Кетонқышқылдары

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2

Негізгі бөлім.
2.1Кетонқышқылдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
2.2. Ароматик кетондар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
2.3 Кетонның физикалық және химиялық қасиеті ... ... ... ... ... ... ... ...13

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14

Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15

Кіріспе.
Кетондар Женева атауы бойынша, өздері құралатын көмірсутектердің атына «он» деген жалғау жалғанып, оттектің қандай көміртек атомымен байланысып тұрғаны санмен көрсетіліп

Кетон қатарының бірінші өкілі пропанон немесе оны ацетон дейді. Келесі, тарихи қалыптасқан— тривиалды атау бойынша, карбонилді топпен байланысқан радикал атына «кетон» деген сөзді қосып айтады. Мысалы ацетонды диметилкетон десе, пен-танон -2-ні метилпропилкетон деп айтады.
Кейде карбонилді топтың тұрған орнын грек әріптерімен көрсетіп те айта береді. Бұл карбон қышқылдары мен ароматты қосылыстар қатарында да жиі кездеседі. Әдетте, белгілеп көрсеткелі отырған атомға ең жақын тұрған атомды альфа (а)э екіншісін бета (р), үшіншісіи гамма, төртіншісін дельта (б), бесіншісін эпсилон (е) деп белгілейді.
Сондай-ақ, тізбектегі көміртек атомының санына қарамастан-ақ, тізбек соңындағы атомды грек әліппесінің соңғы омега (о)) әрпімен де белгілейді,


Мысалы, капрон альдегидін (гецтанальді) алайық:
Соңғы қосылысты (у-хлоргептаналь деп те атай береді, өйткені хлор
тізбектегі соңғы атомға жалғанған.

2.1Кетонқышқылдары.
Молекуласында альдегид және карбоксил топтары бар орга-никалық қосылыстарды альдегид қышқылдары деп атайды. Сол тәрізді кетонқышқылдары деп молекулаларында тағы да кетон топшасы бар карбон қышқылдарын айтады.
Функциалдық осы екі топтың орналасу орнына қарай бұл қышқылдар а-, |3-, ү- және т. т. альдегид — және кетонқышқылдары деп бөлінеді.
Кетонқышқылдарының аттары көбінесе табиғат заттарынан өздерінің алыну әдістеріне байланысты болады. Мысалы, пиро-жүзім қышқылы СН3СОСООН өзінің жүзім қышқылынан пиролиз әдісімен алынуына байланысты аталған. Альдегид және кетонқышқылдары, сутектің ацил қалдығьіна алмасудан алынған, өздеріне сәйкес келетін май қышқылының туындылары деп те қаралады.
Систематикалық номенклатура бойынша бұлардың аттары-ның басына оксо деген сөз қосылып өздеріне сәйкес карбон қышқылдарының аттарынан да шығарылады (мысалы, ацетосір-ке қышқылы 3-оксобутан қышқылы, СН3—СО—СН2—СО—ОН).
Альдегидқышқылдардың гомологтық қатары глиокеил қышқылынан Н—СО—СООН басталады. Бұл бірден бірғана. мүмкін болатын а-альдегид қышқылы. Қатардың екіншісі — формилсірке қышқылы ОСН—СН2—СООН. Бүл қышқыл бос күйінде белгісІз.
Глиоксил қышқылы табиғатта толық піспеген өсімдік жемістерінде кездеседі. Оның алынуы:
1) этйл спиртін, гликольді , гликоль . қышқылын азот қышқылымен тотықтыру,
2) дихлорсірке қышқылын гидролиздеу,
Тотығының аммиактағы ерітіндісімен, көгерткіш қышқылымен, бисульфитпен, гидроксиламинмен және т. с.) және карбоксил тобына да тән әдеттегі реакцияларға да (тұздар, эфирлер және т. с. түзу) кіріседі.
Жоғарыда айтылған карбоксил тобының альдегид тобына әсер етуі

Әдебиеттер
1.Бірімжанов.Ә. Жалпы химия.-Алматы,1996.
2.Есқарйыров.М.Е. Органикалық химия.-Алматы,1981.
3.Ә.Қ. Патсаев, С.Ж. Жайлау "Органикалық химия
негіздері", Алматы, "Білім", 1996ж.,420 б.
4.Б.Д. Березин, Д.Б. Березин "Курс современной органической химии", Москва, "Высшая школа", 1999г
5.Ю.С. Шабаров "Органическая химия", часть I, II, Москва, "Химия", 1996г., стр. 848
6.М.Е. Ескайыров, Е.Н. Әзірбаев. Органикалық химия. Алматы: Мектеп. 1981 ж., 392 б.7.
М.И. Ибраев, К.А. Сарманова. Органикалық химия
негіздері: Көмекші қүрал. Алматы: Рауан. 1990ж., 168 б.
8..С.М. Мүсабеков, Г.С. Қабылбекова. Органикалық химиядан өз білімін тексеруге арналған көмекші құрал. Алматы: Білім. 1994ж., 192 б.
9.Сейітқалиев.Қ.Органикалық химия.-Алматы,1993.
10. И.М. Грандберг "Органическая химия5', Москва, 1,2 том. 2001.
11.А.Е. Агрономов "Избранные главы органической химии", Москва, "Химия", 1990 г.
12. П. Сайкс "Механизмы реакций в органической химии", издание 4-е, перевод с англ. кхн., Луценко. Под редакцией д.х.н. В.Ф. Травеня. Москва, "Химия",