастардың кең ауқымын қамтиды.
2. Әдет-ғұрып нормалары — деген әрбір этностың тарихи дамуы барысында
олардың шаруашылық ұйымдастыру, географиялық факторларға және этникалық
ерекшеліктерге байланысты қалыптасып, күнделікті өмірде сан-алуан рет
қайталануына байланысты дағдыға айналған нормалардың жиынтығы.
Әдет-ғұрып нормаларын қоғамдағы әлеуметтік нормалардың ішіндегі,
құрамындағы ең кең тараған нормалар жүйесіне жатады. Мемлекетте өмір
сүретін ұлттар мен этностар көп болатын болса, әдет-ғұрыптар да көп болады.
Моно халықтар қалыптасқан елдерде әдет-ғұрыптар бір этностың ғана ғасырлар
бойы қалыптасып, қабылдаған нормалардан құралады. Әдет-ғұрып нормалардың
пайда болып, қалыптасуы мына жағдайларға байланысты:
Әр халықтың әдет-ғұрып нормаларының сан түрлі болуы географиялық
қоршаған ортаға байланысты болып қалыптасады. Климат, жердің көлемі,
ландшафты, жердің орналасуы және т.б. табиғи фактор әдет-ғұрыптың мәніне,
түрлеріне тікелей әсер етеді. Африка континентінде өмір сүретін этностардың
әдет-ғұрыптарымен Еуропаның дәстүрлерін салыстыруға болмайды. Себебі
климат, ландшафт адамдардың сол ортаға бейімделуіне байланысты әдет-ғұрыпты
қалыптастырады, тәуелді етеді. Мысалы, қазақ халқының қонақжайлық әдет-
ғұрпы тікелей географиялық факторларға байланысты қалыптасқан.
3. Діни нормалар. Адамзат тарихында жаратқан иемізден жер бетіне төрт
кітап, өсиет түскен. Мұса пайғамбарға — Тауарт, Дәуіт пайғамбарға — Забур,
Исаға — Інжіл және ең соңғы пайғамбарымыз Мұхаммедке - Құранды жіберді.
Діни нормалар осы кітаптарда және діни ілімдерде көрсетілген талаптар мен
ережелердің жиынтығы. Діни нормалардың өзіне тән мынадай ерекшеліктері бар:
а) Орындау жеке адамның өз еркімен болды. Дінде зорлық жоқ, — деп
көрсетілген қасиетті Құранда.
ә) Діни нормалар зайырлы мемлекеттерде адам және азаматтардың бәріне
бірдей міндетті емес. Дін мемлекеттен, мешіт мектептен бөлінген. Діни
нормаларды қабылдау әркімнің жеке басының ісі. Ал, мұсылман
мемлекеттерінде, әсіресе ислам ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz