Шикізат, азық-түлік, энергия проблемалары

Жоспар
Кіріспе

1. Кіріспе.
Шикізат, азық.түлік, энергия проблемалары және оның туу себептері.
2. Негізгі бөлім.
А) Қалдықтар.потенциалды шикізат көзі.
Б) Экожүйедегі энергия.
В) Зат жэне энергия ағымы.
Г) Экологиялық проблемаларды шешу жолдары.
3. Қорытынды.

Қалдықтарды қосымша шикізат ретінде тиімді пайдалану көптеген прблемалардың шешу жолдарын ашуға мүмкіндік туғызады. Қалдықтардың қайтадан қолдану қоршаған ортаны қорғаумен, бастапқы материалдарды, электрэнергияны үнемдеумен, еңбек ресурстарын босатумен байланысты көптеген мэселелерді шешуге жол ашты.
Кейде ойланбастан көптеген заттектер мен материалдар қалдықтарға жатқызыла береді, шын мэнінде оларды эр түрлі қажеттілікке немесе басқа өндірістерге пшкізат ретінде қолдануға болады. Кезінде Д.И. Менделеев «Химияда қалдықтар болмайды, тек қана қолданылмаған шикізат болады» деп айтқан сонымен қатар ол озат техналогияның басты мақсаты пайдасыздан пайдалы өнім алуға бағытталған болу қажет деп те ескерткен. Сондықтан ішінара немесе толығымен қайта өндеу арқылы қажетке жаратылатын өндіріс пен тұтыну қалдықтарын екінші реттік материалдық ресурстар ретінде қарауға болады.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БШІМЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТІРЛІГІ.
АБАЙ А ТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҮЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТ

Реферат

Тақырыбы: Шикізат, азық-түлік, энергия проблемалары

Орындаған: Лахбаева Ж.1 ХЭК
Танатова А. 1 ХЭК
Қалымбетова М. 1 ХЭК

Қабылдаған:Айтешова Қ.Е.

