Кәсіпкерлік құқық негіздері

Кіріспе

Кәсіпкерлік құқық дегеніміз кәсіпкерлік қатынастармен тығыз байланысты коммерциялық емес, кәсіпкерлікті мемлекттік реттеуге және тағы да басқа қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы. Кәсіпкерлік құқықтық пәні кәсіпкерлік іс-әрекет саласында қалыптасатын қоғамдық қатынастар және сол қатынастармен тығыз байланысты коммерциялық емес, кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеуге байланысты қатынастарды қамтиды. Бұл қатынастарды: а) кәсіпкерлік (кәсіакермен кәсіпкер арасындағы көлденең қатынастар) және коммерциялық емес (мемлекет пен кәсіпкер арасындағы тік қатынастар) қатынастар деп екі топтамаға бөлуге болады.
Кәсіпкерлік құқықтың әдістері.
Кәсіпкерлік қатынастарды реттеуде және кәсіпкерлік құқықтың субъектілерінің өз бетімен шешім қабылдауына мүмкіншілік туғызатын келісім әдісі. Бұл әдістің мәні кәсіпкерлік құқықтың субъектілері бір-бірімен заңға сәйкес әрекеттер жасағанда ешкімнің күштеуінсіз, зорлауынсыз өз еріктерімен, өзара келісімге келу арқылы мәселелерін шешуге құқықтары мен бостандықтары бар.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Кәсіпкерлік құқық негіздері.

Кәсіпкерлік құқық дегеніміз кәсіпкерлік қатынастармен тығыз байланысты
коммерциялық емес, кәсіпкерлікті мемлекттік реттеуге және тағы да басқа
қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы. Кәсіпкерлік құқықтық
пәні кәсіпкерлік іс-әрекет саласында қалыптасатын қоғамдық қатынастар және
сол қатынастармен тығыз байланысты коммерциялық емес, кәсіпкерлікті
мемлекеттік реттеуге байланысты қатынастарды қамтиды. Бұл қатынастарды: а)
кәсіпкерлік (кәсіакермен кәсіпкер арасындағы көлденең қатынастар) және
коммерциялық емес (мемлекет пен кәсіпкер арасындағы тік қатынастар)
қатынастар деп екі топтамаға бөлуге болады.

Кәсіпкерлік құқықтың әдістері.
Кәсіпкерлік қатынастарды реттеуде және кәсіпкерлік құқықтың
субъектілерінің өз бетімен шешім қабылдауына мүмкіншілік туғызатын келісім
әдісі. Бұл әдістің мәні кәсіпкерлік құқықтың субъектілері бір-бірімен
заңға сәйкес әрекеттер жасағанда ешкімнің күштеуінсіз, зорлауынсыз өз
еріктерімен, өзара келісімге келу арқылы мәселелерін шешуге құқықтары мен
бостандықтары бар. Кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу барысында міндетті
тапсырма беру, белгілеу әдістері пайдаланылады. Бұндай қатынастардың
барысында бір жақ (тарап) екінші бір тарапқа міндетті түрде орындалуға
тиісті құқықтық кесімдер беруі мүмкін. Көп жағдайда бұндай құқықтық
кесімдер мемлект тарапынан кәсіпкерлерге беріліп жатады. Мысалы,
кәсіпкерлікпен айналысатын жеке не заңды ұйымның кәсіпкерлік әрекетінің
барысында қоршаған ортаға зиян келтірілетін болса, онда мемлекет сол
келтірілген зиянды қайта қалпына келтіруді талап ете алады. Бұндай
мемлекеттік құзыретті органдар тарапынан берілген кесімдер кәсіпкерліктің
субъектілері үшін орындалуға міндетті. Осындай әдістердің бірі тыйым салу
әдісі. Оның мәні, егер де кәсіпкерлік субъектілерінің кәсіпкерлік іс-
әрәкетінің барысында қоршаған ортаға қауіпті зиян келуі мүмкін болған
жағдайда мемлекет оларға кәсіпкерлікпен айналысуға тыйым салуы мүмкін.
Келесі әдістердің бірі кепілдеме, ұсыныс беру әдісі. Тараптар кәсіпкерлік
қатынастардың барысында бір-біріне ұсыныс жасауға мүмкіншіліктері бар.
Кәсіпкерлік құқықтық қатынастар мынандай қағидаттарға негізделеді: 1)
кәсіпкерлік істің еркіндігі – кез келген еқыл-есі дұрыс, жасы толған адам
заңнамаларда көрсетілген талаптарға сәйкес жағдайларда кәсіпкерлікпен
айналысуға құқығы бар; 2) кәсіпкерлік іс барысында пайдаланылатын барлық
меншік түрлері мен түрпішіндерінің құқықтық теңдігі; 3) бәсекеге еркіндігі
және монополияны тежеу; 4) кәсіпкерлік істің негізгі мақсаты пайда табу; 5)
кәсіпкерлік іс барысындағы заңдылық; 6) кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу.
Кәсіпкерлік құқықтың жүйесі жалпы және ерекше деген екі бөлімнен тұрады.
Кәсіпкерлік құқықтың жалпы бөліміне: 1) кәсіпкерлік құқыққа кіріспе; 2) шет
елдердің сауда құқығы; 3) кәсіпкерлік құқықтық қатынастар; 4) банкроттық;
5) республикалық және коммуналдық меншікті мемлекетсіздендіру,
жекешелендіру; 6)кәсіпкерлік істі құқықтық реттеу; 7)кәсіпкерлік іс
саласындағы құқық бұзушылық пен жауаптылық; 8)кәсіпкерлік істің
субъектілерінің мүддесін қорғау; 9) эканомикалық қауіпсіздіктің құқықтық
салалары сияқты қатынастар жатады. Ерекше бөлімі: монополистік әрекетті
құқықтық реттеу; өнімдердің, қызмет көрсетудің сапасын құқықтық қамтамасыз
ету, баға мен тарифтерді құқықтық реттеу; инвестицияландыру мен
қаржыландыруды құқықтық реттеу; несие мен қарыз беруді құқықтық реттеу;
есеп пен бақылауды құқықтық реттеу; сыртқы кәсіпкерлік істі құқықтық
реттеу; еркін эканомикалық аймақтарды құқықтық реттеу сияқты қатынастарды
қамтиды.
Кәсіпкерлік құқықтың деректік негіздеріне (көздеріне) Конституция,
Конституциялық заңдар, халықаралық шарттар мен келісімдер, заңдар,
Президенттің, Үкіметтің, Парламенттің, жергілікті жердегі атқару және
өкілетті органдарының актілері жатады.
Кәсіпкерлік құқықтың субъектілеріне жеке және заңды тұлғалар, мемлекет
және аумақтық-әкімшілік бөлімдер жатады. Субъектілердің әрекет
қабілеттілігі мен құқық қабілеттілігі болуы шарт. Қазақстан Республикасының
азаматтары, басқа мемлекеттердің азаматтары, сондай – ақ азаматтығы жоқ
адамдар жеке тұлғалар болып ұғынылады.
Азаматтар, қазақстан Респуюликасының Азаматтық кодексінде және өзге заң
актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда заңды тұлға құрмай – ақ
кәсіпкерлік қызметпен айналысуға құқылы. Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік
тіркеу өз бетімен тіркелу сипатында жасалады және жеке кәсіпкер ретінде
есепке алынады. Мынандай шарттардың біріне сәйкес келетін:1) жалданбалы
қызметкерлердің еңбегін тұрақты негізде пайдаланатын; 2) кәсіпкерлік
қызметтен салық заңдарына сәйкес есептелген, Қазақстан Республикасының заң
актілерінде жеке тұлғалар үшін белгіленген жиынтық жылдық табыстың салық
салынбайтын мөлшерінен артық жиынтық жылдық табыс табатын жеке кәсіпкерлер
міндетті мемлекеттік тіркеуге жатады. Заңды тұлға құрмай кәсіпкерлікпен
айналысатын жеке тұлғаларды мемлекеттік тіркеуден өткізу жергілікті жердегі
салық органдарында не ауылдық әкімшілікте жүргізіледі.
Меншік, шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығындағы оқшау мүлкі
бар және сол мүлікпен өз міндеттемелері бойынша жауап беретін, өз атынан
мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге ие болып, оларды
жүзеге асыра алатын, сотта талапкер және жауапкер бола алатын ұйым заңды
тұлға деп танылады. Заңды тұлғалар Қазақстан Республикасы Әділет
министірлігінде тіркеледі. Өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде табысын
келтіруді көздейтін (коммерциялық ұйым) не мұндай мақсат ретінде пайда
келтіре алмайтын және алынған таза табысын қатысушыларына үлестірмейтін
(коммерциялық емес ұйым) ұйым заңды тұлға бола алады. Коммерциялық ұйым
болып табылатын заңды тұлға мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық серіктестік,
акционерлік қоғам, өндіріістік кооператив нысандарында ғана құрылуы мүмкін.
Заңды тұлғаның құқық қабілеттілігі ол құрылған кезде пайда болып, оны
тарату аяқталған кезде тоқтатылады.
Кәсіпкерлік дегеніміз меншік түрлеріне қарамастан, азаматтар мен жаңды
тұлғалардың, тауарларға (жұмысқа, қызметке) сұранымды қанағаттандыру арқылы
таза табыс табуға бағытталған, жеке меншікке (жеке кәсіпкерлік) не
мемлекеттік кәсіпорынды шаруашылық басқару құқығына (мемлекеттік
кәсіпкерлік) негізделген ынталы қызметі. Кәсіпкерлік қызмет кәсіпкердің
атынан, оның тәуекел етуімен және мүліктік жауапкершілігімен жүзеге
асырылады. Кәсіпкерлік іс – мүліктік құқықтарды қоса алғандағы мүліктің
жиынтығы, жеке кәсіпкер өз қызметін солардың негізінде және солар арқыла
жүзеге асырады.
Кәсіпкерліктің жекеше және мемлекеттік деген екі түрі бар. Жекеше
кәсіпкерліктің бір түрі жеке кәсіпкерлік – азаматтардың өздерінің (жеке
кәсіпкерлік) немесе мемлекеттік емес заңды тұлғалардың (заңды тұлғалардың
жеке кәсіпкерлігі) меншігіне негізделген және азаматтардың немесе
мемлекеттік емес заңды тұлғалардың атынан олардың тәуекелімен және
мүліктік жауапкершілігіне алынып жүзеге асырылатын, азаматтардың немесе
мемлекеттік емес заңды тұлғалардың табыс табуғеа бағытталған бастамашылық
қызметі.
Жеке кәсіпкерлік өзіндік кәсіпкерлік және бірлескен кәсіпкерлік деп екіге
бөлінеді.
Өзіндік кәсіпкерлікті бір азамат меншік құқығы бойынша өзіне тиесілі
мүлік негізінде, сондай-ақ мүлікті пайдалануға және оған билік етуге жол
беретін өзге де құқыққа байланысты дербес жүзеге асырады.
Бірлескен кәсіпкерлікті азаматтар тобы (жеке кәсіпкерлер) ортақ меншік
құқығы бойынша өздеріне тиеслі мүлік негізінде, сондай-ақ мүлікті бірлесіп
пайдалануға және оған билік етуге жол беретін өзгеде құқыққа байланысты
жүзеге асырады.
Бірлескен кәсіпкерлікті түрлеріне мыналар жатады: 1) Ерлі-зайыптылардың
бірлескен ортақ меншігі негізінде жүзеге асырылатын ерлі-зайыптылар
кәсіпкерлігі; 2)шаруа (фермерлік) шаруашылығының ортақ меншігі немесе
жекешелендірілген тұрғын үйге бірлескен ортақ меншік негізінде жүзеге
асырылатын отбасылық кәсіпкерлік; 3) кәсіпкерлік қызмет үлестік ортақ
меншік негізінде жүзеге асырылатын жай серіктестік.
Жай серіктестік бірлескен шарушылық қызмет туралы шарт негізінде
құрылады. Бірлескен шарушылық қызмет туралы шарт бойынша тараптар жеке
кәсіпкерлікті жүзеге асыру үшін бірлесіп іс-әрекет жасауға міндеттенеді.
Шаруа шарушылығы (фермерлік шаруашылық).
Ауыл шаруашылығына арналған жерлерді ауыл шаруашылық өнімін өндіру үшін
пейдаланумен, сондай – ақ сол өнімді ұқсату өткізумен тығыз байланысты жеке
кәсіпкерлікті жүзеге асыратын шаруашылык шаруа шаруашылығы (фермерлік
шаруашылық) деп танылады.
Фермерлік шаруашылықтық (шаруа шаруашылығының) түрлеріне:
1) кәсіпкерлік қызмет бірлескен ортақ меншік базасына негізделген отбасылык
кәсіпкерлік нысанында жүзеге асырылатын шаруа шаруашылығы; 2) өзіндік
кәсіпкерлікті жүзеге асыруға негізделген фермерлік шаруашылық; 3) бірлескен
қызмет туралы шарттың негізінде жай серіктестік түрінде үйымдастырылған
фермерлік шаруашылық, болып табылады. Казақстан Республикасының заң
актілерімен шаруа шаруашылығының (фермерлік шаруашылықтың) басқа да түрлері
жатқызылуы мүмкін.
Жеке кәсіпкерлік субъектілеріне мыналар жатады: өзіндіқ кәсіпкерлік
субъектілері; микробизнес ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.