Сапаны басқарудың жалпы сипаттамасы
Өнім сапасын басқару-тауар сапасына әсер ететін факторлар мен жағдайларға мақсатқа сай ықпал жасау жолымен өнімді жасау, өндіру, айналдыру мен пайдалану кезінде қажетті сапа деңгейін белгілеу, қамтамасыз ету мен ұстау.
Өнім сапасын басқару (ӨСБ) ісі мынадай негізгі міндеттерді шешуге бағытталады
-ең жақсы әлемдік жетістіктерге сәйкес өнімнің жаңа, жоғары сапалы түрлерін жасау мен игеру
-өндірістің жалпы көлемінде жоғары категориялы сапалы өнімнің, әғни бәсекеге қабілетті өнімнің үлестік салмағын арттыру
-шығарылатын өнім сапасының көрсеткіштерін жақсарту мен оны бәсекеге қабілетті топқа көтеру
-заттық сапасы ескірген өнімді уақтылы алып тастау, ауыстыру немесе жаңғыртып жетілдіру
-ұжымдар мен орындаушылардың жұмыс сапасын жоспарлы түрде арттыру
Өнім сапасын басқару (ӨСБ) ісі мынадай негізгі міндеттерді шешуге бағытталады
-ең жақсы әлемдік жетістіктерге сәйкес өнімнің жаңа, жоғары сапалы түрлерін жасау мен игеру
-өндірістің жалпы көлемінде жоғары категориялы сапалы өнімнің, әғни бәсекеге қабілетті өнімнің үлестік салмағын арттыру
-шығарылатын өнім сапасының көрсеткіштерін жақсарту мен оны бәсекеге қабілетті топқа көтеру
-заттық сапасы ескірген өнімді уақтылы алып тастау, ауыстыру немесе жаңғыртып жетілдіру
-ұжымдар мен орындаушылардың жұмыс сапасын жоспарлы түрде арттыру
1. Сапаны басқарудың жалпы сипаттамасы.
Өнім сапасын басқару-тауар сапасына әсер ететін факторлар мен жағдайларға
мақсатқа сай ықпал жасау жолымен өнімді жасау, өндіру, айналдыру мен
пайдалану кезінде қажетті сапа деңгейін белгілеу, қамтамасыз ету мен ұстау.
Өнім сапасын басқару (ӨСБ) ісі мынадай негізгі міндеттерді шешуге
бағытталады
-ең жақсы әлемдік жетістіктерге сәйкес өнімнің жаңа, жоғары сапалы
түрлерін жасау мен игеру
-өндірістің жалпы көлемінде жоғары категориялы сапалы өнімнің, әғни
бәсекеге қабілетті өнімнің үлестік салмағын арттыру
-шығарылатын өнім сапасының көрсеткіштерін жақсарту мен оны бәсекеге
қабілетті топқа көтеру
-заттық сапасы ескірген өнімді уақтылы алып тастау, ауыстыру немесе
жаңғыртып жетілдіру
-ұжымдар мен орындаушылардың жұмыс сапасын жоспарлы түрде арттыру
ӨСБ жүесін құру принциптеріне мыналар жатады
- өнімді жасау, енгізу мен жетілдіру
- басқарудың функциясы мен құрылымының проблемалық-мақсаттық
бағытталуы
Өнім сапасын басқару---атқаратын функциялар жиынтығының мынадай
белгілері бойынша егжей-тегжейлі жіті қаралады
а) мақсат түрлері бойынша—басқарудың стратегиялық, тактикалық және
оперативті нұсқасы қызметтер мен тиісті мақсаттарына жетуіне орай
б) басқару процесі фазалары бойынша шешімді қабылдау, ақпараттық-
бақылаушылық және қатынастық ықпалды басқарудың істеріне
в) мақсат тобы бойынша—ғылыми-техникалық, өндірістік, экологиялық факторлар
мен жағдайды басқарудың қызмет аясына
г) өнімнің өмірлік цикл сатылары бойынша басқарудың міндетті қызмет аясына
Саланы басқарудың ұйымдық құрылымын құру ерекшеліктері. Басқарудың
ұйымдастырушылық құрылымын талдау мынадай тұжырымдар жасауға мүмкіндік
береді.
1. Саланы басқарудың міндетті қызмет аясының құрылымы дамыған және
басқарудың жеке буындары арасындағы операциялардың бірқатарлығын бөлу
кезінде функционалдық аралық және анық функционалды ұйымдастырушылық
және өндірістік атқару құрылымдары буындарының іс-әрекетін үйлестіру
қажет.
2. Басқ-ң дәстүрлі іс-әрекетін қолдану сапаны басқару істерінің шағын
номенклатурасында ақталады және міндетті іс құрамын ұлғайту қажет
болғанда тиімділігі мардымсыз болады
3. Көптеген жағдайда үйлестіруді тиімді қамтамасыз ету үшін осы функцияны
орындау үшін мамандандырылған қызмет құруды қарастыратын матрицалық
түрдегі басқарудың проблемалық-мақсаттық нобайды қолданған жөн.
2.Сапаға қойылатын талаптар
Өндіріс сапасы мен тиімділігі арасында тікелей байланыс болады. Басқадай
тең жағдайларда өндірілетін өнім сапасы жоғары болған сайын өндіріс
тиімдірек. Сапа қайсыбір өндіріс буынының немесе басқару деңгейінің
артықшылыгы болып саналмацды. Сапа-шын мәнісінде баршаның және әркімнің
мақсатты ісі.
Тиісті сапаны қамтамасыз ету үшін негіз салушы жағдайлар мен талаптарды
сақтау қажет.
А. Жағдайлар.
-тұтынушыға осы процестің маңызды құрамдасы ретінде қарау
-басшылықтың фирманы басқару жүесін жақсарту процесін енгізу жөніндегі
ұзақ мерзімді міндеттемелерді қабылдауы
-кемелге келу шексіз деген сенім
-олар проблемалардың әсеріне жауап қатқаннан гөрі алдын алған жөн
-мүдделілік, жетекщі рөл және басшылықтың тікелей қатысуы
-фирманың барлық қызметкерлерінің ұжымдық турде де, жекеше түрде де
қатысуы
-адамдарды емес, процестерді жетілдіруге баса назар аудару
-еңбекті мойындап, қадірлеу.
Сапаны шыгынды қысқарту мен халықаралық бәсеке жағдайында тіршілік ету
негізі деп қараған жөн. Тұтынушы тұрғысынан қарағанда бұйым сапасы—тұтынушы
талаптарын қанағаттандыру деңгейі. “Тұтынушыдан асқан талап жоқ”
Б. Талаптар мынаған қойылады
-бақылау мен өнімді сынау жүесіне—сенімділік сертификаты
-өндірісті ұйымдастыру жүйесіне
-сапалы жобалаудан бастап пайдалануға дейін басқару жүйесі
-сапаны технологиялық процесте қамтамасыз ету
-сапаны қолдау жүйесін фирмашілік бақылау.
3.Сапа көрсеткіштері
Сапаны басқаруда көрсеткіштердің екі тобын ажыратқан жөн:
-әр түрлі саладағы сапаның көрсеткіштері
-нақты позициялар бойынша сапа көрсеткіштерінің жүесі
А. Әр түрлі саладағы сапа көрсеткіштері
Көрсеткіштердің алғашқы тобы өндіріспен байланысты:
ақау мен түзетулердің көлемі
жұмыс жүктемесіндегі қателер
жарамсыз деп табылған бұйымдар проценті
Екінші топ—сапаны қамтамасыз ету
қате жасалған партия проценті
құрылымды өзгерту мөлшері
есеп айырысудағы және шоттарды рәсімдеудегі қателіктер
түзету шарасын өткізгенге дейінгі циклдің ұзақтығы
Үшінші топ—бухгалтерлік есеп:
мерзімі өткен төлемдер проценті
жаңылыс бухгалтерлік жазбалар
төлем тізімдемесіндегі қателер
ақпарат алу туралы өтінімдерді қанағаттандыру
Төртінші топ—маркетинг
болжамдық жорамалдың дәлдігі
қате толтырылған тапсырыстар мөлшері
мәмілелердегі қателер
ақпарат алу уақыты
Бесінші топ—ақпараттық қызмет көрсету
график бойынша шығарылмаған есеп берулер саны
бағдарламадан табылған қателер
мәтінде өзгертілгендердің саны
ақпаратты алу уақыты
Алтыншы топ—сатып алу қызметі
артық қорлар
материал алу циклының уақыты
материалдардың жетіспеушілігі салдарынан өндірістегі іркілістер
Ә. Нақты позиция бойынша сапа көрсеткіштерінің жүесі.
Машиналардың сапасы—техникалық (қуаттылық, дәлдік,ресурстардың үлестік
шығысы) сенімділігі; эргономикалық (қщлайлылығы, автоматтандырылу,
қауіпсіздік) эстетикалық, экономикалық көрсеткіштер.
Жоба сапасы—сату кезінде жасалған түзетулер мөлшері.
Технология сапасы—бұрмалаулар саны.
Нарықтық экономика жағдайында өнім сапасының көрсеткіштеріне ерекше
назар аударылды. Ол қажеттіліктерді қанағаттандыру мен тығыз байланысты.
Сондықтан өнімнің сапасы оның жиынтық қасиеттері ретінде анықталады және
оның мақсаттарына сай кейбір қажеттіліктерін қанағаттандыруға себепкер
болады.
Өнімге тән қасиеттерді сан жағынан бағалау сапа көрсеткіштерімен
көрсетіледі. әдетте өнім сапасы көрсеткіштердің он тобынан қалыптасады;
-белгіленген мақсаттарынан
-сенімділігінен
-технологиялық жағынан
-стандарттау және сәйкестендіру
-эргономикалық және эстетикалық жағынан
-тасымалдауға қолайлығымен
-патентті және құқықтық
-экологиялық жағынан
-қауіпсіздік тұрғысынан.
Алғашқы 8 көрсеткіш, олардың сандық сипаты тұтынушы мен өнімді дайындаушы
арасындағы келісім шарт арқауы болса, ал кейінгі екеуі—қауіпсіздік пен
экологиялық – барлық елдерде ұлттық және халықаралық стандарттармен
реттеледі және оларды сақтау міндетті.
Экономикалық көрсеткіштер өнімнің маңызды сипаты б.т. және сапа мен
щығындарды салыстырумен бейнеленеді
Кi=Qi\ Cte
мұнда Ki -- сапаның интегралды көрсеткіші
Qi – өніьнің сапасы
Cte – сапа үшін шыққан шығындар, бұған сату бағасы, бұйымның қызмет еткен
барлық мерзімі ішіндегі пайдалану бойынша шығындар.
Сапа мәселесінің көкейкесті болу себебі, қазіргі заманғы әлемде ол
кәсіпорын жұмысының басты көрсеткішіне айналды. Жұмыстың сапа жағынан
нәтижелілігі кәсіпорынның нарық жағдайында қалайша тіршілік етуін, ғылыми-
техникалық прогресс қарқынын, өндіріс тиімділігінің өсуін, к\о пайдаланатын
ресурстардың барлық түрлерін үнемдеуді анықтайды.
Өнім сапасы бойынша жұмыс-- әлемнің жетекші фирмаларының іс-әрекетіне
тән белгі.
4Сапаны басқарудың шетелдік тәжірибесі.
Сапа мәселесінің барлық маңызын ең алдымен Жапония экономистері түсінді.
Жапондық өнімнің жоғары сапсына жету жолындағы қозғалыстың негізін
салушылардың бірі профессор Каору Исикава ‘Сападан үнемдеуге
болмайтындығын, өйткені сапаның өзі үнем екендігін’ атап көрсетті. Доктор
Исикава сапаны басқару әдістері негізінде барлық жерде бірдей және бір
принциптер әр түрлі салаларда және әр түрлі елдерде қолданылуы мүмкін деп
есептейді.
Басқарудың жапондық жүйесін әдістердің 2 негізгі топқа бөліп
қарастыруға б\ды:
1 іс жүзіндегі проблемаларға қатысты
2 өнім сапасы проьлемаларына қатысты
Жапонияда сапаны басқару мәселесі мемлекеттік саясат деңгейіне көтерілген.
Негізгі акцент жұмыс орнында сапаны бақылайтын адамдармен бірлесе жұмыс
істейтін атқарушыларды сапаны қамтамасыз ету жөніндегі қызметке тарту үшін
жасалады. Жапонияда жұмысшылар күрделі статистикалық әдістерді қолдануға
қолы жетіп қоймай, оларды сапа проблемасы-- әрбір жапондықтың проблемасы
деп нандырып, көздершн жеткізе алды. Сапаны басқарудың жапондық
үлгісі—барлық фирмаларда президенттен бастап бірінші қызметкерлерге дейін
орындайтын сапаны қамтамасыз ететін, біртұтас процесс б.т.
1967 ж тұжырымдалған сапаны басқарудың жапондық жүйесінің ерекшеліктері
әлі күнге дейін базалық б.т.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Өнім сапасын басқару-тауар сапасына әсер ететін факторлар мен жағдайларға
мақсатқа сай ықпал жасау жолымен өнімді жасау, өндіру, айналдыру мен
пайдалану кезінде қажетті сапа деңгейін белгілеу, қамтамасыз ету мен ұстау.
Өнім сапасын басқару (ӨСБ) ісі мынадай негізгі міндеттерді шешуге
бағытталады
-ең жақсы әлемдік жетістіктерге сәйкес өнімнің жаңа, жоғары сапалы
түрлерін жасау мен игеру
-өндірістің жалпы көлемінде жоғары категориялы сапалы өнімнің, әғни
бәсекеге қабілетті өнімнің үлестік салмағын арттыру
-шығарылатын өнім сапасының көрсеткіштерін жақсарту мен оны бәсекеге
қабілетті топқа көтеру
-заттық сапасы ескірген өнімді уақтылы алып тастау, ауыстыру немесе
жаңғыртып жетілдіру
-ұжымдар мен орындаушылардың жұмыс сапасын жоспарлы түрде арттыру
ӨСБ жүесін құру принциптеріне мыналар жатады
- өнімді жасау, енгізу мен жетілдіру
- басқарудың функциясы мен құрылымының проблемалық-мақсаттық
бағытталуы
Өнім сапасын басқару---атқаратын функциялар жиынтығының мынадай
белгілері бойынша егжей-тегжейлі жіті қаралады
а) мақсат түрлері бойынша—басқарудың стратегиялық, тактикалық және
оперативті нұсқасы қызметтер мен тиісті мақсаттарына жетуіне орай
б) басқару процесі фазалары бойынша шешімді қабылдау, ақпараттық-
бақылаушылық және қатынастық ықпалды басқарудың істеріне
в) мақсат тобы бойынша—ғылыми-техникалық, өндірістік, экологиялық факторлар
мен жағдайды басқарудың қызмет аясына
г) өнімнің өмірлік цикл сатылары бойынша басқарудың міндетті қызмет аясына
Саланы басқарудың ұйымдық құрылымын құру ерекшеліктері. Басқарудың
ұйымдастырушылық құрылымын талдау мынадай тұжырымдар жасауға мүмкіндік
береді.
1. Саланы басқарудың міндетті қызмет аясының құрылымы дамыған және
басқарудың жеке буындары арасындағы операциялардың бірқатарлығын бөлу
кезінде функционалдық аралық және анық функционалды ұйымдастырушылық
және өндірістік атқару құрылымдары буындарының іс-әрекетін үйлестіру
қажет.
2. Басқ-ң дәстүрлі іс-әрекетін қолдану сапаны басқару істерінің шағын
номенклатурасында ақталады және міндетті іс құрамын ұлғайту қажет
болғанда тиімділігі мардымсыз болады
3. Көптеген жағдайда үйлестіруді тиімді қамтамасыз ету үшін осы функцияны
орындау үшін мамандандырылған қызмет құруды қарастыратын матрицалық
түрдегі басқарудың проблемалық-мақсаттық нобайды қолданған жөн.
2.Сапаға қойылатын талаптар
Өндіріс сапасы мен тиімділігі арасында тікелей байланыс болады. Басқадай
тең жағдайларда өндірілетін өнім сапасы жоғары болған сайын өндіріс
тиімдірек. Сапа қайсыбір өндіріс буынының немесе басқару деңгейінің
артықшылыгы болып саналмацды. Сапа-шын мәнісінде баршаның және әркімнің
мақсатты ісі.
Тиісті сапаны қамтамасыз ету үшін негіз салушы жағдайлар мен талаптарды
сақтау қажет.
А. Жағдайлар.
-тұтынушыға осы процестің маңызды құрамдасы ретінде қарау
-басшылықтың фирманы басқару жүесін жақсарту процесін енгізу жөніндегі
ұзақ мерзімді міндеттемелерді қабылдауы
-кемелге келу шексіз деген сенім
-олар проблемалардың әсеріне жауап қатқаннан гөрі алдын алған жөн
-мүдделілік, жетекщі рөл және басшылықтың тікелей қатысуы
-фирманың барлық қызметкерлерінің ұжымдық турде де, жекеше түрде де
қатысуы
-адамдарды емес, процестерді жетілдіруге баса назар аудару
-еңбекті мойындап, қадірлеу.
Сапаны шыгынды қысқарту мен халықаралық бәсеке жағдайында тіршілік ету
негізі деп қараған жөн. Тұтынушы тұрғысынан қарағанда бұйым сапасы—тұтынушы
талаптарын қанағаттандыру деңгейі. “Тұтынушыдан асқан талап жоқ”
Б. Талаптар мынаған қойылады
-бақылау мен өнімді сынау жүесіне—сенімділік сертификаты
-өндірісті ұйымдастыру жүйесіне
-сапалы жобалаудан бастап пайдалануға дейін басқару жүйесі
-сапаны технологиялық процесте қамтамасыз ету
-сапаны қолдау жүйесін фирмашілік бақылау.
3.Сапа көрсеткіштері
Сапаны басқаруда көрсеткіштердің екі тобын ажыратқан жөн:
-әр түрлі саладағы сапаның көрсеткіштері
-нақты позициялар бойынша сапа көрсеткіштерінің жүесі
А. Әр түрлі саладағы сапа көрсеткіштері
Көрсеткіштердің алғашқы тобы өндіріспен байланысты:
ақау мен түзетулердің көлемі
жұмыс жүктемесіндегі қателер
жарамсыз деп табылған бұйымдар проценті
Екінші топ—сапаны қамтамасыз ету
қате жасалған партия проценті
құрылымды өзгерту мөлшері
есеп айырысудағы және шоттарды рәсімдеудегі қателіктер
түзету шарасын өткізгенге дейінгі циклдің ұзақтығы
Үшінші топ—бухгалтерлік есеп:
мерзімі өткен төлемдер проценті
жаңылыс бухгалтерлік жазбалар
төлем тізімдемесіндегі қателер
ақпарат алу туралы өтінімдерді қанағаттандыру
Төртінші топ—маркетинг
болжамдық жорамалдың дәлдігі
қате толтырылған тапсырыстар мөлшері
мәмілелердегі қателер
ақпарат алу уақыты
Бесінші топ—ақпараттық қызмет көрсету
график бойынша шығарылмаған есеп берулер саны
бағдарламадан табылған қателер
мәтінде өзгертілгендердің саны
ақпаратты алу уақыты
Алтыншы топ—сатып алу қызметі
артық қорлар
материал алу циклының уақыты
материалдардың жетіспеушілігі салдарынан өндірістегі іркілістер
Ә. Нақты позиция бойынша сапа көрсеткіштерінің жүесі.
Машиналардың сапасы—техникалық (қуаттылық, дәлдік,ресурстардың үлестік
шығысы) сенімділігі; эргономикалық (қщлайлылығы, автоматтандырылу,
қауіпсіздік) эстетикалық, экономикалық көрсеткіштер.
Жоба сапасы—сату кезінде жасалған түзетулер мөлшері.
Технология сапасы—бұрмалаулар саны.
Нарықтық экономика жағдайында өнім сапасының көрсеткіштеріне ерекше
назар аударылды. Ол қажеттіліктерді қанағаттандыру мен тығыз байланысты.
Сондықтан өнімнің сапасы оның жиынтық қасиеттері ретінде анықталады және
оның мақсаттарына сай кейбір қажеттіліктерін қанағаттандыруға себепкер
болады.
Өнімге тән қасиеттерді сан жағынан бағалау сапа көрсеткіштерімен
көрсетіледі. әдетте өнім сапасы көрсеткіштердің он тобынан қалыптасады;
-белгіленген мақсаттарынан
-сенімділігінен
-технологиялық жағынан
-стандарттау және сәйкестендіру
-эргономикалық және эстетикалық жағынан
-тасымалдауға қолайлығымен
-патентті және құқықтық
-экологиялық жағынан
-қауіпсіздік тұрғысынан.
Алғашқы 8 көрсеткіш, олардың сандық сипаты тұтынушы мен өнімді дайындаушы
арасындағы келісім шарт арқауы болса, ал кейінгі екеуі—қауіпсіздік пен
экологиялық – барлық елдерде ұлттық және халықаралық стандарттармен
реттеледі және оларды сақтау міндетті.
Экономикалық көрсеткіштер өнімнің маңызды сипаты б.т. және сапа мен
щығындарды салыстырумен бейнеленеді
Кi=Qi\ Cte
мұнда Ki -- сапаның интегралды көрсеткіші
Qi – өніьнің сапасы
Cte – сапа үшін шыққан шығындар, бұған сату бағасы, бұйымның қызмет еткен
барлық мерзімі ішіндегі пайдалану бойынша шығындар.
Сапа мәселесінің көкейкесті болу себебі, қазіргі заманғы әлемде ол
кәсіпорын жұмысының басты көрсеткішіне айналды. Жұмыстың сапа жағынан
нәтижелілігі кәсіпорынның нарық жағдайында қалайша тіршілік етуін, ғылыми-
техникалық прогресс қарқынын, өндіріс тиімділігінің өсуін, к\о пайдаланатын
ресурстардың барлық түрлерін үнемдеуді анықтайды.
Өнім сапасы бойынша жұмыс-- әлемнің жетекші фирмаларының іс-әрекетіне
тән белгі.
4Сапаны басқарудың шетелдік тәжірибесі.
Сапа мәселесінің барлық маңызын ең алдымен Жапония экономистері түсінді.
Жапондық өнімнің жоғары сапсына жету жолындағы қозғалыстың негізін
салушылардың бірі профессор Каору Исикава ‘Сападан үнемдеуге
болмайтындығын, өйткені сапаның өзі үнем екендігін’ атап көрсетті. Доктор
Исикава сапаны басқару әдістері негізінде барлық жерде бірдей және бір
принциптер әр түрлі салаларда және әр түрлі елдерде қолданылуы мүмкін деп
есептейді.
Басқарудың жапондық жүйесін әдістердің 2 негізгі топқа бөліп
қарастыруға б\ды:
1 іс жүзіндегі проблемаларға қатысты
2 өнім сапасы проьлемаларына қатысты
Жапонияда сапаны басқару мәселесі мемлекеттік саясат деңгейіне көтерілген.
Негізгі акцент жұмыс орнында сапаны бақылайтын адамдармен бірлесе жұмыс
істейтін атқарушыларды сапаны қамтамасыз ету жөніндегі қызметке тарту үшін
жасалады. Жапонияда жұмысшылар күрделі статистикалық әдістерді қолдануға
қолы жетіп қоймай, оларды сапа проблемасы-- әрбір жапондықтың проблемасы
деп нандырып, көздершн жеткізе алды. Сапаны басқарудың жапондық
үлгісі—барлық фирмаларда президенттен бастап бірінші қызметкерлерге дейін
орындайтын сапаны қамтамасыз ететін, біртұтас процесс б.т.
1967 ж тұжырымдалған сапаны басқарудың жапондық жүйесінің ерекшеліктері
әлі күнге дейін базалық б.т.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz