Ерте замандағы бухгалтер

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе.
I. Ерте замандағы бухгалтер.
II . Негізгі бөлім.
2.1.XIX ғ. Еуропада бухгалтерлік есеп ғылым ретінде дамуы.
2.2. Бухгалтерлік есептің даму кезеңдері.
III. Қортынды.

Бухгалтерлік есептің дамуы тарихын білу арқылы осы салагның экономикалық өмірге аса қажет болғандығын және экономикның сатылы кезеңдерге сай қайта құрылуына байланысты шаруашылық үрдістегі фактілердің қалыптасуы кезеңдерін сипаттай білу мүмкіндігі туындайды.
Ерте заманда бухгалтнрдің өз таңбасы болған. Бухгалтердің өз таңбасы болған. Бухгалтердің интернайойналдық таңбасында- Күн, Таразы және Бернулидің қисық сызығы белгіленіп, бұл таңбаға « Ғылым – Ұлттық – Тәуелсіздік» деген сөздер жазылған.

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе.
I. Ерте замандағы бухгалтер.
II . Негізгі бөлім.
2.1.XIX ғ. Еуропада бухгалтерлік есеп ғылым ретінде дамуы.
2.2. Бухгалтерлік есептің даму кезеңдері.
III. Қортынды.

Кіріспе

Бухгалтерлік есептің дамуы тарихын білу арқылы осы салагның экономикалық
өмірге аса қажет болғандығын және экономикның сатылы кезеңдерге сай қайта
құрылуына байланысты шаруашылық үрдістегі фактілердің қалыптасуы кезеңдерін
сипаттай білу мүмкіндігі туындайды.
Ерте заманда бухгалтнрдің өз таңбасы болған. Бухгалтердің өз таңбасы
болған. Бухгалтердің интернайойналдық таңбасында- Күн, Таразы және
Бернулидің қисық сызығы белгіленіп, бұл таңбаға Ғылым – Ұлттық –
Тәуелсіздік деген сөздер жазылған.
Күн – қаржылық әрекеттің жарық болуын, таразы –баланстық теңдікті, ал
Бернулли сызығы –есептің бір кезде пайда болып, өмір бойы жүргізілетіндігін
бейнеленген. Есеп термині терминді құдайдың құпиясы мағынасында қаралған.
Ертдегі Египетте фараондар үйінің бас бухгалтері Неферхотеп дейтін
философ болыпты. Ақылы терең, жүрегі шыдамды, шындық іске қуанатын,
әділетсіздікке сыртын көрсететін, қол таза, жамндықты қуатын, шындықты жаза
білетін, өтірікке бармайтын (М.И.Кутер Теория бухгалтерского учета. 8-
ші беті) деген нақыл сөздерді жазып қалдырған осы Неферхотеп болса керек.
Жазылған кітаптар мен ғылыми және тарихи мақалаларға сүйенсек, бухг.есеп
тарихы 6мың жылды құрайды екен.

1. Ерте замандағы бухгалтер

Бухг.есеп жүргізудің бастапқы негізін салушы ерте замандағы зерттеуші
тұлғалар, біздің пайымдауымызша, өте талантты, асқан білімді, ойшыл адамдар
болса керек.
Бухг. есептің дамуы тарихындағы бірінші мың жылда есеп объектілері, есеп
жүргізудің әдіснамалары, түгендеуші есеп өрісінде ғана өзгеріске түсіп
отырған. Түгендеуші есепті күні бүгінге дейін орыс тілінде қарапайым
униграфиялық есеп деп атайды. Жер бетіндегі әлеуметтік, экономикалық және
саяси жағдайлардың дамып, шаруашылық жүргізу әдістері қайта құрылып, қызмет
түрлерінің көлемі артып, шаруашылық жүргізу үшін қажетті мүліктер мен мұның
құрамы әр түрлі болатындығы, бухг. есептің пәні мен әдіснамасы өрісінде
таныла бастаған. Дей тұрғанмен есеп жүргізудің мақсаты өзгеріске
түспейтіндігін, мұның өзі қолда бар мүліктер мен шаруашылық айналасына
түсуші жақтар мен есеп айырысып отыруға арналған мағына екендігі мыңдаған
жылдар бойы жалғасып келе жатқан үрдіс. Осыдан бес мың жыл бұрын счеттар
жүргізу әдісі, есеп объектілерін жүйелеудің жолодары, мүліктерді түгендеу,
контокорренттік өзара есеп айырысу және шығындар жұмсаудың сметасын жасау
әдіснамалары пайда болған. Екі жақты жазу жүйесі адам зат тарихының
дамуындағы ашылған ұлы жаңалыққа жатады. Екі жақты жазу қарапайым жазу
принципіне негізделген. Счеттарға жазу тек қана бірақ рет, бір счеттің
дебетіне немесе бір счеттің кредитіне бірақ рет жазылатын болған. Бұл кезде
бірегей ақшалай өлшеммен өлшеу, екі жақты жазу, баланс әдістері
қолданылмаған.
Бухг. есеп тарихын зерттеушілердің мәліметіне қа

рағанда бухг. есеп бес кезеңнен:
- түгендеуші есеп;
- өзара контокоренттік есеп айырысу;
- есеп объектісі болып танылған ақша;
- есеп объектісі түріндегі ақшаның есеп айырылысу үрдісімен бірігуі;
- ақша мен контокоренттік өзара есеп айырысу жолдары біріктіріліп,
жоғарыда айтылған түгендеуші есепті жойды.
Униграфиялық түгендеу есебінің бастапқы кезеңінде мүлікті құндылықтар
қалдығы ғана есепке алынып, мұндай қалдықтар есеп мәліметтерін тасымалдаушы
материалдарға жазылған. Есеп мәліметтерін тасымалдаушы материалдар ретінде
көп жылдық тропикалық өсімдік жапырақтары ( папирус ), балшықтан істелген
тақтайшаларт.б. қолданылған. Осындай материалдарды есеп құралдары ретінде
пайдалану нәтижесінде есеп регистрлары, тіркеуші құжаттар пайда болған.
Папирус және пергаментке есеп мәліметтерін жазу арқылы бос қағаздар, ал
балшықтан істелген тақтайшаларға түсірілген мәліметтерді тіркеу негізінде
карточкалар пайда болған. Бұдан соң есеп жүргізуге қолданылған бос
қағаздардағы мәліметтер есеп кітаптарына жинақталып жазыла бастаған. Бос
қағаздар мен карточкаларға жазылған қолда бар мүліктер санының есебі
натуралды сандық өлшеммен жазылған. Натуралды өлшеммен есеп жүргізу
негізінде мүліктік теңдеу (инвентаризация), тіркеу, тізімдеу әдістері
қолданылған. Түгендеу әдісі ертедегі барлық елдердің есеп жүргізу
тәжірибесінде қолданылып, мүліктердің қалдығын анықтауға арналған ресми
құжат болып танылған. Күні бүгінге дейін бухг. есеп жүйесіне тән түгендеу
әдісі өз мағынасын жойған жоқ.
Ертедегі Египетте біздің эрамызға дейін екі мыңыншы жылдары кіріс-шығыс
есебі пайда болыпты. Бұдан соң дайындалатын есеп (перманентный) байланысы
жоқ түгендеуші үзілмелі (дискретный) есеп орнына колдыныла бастаған. Есеп
мәліметтерін тасымалдаушы жапырақ қағаздарға (папирус ) тек қана мүліктер
қалдығын ғана жазып қоймай, мүліктер өрісінде барлық әрекет өзгерістер
жазылатын болған
Жалғастыра жазу (перменттік)есебінің мақсаты-материалды құндылықтарды
алу мен беру есебінің дұрыстығын тексеріп отыруға арналған.Материалды
құндылықтарды беру фактысы жапырақ (папирус)қағасына үш адамның қатысуымен:
1-ші адам жапырақ қағазға берілетін құндылықтың санын, 2-ші нақтылы
берілген құндылықтыңсанын, ал 3-ші берілетін және берілген құндылық
айырымын шығарып жазатын болған.

Бухгалтерлік есеп (есеп жүргізу ретінде) дүниежүзіндегі кез келген
бухгалтерияның іс жүзіндегі қызметінің мәнін айқындап,бағалауға мүмкіндік
береді.

Қоғамның дамуы барысында бухгалтерлер үш міндетті шешеді:
1) есепті барынша ақпаратты, әрі дәл жасау;
2) оның қарапайым және арзан болуына қол жеткізу;
3) шаруашылық өміріндегі деректер жөнінде дер кезінде ақпарат алу.
Алайда бұл міндеттер едәуір шамада бірін-бірі өзара жоққа шығарып,
болғызбайтын, өйткені меншік иесінің, әкімшіліктің, қызметкерлердің,
бағынышты тұлғалардың, кредиторлар мен дебиторлардың мүдделері қарама-қайшы
және осы қарама-қайшылықтар есепті регистрде міндетті түрде бейнелейді.
Сондықтан әрдайым кейбіреулердің бухгалтерлерге реніш білдіріп, ризи
болмауының себебі осында.
Есеп қашан пайда болғанын тура тауып айту мүмкін емес. Оның пайда болуының
алғы шарты – адамдар арасындағы экономикалық қатынастардың дамуы.
Бухгалтерлік есептің пайда болып, қалыптасуын мынадай кезеңдерге бөлуге
болады:
- Ежелгі дүние.
- Ортағасырлық.
- Ренессанс пен қосарлы бухгалтерияның пайда болуы.
- Ғылымның пайда болуы. XIX ғ. екінші жартысы.
- XX ғ. – бухгалтерлік есептің үдемелі (интенсивті) дамуы.
- Есеп және оның техникасы қашан да оның есептік регистрлерінің
түрлеріне байланысты.
Алғашқы сауда операциялары б.з.д. 3200 ж. саз кестелерде
(таблицаларда) тіркелді (бұл есептегі жүйелік тіркеуді алдын ала
белгіледі). Ертедегі Мысырдағы папирустар хронологиялық тіркеудің дамуына
жол ашты. Осыдан бес мың жыл бұрын есеп жүргізу үшін піл сүйегінен жасалған
кестелер қолданылды. Ерте замандағы Үндістанда сапты аяқтар шот-регистр
ретінде пайдаланылды, оларға уақ тастар- бастапқы құжаттар (картотека
бейнесі тәрізді) салынатын. Греция мен Римде балауыз кестелер, мыс
тақталар, кенеп, пергамент (май мен ылғал өткізбейтін жылтыр қағаз),
папирус пайдаланылады. Галияда керамикалық тас тақталдар мен қыш сынықтары,
Перуде жіптер қолданылады. Кейіннен кодекс- кітаптар пайда болды.
Қытайда бухг. есепті жүргізудің елеулі ерекшеліктеріне 8 000 жыл
толды.
Адам-зат тарихындағы бірінші рет ірі еңбек бөлінісі – жалпы жер
иеленушілер қауымынан мал бағушылардың бөлініп шығуы – тұрақты сипатқа ие
болған шын мәніндегі экономикалық айырбасты тудырды .
Адам-зат тарихындағы екінші ірі еңбек бөлінісі – айырбасты одан сайын
дамытуға жағдай жасады. Өнімнің біраз бөлігі ең алдымен айырбас үшін
өндіріле бастады, яғни тауарға айналды. Мұның бәрі айырбастың баламалығы
ұғымын қалыптастыруға және құн өлшемінің пайда болуына мүмкіндік берді.
Үшінші ірі еңбек бөлінісі – көпестер тобы бөлініп шыққанда болды.
Сауда айқын қоғамдық сипатқа ие болғандықтан, шаруашылық қызмет деректерін
бейнелейтін бухгалтерлік теорияның пайда болуы мен дамуына жол ашты.
Бухгалтерлік есептің ғылым ретінде сауданың арқасында шықты. Осылайша
1458ж. көпес Бенедетто Котрульидің Сауда және көпес туралы деген бірінші
кітабында бухг.есептің ғылым ретінде п.б.,қалыптасуы қарастырылды.
Тараулардың бірі Сауда кітабын жүргізу тәртібі туралы деп аталды. Ал
1494ж.итальяндық белгілі математик, монах Луки Пачоли (1445-1517) жазған
Есептер мен жазбалар туралы трактат атты бухг.есп жөніндегі алғашқы кітап
басылып шыққты. Италияда, Францияда, Германияда, Англияда ол бірнеше ғасыр
бойы бухгалтерлік есеп бойынша негізгі басшылық ретінде пайдалынады. Екі
жақты жазу тәсілі ( мұның жәрдемімен материалдарды, дайын өнімді, негізгі
қаражат пен тағы басқа құндылықтарды сақтауға қойылған бақылау жүзеге асты)
әлі күнге дейін өзінің мәнін жоғалтқан жоқ .
Луки Пачолиден кейінгі көрнекті автор- Жак Савари (1622-1690). Ол
Нағыз көпес туралы жұмысын жариялады, шоттарды синтетикалық және
аналитикалық деп бөлді, сауда калькуляциясын түсіндірді, мүліктік ( өзіндік
құны бойынша бағалау және конкурстық (ағымдағы бағалар бойынша бағалау)
баланстарды жіктеді, соңғысына меншік иесінің жеке мүлкі де кіреді. Ол
басқару есебін құрушылардың бірі болып саналады.
Матье де ла Порт Саваридің мықты бәсекелесі болды. Оның еңбегі мынада,
ол шоттарды 3 топқа жіктеді:
- меншік иесі –экономикалық қызмет атқарады (капитал қозғалысы);
- мүліктік ( материалдық) – арнайы шаруашылық қызметін орындайды (
кәсіпорын ішіндегі ресурстарды басқару)
- жеке (корреспонденттік) – заңдық қызмет атқарады ( үшінші субъект
үшін бөгде, тыс тұлғамен есеп айырысулар).
Бухгалтерлік терменология әлі белгіленбесе де, ол өзінің кітабын
бухгалтерлік терминдермен толықтырады.
1797 жылы Бристолда Эдварда Томастың Есеп жүргізудің ағылшындық
жүйесі кітабын шығарды. Оның орнына тек есептік регистрді ғана емес,
алғаш рет бухгалтерлік есепті түгел қамтитын теориясын қарастыратын
Дегранж жүйелеп баяндаған америкалық үлгі келді. Дегранж есептің екі
мақсатын көздеді:уақыттың кез-келген сәтінде есептердің жағдайын айқындау
және субъектінің меншікті капиталы мөлшерін анықтау. Бұл үшін ол бес есеп
шоттарын пайдаланды: касса, тауар, алынуға тиісті құжаттар, төлемге
арналған құжаттар, шығындар мен пайда. Ол барлық осы есепті бір регистр
Басты Журналда біріктірді.
XVIII ғ. ортасында Англияда өндірістік шығындарды есептеу жүйесі
қалыптасты. Бухгалтерлік өндірістің табиғи-құндық есеп техникасын жете
баяндаған, математика мұғалімі Джеймс Дотсон (1750) жаңа бағыттың негізін
қалаушыға айналды. Дегенмен, оның есебінің мақсаты – дайындалған бұйымға
кеткен шығындар емес, оны қай шебер дайындағанда қанша ақы табуға
болатындығы жөніндегі қорытынды еді.
Әрбір бөліс бойынша нәтижелілікті есептеуге назар аударғандардың бірі
– философия профессоры Роберт Гамильтон (1788). Зығыр өндірісін жете
зеттеген ол үш бөлісті: шіру , тоқу және ағартудың әрқайсысы бойынша пайда
мен шығынды анықтауды бөліп көрсетті. Бұл өнеркәсіпті: бөлістің бар
болғаны жөн бе, әлде сатып алынатын жартылай өнімдерді пайдаланып,
неғұрлым көп кіріс әкелетіндерін қалдырған дұрыс па деген шешімге
жетелейді.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.