Алматы 2007

Жоспар.
1. Кіріспе.
Шикізат, азық-түлік, энергия проблемалары және оның туу
себептері.
2. Негізгі бөлім.
А) Қалдықтар-потенциалды шикізат көзі.
Б) Экожүйедегі энергия.
В) Зат жэне энергия ағымы.
Г) Экологиялық проблемаларды шешу жолдары.
3. Қорытынды.
Қалдықтар-потенциалды шикізат көзі.
Қалдықтарды қосымша шикізат ретінде тиімді пайдалану көптеген
прблемалардың шешу жолдарын ашуға мүмкіндік туғызады. Қалдықтардың қайтадан
қолдану қоршаған ортаны қорғаумен, бастапқы материалдарды, электрэнергияны
үнемдеумен, еңбек ресурстарын босатумен байланысты көптеген мэселелерді
шешуге жол ашты.
Кейде ойланбастан көптеген заттектер мен материалдар қалдықтарға
жатқызыла береді, шын мэнінде оларды эр түрлі қажеттілікке немесе басқа
өндірістерге пшкізат ретінде қолдануға болады. Кезінде Д.И. Менделеев
Химияда қалдықтар болмайды, тек қана қолданылмаған шикізат болады деп
айтқан сонымен қатар ол озат техналогияның басты мақсаты пайдасыздан
пайдалы өнім алуға бағытталған болу қажет деп те ескерткен. Сондықтан
ішінара немесе толығымен қайта өндеу арқылы қажетке жаратылатын өндіріс пен
тұтыну қалдықтарын екінші реттік материалдық ресурстар ретінде қарауға
болады.
Біздің халық шаруашылығымыздан жыл сайын шығатын қалықтардың көлемі 1
мллиард тоннадай. Статистикалық мэліметтерге сүйенсек біздің елде жиналған
қатты өндіріс қалдықтарының көлемі 20 млрд. т шамасында. Оның ішінде 5,2
млрд. т тусті металлургия өндірістің меншігіне жатады (4 млрд т - тау-кен
өндірісінікі, 1,1 млрд т байыту фабрикаларныкі жэне 105 млн т
металлургиялық өңдеу процестерінен шыққан қалдықтар). Сонымен қатар эр
түрлі қоймалар мен кен байыту фабрикаларының тұндырғыштарында көп мөлшерде
сұық қалдықтар жинақталған. Қалдықтардың 70 - 75 %-і тау-кен
өндірістерінен, 20 %-і байыту жэне қалғандары металлургия кәсіпорындарынан
пайда болады.
Өнеркәсіп қалдықтарының көбісінің құндылығы едэуір. Оны оларды дұрыс
пайдаланғанда білуге болады. Өндіріс қалдықтарын пайдаға асыру мэселесі
шешілетін болса, ауыл шаруашылығында пайдалануға жататын біраз жерлерді
босатуға мүмкіншілік туады.
Егер де қалдықтар шаруашылық айналымға түсірілсе, олар қоршаған ортаны
жақсартумен қатар, жердегі шикізат қорында үнемдейтіні сөзсіз. Өнеркэсіп
өндірістері дүниежүзілік шикізат қорының күрт елеулі азаюына әкелді.
Ғалымдардың болжауы бойынша қазіргі пайдалану деңгейі сақталған жағдайда,
мүнай мен газдың қоры 80-170 жылға мырыш, никель, мыс қоры 100 жылға көмір
кенін 1700 жылдай уақыт бойы ғана шығаруға жетеді.
Экожүйедегі энергия. Жоғарыда келтірілгендей биоценоздағы организмдер
арасында тұрақты қоректік байланыстар қалыптасқан. Осы қатынастар белгілі
бір организімдердің тобын біріктіріп отырады. Ол қоректік тізбектер бірнеше
қүрамдас бөліктерден тұруы мүмкін. Ол үш бөлімнен түрады.
Біріншісі - продуценттер немесе өндірушілер. Бүнда автотрфты жасыл
өсімдіктер органикалық заттар түзІп, алғашқы биологиялық өнімділікті түзеді
және күн энергиясын жұмсайды (сіңіреді).
Екінші- консументтер, бүган жануарлар жатады.
Үшіншісі-редуценттер немесе қайта қалпына келтірушілер. Оларға
микроорганизмдер жатады. Олардың ролі ерекше. Яғни, заттарды ыдыратып қайта
қалпына келтіріп зат айналымын жалғастырып отырады.
Әрбір қоректік тізбектің қатарында белгілі бір трофикалық деңгей
қалыптасады. Ол өзіне өтетін зат жэне энергия ағымының активтілігімен
сипатталады. Мэселен, жасыл өсімдіктер - бірінші трофикалық деңгейді түзсе,
фитофагтар - екінші, ал жануарлар тектес қоректілер - үшінші, т.б жалғаса
береді.
Барлық қоректік тізбектер бір - бірімен байланысты жэне тэуелді болып
отырады. Әрбір деңгейден екінші, үшіншіге өткен сайын зат немесе энергия
беру жүзеге асады. Осының бэрі биоценоздағы қоректі тізбектің күрделілігін
жэне біртүтас жүйе ретінде әрекет ететіндігін көрсетеді.
Зат және энергия ағымы. В.И. Вернадскийдің биосферадағы тіршіліктің
тұрақты дамуы ондағы тірі заттардың (биогенді) табиғаттағы үздіксіз
айналымы жемісінің нэтижесі екенін айтқан болатын. Өйткені, тірі заттардың
элементтері қоршаған табиғи ортаға түсіп, одан соң тірі организмдер арқылы
қаитадан айналымға ауысатыны белгілі. Осылайша эрбір элемент тірі
организмдерді элде неше рет пайдаланып отырады. Соның нэтижесінде жер
бетінде тіршіліктің дамуы үнемі даму үстінде жүзеге асырып, биоценоздағы
биогенді айналымды жүзеге асырады. Бірақ та, заттардың биогенді айналымын
абсолютті түрғыда деп түсінбеу керек. Себебі, айналымдағы заттар бір
торфикалық деңгейден екіншісіне өткен кезде элсін-әлсін зат айналымына
түсіп үздіксіз қайталанып отырады. Нэтижесінде жер шарьгада органикалық
заттардың қоры (торф, көмір, мұнай, газ, жаңғыш сланц) жинақталады. Бұл
қорлар да өз кезегінде жұмсалып, қайтадан айналымға түсіп, зат айналымьшың
үздіксіз (шексіз) процесін жалғастьфып жатады.
Биогенді айналымның негізгі көзі жер бетінде жасыл өсімдіктердің пайда
болып фотосинтез құбылысы басталғаннан бастау алады. Мэселен, атмосферадағы
барлық оттегі тірі организмдер арқылы (тыныс алу т.б) 2000, көмір қышқыл
газы керісінше 300, ауысу 2 000 000 жылда бір рет өтіп отыратыны
дэлелденген.
Деседе, жоғакрыдағы элемдік биологиялық айналым үшін ауадай қажет.
Оның негізгі көзі автотрофты (жасыл өсімдіктер) организмдер сіңіретін күн
радиациясы. Күн энергиясы биоценозда үнемі эрекет етеді. Күн энергиясыньщ
зат айналымының ерекшелігі сол, ол үнемі жұмсалып отырады, ал зат айналымы
тек бір деңгейден екінші деңгейге ауысып отыратыны белгілі. Мәселен, күн
энергиясының 30% атмосферада сейілсе, 20% атмосфера қабатында сіңіріледі
де, ал 50% қүрылық жэне мүхиттар бетіне жылу ретінде сіңІріледі. Тек қана
күн энергиясының 0,1 -0,2% ғана биосфера шегіндегі жасыл өсімдіктер үлесіне
тиіп, элемдік зат айналымын қамтамасыз етіп отырады. Оның жартысы
фотосинтез
порцесі кезінде өсімдіктердің тыныс алуына жұмсалып, ал қалған бөлігі
қоректік тізбектің желісіне түседі.
Экологиядағы жүйедегі энергия.
Энергия эрқашан белгілі біржұмысты орындауға, немесе қозғаушы күш
ретінде пайдаланылады.
Термодинамиканың (жылулық қозғалыстық дененің физикалық қасиеттеріне
тигізетін эсерін зерттейтін бөлім) бірінші (немесе энергияның сақталу) заңы
энергия жоғалмайды немесе жаңадан пайда болмайды, тек басқа үрге өзгертуге
болмайды дейді. Мысалы энергияның бір түрі болып табылатын сэулені
(жарықты) жылулыққа өзгертуге, жұмыс істейтін күш ретінде пайдалануға,
организмдерге қорек болатын энергия түріне айналдыруға болады. Сәуленің
бастапқы энергиясы жоғалмай тек басқа түрдегі энергияға айналады.
Термодинамиканың екінші заңы немесе энтропия - (Епіхоріа -гректің
өзгеру, бұрылу деген сөзі) заңы энергиясының бэрі жылулық энергиясына
айналмайды, бір бөлігі үнемІ шашырап кетеді дейді. Сондықтан кинетикалық
энергияның өздігінен потенциялды энергияға өзгеруі коэффициенті эрқашан 1
ден кем болады.
Заттың молекуладан, молекулалық атомдардан түратыны физикадан белгілі.
Молекулалар (атомдар) аралығында бос кеңістіктер болады, онда атомдар
үздіксіз жэне ретсіз қимылдар жасап жатады. Оның себебі, молекулалар
құрамында дұрыс жэне теріс зарядтардың болуында, бір түрлі (дұрыс не теріс)
зарядтар кері тебетін, әртүрлі (дұрыс жэне теріс) өзіне тартатын
болатындықтан молекулалар (атомдар) қимылы үздіксіз әрі ретсіз (шым-
шытырық) болады. Осы қимылдар кезінде атомдар мен молекулалардың жылуы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.