Экономиканың қазіргі жағдайындағы салықтық заң бұзушылықтар және салықтық берешектерді қарыздарды мәжбүрлі түрде өндіріп алу

Кіріспе 3

1. Мемлекеттiң салық саясаты және оның жүзеге асырылу нәтижелерi бойынша берешек 9
2. Салықтық заң бұзушылықтарына қарсы шараларының жүзеге асырылуы 6

Қорытынды 18
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Салықтар нарықты экономиканы реттеудiң ең тиiмдi нысаны болып табылады. Салық негiзiнде құрылатын мемлекеттiк бюджеттiң кiрiсiне қарай, мемлекеттiк кәсiпкерлiкпен айналысуының және әлеуметтiк-кепiлдiк қызметiнiң мүмкiндiгi белгiлi болады. Салық мөлшерiмен заңды құқы бар мекемелер мен жеке адамдардың кәсiпкерлiк белсендiлiгi, төлем қабiлетi бар сұраным көлемi реттеледi. Салық саясаты, аса нәзiк және күрделi аспап, ол жеңiлдiктер мен жазалау шаралары арқылы шаруашылық қызметтiң барлық жақтарына нысаналы түрде әсер етедi. Нарықты экономикасы дамыған елдерде салықтардың тiзiмi бiрнеше бетке сыйып кете алады, ал жеңiлдiктер мен жазалау шаралары, оларды пайдалануға түсiнiктемелер тұтас томдарды алып жатады.
Әкiмшiлiк-әмiршiлдiк жүйе жағдайындағы экономикада салық адам мүддесi үшiн қызмет көрсетедi. Ал нарық қатынастары дамыған елдерде салық мемлекет қазынасын толтыруға қызмет ете түседi.Соданда болар Америкада iскер адамның екi туған күні бар деп есептеседi: бiрiншiсi - өзiнiң туған күні және екiншiсi – оның салық инспекторымен есеп айырысқан күні.

1. Түленбаев К.М / Қаржы қаражат.-А.-2005,№ 5- 47-52б.
2. ЗейнелгабдинА.Б. Қаржы жүйесi.- А.-1995
3. Юткина Т.Ф . Салық жүргiзу тәртiбi.-М.-1999
4. Столяров В.Ф. Салық салу және нарықтық экономика.-Киев.-1992
5. АкуленокД.Н / Салық портфелi.-М.-1995.- 35 б
6. Чингазов .М.Н. Некоторые проблемы налоговой системы / Аль-Пари.-2005.-№ 2-3.-68-72 б; 54-60 б.
7. Байдуйсенов .Д. Қазақстанның салық жүйесi / Қаржы қаражат -А.-2005, № 1, 25-30 б..
8. Сатыбалдин А.Е. Жеке табыс салығына қатысты мәселелер / Транзитная экономика.-1999.-10.-67 ,
9. Муканов Т.А. Пути совершенствования механизма исчисления индивидуального подоходного налога / Налогоплателыдик.-2000.-N1-
10. Арыстанбеков К./ Саясат.-А-2005, № 2.-97 б
11. Сабиров И. / Экспресс,- 1995.-28 наурыз
12. Прохоров Е. Қазақстан Республикасы мемлекетiнiң және құқықтарының негiздерi. -А- 1997
13. Бабкина С. Новая налоговая политика / Финансы Казахстана.-1996.
14. Мусинов С.М. Қазақстан Республикасы тұрғындарына салынатын салықтар / Қаржы қаражат.-А.- 1996
15. КарагусоваГ. Салықтар: мәнi мен қолдану тәжирибесi.-1994
16. Поздняков Б. Қазақстаңдағы салықтар / Экономика.-1995.-Ш.-986
17. Кадырбеков Б, Грисюк С. Салық жүйесi қалыптасуының негiзгi приндиптерi туралы // Қазақстан экономикасы мен өмiрi.-1997.-N3-4

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Экономиканың қазіргі жағдайындағы салықтық заң бұзушылықтар және салықтық берешектерді қарыздарды мәжбүрлі түрде өндіріп алу

МАЗМҰНЫ

Кіріспе
3

1. Мемлекеттiң салық саясаты және оның жүзеге асырылу нәтижелерi бойынша берешек
9
2. Салықтық заң бұзушылықтарына қарсы шараларының жүзеге асырылуы
6

Қорытынды
18
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

КIрIспе

Салықтар нарықты экономиканы реттеудiң ең тиiмдi нысаны болып табылады. Салық негiзiнде құрылатын мемлекеттiк бюджеттiң кiрiсiне қарай, мемлекеттiк кәсiпкерлiкпен айналысуының және әлеуметтiк-кепiлдiк қызметiнiң мүмкiндiгi белгiлi болады. Салық мөлшерiмен заңды құқы бар мекемелер мен жеке адамдардың кәсiпкерлiк белсендiлiгi, төлем қабiлетi бар сұраным көлемi реттеледi. Салық саясаты, аса нәзiк және күрделi аспап, ол жеңiлдiктер мен жазалау шаралары арқылы шаруашылық қызметтiң барлық жақтарына нысаналы түрде әсер етедi. Нарықты экономикасы дамыған елдерде салықтардың тiзiмi бiрнеше бетке сыйып кете алады, ал жеңiлдiктер мен жазалау шаралары, оларды пайдалануға түсiнiктемелер тұтас томдарды алып жатады.
Әкiмшiлiк-әмiршiлдiк жүйе жағдайындағы экономикада салық адам мүддесi үшiн қызмет көрсетедi. Ал нарық қатынастары дамыған елдерде салық мемлекет қазынасын толтыруға қызмет ете түседi.Соданда болар Америкада iскер адамның екi туған күні бар деп есептеседi: бiрiншiсi - өзiнiң туған күні және екiншiсi - оның салық инспекторымен есеп айырысқан күні.
Салықтар мемлекетік бюджетінің негізгі табыс көзі болып табылады және мемлекеттің өмір сүру қажеттілігі. Мемлекет өзінің қызметтерін атқыру үшін белгілі салық жүйесін қалыптастырады, сонымен бірге әр бәр салық түрә бойынша салық объектісі, субъектісі, ставкалары, төлеу және есептеу тәртіптері, жауапкершілік көлемі анықталады, салықтық органдарының құрылымы - қуатты білікпен қамтамасыз етілген мемелекеттік органдарының жиынтығы- белгіленеді. Салықтық органдарының басты мақсаты- салықтық түсімдерінің мемлекеттік бюджетке уақытылы және толық көлемде т.суін қамтамасыз ету.
Салықтық міндеттемелерінің орындалуын бақылау шараларының ішінде салықтық бұзушылықтарға жауапкершілікке тарту мәселелріне үлкен рөл беріледі. Бұл жауапкершілік өте көп қырлы сипатта болады: қаржылық-құқықтық, әкімшілік, қылмыстық. Әр бір сипат түріне қарай салықтық бұзушылықтардың түрі анықталады.
Кейбір кезде (салықтық заңңамалар тұрақсыз болғандықтан) салықтық бұзышыдықтардың мазмұны, себептері, әдістері, нысандары өте құрделі және анықтауға қиындыққа соғады. Бұл жағдайда заңдық жазалау шараларын қолдану қиындыққа ұшрайды, яғни нақты қінәлі тұлғаларды жазау орнына мүлдем кінәлі емес тұлғалар жауапкершілікке тартылуы мүмкін.
Кейбір жағдайларда бұл іс- әрекеттердің себептері салық төлеушілерінің өз құқытарынан толық хабарсыздығымен байланысты болады немесе салыө органдарының қызметкерлернің біліктілік деңшейі төмен болуына байланысты болады.
Кез келген заң бұзушылық нәтижесінде заңмен бекітілген міндеттемелерді толық орындамауы немесе толық орындамауы жатады.
Салықытық заң бұзушылықтар тек салықтан жалтарумен байланысты емес,
1 Мемлекеттiң салық саясаты және оның жүзеге асырылу нәтижелерi бойынша берешек

Салық төлеушi мен оны жинаушы салық төлеу процесiнде қарым-қатынасқа түседi. Бұл қарым-қатынас неғұрлым дұрыс, өзара тиiмдi әрi объективтi болса - соғұрлым салықтың жиналу деңгейi де жоғары болады. Бiрақ, үйдегi ойды базардағы нарық бұзатыны белгiлi. Сол себептi салықтың жалпы жиналу деңгейiне әсер ететiн объективтi де субъективтi жағдайлар бар: өндiрiс қарқынының төмендеуi, кәсiпорындар мен мекемелердiң арасындағы төлемаңылардағы дағдарыс, заңды бiлмеу немесе оның алдындағы жауапкершiлiктiң төмендеуi, салық жүйесi қызметкерлерiнiң жвлақысының аздығы және тағы да басқалар.
Әрине, мемлекет барынша көп кiрiс кiргiзуге тырысады. Кәсiпкер де солай. Ешкiм де ешқашан да өз еркiмен өз пайдасының бiр бөлiгiн бөлiп беруге құлшынбайды. Мiне сондықтан мемлекеттiң экономикалық саясатының бiр аясы - салық саясаты болып табылады. Салық салу аясында мемлекет экономикалық мәселелердi өзiнiң мiндеттерi және өзiн ұстау жөнiндегi мәселелердi ғана әзiрлеумен айналысып қоймай, сонымен қатар өте ауқымды әлеуметтiк және саясат түрғысындағы мәселелердi шешуге атсалысатын саясатты да жүргiзедi. Бұл жөнiнде Елбасымыз Н. Назарбаев экопомиканы дамыту үшiн "таяудағы жылдарда бiз назарымызды экономиканың нақты секторына, оны сауықтыруға, фискальды және монетарлық қатаң шектеулер жағдайындағы өсу күштi әлеуметтiк саясатқа аударамыз" деген болатын. Салық саясатының қағидалары мемлекеттiң жалпы экономикалық бағдарламасына негiзделедi және онымен өте тығыз байланысты болады. Экономикалық бағдарламаны әзiрлеу iсi салық саясатының алға қоятын талаптарын, оның принциптерiн ескере отырып жүзеге асырылады. Салық саясатының ықпал ету аясы өте ауқымды, оның реттейтiн қатынастары әралуан болғандықтан оны тек қаржылар аясына жатқызуға болады деген көзқарас дұрыс емес.
Өйткенi, салық саясаты талаптарымен реттелген кәсiпорын мен бюджет арасындағы қатынастар тек кәсiпорын мен азаматтың салықтық мiндеттемелерiн атқару сатысында ғана қаржылық қатынастарға айналады. Салықтық қатынастардың қаржылық қатынастардан айрықшалануы салық саясаты бойынша мемлекеттiң алдында түрған мiндеттердi талдау кезiнде көрiнiс табады. Салық саясатының негiзгi принциптерiн конституциялық деңгейде бекiту қажеттiлiгi салықтардың мемлекет өмiрiнде атқаратын рөлiне байланысты туындайды. Мемлекеттiң материалдық базасын қалыптастырудың өте маңызды әдiстерi және қоғамды басқару аппараты ретiнде салықтар мемлекет пен оның азаматтарының арасын байланыстыратын күрделi де елеулi буынға айналады. Сондықтан барлық мемлекеттерде, оның iшiнде өзiмiзде де салықтарды төлеу азаматтардың конституциялық мiндеттерi болып табылады.
Салықтардың мемлекет өмiрiндегi атқаратын рөлiнiң екiншi аспектiсi мемлекеттiң егемендiгiне қатысты болады. Осыған байланысты мемлекет егемендiгiнiң басты белгiсi салық егемендiгi деп айтсақ, оның дәлелдемесi ретiнде салықтық реттеудiң бiрыңғай дүниежүзiлiк жүйесiнiң әлi күнге дейiн жоқ екенiн атап көрсетуге тиiспiз. Салық егемендiгi жоғарыда айтып кеткенiмiздей басқа мемлекеттер шектей және қол суға алмайтын мемлекеттiң салық салу жөнiндегi құқығы.
Салық саясатының конституциялық сипаттағы аспектiлерi ғылыми - құқықтық түрғыдан мемлекеттiң салықтық юрисдикциясы деп тұжырымдалады. Мемлекеттiң салықтық юрисдикциясы тек осы мемлекеттiң экономикалық аумағында оның ресурстарын (еңбек, шикiзат, субъектiлiк және т.б.)пайдалану арқылы жасалған құнға ғана таралады және құқықтық мағынада осы құнға салық салу жөнiндегi құқықты бiлдiредi. Сонымен қатар, кейбiр мемлекеттердiң салықтық егемендiктерi қарама-қайшылықтарды да туындатады, яғни, салық төлеушiлер белгiленген мерзiм (бiр жыл iшiнде десек) iшiнде бiр объектi үшiн екi рет салық төлеулерi мүмкiн. Осы жәйттарды ескере отырып, дүниежүзiлiк практикада қосарлап салық салуды болдырмау принципi қолданылады немесе салықтың артық төленген мөлшерiн қайтару немесе жаңадан төлейтiн салықтар есебiне қосу әдiстерi жүргiзiледi.
"Ңосарлап салық салуды" болдырмау принципi салық салу аясында өзiне тиiстi орнын алғанымен, мемлекетте сол объектiге салықтың бiрнеше түрiн салуға жол берiлмейдi деп айта алмаймыз. Мемлекетiмiздiң салық жүйесiнде заң жүзiнде "қосарлап салық салу" жөнiнде былай делiнген: "қандай да болмасын объектiге салықтың бiр ғана түрiн және заңмен белгiленген мерзiмде бiр-ақ рет салуға болады". Бұл жерде мемлекеттiң салықтық юрисдикциясының принциптiк сипаты айқындалған. Осы принцип салықтық юрисдикция мемлекет ауқымында шектеушi құрал болып табылады. Бiрақ салықтардың экономикалық мәнiн талдау кезiнде көрiнiс тапқан маңызды элемент - (салық салу элементi) салық төлемдерiнiң түсiм көзi. Бұл түсiм көзi салық төлеушiлердiң бәрiне тән меншiк болып табылады және осы меншiктерге салықтың ықпалы тигiзiледi.
Салық төлемдерiнiң түсiм көзi "қосарлап салық салу" принципiнiң ықпалына түспейдiндiктен осы принциптi мемлекеттiң салықтық юрисдикциясын шығару кезiнде айтарлықтай қолдана алмаймыз. Мемлекеттiң салықтық юрисдикциясын шектеу мәселесiн барлық жиынтық табыс, барлық салықтардың пайыздық ара-қатынасынан әзiрлеу арқылы шешуге болады.
Мемлекеттiң салық салу қүзiретiн шектеудiң тағы бiр қажеттiлiгi - мемлекет салықтық мiндеттемелердiң атқарылуын бақылай отырып коммерциялық құпияларды бiлiп, оларды өз пайдасына пайдалануына немесе төлеушiге жаңағ коммерциялық құпияны дұрыс сақтай алмаған жағдайда зиян-залал келтiруiне тосқауыл қою.
Салық жүйесiнiң құрамына мемлекетте алынатын барлық салықтар, салықтық қатынастар мен оларды реттейтiн құқықтық нормалар, салық төлеушiлер мен салық қызметi органдарының құқықтары мен мiндеттерi және т.б. кiредi. Салықтарды қоғам өмiрiнiң әртүрлi аяларын мемлекеттiк реттеудiң құралы ретiнде қарайтын тұжырымдама бар. Салық саясатының негiзгi мiндеттерiнде бiрiншi кезекте қандай да болмасын өндiрiс, сала, аумаң және т.б. дамытуға жағдай жасау қарастырылады.
Салық саясатының тағы бiр елеулi қыры - кеден саясатымен реттелетiн өзге мемлекеттермен арадағы қарым-қатынастарды жандандыру. Мемлекеттiң барлық қажет тауарларды өз аумағында өндiруге талпынуы iшкi экономиканың басқа елдерде өндiретiн ұқсас тауарлармен бәсекеге түсуiн түйықтауға әкелiп соғады, яғни, мемлекеттiң кеден саясаты экспортқа нысаланған. Салық саясаты мемлекеттiң экономикалық дамуымен тығыз байланысты. Дүниежүзiлiк практика бойынша салықтар, салық салу жөнiндегi заңдарды - статустарды жоғарғы өкiмет органдары қабылдайды. Бұл заңдар - статустарда салықтардың объектiсi, субъектiсi, есептеу, төлеу тәртiбi және мерзiмi және т.б. белгiленедi.
Ал салық ставкалары мен салық жеңiлдiктерi жөнiндегi мәселелердi оларды реттеу құралы ретiнде пайдаланатын атқару-жарлық беру билiгi органдары айқындайды.
Салық саясатында мынадай маңызды мәселелердiң де көрiнiс табуы қажет:
салық төлеушiлердi жаңа салықтардың енгiзiлгенi жөнiнде мiндеттi түрде хабардар ету;
салықтарды төлеу-аудару жөнiндегi сауалдарға кеңес беру;
салық мiндеттемелерiн атқаруды ерiктi түрде атқару әдiстерiмен және салық санкцияларын пайдалану арқылы мәжбүр ету түрiнде төлетудi қамтамасыз ету.
Сонымен салық саясаты - мемлекет бюджетiнiң кiрiс бөлiгiн және қоғам өмiрi аяларының экономикалық өсуiн қамтамасыз ететiн, мемлекет белгiлеген салық режимi болып табылады.

2 Салықтық заң бұзушылықтарға қарсы шараларының жүзеге асырылуы
Салық тексеруi актiсi бойынша хабарламаға шағым жасау жағдайларын қоспағанда, салық органдары салық төлеушiге мерзiмiнде орындалмаған салық мiндеттемесiн орындауды қамтамасыз ету тәсiлдерiн қолданғаннан кейiн, мәжбүрлеп өндiрiп алу шараларын қолдануға құқылы. Мәжбүрлеп өндiрiп алу шараларын қолдану салық төлеушiге жiберiлген хабарлама негiзiнде жүргiзiледi. Салық берешегiн мәжбүрлеп өндiрiп алу мынадай тәртiппен:
# банк шоттарындағы ақшасының есебiнен;
# қолма-қол ақшасының есебiнен;
# дебиторларының шоттарынан;
# билiк ету шектелген мүлікiн өткiзу есебiнен;
# акциялардың қосымша эмиссияларын мәжбүрлеп шығару арқылы жүргiзiледi.
Салық берешегiн банк шоттарындағы ақша есебiнен өндiрiп алу.
Декларациялар және есеп айырысулар бойынша, сондай-ақ салық тексеруi нәтежиелерi бойынша салық төлеушiге есептелген салық берешегiнiң сомалары төленбеген немесе толық төленбеген жағдайда, салық органы салық төлеушiнiң келiсiмiнсiз салық берешегi сомасын заңды тұлғалар мен жеке кәсiпкерлердiң банк шоттарынан мәжбүрлеу тәртiбiмен өндiрiп алуға құқылы.
Салық төлеушiнiң банк шоттарынан салық берешегi сомасын өндiрiп алу салық органының инкассолық өкiмi негiзiнде жүргiзiледi.
Банк салық төлеушiнiң бiр банктiк шоттаррынан салық берешегiн өндiрiп алу туралы салық органының инкассолық өкiмiн орындаған кезде, банк салық органына салық төлеушiнiң аталған банкте ашқан басқа банк шоттарына салық органы шығарған инкассолық өнiмдердi, егер салық органы мұндай инкассолық өнiмдердi сол сомаға, берешектiң сол түрi бойынша сол есептi кезең үшiн Үсынса, салық органының инкассалық өнiмдердiң орындалғандығын растайтын төлем құжатын қоса тiркеп, салық органына орындаусыз қайтарады.
Инкассалық өнiм Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiмен белгiленген нысан бойынша ұсынылады және онда салық төлеушiнiң немесе салық агентiнiң салық берешегi сомаларын өндiрiп алу жүргiзiлетiн банк шоты көрсетiледi.
Салық төлеушiнiң теңгелiк банк шоттарында ақша болмаған жағдайда салық берешегi салық төлеушiнiң валюталық банк шоттарынан салық органдары теңгемен ұсынған инкассолық өкiмдерi негiзiнде өндiрiп алынады.
Салық берешегiн өндiрiп алуға инкассолық өкiмдi банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйым бiрiншi кезекте және атылған өнiмдi алған күннен кейiнгi бiр операциялық күннен кешiктiрмей банк шотында бар сомалар шегiнде орындайды.
Салық төлеушiнiң банк шотында ақша жеткiлiксiз болған немесе жоқ болған жағдайда, инкассолық өкiм осы шотқа ақша түсуiне қарай орындалады.
Салық органы салық берешегiн өндiрiп алу туралы инкассолық өкiм шығарған салық төлеушiнiң банк шотында ақша болмаған жағдайда, инкассолық өкiмдi орындауға қабылдаған банк заңдарға сәйкес салық төлеушунiң банк шоты жабылған кезде аталған инкассолық өкiмдi салық төлеушiнiң банк шотының жабылуы туралы хабарламамен бiрге тиiстi салық органына қайтарады.
Салық берешегi сомасын қолма-қол ақша есебiнен өндiрiп алу.
Салық берешегi сомасын қолма-қол ақша есебiнен өндiрiп алу банк шотында ақша болмаған жағдайда жүргiзiледi. Бухгалтерлiк (кассалық) құжаттар бойынша көрсетiлген салық төлеушiнiң қолма-қал ақшасын (соның iшiнде шетелдiк валютамен) салық органының алып қоюы салық берешегi сомасын қолма-қол ақша есебiнен өндiрiп алу деп танылады.
Салық төлеушiнiң қолма-қол ақшасы есебiнен салық берешегi сомасын өндiрiп алуды салық берешегiн өтеу бойынша салық мiндеттемесiн мәжбүрлеп орындату шараларын қолдану туралы Хабарламаның негiзiнде салық органы жүргiзедi.
Қолма-қол ақшаны алып қою уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiткен нысан бойынша алып қою туралы актiмен ресiмделедi.
Қолма-қол ақшаны алып қою тек қана Салық комитетiнiң нұсқамасы арқылы жүргiзiледi. Нұсқаманы алу үшiн салық инспекторы ұйымдастыру-бақылау бөлiмiнiң бастығына белгiленген нысанда нұсқамаға сұраныс толтырады. Нұсқаманы алғаннан кейiн, ол мiндеттi түрде Прокуратурада тiркеуге алынады. Қолма-қол ақшаны алып қоюдың нәтижелерi бойынша Прокуратура мiндеттi түрде есеп алады.
Салық төлеушiден алынған қолма-қол ақша алып қойылған күннен бастап бiр жұмыс күнінен кешiктiрiлмей, кейiннен бюджетке аударатындай етiп салық төлеушiнiң банк шоттарына есептеу үшiн банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымға тапсырылуға тиiс. Банк шоттары болмаған жағдайда, салық төлеушiден алынған қолма-қол ақша өндiрiп алынған құннен бастап бiр жұмыс күнінен кешiктiрiлмей бюджет есебiне алынуға тиiс (Қосымша 5).
Салық төлеушiнiң салық берешегiн дебиторлардың шоттарынан өндiрiп алу. Салық төлеушiнiң салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы өздерiнiң салық мiндеттемелерiнуақтылы және толық орындауы үшiн банк шоттарында меншiктi ақша қаражаттары немесе қолма-қол ақшасы болмаған немесе жетiспеген жағдайда, салық органы Салық кодексiнiң 52-бабанда көзделген тәртiппен жиналып қалған салық берешегi бар үшiншi бiр тұлғалардың (дебиторлардың) банк шоттарындағы ақшадан өндiрiп алуға құқығы бар.
Салық кодексi күшiне енгенге дейiн ,,салық берешектерiн заңды және жеке тұлғалардан мәжбұллеп өндiрiп алу туралы,, уақытша әдiстемелiк нұсқама қолданылған болатын, оның екiншi тарауында құжаттық тексеру актiсi дебиторлық берешектiң растамасы болып табылады деп белгiленген. Салық заңдарына 2004 жылы 1-қантарынан бастап енгiзiлген өзгерiстер дебиторлардың банк шоттарына инкассалық өнiмдi қоюға негiздеме (Салық кодексiнiң 52-бабының 3-тармағы) жасалған және салық төлеушi де, дебитор да қол қойған өзара есеп айырысуды салыстыру актiсi ғана болып табылады.
Дебиторлардың банк шоттарындағы ақша қаражаттары есебiнен салық берешегiн өндiрiп алу сүтемелiк iс жүзiнде былайша көрiнiс табады:
1. Салық комитетi салық берешегi бар салық төлеушiлiрдiң барлығына дебиторларының тiзiмiн, олардың деректемелерiн және дебиторлық берешектiң сомасын көрсету үшiн сұрату хатын жолдайды.
Кәсiпорынның дебиторлары бойынша мұндай тiзiм алынғаннан кейiн салықтық тiркеудiң деректер базасында олардың iс-әрекет жасауы, сондай-ақ ашылған банк шоттарының бар-жоғы тексерiледi. Бұған қоса, дебитордың заңдық және нақты мекен-жайы және оның СТН-i анықталады. Салық төлеушiнiң дебиторы "Банкроттық туралы" Қазақатан Республикасының заңының нормаларына сәйкес банкрот деп тану жолымен тарату жағдайында түрса, мәжбұрлеп өндiрiп алу шаралары дебиторға қолданылмайды, ал салық төлеушi өзiн кредиторлар комитетiне енгiзу үшiн уәкiлеттi органға жүгiнуге құқылы. Салық төлеушi - дебитор белгiлi бiр себептерге байланысты кәсiпорынды тарату туралы өтiнiшпен салық органына өз бетiнше жүгiнген жағдайда, ол бұқаралық ақпарат құралдары арқылы салық төлеушiлердiң барлығын өзiнiң таралу мүмкiндiгi жайында өз бетiнше хабарландырады. Жарияланған сәттен бастап екi айдың iшiнде таратылатын салық төлеушi - дебитор өзiнiң кредиторларымен есеп айырысуға тиiс. Дебитор мен оның кредиторы дебиторлық берешектiң сомасын өтеу (есептен шығару) туралы өзара келiсiмге келмесе, дебиторды тарату сот органдары арқылы оны банкрот деп тану жолымен жүргiзiледi.
Дебиторлық берешектi заңды тұлға қармастан кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын тұлғалардан өндiрiп алу заңды тұлға - дебиторлардан өндiрiп алғандағы тәртiппен жүргiзiледi. Алайда аталған жағдайда өндiрiп алу кәсiпкерде ашылған банк шоттары болған жағдайда ғана жүзеге асырылады. Дебиторлық берешектi жеке тұлғадан өндiрiп алу тек сот тәртiбiмен ғана жүргiзiледi.
2. Бүкiл ақпарат жиналғаннан кейiн Салық кодексiнiң 49-бабына сәйкес дебиторларға "Дебиторлардың банк шоттарындағы ақшаға өтем салу туралы" хабарлама жiберiледi.
Жiберiлген әрбiр хабарламаға реттiк нөмiр тағайындалады және жасалған күні қойылады. Хабарламаға салық төлеушi ұсынған мәлiметтерге сәйкес дебитордың салық төлеушi алдындағы сомасы туралы ақпарат жазылады. хабарлама тапсырылғаны туралы белгiнi алу мiндеттемесiмен дебиторға жеткiзiлуге тиiс. Дебиторға жiберiлген хабарлама адресаттың болмауына байланысты қайтарылған жағдайда, салық қызметiнiң органдары салық төлеушi - дебитордың орналасқан жерiн анықтау үшiн шаралар қолданады. хабарлама мұндай дебиторға нақты тапсырылғанға дейiн салық қызметiнiң органдарында оған дебиторлық берешектi мәжбүрлеп өндiрiп алудың шараларын қолдану мүмкiндiгi болмайды.
Салық төлеушi бюджет алдындағы салық берешегiн өтеу есебiне белгiлi бiр соманы дебитордан өндiрiп алу туралы өтiнiш жазылған хатпен бiрге тапсырған өзара есеп айырысуды салыстыру актiсiне сәйкес дебиторлық берешектi өндiрiп алуға рұқсат етiлмейдi. өйткенi Салық кодексiнiң 52-бабының нормаларына сәйкес өзара есеп айырысуды салыстыру актiсiн дебитор салық төлеушiмен бiрлесе отырып, хабарлама алынған күнге жасайды.
Сонымен, өзара есеп айырысуды салыстыру актiсiн жасау күні хабарламаны дебиторға табыс ету күнінiң алдында болуға тиiс емес.
3. Хабарлама табыс етiлген күннен бастап дебитор жиырма жұмыс күнінiң iшiнде хабарлама жiберген салық органына салық төлеушiмен бiрлесе отырып хабарлама алынған күнге жасалған өзара есеп айырысуды салыстыру актiсiн тапсыруға мiндеттi.
Өзара есеп айырысуды салыстыру актiсiн жасау дебитордың мiндетiне енгiзiлген, ал дебитор тарапынан оны жасаудан және оған қол қоюдан бас тарту әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралың Қазақстан Республикасы кедексiнiң 219-бабына сәйкес оны әкiмшiлiк жауапқа тартуға әкеп соқтырады.
өзара есеп айырысуды салыстыру актiсi еркiн нысанда жасалады,бiрақ мынадай мәлiметтердi мiндеттi түрде қамтуға тиiс:
# салық төлеушi мен оның дебиторының атауы;
# олардың СТН-i;
# салық төлеушi мен оның дебиторы тiркеу есебiнде түрған салық органының атауы;
# екi тараптың да банк деректемелерi;
# дебитордың салық төлеушi алдындағы берешегi не оның болмауы;
# екi тараптың да заңды деректемелерi;
# акт жасалған күн;
# кәсiпорындардың мөрлерiмен расталған екi тараптың қойылған қолдары;
өзара есеп айырысуды салыстыру актiсi тараптардың бiрiнiң дебиторлық берешектiң саласымен келiспеуiне байланысты жасалмаған жағдайда, дебитор өзi нақты мойындаған берешектiң сомасын көрсетiлген өзара есеп айырысуды салыстырудың алдын ала актiсiн қоса беру арқылы салық органын қабарландыруға тиiс. Бұл салыстыру актiсi өкiлеттi тұлғалардың қойған қолдарымен және дебитор - ұйымның мөрiмен расталуға тиiс. Назар аударатын жайт - Салық кодексiнiң 52-бабының 1-тармағында салық төлеушiнiң дебиторлық берешегiн оның дебиторларының банк шоттарынан өндiрiп алу шартқа сәйекс ағымдағы кездегi дебиторлық берешек сомасы ретiнде таныған сала шегiнде жүргiзiледi делiнген.
Практика көрсеткенiндей, салық төлеушi салық органының сұрауына жауап ретiнде дебиторлық берешек туралы мәлiмет тапсыратын, алайда, дебитор белгiленген мерзiм өткеннен кейiн салық төлеушiнiң алдында берешегiнiң жоқтығын растайтын салыстыру актiсiн табыс ететiн жағдайлар да кездеседi. Мұндай жағдайларда салық органы тапсырылған өзара есеп айырысуды салыстырудың "нөлдiк" актiсiн шынайылығын айқындыуғы шаралар қолданады. Соңғысының дебиторлық берешектiң бар болуы туралы мәлiметтi тапсырған сәттен басталған кезең үшiн дебитордың салық төлеушi алдында өзара есеп айырысу фактiлерi мен тәсiлдерi анықталады. Дебитордың берешектi өтеу фактiсiн растайтын құжаттар болмаған жағдайда, салық төлеушi немесе оның дебиторы салық органынадұрыс емес (жалған) мәлiмет бергенi үшiн әкiмшiлiк жауапкершiлiкке тартылатын болады. Бұл шара ең алдымен салық төлеушi дебиторымен қарым-қатынасын нашарлатқысы келмейтiн, бiрақ бұл ретте салық берешегiн өз бетiнше өтей алмайтын жағдайда салық төлеушi мен дебитордың арасындағы дебиторлық берешектi жасыру туралы келiсiмiнiң алдын алуға бағытталған.
4. өзара есеп айырысуды салыстыру актiсiнiң негiзiнде салық органы салық төлеушiнiң өкiмдi ұсыну сәтiнде бюджет алдында қалыптасқан, бiрақ салыстыру актiсiмен расталған дебиторлық берешектен аспайтын салық берешегi сомасы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.