Микрорганизмдерге әсер ететін физикалық факторлар
1 Микрорганизмдерге әсер ететін физикалық факторлар
2 Микрорганизмдерге әсер ететін химиялық факторлардың әсері
3 Су миклофлорасы
4 Ауа микрофлорасы
Қолданылған әдебиеттер
2 Микрорганизмдерге әсер ететін химиялық факторлардың әсері
3 Су миклофлорасы
4 Ауа микрофлорасы
Қолданылған әдебиеттер
Ылғалдылықтың микроорганизмдерге әсері: Табиғатта су бос және байланысқан күйінде кездеседі. Байланысқан суды ерітінде ретінде қолдануға болмайды. Сондықтан микроорганиздер ортада бос күйінде су болғанда ғана тіршілік ете алады. Мұндай суда еріген қоректік заттар микроорганизмдер ене алады. Ортада судың мөлшері неғұрлым азайған сайын, солғұрлым микроорганизмдер тіршілігі баяулай береді. Сондықтан кептіру микроорганиздер үшін аса қауіпті. Дегенмен ылғал тапшы болған жағдайда да микроорганизмдердің тірі қалатындары да бар. Бұған олардың спора түзетін қасиеті дәлел бола алады.
Ыдғалдың микроорганизмдерге әсерін анықтау мақсатында ылғалы әр түрлі ақ нанның тілімдерін алады. Кейбір тілімдерін қолдан кептіреді де осыларды Петри табақшасына салып, 20 минут бойына 1атм.қысыммен залалсыздандырады.
Ыдғалдың микроорганизмдерге әсерін анықтау мақсатында ылғалы әр түрлі ақ нанның тілімдерін алады. Кейбір тілімдерін қолдан кептіреді де осыларды Петри табақшасына салып, 20 минут бойына 1атм.қысыммен залалсыздандырады.
1. «Микробиология»
Н.Шоқанов
С.Сағындықова
Ф.Серікбаева
2. «Микробиология»
Нажмиден Шоқанов
Н.Шоқанов
С.Сағындықова
Ф.Серікбаева
2. «Микробиология»
Нажмиден Шоқанов
1 Микрорганизмдерге әсер ететін физикалық факторлар
2 Микрорганизмдерге әсер ететін химиялық факторлардың әсері
3 Су миклофлорасы
4 Ауа микрофлорасы
Микроорганизмдерге әсер ететін физикалық факторлар
Ылғалдылықтың микроорганизмдерге әсері: Табиғатта су бос және
байланысқан күйінде кездеседі. Байланысқан суды ерітінде ретінде қолдануға
болмайды. Сондықтан микроорганиздер ортада бос күйінде су болғанда ғана
тіршілік ете алады. Мұндай суда еріген қоректік заттар микроорганизмдер ене
алады. Ортада судың мөлшері неғұрлым азайған сайын, солғұрлым
микроорганизмдер тіршілігі баяулай береді. Сондықтан кептіру
микроорганиздер үшін аса қауіпті. Дегенмен ылғал тапшы болған жағдайда да
микроорганизмдердің тірі қалатындары да бар. Бұған олардың спора түзетін
қасиеті дәлел бола алады.
Ыдғалдың микроорганизмдерге әсерін анықтау мақсатында ылғалы әр түрлі
ақ нанның тілімдерін алады. Кейбір тілімдерін қолдан кептіреді де осыларды
Петри табақшасына салып, 20 минут бойына 1атм.қысыммен залалсыздандырады.
Бір тілімнің үстіне ілмешікпен сапрофит бактерияларды Sarcina lutea,
Acheomobackter pradigiosum жұқтырады, басқаларына зең саңырауқұлақтарының
спорасын салады. Табақшаларды бөлменің ішінде немесе температурасы 25
градус террмостатта ұстайды. Келесі сабақта бактериялар мен зең
саңырауқұлатардың әр түрлі ылғалда даму дәрежесін анықтайды. Сөйтіп
бактерияларға қарағанда зең саңырауқұлақтарының қуаңшылыққа төзімділігі
жөнінен қорытынды шығарады. Мерзімі жағынан ұзақ болғанымен осындай
тәжірибені топырақтарда жасауға болады.
Микроорганизмдерге температураның әсері: Орта температурасы –
микроорганизмдерге әсер ететін негізгі факторлардың бірі. Өсімдіктер мен
жануарлардан микроорганизмдердің айырмашылығы – микроорганизмдер
температураның өзгеруіне төзімді келеді. Мәселен, пішін таяқшасы +5-57
градуста көптеген сапрофит бактериялар +20-35 градус арасында тіршілік
етуге бейімделген. Бірақ ауру қоздырушы паразит микроорганизмдердің басым
көпшілігі тірі организмдер, солардың дене қызуының шамасында, яғни +35-36
градуста тіршілік етеді.
Әр түрлі микроорганизмдер топтары үшін температураның үш нүктесі бар.
Олар: оптималь, максималь және минимал температуралар.
Оптималь температурада микроорганизмдерге ең қолайлы жағдай туады.
Бірақ көптеген спора түзуші микроорганиздердің өніп-өсуі мен олардың спора
түзуі қажетті бұл темпператураға үнемі сәйкес келе бермейді. Мәселен, өсіп
дамуы үшін +37 градус керек болса, олардың спора түзуге қажетті
температурасы +31 градус. Сүт қышқылды бактериялардың оптималь
температурасы +25-30 градус, ал темофильді микроорганизмдер ұшін ол +45
градус шамасында болады.
Минималь температурада тіршілікке қажетті температураның ең төменгі
шегі. Ал температура бұдан төмендесе тіршілікке қажетті ең төменгі шекті
температурадан кем температурада микроорганизмдер тіршілік ете алмайды.
Максималь температура – микроорганизмдер тіршілік ететін температураның
жоғарғы шегі. Бұдан жоғарыласа, микробтар тіршілік ете алмайды. Әдетте
ортаның температурасы минималь жағдайдан төмендегенде микробтар жануарлар
сияқты қысқы ұйқыға кеткені тәрізді күйге душар болады. Мұны микробтар
анабиозы деп атайды.
Әр түрлі температураға бейімделуіне байланысты барлық
микроорганизмдерді психрофильді, мезофильді және термофильді деп үш топқа
бөледі.
Психрофильдер, яғни салқын сүйгіш микроорганизмдер, төменгі
температурада жақсы тіршілік етеді. Олар үшін оптималь температура +10
градус, минималь -10 градус пен 0 градус аралығында, ал максимал
температура +30 градус шамасында болады. Бұл топқа кейбір шіріту
бактериялары, зең саңырауқұлақтары, суда тіршілік ететін бактериялар
жатады.
Мезофильдер орташа температурада тіршілік етеді. Бұл топқа көптеген
сапрофит, шіріту бактериялары, барлық ауру қоздырушы – патогендік
микроорганизмдер мен зең саңырауқұлақтар жатады. Бұлардың өсуіне қажетті
оптималь температура +30 градус, минималь температура +10 градус,ал
максималь температура +43-50 градус шамасында болады.
Термофильдер едәуір жоғары температурада тіршілік етеді, оларды жылу
сүйгіш микроорганизмдер деп те атайды. Оларға қажетті оптималь температура
+50-60 градус, ал минималь +30 және максималь - +70 - 80 градус шамасында
болады. Бұл топқа жататын микроорганизмдер ыстық бұлақтарда, өздігінен
қызған дәндерде, шөпте және көңде кездеседі. Олардың көпшілігі +85 градус
температурада өлмейді.Осы топқа көрсетілген микроорганизмдерден басқа
көптеген топырақ бактериялары, актиномициттер, микроскоптық саңырауқұлақтар
жатады.
Микроорганизмдерге құрғатудың әсері. Микроорганизмдер спорасы
денесінде ылғал кем болғандықтан, ұзақ жылдар бойына тіршілігін жоймай
сақталады. Құрғату, әсіресе микроорганизмдердің вегетативтік клеткасына
күшті әсер етеді. Әр түрлі микроорганизмдердің құрғақшылыққа қатысы да
түрліше. Мәселен сүт қышқылы бактериялары тіршілігін құрғақшылық жағдайда
10 жылдай жоймайды, туберкулез таяқшасы 3-9 айдай сақтайды. Құрғатқанда
микроорганизмдердің тіршілік процесі баяулайды, көбеюі тоқталады. Сондықтан
ет, балық,сүт, түрлі овощ және басқа да тағамдарды құрғату арқылы сақтайды.
Оттегінің әсері. Тірі микроорганизмдердің тыныс – тіршілігіне оттегі
қажет. Облигатты аэробты микроорганизмдер тек оттегінің қатысуымен өніп -
өседі. Бұларға – кейбір бактериялар мен саңырауқұлақтар жатады. Оттегіні
пайдаланбайтын микроорганизмдер анаэробтар деп атайды. Олар 2 үлкен топқа
бөлінеді: облигатты анаэробтарға оттегі улы болады, ал оттегінің қатысуымен
тіршілік ететін бактерияларды аэротолерантты анаэробтар дейді.Облигатты
анаэробтардың құрамында тотықтырушы ферменттердің болмауынан оттегі у
ретінде әсер етеді. Бұл ферменттер каталаза және дегидрогеназа. Облигатты
анаэробтарға жататын бактериялар:Clostridium және актиномицеттер
Streptomyces туыстары. Сонымен қатар факультативтік анаэробтар да
кездеседі. Факультативті анаэробты микроорганиздер сыртқы орта жағдайына
қарай оттекті және оттексіз ортада тіршілік ете алады. Мысалы, ашытқылар.
Аэробты жағдайда оттегінің қатысуымен қантты көмір қышқыл газы және су
тотықтырады. Ал анаэробты жағдайда қант спиртке және қышқылдарға, көміртегі
газына айналады. Факультативті анаэробты бактериялардың өкілдері: bacillus,
vibrio, Escherichia, ал ауру қоздырғыш бактериялар туысынан salmonella,
shigella, staphylococcus т.б атап өтуге болады. Табиғатта микроаэрофильді
бактериялар да кездеседі. Бұларға жататын микроорганизмдердің тіршілік
етуіне оттегінің аз мөлшері де жеткілікті.
Микроорганиздерге жарықтың әсері. Жарық, негізінен зат алмасу
процесінде жарық энергиясын пайдаланатын микроорганизмдер үшін ғана қажет,
ал басқа микроорганизмдерге тікелей әсер ететін сәуле аса зиянды.
Паразит бактериялардан гөрі сапрофит микроорганизмдер
күн сәулесіне төзімді келеді. Туберкулез таяқшалары, сүзек және топалаң
микробтары күн сәулесінен тез қырылады. Шашырап тускен кун сәулесінің күші
тікелей түскен сәулеге қарағанда әлсіздеу болатыны белгілі. Дегенмен,
шашырай түскен сәуле ұзақ әсер етсе, микроорганизмдер тіршілігі тежеледі.
Сондықтан да лабаратория жағдайларында микроорганизмдерді қараңғы жерде
сақтаған жөн. Күн сәулесінің бактерияларды қырып жіберетін қасиетін
В.И.Палладин тәжірибесі айқындаған. Ол ішінде қоректік ортасы бар Петри
табақшасында топалаң микробын сеуіп, оны біраз уақыт күн көзіне қойған.
Бұдан кеиін табақшаны жылы температурада, термостатта ұстаған.Өскен
калонияларды есептегенде, микроорганиздердің басым көпшілігі 10 – 20 минут
ішінде қырылып кеткені анықталған.
Күн сәулесінің осы қасиетінің гигиеналық маңызы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
2 Микрорганизмдерге әсер ететін химиялық факторлардың әсері
3 Су миклофлорасы
4 Ауа микрофлорасы
Микроорганизмдерге әсер ететін физикалық факторлар
Ылғалдылықтың микроорганизмдерге әсері: Табиғатта су бос және
байланысқан күйінде кездеседі. Байланысқан суды ерітінде ретінде қолдануға
болмайды. Сондықтан микроорганиздер ортада бос күйінде су болғанда ғана
тіршілік ете алады. Мұндай суда еріген қоректік заттар микроорганизмдер ене
алады. Ортада судың мөлшері неғұрлым азайған сайын, солғұрлым
микроорганизмдер тіршілігі баяулай береді. Сондықтан кептіру
микроорганиздер үшін аса қауіпті. Дегенмен ылғал тапшы болған жағдайда да
микроорганизмдердің тірі қалатындары да бар. Бұған олардың спора түзетін
қасиеті дәлел бола алады.
Ыдғалдың микроорганизмдерге әсерін анықтау мақсатында ылғалы әр түрлі
ақ нанның тілімдерін алады. Кейбір тілімдерін қолдан кептіреді де осыларды
Петри табақшасына салып, 20 минут бойына 1атм.қысыммен залалсыздандырады.
Бір тілімнің үстіне ілмешікпен сапрофит бактерияларды Sarcina lutea,
Acheomobackter pradigiosum жұқтырады, басқаларына зең саңырауқұлақтарының
спорасын салады. Табақшаларды бөлменің ішінде немесе температурасы 25
градус террмостатта ұстайды. Келесі сабақта бактериялар мен зең
саңырауқұлатардың әр түрлі ылғалда даму дәрежесін анықтайды. Сөйтіп
бактерияларға қарағанда зең саңырауқұлақтарының қуаңшылыққа төзімділігі
жөнінен қорытынды шығарады. Мерзімі жағынан ұзақ болғанымен осындай
тәжірибені топырақтарда жасауға болады.
Микроорганизмдерге температураның әсері: Орта температурасы –
микроорганизмдерге әсер ететін негізгі факторлардың бірі. Өсімдіктер мен
жануарлардан микроорганизмдердің айырмашылығы – микроорганизмдер
температураның өзгеруіне төзімді келеді. Мәселен, пішін таяқшасы +5-57
градуста көптеген сапрофит бактериялар +20-35 градус арасында тіршілік
етуге бейімделген. Бірақ ауру қоздырушы паразит микроорганизмдердің басым
көпшілігі тірі организмдер, солардың дене қызуының шамасында, яғни +35-36
градуста тіршілік етеді.
Әр түрлі микроорганизмдер топтары үшін температураның үш нүктесі бар.
Олар: оптималь, максималь және минимал температуралар.
Оптималь температурада микроорганизмдерге ең қолайлы жағдай туады.
Бірақ көптеген спора түзуші микроорганиздердің өніп-өсуі мен олардың спора
түзуі қажетті бұл темпператураға үнемі сәйкес келе бермейді. Мәселен, өсіп
дамуы үшін +37 градус керек болса, олардың спора түзуге қажетті
температурасы +31 градус. Сүт қышқылды бактериялардың оптималь
температурасы +25-30 градус, ал темофильді микроорганизмдер ұшін ол +45
градус шамасында болады.
Минималь температурада тіршілікке қажетті температураның ең төменгі
шегі. Ал температура бұдан төмендесе тіршілікке қажетті ең төменгі шекті
температурадан кем температурада микроорганизмдер тіршілік ете алмайды.
Максималь температура – микроорганизмдер тіршілік ететін температураның
жоғарғы шегі. Бұдан жоғарыласа, микробтар тіршілік ете алмайды. Әдетте
ортаның температурасы минималь жағдайдан төмендегенде микробтар жануарлар
сияқты қысқы ұйқыға кеткені тәрізді күйге душар болады. Мұны микробтар
анабиозы деп атайды.
Әр түрлі температураға бейімделуіне байланысты барлық
микроорганизмдерді психрофильді, мезофильді және термофильді деп үш топқа
бөледі.
Психрофильдер, яғни салқын сүйгіш микроорганизмдер, төменгі
температурада жақсы тіршілік етеді. Олар үшін оптималь температура +10
градус, минималь -10 градус пен 0 градус аралығында, ал максимал
температура +30 градус шамасында болады. Бұл топқа кейбір шіріту
бактериялары, зең саңырауқұлақтары, суда тіршілік ететін бактериялар
жатады.
Мезофильдер орташа температурада тіршілік етеді. Бұл топқа көптеген
сапрофит, шіріту бактериялары, барлық ауру қоздырушы – патогендік
микроорганизмдер мен зең саңырауқұлақтар жатады. Бұлардың өсуіне қажетті
оптималь температура +30 градус, минималь температура +10 градус,ал
максималь температура +43-50 градус шамасында болады.
Термофильдер едәуір жоғары температурада тіршілік етеді, оларды жылу
сүйгіш микроорганизмдер деп те атайды. Оларға қажетті оптималь температура
+50-60 градус, ал минималь +30 және максималь - +70 - 80 градус шамасында
болады. Бұл топқа жататын микроорганизмдер ыстық бұлақтарда, өздігінен
қызған дәндерде, шөпте және көңде кездеседі. Олардың көпшілігі +85 градус
температурада өлмейді.Осы топқа көрсетілген микроорганизмдерден басқа
көптеген топырақ бактериялары, актиномициттер, микроскоптық саңырауқұлақтар
жатады.
Микроорганизмдерге құрғатудың әсері. Микроорганизмдер спорасы
денесінде ылғал кем болғандықтан, ұзақ жылдар бойына тіршілігін жоймай
сақталады. Құрғату, әсіресе микроорганизмдердің вегетативтік клеткасына
күшті әсер етеді. Әр түрлі микроорганизмдердің құрғақшылыққа қатысы да
түрліше. Мәселен сүт қышқылы бактериялары тіршілігін құрғақшылық жағдайда
10 жылдай жоймайды, туберкулез таяқшасы 3-9 айдай сақтайды. Құрғатқанда
микроорганизмдердің тіршілік процесі баяулайды, көбеюі тоқталады. Сондықтан
ет, балық,сүт, түрлі овощ және басқа да тағамдарды құрғату арқылы сақтайды.
Оттегінің әсері. Тірі микроорганизмдердің тыныс – тіршілігіне оттегі
қажет. Облигатты аэробты микроорганизмдер тек оттегінің қатысуымен өніп -
өседі. Бұларға – кейбір бактериялар мен саңырауқұлақтар жатады. Оттегіні
пайдаланбайтын микроорганизмдер анаэробтар деп атайды. Олар 2 үлкен топқа
бөлінеді: облигатты анаэробтарға оттегі улы болады, ал оттегінің қатысуымен
тіршілік ететін бактерияларды аэротолерантты анаэробтар дейді.Облигатты
анаэробтардың құрамында тотықтырушы ферменттердің болмауынан оттегі у
ретінде әсер етеді. Бұл ферменттер каталаза және дегидрогеназа. Облигатты
анаэробтарға жататын бактериялар:Clostridium және актиномицеттер
Streptomyces туыстары. Сонымен қатар факультативтік анаэробтар да
кездеседі. Факультативті анаэробты микроорганиздер сыртқы орта жағдайына
қарай оттекті және оттексіз ортада тіршілік ете алады. Мысалы, ашытқылар.
Аэробты жағдайда оттегінің қатысуымен қантты көмір қышқыл газы және су
тотықтырады. Ал анаэробты жағдайда қант спиртке және қышқылдарға, көміртегі
газына айналады. Факультативті анаэробты бактериялардың өкілдері: bacillus,
vibrio, Escherichia, ал ауру қоздырғыш бактериялар туысынан salmonella,
shigella, staphylococcus т.б атап өтуге болады. Табиғатта микроаэрофильді
бактериялар да кездеседі. Бұларға жататын микроорганизмдердің тіршілік
етуіне оттегінің аз мөлшері де жеткілікті.
Микроорганиздерге жарықтың әсері. Жарық, негізінен зат алмасу
процесінде жарық энергиясын пайдаланатын микроорганизмдер үшін ғана қажет,
ал басқа микроорганизмдерге тікелей әсер ететін сәуле аса зиянды.
Паразит бактериялардан гөрі сапрофит микроорганизмдер
күн сәулесіне төзімді келеді. Туберкулез таяқшалары, сүзек және топалаң
микробтары күн сәулесінен тез қырылады. Шашырап тускен кун сәулесінің күші
тікелей түскен сәулеге қарағанда әлсіздеу болатыны белгілі. Дегенмен,
шашырай түскен сәуле ұзақ әсер етсе, микроорганизмдер тіршілігі тежеледі.
Сондықтан да лабаратория жағдайларында микроорганизмдерді қараңғы жерде
сақтаған жөн. Күн сәулесінің бактерияларды қырып жіберетін қасиетін
В.И.Палладин тәжірибесі айқындаған. Ол ішінде қоректік ортасы бар Петри
табақшасында топалаң микробын сеуіп, оны біраз уақыт күн көзіне қойған.
Бұдан кеиін табақшаны жылы температурада, термостатта ұстаған.Өскен
калонияларды есептегенде, микроорганиздердің басым көпшілігі 10 – 20 минут
ішінде қырылып кеткені анықталған.
Күн сәулесінің осы қасиетінің гигиеналық маңызы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz