Ұйқы және оның мөлшері
Орта есеппен алғанда, адам өз өмірінің үштен бірін ұйқыға жұмсайды. Ұйқыда жатқанда тамырдың соғуы мен тыныс алу баяулайды, қан қысымы төмендеп, адам денесіндегі температура аздаған мөлшерде төмен түседі. Жүйке жүйесінің сезімталдылығы да бәсеңдеген күйге түседі. Осынау бір ес-түссіз күйге түсу арқылы ағза тынығады және денедегі жаңа жасушалар мен ағза тіршілігіне қажетті заттар түзіледі.
Биоритм
Адамның ағзасында өзіне тән биосағаты болады. Ішкі сағат адам ұйқыда жатқан шақта да өзінің қозғалысын тоқтатпайды. Әдетте, биологиялық сағаттардың периодтық ұзақтығы 24 сағаттан көп. Күнделікті қайталанатын күйбің тіршіліктегі әрекеттер биосағатты 24 сағатқа сәйкестендіреді.
Биоритм
Адамның ағзасында өзіне тән биосағаты болады. Ішкі сағат адам ұйқыда жатқан шақта да өзінің қозғалысын тоқтатпайды. Әдетте, биологиялық сағаттардың периодтық ұзақтығы 24 сағаттан көп. Күнделікті қайталанатын күйбің тіршіліктегі әрекеттер биосағатты 24 сағатқа сәйкестендіреді.
Ұйқы және оның мөлшері
Орта есеппен алғанда, адам өз өмірінің үштен бірін ұйқыға жұмсайды. Ұйқыда
жатқанда тамырдың соғуы мен тыныс алу баяулайды, қан қысымы төмендеп, адам
денесіндегі температура аздаған мөлшерде төмен түседі. Жүйке жүйесінің
сезімталдылығы да бәсеңдеген күйге түседі. Осынау бір ес-түссіз күйге түсу
арқылы ағза тынығады және денедегі жаңа жасушалар мен ағза тіршілігіне
қажетті заттар түзіледі.
Биоритм
Адамның ағзасында өзіне тән биосағаты болады. Ішкі сағат адам ұйқыда
жатқан шақта да өзінің қозғалысын тоқтатпайды. Әдетте, биологиялық
сағаттардың периодтық ұзақтығы 24 сағаттан көп. Күнделікті қайталанатын
күйбің тіршіліктегі әрекеттер биосағатты 24 сағатқа сәйкестендіреді.
Биоритм үшін күн мен түннің, жарық пен қараңғылықтың ауысуларының өздеріне
тән маңыздылықтары бар. Кейбір мәдениетте түс уақытысында ұйықтау да
қалыпты жағдай саналады. Біздің көп уақыттан бергі ұйықтау уақытымыз,
тамақтану уақытымыз, жұмысқа бару немесе сабаққа бару секілді күнделікті
тіршілігіміз біздің биоритмге бекітіліп қойған. Әр адамның ритмі әртүрлі.
Мысалы, таң уақытысында ұйқысы қанық болмайтындар мен ұзақ ұйықтағыш
адамдар бар. Олар таң мезгілінде ұйқыларының қануы үшін көп ұйықтап,
есесіне, түнде ұйқыға тым кеш жататындар (жағдай қиын мұндай кезде).
Бұндай адамдарға кері жағдайдағы адамдар да кездеседі. Олар таң атқанда
‘‘Ерте тұрған еркектің ырысы артық, ерте тұрған әйелдің бір ісі артық”
дегендей, өздерін сергек әрі тыныққан адамдай сезінетіндер. Бірақ кешке ол
адамдардың діңкесі ерте құрып төсекке құлай кетуге әзір тұрады. Адамдардың
мұндай топтарын денедегі температурасы арқылы білуге болады екен. Егер
адамның биоритмі тым ұзақ ұйқыны қажет етпесе, оны бұзып, ұйқыны ұзартудың
қажеті жоқ. Бұндай жағдайлар биоритмнің бұзылуына алып келіп соғады. Ал
биоритм адамдардың жоғарыдағыдай екі түрін қалыптастырады:
бірінде қалыпқа сай келмейді, енді бірінде қалыпты жағдай.
