Мемлекет және құқық теориясының пәні, әдістері
1. Мемлекет және құқық теориясының пәні
2. Мемлекет және құқық теориясының әдістері
3. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
2. Мемлекет және құқық теориясының әдістері
3. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Соңғы жылдары дүние жүзі қауымдастықта тыныс-тіршілік еткен халықтар арасында гуманитарлық ғылымдарға деген құштарлықтың арта түскендігін анық байқауға болады. Бүкіл адамзат тарихын, оның әр кезеңдерде қалыптасқан саяси, құқықтық, әлеуметтік және этникалық ерекшеліктері, тәжірибелерімен жетік танысу, оқып үйрену, болашақта гуманизм мен өркениет идеясына негізделген құқықтық, демократиялық мазмұндағы мемлекет құруға кеңінен жол ашады. Себебі адамзат тарихында болған мемлекеттердің саяси құрылымдары мен құқықтың жүйелерінің мәнін, мазмұнын, ішкі қозғалысының даму диалектикасын зерттеу, оқып үйрену — тиімді басқару формасын, билік жүргізудің оңтайлы, жүйесін және халық мүддесіне сай келетін құқықты қабылдауға тікелей мүмкіндіктер
береді. Неге десеңіз, тарих сабағы — ақиқатты анықтаудың іргетасы.
береді. Неге десеңіз, тарих сабағы — ақиқатты анықтаудың іргетасы.
1. С.З.Зиманов. Общая теория права и ее место в системе правове¬дения. Алма-Ата, 1982.
2. Д.А.Керимов. Философские проблемы права. М., 1972.
3. Нұртас Иманқұл. Құқық философиясы. Пәндік негіздері және қысқаша тарихы. Астана, 2004.
4. Проблемы теории государства и права. М.Н.Марченконың редакциясымен. М., 2004.
5. А.В.Поляков. Общая теория права. Спб., 2003.
6. Проблемы предмета и методологии общей теории права. Л., 1989.
7. Д. А.Керимов. Методология права (предмет, функции, проблемы
философии права) М., 2000.
8. В.Г.Иванов. Синергетическая природа социальных модерниза¬ций. Тверь, 1995.
9. Г.И.Рузавин. Герменевтика и проблемы интерпретаций, понима¬ния и объяснения. //Вопросы философии. 1983, №10.
10. Теория государства и права. М., 2004.
11. А.Н.Галовистикова, Ю. А Дмитриев. Проблемы теории государ¬ства и права. М., 2005.
2. Д.А.Керимов. Философские проблемы права. М., 1972.
3. Нұртас Иманқұл. Құқық философиясы. Пәндік негіздері және қысқаша тарихы. Астана, 2004.
4. Проблемы теории государства и права. М.Н.Марченконың редакциясымен. М., 2004.
5. А.В.Поляков. Общая теория права. Спб., 2003.
6. Проблемы предмета и методологии общей теории права. Л., 1989.
7. Д. А.Керимов. Методология права (предмет, функции, проблемы
философии права) М., 2000.
8. В.Г.Иванов. Синергетическая природа социальных модерниза¬ций. Тверь, 1995.
9. Г.И.Рузавин. Герменевтика и проблемы интерпретаций, понима¬ния и объяснения. //Вопросы философии. 1983, №10.
10. Теория государства и права. М., 2004.
11. А.Н.Галовистикова, Ю. А Дмитриев. Проблемы теории государ¬ства и права. М., 2005.
МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ ТЕОРИЯСЫНЫҢ ПӘНІ, ӘДІСТЕРІ
Жоспар:
1. Мемлекет және құқық теориясының пәні
2. Мемлекет және құқық теориясының әдістері
3. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Мемлекет және құқық теориясының пәні
Соңғы жылдары дүние жүзі қауымдастықта тыныс-тіршілік еткен халықтар
арасында гуманитарлық ғылымдарға деген құштарлықтың арта түскендігін анық
байқауға болады. Бүкіл адамзат тарихын, оның әр кезеңдерде қалыптасқан
саяси, құқықтық, әлеуметтік және этникалық ерекшеліктері, тәжірибелерімен
жетік танысу, оқып үйрену, болашақта гуманизм мен өркениет идеясына
негізделген құқықтық, демократиялық мазмұндағы мемлекет құруға кеңінен жол
ашады. Себебі адамзат тарихында болған мемлекеттердің саяси құрылымдары
мен құқықтың жүйелерінің мәнін, мазмұнын, ішкі қозғалысының даму
диалектикасын зерттеу, оқып үйрену — тиімді басқару формасын, билік
жүргізудің оңтайлы, жүйесін және халық мүддесіне сай келетін құқықты
қабылдауға тікелей мүмкіндіктер
береді. Неге десеңіз, тарих сабағы — ақиқатты анықтаудың іргетасы.
Мемлекет және құқықтың пайда болуы, олардың даму заңдылығы құқық,
құқықтық қатынастар, құқықтық сана, құқықтық мәдениет, құқық жасаушылық,
құқық бұзушылық, мемлекеттің формалары, сот билігі сияқты көптеген
категориялық аппаратты қалыптастырады. Осыған орай қазіргі жаһандану
кезеңінде саяси-құқықтық ілімдер мен тұжырымдамаларда
мемлекет және құқықтың жалпы даму бағыты, ішкі қозғалысының мәндік
мағынасы өзінің шешімін табуда. Зерттеу объектісі мынандай мәселелерді
шешуді талап етеді:
— жаһандану заманында мемлекеттердің даму бағыттары қандай;
федерация құрамындағы ұлттық республика, автономия немесе ұлттардың
жеке тәуелсіз мемлекет идеясының болашағы қандай;
— ұлттық мемлекет құруда дәстүрлік саяси-құқықтық институттарды енгізу
мәселесі;
— құқықтың реттеу функциясының мүмкіндіктерін арттыру, тиімді болуының
тетіктерін жасау;
— адам құқын аяққа тапталмауының демократиялық сипаттағы үлгісін жасау,
субъективизм мен волюнтаризмге жол бермеу;
— құқық бұзушылықпен күресудін жаңа тұжырымдамасы мен теориясын
қалыптастыру, оны әлеуметтік практикада пайдалану.
Бұл проблемаларды шешу үздіксіз зерттеуді талап етеді. Мемлекет және
құқық теориясының негізгі міндеті мемлекет пен құқықтың дамуын тану,
қисынды мағынада меңгеріп, оның заңдылықтарын ашып көрсету болып табылады.
Бұл көрініс біртұтастықты тек бөліп алып зерттеу арқылы іс жүзіне
асырылады. Тану барысында мемлекет және құық біртұтастық өзінің барлық
күрделі байланыстарымен қозғалыстың, дамудың формасы ретінде танылады.
Сонымен қатар мемлекет және құқық теориясы заң ғылымының
интеграцияланған саласы болып табылады. Олай дейтін себебіміз егер біз
мемлекет және құқықтың барлық салаларын бір арнаға тоғыстырсақ мемлекет
және кұқық теориясын калыптастыра алмаймыз. Тануда, зерттеуде тек қана
білімдегі ең негізгі қорытынды, бағыттар арқылы мемлекет және құқық
теориясының категорияларын қалыптастырамыз. Сондықтан интеграцияланған деп
айта аламыз. Себебі, қайсы бір ғылым саласы болмасын өзінің пәнін бөліп
зерттеу арқылы объективтік мағынада және жан-жақты
ашып көрсете алады. Жалпы пән ұғымы арнайы ғылым саласы нені оқытады,
қоғамның, табиғаттың қандай құбылыстарын зерттейді деген сауалға жауап
береді. Белгілі Ресей зерттеушісі В.С.Нерсесянц өз зерттеулерінде былай деп
дұрыс қорытынды жасайды: Ғылыми зерттеу объектісінің ғылымның пәнінен
айырмашылығы бар. Бір объект бірнеше ғылымдармен зерттелуі мүмкін және әр
ғылым сол объекті өзінің ерекше пәні және әдісімен зерттейді... заң
ғылымдарының объекті мемлекет және құқық болып табылады, ал оның пәні —
құқық және мемлекеттің негізгі мәндік қасиеттері.
Сонымен қорыта айтқанда, мемлекет және құқық теориясының пәні деп
арнайы қоғамдық өндірістік қатынастар мен тарихи дәстүрлерге байланысты
қалыптасқан мемлекет және құқықтық негізгі категорияларының пайда болып,
заңдылықпен дамып, заң ғылымының іргетасы болып танылатын білім жүйесінің
жиынтығын айтамыз.
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін мемлекет және құқық теориясының
оқулықтары жарық көрді және оларда пәннің анықтамасы бір мағынада берілген:
Мемлекет және құқық теориясының пәні - бұл мемлекет пен құқықтың пайда
болуының, дамуының және қызмет атқаруының заңдылықтары, олардың мәні,
құрылымы, негізгі бөлшектері, принциптері, институттары.
Басқа авторлардың пікірлері бойынша жалпы теорияның пәні — мемлекет
пен құқықтың пайда болуының, дамуының және қызмет атқаруларының
заңдылықтары, олардың мәні, құрылымы және мақсаты2. Професор Т.Ағдарбеков:
Мемлекет және құқық теориясы, мемлекет пен құқықта көрсетілген қоғамдық
дамудың объективтік заңдылығын, олардың әлеуметтік саяси мақсаттарын
анықтайды, қоғамдық қатынастарды мемлекеттік құқықтық реттеудің тетігін
(механизмін) және оның даму мақсатын көрсетеді,3— деп тұжырым жасайды. Ал,
У.Д.Құдайбергеновтің пікірі бойынша: Мемлекет және құқық теориясы -
базалық жалпытеориялық заң ғылымы және заң оқу орындарындағы оқу пәнінің
бірі. Ол мемлекет және құқық сияқты күрделі әлеуметтік құбылыстардың
міндеттері мен мәніне қорытынды фундаменталдық білім береді, олардың
зандылықпен дамуы мен қызметтерін, мемлекет және құқықтың қазіргі
қоғамдағы, дүние жүзінің әр аймақтарындағы рөлін айқындайды.
Ресей зерттеушісі B.C. Нерсесянц: Өзінің ғылыми мәртебесі бойынша
мемлекет және құқық теориясы жалпытеориялық сипаты және маңызы бар
фундаменталдық заң пәні болып табылады... онда мемлекет және құқық туралы
ғылыми-теориялық ой-пікірдің ең елеулі жетістіктері шоғырланған деген
пікірге тоқталады.
Мемлекет және құқық теориясының пән ретінде өзіне тән ерекшеліктері
бар.
Біріншіден, біздің анықтамада көрсетілгендей, мемлекет және құқықтың
дамуы, бір сатыдан бір сапалы сатыға көтерілуі еш уақытта өзінен-өзі
қоғамнан алшақ қалыптаспайды. Әсіресе өндірістік қатынастардың жиынтығы,
оның сипат, формаға ие болған ерекшеліктері — экономикалық детерминизмнің
мемлекет пен құқыққа тигізетін ықпалы бар. Экономиканың заңдары қоғамның
билеуші күші болып қала бермек. Мысалы, нарықтық қатынастардың бағаны
белгілеуі. Бұл жерде мемлекет және құқық — пассивті әрекет мәртебесіне ие.
К.Маркс былай деп жазды: Өз өміріндегі қоғамдық өндірісте адамдар
өздерінің дегендеріне қарамайтын, белгілі бір, қажетті қатынастарда-
өндірістік қатынастарда болады, бұл қатынастар олардың материалдық өндіргіш
күштері дамуының белгілі бір сатысына сай келеді. Осы өндірістік
қатынастардың жиынтығы қоғамның экономикалық құрылымы, реалдық базисі болып
табылады, осыған келіп заңдылық және саяси қондырма орнайды және бұған
коғамдық сананың белгілі бір формалары сай келеді. Материалдық өмірдің
өндіріс әдісі жалпы өмірдегі әлеуметтік, саяси және рухани процестерді
туғызады. Адамдардың санасы олардың болмысын билемейді, қайта керісінше,
олардың қоғамдық болмысы олардың санасын билейді.
Екіншіден, мемлекет және құқықтың пәніне халықтың ғасырлар бойы
этникалық ұйымдастыру факторлары қалыптастырылған тарихи дәстүрлері, әдет-
ғұрыптары біршама әсер етеді. Оларды ескермей мемлекеттік билік жүргізу
құқықтық жүйені қалыптастыру шиеленістерді тудыратыны хақ. (Мысалы,
Ауғанстанда социалист құқық жүйесін енгізу немен аяқталғаны белғгілі).
Ойдан шығарылған жасанды сырттан теліген мемлекеттік-құқықтық институттар
дәстүрлі қоғамдық қатынастарды дағдарыстарға ұшырататыны тарихтан нақтылы
дәлелденген құбылыс. Мысалы, Қазақстанды отарлау барысында Ресейдің
енгізген реформалары (1822, 1867-68,1892) қазақ қоғамын, ұлт санасын
дағдарысқа ұшыратты, ішкі шиеленістерді күшейтті.
Ресей әкімшілігі ұлттық, мемлекеттік-құқықтық институттардың эволюциялық
дамуын жасанды реформалармен қиратып, орыс бюрократиясының жағымсыз
көріністерін қазақ даласына күшпен мойындатты. Соның нәтижесінде
біркелкілік жүйенің негізі қаланды, көшпелі қазақ өркениетінің төлтума
құндылықтары, гуманистік мағынадағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар:
1. Мемлекет және құқық теориясының пәні
2. Мемлекет және құқық теориясының әдістері
3. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Мемлекет және құқық теориясының пәні
Соңғы жылдары дүние жүзі қауымдастықта тыныс-тіршілік еткен халықтар
арасында гуманитарлық ғылымдарға деген құштарлықтың арта түскендігін анық
байқауға болады. Бүкіл адамзат тарихын, оның әр кезеңдерде қалыптасқан
саяси, құқықтық, әлеуметтік және этникалық ерекшеліктері, тәжірибелерімен
жетік танысу, оқып үйрену, болашақта гуманизм мен өркениет идеясына
негізделген құқықтық, демократиялық мазмұндағы мемлекет құруға кеңінен жол
ашады. Себебі адамзат тарихында болған мемлекеттердің саяси құрылымдары
мен құқықтың жүйелерінің мәнін, мазмұнын, ішкі қозғалысының даму
диалектикасын зерттеу, оқып үйрену — тиімді басқару формасын, билік
жүргізудің оңтайлы, жүйесін және халық мүддесіне сай келетін құқықты
қабылдауға тікелей мүмкіндіктер
береді. Неге десеңіз, тарих сабағы — ақиқатты анықтаудың іргетасы.
Мемлекет және құқықтың пайда болуы, олардың даму заңдылығы құқық,
құқықтық қатынастар, құқықтық сана, құқықтық мәдениет, құқық жасаушылық,
құқық бұзушылық, мемлекеттің формалары, сот билігі сияқты көптеген
категориялық аппаратты қалыптастырады. Осыған орай қазіргі жаһандану
кезеңінде саяси-құқықтық ілімдер мен тұжырымдамаларда
мемлекет және құқықтың жалпы даму бағыты, ішкі қозғалысының мәндік
мағынасы өзінің шешімін табуда. Зерттеу объектісі мынандай мәселелерді
шешуді талап етеді:
— жаһандану заманында мемлекеттердің даму бағыттары қандай;
федерация құрамындағы ұлттық республика, автономия немесе ұлттардың
жеке тәуелсіз мемлекет идеясының болашағы қандай;
— ұлттық мемлекет құруда дәстүрлік саяси-құқықтық институттарды енгізу
мәселесі;
— құқықтың реттеу функциясының мүмкіндіктерін арттыру, тиімді болуының
тетіктерін жасау;
— адам құқын аяққа тапталмауының демократиялық сипаттағы үлгісін жасау,
субъективизм мен волюнтаризмге жол бермеу;
— құқық бұзушылықпен күресудін жаңа тұжырымдамасы мен теориясын
қалыптастыру, оны әлеуметтік практикада пайдалану.
Бұл проблемаларды шешу үздіксіз зерттеуді талап етеді. Мемлекет және
құқық теориясының негізгі міндеті мемлекет пен құқықтың дамуын тану,
қисынды мағынада меңгеріп, оның заңдылықтарын ашып көрсету болып табылады.
Бұл көрініс біртұтастықты тек бөліп алып зерттеу арқылы іс жүзіне
асырылады. Тану барысында мемлекет және құық біртұтастық өзінің барлық
күрделі байланыстарымен қозғалыстың, дамудың формасы ретінде танылады.
Сонымен қатар мемлекет және құқық теориясы заң ғылымының
интеграцияланған саласы болып табылады. Олай дейтін себебіміз егер біз
мемлекет және құқықтың барлық салаларын бір арнаға тоғыстырсақ мемлекет
және кұқық теориясын калыптастыра алмаймыз. Тануда, зерттеуде тек қана
білімдегі ең негізгі қорытынды, бағыттар арқылы мемлекет және құқық
теориясының категорияларын қалыптастырамыз. Сондықтан интеграцияланған деп
айта аламыз. Себебі, қайсы бір ғылым саласы болмасын өзінің пәнін бөліп
зерттеу арқылы объективтік мағынада және жан-жақты
ашып көрсете алады. Жалпы пән ұғымы арнайы ғылым саласы нені оқытады,
қоғамның, табиғаттың қандай құбылыстарын зерттейді деген сауалға жауап
береді. Белгілі Ресей зерттеушісі В.С.Нерсесянц өз зерттеулерінде былай деп
дұрыс қорытынды жасайды: Ғылыми зерттеу объектісінің ғылымның пәнінен
айырмашылығы бар. Бір объект бірнеше ғылымдармен зерттелуі мүмкін және әр
ғылым сол объекті өзінің ерекше пәні және әдісімен зерттейді... заң
ғылымдарының объекті мемлекет және құқық болып табылады, ал оның пәні —
құқық және мемлекеттің негізгі мәндік қасиеттері.
Сонымен қорыта айтқанда, мемлекет және құқық теориясының пәні деп
арнайы қоғамдық өндірістік қатынастар мен тарихи дәстүрлерге байланысты
қалыптасқан мемлекет және құқықтық негізгі категорияларының пайда болып,
заңдылықпен дамып, заң ғылымының іргетасы болып танылатын білім жүйесінің
жиынтығын айтамыз.
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін мемлекет және құқық теориясының
оқулықтары жарық көрді және оларда пәннің анықтамасы бір мағынада берілген:
Мемлекет және құқық теориясының пәні - бұл мемлекет пен құқықтың пайда
болуының, дамуының және қызмет атқаруының заңдылықтары, олардың мәні,
құрылымы, негізгі бөлшектері, принциптері, институттары.
Басқа авторлардың пікірлері бойынша жалпы теорияның пәні — мемлекет
пен құқықтың пайда болуының, дамуының және қызмет атқаруларының
заңдылықтары, олардың мәні, құрылымы және мақсаты2. Професор Т.Ағдарбеков:
Мемлекет және құқық теориясы, мемлекет пен құқықта көрсетілген қоғамдық
дамудың объективтік заңдылығын, олардың әлеуметтік саяси мақсаттарын
анықтайды, қоғамдық қатынастарды мемлекеттік құқықтық реттеудің тетігін
(механизмін) және оның даму мақсатын көрсетеді,3— деп тұжырым жасайды. Ал,
У.Д.Құдайбергеновтің пікірі бойынша: Мемлекет және құқық теориясы -
базалық жалпытеориялық заң ғылымы және заң оқу орындарындағы оқу пәнінің
бірі. Ол мемлекет және құқық сияқты күрделі әлеуметтік құбылыстардың
міндеттері мен мәніне қорытынды фундаменталдық білім береді, олардың
зандылықпен дамуы мен қызметтерін, мемлекет және құқықтың қазіргі
қоғамдағы, дүние жүзінің әр аймақтарындағы рөлін айқындайды.
Ресей зерттеушісі B.C. Нерсесянц: Өзінің ғылыми мәртебесі бойынша
мемлекет және құқық теориясы жалпытеориялық сипаты және маңызы бар
фундаменталдық заң пәні болып табылады... онда мемлекет және құқық туралы
ғылыми-теориялық ой-пікірдің ең елеулі жетістіктері шоғырланған деген
пікірге тоқталады.
Мемлекет және құқық теориясының пән ретінде өзіне тән ерекшеліктері
бар.
Біріншіден, біздің анықтамада көрсетілгендей, мемлекет және құқықтың
дамуы, бір сатыдан бір сапалы сатыға көтерілуі еш уақытта өзінен-өзі
қоғамнан алшақ қалыптаспайды. Әсіресе өндірістік қатынастардың жиынтығы,
оның сипат, формаға ие болған ерекшеліктері — экономикалық детерминизмнің
мемлекет пен құқыққа тигізетін ықпалы бар. Экономиканың заңдары қоғамның
билеуші күші болып қала бермек. Мысалы, нарықтық қатынастардың бағаны
белгілеуі. Бұл жерде мемлекет және құқық — пассивті әрекет мәртебесіне ие.
К.Маркс былай деп жазды: Өз өміріндегі қоғамдық өндірісте адамдар
өздерінің дегендеріне қарамайтын, белгілі бір, қажетті қатынастарда-
өндірістік қатынастарда болады, бұл қатынастар олардың материалдық өндіргіш
күштері дамуының белгілі бір сатысына сай келеді. Осы өндірістік
қатынастардың жиынтығы қоғамның экономикалық құрылымы, реалдық базисі болып
табылады, осыған келіп заңдылық және саяси қондырма орнайды және бұған
коғамдық сананың белгілі бір формалары сай келеді. Материалдық өмірдің
өндіріс әдісі жалпы өмірдегі әлеуметтік, саяси және рухани процестерді
туғызады. Адамдардың санасы олардың болмысын билемейді, қайта керісінше,
олардың қоғамдық болмысы олардың санасын билейді.
Екіншіден, мемлекет және құқықтың пәніне халықтың ғасырлар бойы
этникалық ұйымдастыру факторлары қалыптастырылған тарихи дәстүрлері, әдет-
ғұрыптары біршама әсер етеді. Оларды ескермей мемлекеттік билік жүргізу
құқықтық жүйені қалыптастыру шиеленістерді тудыратыны хақ. (Мысалы,
Ауғанстанда социалист құқық жүйесін енгізу немен аяқталғаны белғгілі).
Ойдан шығарылған жасанды сырттан теліген мемлекеттік-құқықтық институттар
дәстүрлі қоғамдық қатынастарды дағдарыстарға ұшырататыны тарихтан нақтылы
дәлелденген құбылыс. Мысалы, Қазақстанды отарлау барысында Ресейдің
енгізген реформалары (1822, 1867-68,1892) қазақ қоғамын, ұлт санасын
дағдарысқа ұшыратты, ішкі шиеленістерді күшейтті.
Ресей әкімшілігі ұлттық, мемлекеттік-құқықтық институттардың эволюциялық
дамуын жасанды реформалармен қиратып, орыс бюрократиясының жағымсыз
көріністерін қазақ даласына күшпен мойындатты. Соның нәтижесінде
біркелкілік жүйенің негізі қаланды, көшпелі қазақ өркениетінің төлтума
құндылықтары, гуманистік мағынадағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz