Адамгершілік қатынастар және топтардың құрылуы

Кіріспе

Адамдар бір-бірімен араласуды қажет етеді. Сондықтан да ол басқа адамдармен қарым-қатынас жасауды қалайды. Егер де екі немесе оден да көп адамдар біраз уақыт ішінде бір-бірімен тығыз байланыста болған болса, онда олар біртіндеп бір-бірінің бар екендігін сезініп, түсінісі бастайды. Мұндай сезінуді және сезіну дәрежесін талап ететін уақыт – жағдайға және адамдардың өзара байланыстарының сипаттамасына өте жоғары деңгейде тәуелді болып келеді. Басқалардың олар туралы ойлап, олардан бір нәрсені күту сезімі адамдардың тәртібінің біршама өзгеруіне әкеліп соғады. Сонымен қатар, ол әлеуметтік өзара қарым-қатынастың бар екендігін дәлелдейді. Жоғарыда айтылған іс-әрекеттердің барлығы орындалып және адамдардың өз еркімен жиналуы – топ негізін құрайды.
Марвин Шоудың айтуы бойынша: топ дегеніміз – бұл екі немесе одаг да көп адамдардың, әрбір басқа адамдарға ықпал етіп және өздері де басқалардың ықпалында жүретіндей бір-бірімен қарым-қатынас жасауы.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Адамгершілік қатынастар және топтардың құрылуы. Ресми ұйымдар мен олардың
жіктелуі
Адамдар бір-бірімен араласуды қажет етеді. Сондықтан да ол басқа
адамдармен қарым-қатынас жасауды қалайды. Егер де екі немесе оден да көп
адамдар біраз уақыт ішінде бір-бірімен тығыз байланыста болған болса, онда
олар біртіндеп бір-бірінің бар екендігін сезініп, түсінісі бастайды. Мұндай
сезінуді және сезіну дәрежесін талап ететін уақыт – жағдайға және
адамдардың өзара байланыстарының сипаттамасына өте жоғары деңгейде тәуелді
болып келеді. Басқалардың олар туралы ойлап, олардан бір нәрсені күту
сезімі адамдардың тәртібінің біршама өзгеруіне әкеліп соғады. Сонымен
қатар, ол әлеуметтік өзара қарым-қатынастың бар екендігін дәлелдейді.
Жоғарыда айтылған іс-әрекеттердің барлығы орындалып және адамдардың өз
еркімен жиналуы – топ негізін құрайды.
Марвин Шоудың айтуы бойынша: топ дегеніміз – бұл екі немесе одаг да
көп адамдардың, әрбір басқа адамдарға ықпал етіп және өздері де басқалардың
ықпалында жүретіндей бір-бірімен қарым-қатынас жасауы.
Кез келген көлемдегі ұйым бірнеше топтан тұрады. Басшылық көлденең
(бөлімшелер) және тік (басқару деңгейі) еңбек бөлінісі болған жағдайларда
өз еркімен тортар құрайды. Кез келген үлкен ұйымның бөлімдерінде көптеген
басқару деңгейлері болуы мүмкін. Мысалы, өнеркәсіп орнын бірнеше
бөлімдердің құрамы ретінде қарастыруға болады, соған сәйкес оның, бірнеше
басқару деңгейлері де бар. Сонымен, қорыта келе үлкен ұйым бірнеше жүздеген
немесе мыңдаған кіші топтардан тұрады деген шешімге келеміз. Өндірістік
процесті ұйымдастыру үшін басшылық еркімен құрылған топтар – ресми топтар
деп аталынады (1-139).
Ресми топтардық алғашқы қызметі нақты мәселені шешіп, нақты
мақсаттарға жету болып табылады. Ресми топтық көлемі, оның қызметіне
ешқандай да ықпалық тигізбейді.
Ұйымдарда ресми топтардың үш негізгі түрі бар. Олар:
1. басшы топтары;
2. өндірістік топтар;
3. комитеттер.
Басшы топтары — басшыдан және оның тікелей бағыншыларынан тұрады, ол
бағынушылар өз кезегінде топтың басқа мүшелеріне басшы бола алады. Компания
президенті мен оның виде-президеатін басшы тобына мысал ретінде келтіруге
болады (1-140).
Өндірістік топтар — бұлар жұмысшы немесе мақсаттық топтар деп те
аталынады. Бұл топтар негізінде бір тапсырманы орындап жатқан адамдардан
құралады. Олар бір басшыға бағанышты болғанымен де басшы топтарынан
айырмашылықтары бар, яғни олардың жоспарлау кезінде де және өз еңбегін
жүзеге асыруда көп мөлшерде дербестіктері бар (1-140).
Комитеттер — бұл қандай да бір тапсырманы немесе тапсырмалар кешенін
орындауға өкілеттілігі бар ұйым ішіндегі топ. Кейде оларды кеңестер,
мақсатты топтар, комиссиялар деп те атайды. Бірақ, олар қарастырған
жағдайлардың барлығында да шешім қабылдау мен оны жүзеге асыру іс-
әрекеттерін топ болып шешеді. Ал ол – комитеттердің басқа ұйымдық
құрылымдардан айырмашылығы болып табылады (1-140).
Комиттететтерді дұрыс қолдана білу — нақты мақсаттарға жетудің тиімді
құралы болып табылады. Ұйымдарда комитеттердің негізгі екі түрі жұмыс
жасайды;
– арнаулы комитет;
– тұрақты комитет,
Арнаули комитет – бұл нақты, белгілі мақсаттарды орындау үшін құрылған
топ. Мысалы, ұйым басшысы өнімнің сапалылығын арттыру жолдарын жетілдіру
үшін арнаулы комитеттің құрамын белгілейді.
Тұрақты комитет – бұл ұйым ішіндегі нақты белгіленіп көрсетілген
мақсаты бар, үздіксіз қызмет жасайтын топ. Бұл комитеттің түріне мысал
ретінде ұйымдардың, басқару әкімшілігінің жалпы жиналысын келтіруге болады.
Комитеттер ұйымның төменгі деңгейіндегі буындарда өзіндік құнды
төмендету, технологияны жетілдіру мен өнім өндіруді ұйымдастыру, әлеуметтік
мәселелерді шешу немесе ұйым бөлімшелері арасындағы қарым-қатынастыс
жақсарту мақсатымен құрылады.
Осы жоғарыда көрсетілген үш топтың қызметі – ұжам жұмысын сипаттайды.
Ресми ұйымдардың қызмет ету тиімділігі бірқатар өндірістік және
өндірістік емес факторларға байланысты болып келеді.

3. Бейресми ұйымдардың, дамуы және олардың
сипаттамалары

Ресми ұйым басшының еркімен құрылады. Ол құрылғаннан кейін ұйым ғана
болып қоймай, адамдар басжылық органдардың ережелеріне сай емес қарым-
қатынас жасайтын әлеуметтік ортада болады. Осы әлеуметтік өзара қарым-
қатынастардан бірнеше достық топтар, яғни бейресми топтар жиыны – бейресми
ұйымның сипаттамасын береді.
Бейресми ұйым – ішкі себептермен пайда болған, белгілі бір мақсатқа
жету үшін жүйелі түрде өзара қарым-қатынаста болатын және езара пайда
болған адамдар тобы (1-141): Ресми ұйымдарға ұқсас бұл мақсаттар бейресми
ұйымдардың қалыптасуының себебі болып табылады.
Ресми ұйымдар мен бейресми ұйымдардың ортақ көрсеткіштері де бар
болды: яғни иерархияның бар болуы; лидерлік және міндеттер.
Ресми ұйымдар алдын-ала жоспарланған түрде, ал бейресми ұйымдар ішкі
көзқарастарға байланысты болып құрылуы, олардың ерекшеліктерін көрсетеді.
Адамдардың ресми ұйымдарға кіруінің негізгі себептері төмендегідей:
– ұйым мақсатына жету үшін өз үлесін қосқысы келеді;
– үлкен табыс іздейді;
– осы ұйымды жұмыс істеу беделіне қызығады.
Ресми ұйымның құрылымы мен түрі басшы органдарымен саналы түрде
жобалаудың көмегі арқылы жасалынады, ал бейресми ұйым құрылымы мен түрі
әлеуметтік қарым-қатынастар нәтижесінде қалыптасады (1-142).
Адамдарға бейресми ұймдарға деген тиістілік сезімі еқбекақы алғаннан
да маңыздырақ, ол психологиялық қорытынды жасап шығаруға мәжбүр етеді.
Адамдардың бейресми ұйымдарға кіру себептер төмендегідей:
– тиістілік сезімі;
– өзара көмек;
– өзара қорғау;
– өзара тығыз қарым-қатынас пен қызығушылық.
Тиістілік сезімі. Бейресми ұйымға кірудің алғашқы және ең басты себебі
тиістілік сезіміндегі қажеттіліктерді қанағаттандыру болып саналады. Бұл
қажеттіліктер – ең бір күшті, жалынды қажеттіліктер болып табылады.
Өзара көмек. Көп жағдайларда адамдар өздерінің серіктестерінің,
көмегіне сүйенуіне тура келеді. Мұндай көмек көрсету екі жаққа да бірдей
тиімді. Бұл жағдайларда көмек көрсетуші абырой мен өзін-өзі сыйлау
құрметіне, ал көмек көрсетілген адам іс-әрекеттер жасауға қажетті нұсқаулар
алады.
Өзара қорғау. Адамдар күштің бірлікте екенін білген. Олардың әртүрлі
топтарға кірудің маңызды себебі ретінде әлі күнге дейін қорғау қажеттілігін
қарастырады. Ұйым мүшелері бірін-бірі көрсетілген немесе келтірілетін
зияндардан, қауіптерден қорғайды.
Өзара тығыз кдрьамқатыаасдешшащущылық.Бейрес^- и ұйымдарға деген
ттстілік ссзімідіқ еқ мақызды себептершіқ С;рі - бейре:ми арналар арқьзлы
келіп түскен моліметтерге қьл жеткізу, Олар жеке адамдардық психилогиялық
қоргалу жо; е тиісгілік қажеттіліктерія қаяараттандыра алады. Адамдар б*1—
ресми үйымдарға оздсрі қызығатын адамдарға жакын бг. І у максатымен
қосылады. ҚызыгуІІшлықты — бірдей жүмысты ор: -дау, тиістілік сезіміне
дегек қажеттілік, Ідазліеи1 бабы, қорғау жэі е еыйлау сезімдері гушзуы
мумкін^ I"" ^ Ь ]
(Ве&ресми уйимдардым дажушшц иеггзгг сипатт&м&лвры томендепдей:
•*• әлеуметтік бақылау;
— өзгерістерге Ісдрсы түру;
~~ бейреемм яидерлердіқ болуы;
Әлеуметтік бакыяау. Бейресми -ұйымдар өз мүшелеріне әлеуметтік бақылау
оркатады, Бүл бакылаудық бірінші қадамн –

Іиімд) жәяе тишеш топтнқ мөлшерлі нормаларды оряатыг. зщ нкғдйту
болып табылады.
Өзгерістерге вдрсы яуру. Адамдар бейресми уйым^ііаи ұйымда немесе снық
болімінде болатык накты шзмесе аліин уащхіттарда көаделген талкзшшу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.