Ұйқының ұзақтығы
Бір адам орта есеппен қанша уақыт ұйықтау керек? Әрине, жағдайға қарай
әртүрлі болады. Адамның жасы неғұрлым ұлғайған сайын ұйқысының ұзақтығы
қысқара бастайды. Емшектегі сәби күніне 16 сағат, кішкентай балалар 11-13
сағат аралығында, ал жасөспірімдер шамамен 9 сағаттық ұйқыны місе тұтады
екен. Ересек адамдар орта есеппен алғанда 8 сағат, ал 50 жасты алқымдаған
кісілердің ұйқысыуақыт өткен сайын қысқара түседі және онымен қоймай,
ұйқылары қанықпайтын бола бастайды. Тіпті, кей жағдайларда небәрі екі сағат
ұйықтайтын қарт кісілер де болады екен.
Ұйқы.
Ұйқы адамдар мен жануарлар тіршілігінде өте маңызды орын алады. Олардың
ұйқысы мен сергектігі тәулікте оқтын-оқтын алмасып, қайталанып отырады.
Мұндай ұйқы біркезді (момфазалық) деп аталады. Ал кейбір жануарларда ұйқы
мен сергектіктің мұндай алмасуы бірнеше рет қайталанады. Оны көпкезді
(полифазалық) ұйқы деп атайды. Сонымен бірге маусымдық ұйқы болады. Мұны
кейбір жануарлар (аю, жарқанат, тышқан) организміне жағымсыз жағдайлар әсер
еткенде белгілі ұйқылық жағдайға көшеді.
Организмнің ұйқы кезінде көптеген әрекеттері өзінің қарқынын өзгертеді.
Мәселен, тыныс, жүректің соғу жиілігі азаяды, артерия қысымы төмендейді,
зат алмасуы мен жүйкенің қозғыштық қарқыны бәсеңдейді. Алайда ұйқы кезінде
кейбір процестердің белсенділігі күшейеді, гипоталамус пен ми бағанында қан
айналымы артады. Соның нәтижесінде мидың температурасы көтеріліп, оттегін
қабылдау ұлғаяды, кейбір ферменттердің белсенділігі күшейеді. Жыныстық
жетілу кезеңінде жыныс безінің белсенділігін реттейтін гипофиз
гормондарының түзілуі үдей түседі.
Ұйқыға мұқтаждық адамның жасына және жеке ерекшеліктеріне байланысты. Жас
ұлғайған сайын тәуліктік ұйқының мерзімі қысқарады.
Ұйқының бірнеше түрі бар: қалыпты физиологиялық, гипноздық, наркотктік,
ауытқулық және шартты рефлекс.
Ұйқыға мұқтаждықтың даралама ерекшеліктеріннің себептері әлі толық
ашылған жоқ. Тіпті дені сау адамдардың ұйқысының мерзімі әртүрлі келеді,
тәулігіне 1-2 сағаттан 12 сағатқа дейін созылады. Ғылыми зерттеулерде толық
ұйқысыз адамдар да байқалады.
И.П. Павловтың тәжірибелері ұйқының қорғаныстық тежелу екендігін
пайымдауға мүмкіндік туғызады. Қорғаныстық тежелу – үлкен ми сыңары
қыртысының оқшауланған аймақтарын күшті немесе ұзақ тітіркендірудің
салдары. Сонымен қатар, Павлов ішкі тежелу мен ұйқы өзінің физикалық және
химиялық жаратылысы бойынша біртекті құбылыстар деп тұжырымдады. Олардың
айырмашылығы, ішкі тежелу – жеке зоналарға бөленген шала ұйқы, ал нағыз
ұйқы – ми қыртысының едәуір аймақтарына жайылған тежелу. И.П. Павлов
ұйқының тежелуге ауысатындығын, ал ішкі тежелудің (әсіресе кешігетін түрі)
жануарларды ұйықтататындығын анықтады.
Ұйқы мен сергектіктің алмасуы – тарихи қалыптасқан ырғақ. Мұнда адамның
ұйқысы түнгі кезеңен және қараңғылықпен, ал сергектік – күндізгі кезеңмен
және жарықпен сәйкескеліп отырады.
Бұлай бөлінудің негізінде белгілі физиологиялық түрткілер, яғни
тіршіліктік және биохимиялық көрсеткіштердің заңды тәжірибелері жатыр.
Адамның аса жоғары жұмыс қабілеті, дене температурасы, қаң қысымы,
катехоламиндер мен кортикостероидтар түзілуі ең көп деңгейіне жететін
тәуліктік кезеңіне сәйкес келеді. Әрбір адамда мұндай жұмыскерлік кезеңдер
тәуліктің әрбір мезгілінде байқалады. Сондықтан адамдардың еңбек істеуін
дұрыс ұйымдастыру үшін, олардың жеке ерекшеліктерін ескеру керек.
Ұйқының мерзімі мен сапасы сергектік кездегі бастан өткізген оқиғалар мен
әрекеттерден тікелей тәуелді. Жағымды өткізген күн қалыпты ұйқыға барлық
жағдай жасайды. Сонымен бірге жағымды және жағымсыз сезімдердің сай келуі,
болып жатқан оқиғаларға шаттана қарау – ұйқы үшін өте маңызды.
Қалыпты ұйқыға ой және дене жұмысының орынды үйлесуі, ұйқының өз салт-
жоралары алдын-ала жағдай туғызады. Бір мезгілде жататын және тұратын
дағдылар ұйқы мен сергектіктің дұрыс режимі қалыптасуына әсерін тигізеді.
Қалыптасқан режимнің уақытша және сирек бұзылуы ұйқыға қатерлі зарар
етпейді.
Ұйқы организмді сақтау және оны бұрынғы қалпына келтіру қызметін
атқарады. Сондықтан кейбір невроздар мен психоздарды емдеу үшін ұйықтататын
емгерлік (терапия) жиі қолданылады.
Кесте.Организмнің толық дамуына қажетті бір тәуліктегі ұйқының мөлшері.
Баланың жасы. Ұйқының уақыты, Баланың Ұйықтау уақыты,
сағат. жасы. сағат.
Жаңа туған 21-22 5-6 10-11
сәби. 18-20 8-10 9-10
1-3 ай. 14-16 13-14 8-9
6 ай-1 жас. 13-14 16-17 7-8
2-3 жас. 11-12 Ересек адам. 6-8
4-5 жас.
ҰЙҚЫ БЕЗІНІҢ ҚАБЫНУЫ НЕДЕН БОЛАДЫ?
Ұйқы безі адам денсаулығында, әсіресе, ас қорытуда маңызды рөл атқарады.
Сонда бұл нендей дерт?
Ұйқы безін анатомия құрылысына қарап басы, орта денесі және құйрығы деп
үшке бөлеміз. Без клеткаларының өндіретін ферменті түтік жолымен ұлтабарға
құйылады. Сөйтіп, ас қорыту процесіне белсене қатысады. Без ісінгенде
немесе ол жараланып, ішіне қан құйылғанда оның кейбір жерлері жидіп өле
бастағанда (некроз) ұйқы безі қабынып қатты ауырады.
Ауру безді тұтастай немесе оның кейбір жерлерін ғана (басын, денесін,
құйрығын) қамтуы мүмкін. Қатал панкреатитті көбінесе микробтар қоздырады,
бірақ ауру кейде онсыз да басталады. Қабыну күші және аурудың барысы сол
қоздырғыш факторына байланысты.
Ұйқы безінің қабынуы әрқашан шыдатпай, қатты ауырып басталады. Ауыру іштің
жоғарғы (ұйқы безінің тұсы) бөлігінде болады. Қатты ауырғандығы сонша,
кейде адам дөңбекшіп, есінен де танады. Өңі қашып, қол-аяқтары көгере
бастайды. Артериялық қан қысымы төмендейді. Тамыр соғуы нашарлайды.
Ауырғаны басылмай, адамның жотасына таралады. Арқасын белбеудей орайды.
Ұйқы безі қабынған адамның ұстамасы келгенде құса бастайды. Рас, дене
ыстығы нормадан аспауы мүмкін, бірақ адамның жалпы халі нашарлайды. Кейде
жата да алмай, тек қисайып қана отырады.
Ұйқы безінің қабынуына өт жолының қабынуы қосылса, адамның денесі сарғаюы
мүмкін. Бірқатар аурулардың дем алуы бұзылады, кейбіреулердің ішектері
қызметін дұрыс атқара алмайды, үлкен дәреті жүрмей қалады. Сондықтан,
осындай халге кездескен адамды кешіктірмей ауруханаға жеткізген немесе
жедел жәрдем көмегін шақырған жөн.
Егер ауру ұстамасы ұйқы безі ісінгеннен пайда болса, онда оны дәрі-
дәрмекпен емдеуге болады. Ауырған жерге мұз басып, екі бүйірден укол
(блокада) жасаған пайдалы. Мұндайда диета сақтап, адамға ашығу (голод) да,
қан тамырына новокаин, атропин енгізген тиімді.
Ал, без жидіп, өлі еттенсе (некроз), яғни іріңдесе, онда оған операция
көмегі қажет болады.
Түскі ұйқы апаттан сақтайды.
Күні бойы қалың шудың арасында жүріп қатты шаршаған адамға түнде ғана
ұйықтау денсаулық тұрғысынан жеткіліктіме? Макс Плэнк институтының ұйқыны
зерттеу бөлімі мамандары мен психологтарының бірі:
Еуропаның көптеген медицина мамандары мен биологтары күндізгі ұйқы
жөніндегі зерттеулерге елеусіз қарап келді. Есесіне түнгі ұйқы көп
зерттеліп, көп жазылды. Шығыс кітапханаларында қаншама жылдан бері осы
төңіректе жазылған мағлұматтар көп кездессе де, әлі күнге жете көңіл бөлмей
келгеніміз — біз үшін айтарлықтай кемшілік – дейді доктор Жүрген Заллей.
Ғалымдар түскі ұйқы адамның денсаулығы мен сергектігі тұрғысынан өте
пайдалы деген тұжырым жасап ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Орта есеппен алғанда, адам өз өмірінің үштен бірін ұйқыға жұмсайды. Ұйқыда
жатқанда тамырдың соғуы мен тыныс алу баяулайды, қан қысымы төмендеп, адам
денесіндегі температура аздаған мөлшерде төмен түседі. Жүйке жүйесінің
сезімталдылығы да бәсеңдеген күйге түседі. Осынау бір ес-түссіз күйге түсу
арқылы ағза тынығады және денедегі жаңа жасушалар мен ағза тіршілігіне
қажетті заттар түзіледі.
Биоритм
Адамның ағзасында өзіне тән биосағаты болады. Ішкі сағат адам ұйқыда
жатқан шақта да өзінің қозғалысын тоқтатпайды. Әдетте, биологиялық
сағаттардың периодтық ұзақтығы 24 сағаттан көп. Күнделікті қайталанатын
күйбің тіршіліктегі әрекеттер биосағатты 24 сағатқа сәйкестендіреді.
Биоритм үшін күн мен түннің, жарық пен қараңғылықтың ауысуларының өздеріне
тән маңыздылықтары бар. Кейбір мәдениетте түс уақытысында ұйықтау да
қалыпты жағдай саналады. Біздің көп уақыттан бергі ұйықтау уақытымыз,
тамақтану уақытымыз, жұмысқа бару немесе сабаққа бару секілді күнделікті
тіршілігіміз біздің биоритмге бекітіліп қойған. Әр адамның ритмі әртүрлі.
Мысалы, таң уақытысында ұйқысы қанық болмайтындар мен ұзақ ұйықтағыш
адамдар бар. Олар таң мезгілінде ұйқыларының қануы үшін көп ұйықтап,
есесіне, түнде ұйқыға тым кеш жататындар (жағдай қиын мұндай кезде).
Бұндай адамдарға кері жағдайдағы адамдар да кездеседі. Олар таң атқанда
‘‘Ерте тұрған еркектің ырысы артық, ерте тұрған әйелдің бір ісі артық”
дегендей, өздерін сергек әрі тыныққан адамдай сезінетіндер. Бірақ кешке ол
адамдардың діңкесі ерте құрып төсекке құлай кетуге әзір тұрады. Адамдардың
мұндай топтарын денедегі температурасы арқылы білуге болады екен. Егер
адамның биоритмі тым ұзақ ұйқыны қажет етпесе, оны бұзып, ұйқыны ұзартудың
қажеті жоқ. Бұндай жағдайлар биоритмнің бұзылуына алып келіп соғады. Ал
биоритм адамдардың жоғарыдағыдай екі түрін қалыптастырады:
бірінде қалыпқа сай келмейді, енді бірінде қалыпты жағдай.
Ұйқының ұзақтығы
Бір адам орта есеппен қанша уақыт ұйықтау керек? Әрине, жағдайға қарай
әртүрлі болады. Адамның жасы неғұрлым ұлғайған сайын ұйқысының ұзақтығы
қысқара бастайды. Емшектегі сәби күніне 16 сағат, кішкентай балалар 11-13
сағат аралығында, ал жасөспірімдер шамамен 9 сағаттық ұйқыны місе тұтады
екен. Ересек адамдар орта есеппен алғанда 8 сағат, ал 50 жасты алқымдаған
кісілердің ұйқысыуақыт өткен сайын қысқара түседі және онымен қоймай,
ұйқылары қанықпайтын бола бастайды. Тіпті, кей жағдайларда небәрі екі сағат
ұйықтайтын қарт кісілер де болады екен.
Ұйқы.
Ұйқы адамдар мен жануарлар тіршілігінде өте маңызды орын алады. Олардың
ұйқысы мен сергектігі тәулікте оқтын-оқтын алмасып, қайталанып отырады.
Мұндай ұйқы біркезді (момфазалық) деп аталады. Ал кейбір жануарларда ұйқы
мен сергектіктің мұндай алмасуы бірнеше рет қайталанады. Оны көпкезді
(полифазалық) ұйқы деп атайды. Сонымен бірге маусымдық ұйқы болады. Мұны
кейбір жануарлар (аю, жарқанат, тышқан) организміне жағымсыз жағдайлар әсер
еткенде белгілі ұйқылық жағдайға көшеді.
Организмнің ұйқы кезінде көптеген әрекеттері өзінің қарқынын өзгертеді.
Мәселен, тыныс, жүректің соғу жиілігі азаяды, артерия қысымы төмендейді,
зат алмасуы мен жүйкенің қозғыштық қарқыны бәсеңдейді. Алайда ұйқы кезінде
кейбір процестердің белсенділігі күшейеді, гипоталамус пен ми бағанында қан
айналымы артады. Соның нәтижесінде мидың температурасы көтеріліп, оттегін
қабылдау ұлғаяды, кейбір ферменттердің белсенділігі күшейеді. Жыныстық
жетілу кезеңінде жыныс безінің белсенділігін реттейтін гипофиз
гормондарының түзілуі үдей түседі.
Ұйқыға мұқтаждық адамның жасына және жеке ерекшеліктеріне байланысты. Жас
ұлғайған сайын тәуліктік ұйқының мерзімі қысқарады.
Ұйқының бірнеше түрі бар: қалыпты физиологиялық, гипноздық, наркотктік,
ауытқулық және шартты рефлекс.
Ұйқыға мұқтаждықтың даралама ерекшеліктеріннің себептері әлі толық
ашылған жоқ. Тіпті дені сау адамдардың ұйқысының мерзімі әртүрлі келеді,
тәулігіне 1-2 сағаттан 12 сағатқа дейін созылады. Ғылыми зерттеулерде толық
ұйқысыз адамдар да байқалады.
И.П. Павловтың тәжірибелері ұйқының қорғаныстық тежелу екендігін
пайымдауға мүмкіндік туғызады. Қорғаныстық тежелу – үлкен ми сыңары
қыртысының оқшауланған аймақтарын күшті немесе ұзақ тітіркендірудің
салдары. Сонымен қатар, Павлов ішкі тежелу мен ұйқы өзінің физикалық және
химиялық жаратылысы бойынша біртекті құбылыстар деп тұжырымдады. Олардың
айырмашылығы, ішкі тежелу – жеке зоналарға бөленген шала ұйқы, ал нағыз
ұйқы – ми қыртысының едәуір аймақтарына жайылған тежелу. И.П. Павлов
ұйқының тежелуге ауысатындығын, ал ішкі тежелудің (әсіресе кешігетін түрі)
жануарларды ұйықтататындығын анықтады.
Ұйқы мен сергектіктің алмасуы – тарихи қалыптасқан ырғақ. Мұнда адамның
ұйқысы түнгі кезеңен және қараңғылықпен, ал сергектік – күндізгі кезеңмен
және жарықпен сәйкескеліп отырады.
Бұлай бөлінудің негізінде белгілі физиологиялық түрткілер, яғни
тіршіліктік және биохимиялық көрсеткіштердің заңды тәжірибелері жатыр.
Адамның аса жоғары жұмыс қабілеті, дене температурасы, қаң қысымы,
катехоламиндер мен кортикостероидтар түзілуі ең көп деңгейіне жететін
тәуліктік кезеңіне сәйкес келеді. Әрбір адамда мұндай жұмыскерлік кезеңдер
тәуліктің әрбір мезгілінде байқалады. Сондықтан адамдардың еңбек істеуін
дұрыс ұйымдастыру үшін, олардың жеке ерекшеліктерін ескеру керек.
Ұйқының мерзімі мен сапасы сергектік кездегі бастан өткізген оқиғалар мен
әрекеттерден тікелей тәуелді. Жағымды өткізген күн қалыпты ұйқыға барлық
жағдай жасайды. Сонымен бірге жағымды және жағымсыз сезімдердің сай келуі,
болып жатқан оқиғаларға шаттана қарау – ұйқы үшін өте маңызды.
Қалыпты ұйқыға ой және дене жұмысының орынды үйлесуі, ұйқының өз салт-
жоралары алдын-ала жағдай туғызады. Бір мезгілде жататын және тұратын
дағдылар ұйқы мен сергектіктің дұрыс режимі қалыптасуына әсерін тигізеді.
Қалыптасқан режимнің уақытша және сирек бұзылуы ұйқыға қатерлі зарар
етпейді.
Ұйқы организмді сақтау және оны бұрынғы қалпына келтіру қызметін
атқарады. Сондықтан кейбір невроздар мен психоздарды емдеу үшін ұйықтататын
емгерлік (терапия) жиі қолданылады.
Кесте.Организмнің толық дамуына қажетті бір тәуліктегі ұйқының мөлшері.
Баланың жасы. Ұйқының уақыты, Баланың Ұйықтау уақыты,
сағат. жасы. сағат.
Жаңа туған 21-22 5-6 10-11
сәби. 18-20 8-10 9-10
1-3 ай. 14-16 13-14 8-9
6 ай-1 жас. 13-14 16-17 7-8
2-3 жас. 11-12 Ересек адам. 6-8
4-5 жас.
ҰЙҚЫ БЕЗІНІҢ ҚАБЫНУЫ НЕДЕН БОЛАДЫ?
Ұйқы безі адам денсаулығында, әсіресе, ас қорытуда маңызды рөл атқарады.
Сонда бұл нендей дерт?
Ұйқы безін анатомия құрылысына қарап басы, орта денесі және құйрығы деп
үшке бөлеміз. Без клеткаларының өндіретін ферменті түтік жолымен ұлтабарға
құйылады. Сөйтіп, ас қорыту процесіне белсене қатысады. Без ісінгенде
немесе ол жараланып, ішіне қан құйылғанда оның кейбір жерлері жидіп өле
бастағанда (некроз) ұйқы безі қабынып қатты ауырады.
Ауру безді тұтастай немесе оның кейбір жерлерін ғана (басын, денесін,
құйрығын) қамтуы мүмкін. Қатал панкреатитті көбінесе микробтар қоздырады,
бірақ ауру кейде онсыз да басталады. Қабыну күші және аурудың барысы сол
қоздырғыш факторына байланысты.
Ұйқы безінің қабынуы әрқашан шыдатпай, қатты ауырып басталады. Ауыру іштің
жоғарғы (ұйқы безінің тұсы) бөлігінде болады. Қатты ауырғандығы сонша,
кейде адам дөңбекшіп, есінен де танады. Өңі қашып, қол-аяқтары көгере
бастайды. Артериялық қан қысымы төмендейді. Тамыр соғуы нашарлайды.
Ауырғаны басылмай, адамның жотасына таралады. Арқасын белбеудей орайды.
Ұйқы безі қабынған адамның ұстамасы келгенде құса бастайды. Рас, дене
ыстығы нормадан аспауы мүмкін, бірақ адамның жалпы халі нашарлайды. Кейде
жата да алмай, тек қисайып қана отырады.
Ұйқы безінің қабынуына өт жолының қабынуы қосылса, адамның денесі сарғаюы
мүмкін. Бірқатар аурулардың дем алуы бұзылады, кейбіреулердің ішектері
қызметін дұрыс атқара алмайды, үлкен дәреті жүрмей қалады. Сондықтан,
осындай халге кездескен адамды кешіктірмей ауруханаға жеткізген немесе
жедел жәрдем көмегін шақырған жөн.
Егер ауру ұстамасы ұйқы безі ісінгеннен пайда болса, онда оны дәрі-
дәрмекпен емдеуге болады. Ауырған жерге мұз басып, екі бүйірден укол
(блокада) жасаған пайдалы. Мұндайда диета сақтап, адамға ашығу (голод) да,
қан тамырына новокаин, атропин енгізген тиімді.
Ал, без жидіп, өлі еттенсе (некроз), яғни іріңдесе, онда оған операция
көмегі қажет болады.
Түскі ұйқы апаттан сақтайды.
Күні бойы қалың шудың арасында жүріп қатты шаршаған адамға түнде ғана
ұйықтау денсаулық тұрғысынан жеткіліктіме? Макс Плэнк институтының ұйқыны
зерттеу бөлімі мамандары мен психологтарының бірі:
Еуропаның көптеген медицина мамандары мен биологтары күндізгі ұйқы
жөніндегі зерттеулерге елеусіз қарап келді. Есесіне түнгі ұйқы көп
зерттеліп, көп жазылды. Шығыс кітапханаларында қаншама жылдан бері осы
төңіректе жазылған мағлұматтар көп кездессе де, әлі күнге жете көңіл бөлмей
келгеніміз — біз үшін айтарлықтай кемшілік – дейді доктор Жүрген Заллей.
Ғалымдар түскі ұйқы адамның денсаулығы мен сергектігі тұрғысынан өте
пайдалы деген тұжырым жасап ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz