Қала экологиясы жайлы

Кіріспе

Қалалардың саны мен олардың тұрғындарының тез өсуіне байланысты экологиялық жүйеге түсетін ауыртпалық тез өсіп келеді. Латынша «urbs»-«қала» деген сөз ертеден белгілі болғанымен, «урбанизм» немесе «урбанизация»түсінігі соңғы жылдары жиі қолдана бастады.
Халықтың қалада тұруға ұмтылуы, қаладағы тұрмысты ұнатуы кенеттену (урбанизация) процесінің күшеюіне алып келді. Қазақстан Республикасы да дүние жүзілік кенеттену әсерінен тысқары қалған жоқ. Әсіресе өнеркәсіп орындарын көптеп салу мен тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде қала саны, оның ішінде, ірі қала саны тез өсті. Олардың тұрғындары 45 жылда 5 еседен артық өсіп,халықтың басым көпшілігі қалада тұратын болды. Болжам бойынша, қала саны жақын арада көп өзгере қоймады, ал қаладағы тұрғындар саны көп артуы ықтимал.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЛА ЭКОЛОГИЯСЫ

Қалалардың саны мен олардың тұрғындарының тез өсуіне байланысты
экологиялық жүйеге түсетін ауыртпалық тез өсіп келеді. Латынша urbs-
қала деген сөз ертеден белгілі болғанымен, урбанизм немесе
урбанизациятүсінігі соңғы жылдары жиі қолдана бастады.
Халықтың қалада тұруға ұмтылуы, қаладағы тұрмысты ұнатуы кенеттену
(урбанизация) процесінің күшеюіне алып келді. Қазақстан Республикасы да
дүние жүзілік кенеттену әсерінен тысқары қалған жоқ. Әсіресе өнеркәсіп
орындарын көптеп салу мен тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде қала
саны, оның ішінде, ірі қала саны тез өсті. Олардың тұрғындары 45 жылда 5
еседен артық өсіп,халықтың басым көпшілігі қалада тұратын болды. Болжам
бойынша, қала саны жақын арада көп өзгере қоймады, ал қаладағы тұрғындар
саны көп артуы ықтимал. Қала халқының тығыздығы, әсіресе Алматы, Қарғанды,
Шымкент қалаларында 1км-ге 200-ден аса адамнан келіп,экологиялықжағдайдын
үнемі нашарлауына себеп болуда.
Дүние жүзінде 1850 жылы халқының саны миллионнан асатын 4 қала болса,
1920жылы олардың саны 25-ке өсті, 1950 жылы 90-ға, 1960 жылы 140-қа, 1970
жылы 160-қа жетті.
Қазақстан Республикасы 2724,9 мың км аумақты иемденіп жатвр.
Қазақстанда 14 облыс, 86 қала (сонын ішінде, облыстық маңызы бар 39 қала,
аудандық маңызы бар 45 қала), 181 кент, 168 ауыл шаруашылығы ауданы бар.
Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық бөлінуі 13-кестеде
келтірілген.

Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық бөлінуі
(2004 жылдың 1 қаңтарына дейінгі мәлімет)
Аумғы Аудан- Қала Елді мекендер
мың км дары
барлығы Соның ішінде
кент ауыл
облыстық аудандық
маңызы маңызы
бар бар
Қазақстан 2727,9 168 86 39 45 181 7681
Республикасы
Ақмола 146,2 17 10 2 8 15 710
Ақтөбе 300,6 12 8 1 7 2 438
Алматы 224,0 16 10 3 7 15 810
Атырау 118,6 7 2 1 1 12 190
Шығыс 283,2 15 10 6 4 26 855
Қазақстан
Жамбыл 144,3 10 4 1 3 12 367
Батыс 151,3 12 2 1 1 5 498
Қазақстан
Қарағанды 428,0 9 11 9 2 39 558
Қостанай 196,0 16 5 4 1 12 757
Қызылорда 226,0 7 3 1 2 12 269
Маңғыстау 165,6 4 3 2 1 6 50
Павлодар 124,8 10 3 3 - 7 494
Солтүстік 98,0 13 5 1 4 3 753
Қазақстан
Оңтүстік 117,3 12 8 4 4 13 932
Қазақстан
Астана қаласы0,7 2 1 - - 2 -
Алматы қаласы
0,3 6 1 - - - -

Жеке қалалар мен олардың тұрғындарының саны өсіп қана қоймай, қазіргі
қалалар бір-бірімен қосылып, аумағы үлкен, халқы аса көп аймақтар пайда
болуда. Оларды мегаполис (грекше megas-үлкен, polis-қала) деп атайды.
Бірінші мегаполис ретінде, АҚШ-тың Атлант мұхиты жағалауындағы Босваш
мегаполисін айтуға болады. Оңың ұзындығы -850км, халық саны-35 млн. Тынық
мұхиты жағасында ұзындығы – 120км ,ені – 60км Лос-Анджелес-Сан-Франциско
мегаполисі бар. Үлкен Токио (Токио мен Иокохама қалалары) мегаполисінде 25
млн-нан астам адам тұрады. Ресей мемлекетінде де Мәскеу, Владимир, Төменгі
Новгород қалалары бір-біріне қарай жылжып ,аралары жақындап келеді.
Сонымен ірі қалалар маңайындағы кіші қалаларды, елді мекендерді
өздерінің құрамына қосып, қоршаған ортаны одан әрі нашарлатуда. Қала
тұрғындарының ауыл адамдарымен салыстырғанда екі есе көп науқастанатыны да
сондықтан.
Алдын ала болжамдар бойынша, XXI ғасыр соңына қарай Халықтың ¾ бөлігі
өнеркәсіп орындары шоғырланған қалалар мен қала типтес орталықтарда, ал
дамып келе жатқан елдерде олардың жартысына жуығы қалаларда тұратын болады.
1 млн-ға жуық халқы бар қала тәулігіне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.