Қазақ хандығының құрылуы, 1466 ж.

Кіріспе

XIII ғасырдың ортасында Шығыс Дешті Қыпшақта құрылған Ақ Орда мемлекеті XV ғасырдың 1-ширегіне дейін өмір сүрді . Бұл мемлекет Жошы ұлысының шығыс жағында орналасты . Ақ Орда мемлекетінің негізін Жошының үлкен ұлы - Орда Ежен салған еді. Бастапқы кезде Ақ Орданың құрамына Жетісудың солтүстік -шығысы, ұлытау мен Кентау (ұлытау - бүгінгі Жезқазған облысында, Кентау - бүгінгі Оңтүстік Қазақстан, Түркістан қаласы маңында), сондай-ақ Ертіс өзені бойы кірді. ұзақ уақыт Ақ Орданың саяси орталығы Ертіс өзені мен Алакөл маңында болды. Кейіннен хан ордасы Қазақстанның оңтүстігіне Сығанақ қаласына көшірілді.
Бертін келе монғол билеушілері - ақ сүйек ("төре") тұқымы біртіндеп қазақтарға (түріктерге) сіңісіп, қазақ (түрік) рулары мен тайпаларының рөлі өсе түсті. Ал, Алтын Орда ыдырағаннан кейін, Ақ Орда тәуелсіз, егеменді елге айналды. Алайда Ақ Орда бөлінгенге дейін Алтын Орда билеушілері тарапынан кез келген саяси бостандыққа деген талпыныстарға тосқауыл жасалып келді.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

АҚ ОРДА

ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ҚұРЫЛУЫ, 1466 ж.

XIII ғасырдың ортасында Шығыс Дешті Қыпшақта құрылған Ақ Орда мемлекеті XV
ғасырдың 1-ширегіне дейін өмір сүрді . Бұл мемлекет Жошы ұлысының шығыс
жағында орналасты . Ақ Орда мемлекетінің негізін Жошының үлкен ұлы - Орда
Ежен салған еді. Бастапқы кезде Ақ Орданың құрамына Жетісудың солтүстік
-шығысы, ұлытау мен Кентау (ұлытау - бүгінгі Жезқазған облысында, Кентау -
бүгінгі Оңтүстік Қазақстан, Түркістан қаласы маңында), сондай-ақ Ертіс
өзені бойы кірді. ұзақ уақыт Ақ Орданың саяси орталығы Ертіс өзені мен
Алакөл маңында болды. Кейіннен хан ордасы Қазақстанның оңтүстігіне Сығанақ
қаласына көшірілді.

Бертін келе монғол билеушілері - ақ сүйек ("төре") тұқымы біртіндеп
қазақтарға (түріктерге) сіңісіп, қазақ (түрік) рулары мен тайпаларының рөлі
өсе түсті. Ал, Алтын Орда ыдырағаннан кейін, Ақ Орда тәуелсіз, егеменді
елге айналды. Алайда Ақ Орда бөлінгенге дейін Алтын Орда билеушілері
тарапынан кез келген саяси бостандыққа деген талпыныстарға тосқауыл жасалып
келді.

Ақ Орда хандары мынандай ретпен билік құрды: Орда Ежен, Сартақ, Қоныша,
Баян, Сасы Бұқа, Ерзен Мүбарак, Шымтай, Орыс, Қойыршық және Барақ. XIV
ғасырдың басында Сыр өзені бойындағы қалалар мен Жетісу аймағы үшін Орда
Ежен мен Шағатайлықтар арасында күрес басталды. Біртіндеп Оңтүстік
Қазақстан аймағын бағындырған Ақ Орда хандары Сырдарияның орта ағысындағы
отырықшы-егіншілік оазистерінде Талас, Шу өзендері мен ұлытау далаларында
шаруашылық-мәдени өмірді қалпына келтіре бастады. Мысалы, Ерзен хан Сығанақ
қаласын "гүлдендіріп", Отырар, Сауран, Жент және Баршынкент қалаларында
бірқатар құрылыстарды қайтадан салдырды. XIV ғасырдағы Ақ Орда хандары
теңгелерді тек өздерінің аттарымен шығарды.

Орталығын Оңтүстік Қазақстанға көшіріп, Сығанақ қаласын астана еткен Ақ
Орда мемлекеті - Орта Азия мен Хорезмнің отырықшы аудандарымен байланысты
кеңейтті. XIV ғасырдың екінші жартысында Алтын Орда билеушілерінің арасында
қайшылықтар туып, өзара билік үшін күрес жүргізіп "дүрбелең жылдарды"
бастарынан өткізді. Тақ үшін күреске Ақ Орда хандары белсене араласты.
Әсіресе, 1361 жылы билікке келген Орыс хан Алтын Орда тағы үшін күрес
жүргізіп, 1368 жылы Еділ өзені маңына бірқатар жорықтар жасады. Ол 1374-
1375 жылдарда Алтын Орданың астанасы Сарай қаласын жаулап алып, Хаджы-
Тархан (Астрахань) қаласын қоршауға алды . Біраз уақытта Кама болғарларын
өзіне бағындырды. Алайда Орыс ханның жетістіктері уақытша сипат алды.
¤йткені, ол Алтын Орданы уақытша билеуші Мамайды биліктен кетіре алмады,
сонымен қатар 1376 жылы Ақ Орданың оңтүстік шекараларында Орта Азия
билеушісі Әмір Темірдің (қаталдығы жағынан аты шыққан Темірлан)
агрессиялық әрекеті белең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.