Халықаралық стандарттау

Пән: Сертификаттау, стандарттау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

2 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТТАУ ЖӘНЕ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ. МЕМЛЕКЕТТІК СТАНДАРТТАУ ЖҮЙЕСІ

2. 1 Халықаралық стандарттау

Жалпы стандарттау бойынша бірінші халықаралық ұйым - Стандарттау бойынша ұлттық ұйымдардың халықаралық ассоциациясы 1926 жылы құрылған болатын, бірақ 1939 жылы соғыс басталғаннан кейін қайта тарап кетті.

Қазіргі тандағы Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым ИСО (ISO) 1946 жылы 25 мемлекеттің қатысуымен қүрылған.

ИСО қызметінің аумағы электроника мен электротехникадан басқа стандарттаудың барлық салаларына қатысты. Бұл салаларда стандарттаумен Халықаралық электротехникалық комиссия (МЭК) айналысады. Кейбір жұмыстар ИСО мен МЭК-тің бірге қатысуымен жүргізіледі.

ИСО-ның қызметі: әлемде халықаралық тауармен және қызметпен алмасуды қамтамасыз ету мақсатымен қызмет түрлері мен стандарттаудың дамуына үлес қосу, сонымен қатар ғылыми-техникалық, экономикалық, интелектуалдық салаларда әріптестік қатынастарды дамыту. Қазіргі уақытта ИСО-ның құрамында 160 ел бар, ол ұйымға Қазақстан Республикасы да кіреді. Ұйым құрамында 200-ден аса комитет бар. Штаб - пәтері Женевада (Швейцария) орналасқан. ИСО-ның жоғарғы басшылық органы

Бас ассамблея үш жылда бір рет өтеді. Тікелей басшылықты ИСО Кеңесі жүргізеді. Негізгі координациялық жұмысты жеті: СТАКО - стандарттаудың ғылыми қағидаларын зерттеуші комитет, ПЛАКО - техникалық бюро, КАСКО - сәйкестікті бақылау комитеті, ИНФКО - ғылыми-техникалық ақпараттар туралы комитет, ДЕВКО - дамушы елдерге көмек көрсету жөніндегі комитет, КОПОЛКО - тұтынушылардың қызығушылықтарын қорғау туралы комитет, РЕМКО - стандартты үлгілер туралы комитет атқарады. Техникалық комитет-тер (ТК), шағын комитеттер (ПК) жэне техникалық консультативті топтар (ТКТ) бар, сурет 2. 1.

Халықаралық стандарттарды жасау бойынша тікелей жұмыстарды жүмысшы топтарды бөле алатын техникалық комитеттер мен комитет бөлімдері жүргізуде. 1996 жылдың деректері бойынша ИСО шеңберіндегі стандарттарды 2832 жұмысшы тобы жасайды. ИСО-ның негізгі тілдері ағылшын, француз және орыс тілі. ИСО 12000-нан астам стандарт дайындап шығарды, қазіргі зааңда жыл сайын 1000-1100 аралығында стандарттарды дайындайды және қайта қарап шығады. ИСО 500-ден астам халықаралық ұйымдармен іскерлікті қатар жүргізеді, оның ішінде БҰҰ-ның мамандандырылған барлық агенттіктері де бар.

Сурет 2. 1

Ең тығыз байланыстар Стандарттау бойынша Еуропалық комитетпен (СЕН) жүргізіледі. ИСО-ның басқа ірі серіктестіктерінің бірі -Халықаралық электротехникалық комиссия (МЭК) . Жалпы алғанда бұл 3 ұйым халықаралық деңгейдегі стандарттау бойынша барлық қызметтерді қамтиды. Сонғы кездері елдердің интеграциясына байланысты ИСО қызметінің мәні мен аясы көлемді түрде кеңейуде.

ИСО стандарттары міндетті стандарттарға жатпайды. Кез келген мемлекет оларды қолдануға немесе қолданбауға құқығы бар. Қазақстанда ИСО стандарттарының жартысына жуығы қолданылады. Тек стандарттардың 20 пайызы арнайы өнімдерге талаптарды қамтиды. Стандарттардың негізгі бөлігі қауіпсіздіктің, өзара ауыстырымдылыктың, техникалық сыйымдылықтың, өнімді сынау әдістерінің сұрақтарына және жалпы әдістемелік сұрақтарға қатысты.

Халықаралық электротехникалық комиссия (МЭК) 1904 жылы құрылған және стандарттау бойынша бірінші салалық халықаралық ұйым болып саналады. Ол электротехника, радиобайланыс, құрал жасау, электроника саласындағы стандарттаумен айналысады. Барлық қатысушы елдердің ұлттық комитеттері Кеңесті құрайды. Ол жұмыстың жаңа бағыттарын дамытуды ай-қындайды, әдістемелік құжаттарды дайындайды, басқа ұйымдармен қатынас жасау сұрақтарын шешуге қатысады, Кеңестің тапсырмаларын орындайды. МЭК стандарттарын: сала аралық сипаттарды қамтитын жалпы техникалық және нақты өнімнің талаптарын қамтитын техникалық деп 2 түрге бөлуге болады. Жыл сайын МЭК халықаралық стандарттау бойынша 500-ден астам тақырыптарды қарастырады. Бұл стандарттар ИСО стандарттарына қарағанда, нақтырақ болып келеді.

МЭК құрамында құралдардан болатын радиокедергілерді өлшеу әдістерінің стандарттауымен айналысатын радиокедергі бойынша арнайы халықаралық комитет (СИСПР) бар.

МЭК ИСО-мен бірігіп стандарттау, сертификаттау, сынау зертханаларының аккредиттелінуі мен әдістемелік сұрақтар бойынша ИСО ҮМЭК директиваларын және ИСОҮМЭК жетекшілігін дайындайды.

БҰҰ-ның Еуропалық экономикалық комиссиясы (БҰҰ ЕЭК) стандарттау саласында өзінің басты тапсырмасы етіп билік деңгейінде саясаттың бағыттарын дайындауды және осы аумақта негізгі мәселелерді анықтауды қояды. БҰҰ ЕЭК әлемнің барлық елдерінде ұлттық стандарттаудың проблемаларын шешуде ИСО және МЭК ұйымдарымен бірлесе жұмыс істейді.

Стандарттау, метрология және сертификаттау бойынша мемлекетаралық кеңес (МГС) тәуелсіз мемлекеттер достастығы (ТМД) стандарттау, метрология және сертификаттау саласында келісілген саясатты жүргізу мен орнату бойынша ТМД-ның мемлекетаралық органы болып табылады.

МГС 1992 жылы 13 наурызда «Стандарттау, метрология және сертификаттау саласында келісілген саясатты жүргізуге» сәйкес құрылған, ол стандарттау, метрология және сертификаттау саласында жұмыстарды реттейді, мемлекетаралық стандарттаудың, метрологияның, сертификаттаудың және көрсетілген қызмет салаларында аккредиттеудің негізгі бағыттарын анықтайды.

МГС мемлекетаралық стандарттарды қабылдайды. МГС-тің жоғарғы органы МГС мүшелерінің отырысы болып табылады, бұл отырыс жылына екі рет келісімге кіретін елдерде кезекпен өткізіліп отырады. Отырыстар арасында Кеңес жұмысының жетекшілігін Басшылық жүзеге асырады. МГС басшылығының функцияларын стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі ұлттық органдардың жетекшілері кезекпен атқарады.

МГС-тің жұмысшы органы стандарттар бойынша Бюро болып табылады, топ құрамына аймақтық ақпараттық орталықтың сарапшылары кіреді.

Кеңестің құрамында стандарттау бойынша 230-дан астам мемлекетаралық техникалық комитеттер құрылған. 1995 жылы халықаралық стандарттау ұйымы (ИСО) МГС-ті стандарттау бойынша аймақтық ұйым деп стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі Еуразиялық кеңес (EASC) ретінде мойындады. МГС қызметі "Стандарттау, метрология және сертификаттау бойынша мемлекетаралық кеңес туралы ережелеріне" сәйкес жүзеге асырылады.

Мемлекетаралық стандарттау бойынша жұмыстарды атқару мсн ұйымдастыру "Мемлекетаралық стандарттау, метрология және сертификаттау бойынша Мемлекетаралық Кеңес процедураларының ережелеріне" сәйкес жүргізіледі.

2. 2 Халықаралық ынтымақтастық

Қазақстан Республикасы дүниежүзінің көптеген елдерімен стандарттау саласында өзара тығыз қарым-қатынаста жұмыс жасауда.

Бұл ынтымақтастық:

ҚР әлемдік экономикалық кеңістікке саудадағы техникалық кедергіні жою арқылы кіруге көмек көрсету;
халықаралық ұйымдар аумағында, стандарттау және заңдас-тырылған метрология бойынша бірлесіп жүмыс істеу ережелері мен іс-ретін қабылдау және қалыптастыру;

- стандарттау, метрология және сертификаттау саласында мемлекетаралық қарым-қатынастың маңызды бағыттары мен пішімдері бойынша ортақ іс-әрекетті келісу;

- тауар алмасуда техникалық және кедендік кедергілерді жою, өндірістің тиімділігін арттыру;

- ғылыми-зерттеулер, ғылыми-техникалық бағдарламалар, жоспарлар және жобалардың негізгі бағдарларын қарастыру және қабылдау мәселелерін шешуге көмектеседі.

Қазақстан Республикасы - стандарттау бойынша Халық-аралық ұйымдардың (ISO - International Organiza - tion for Standardization), заңдастырылған метрология (OIML - International Organization of Legal Metrology) және Стандарттау бойынша Аймақаралық Ассоциациясының (MAC) толыққанды мүшесі.

Қазақстан Республикасымен:

стандарттау, метрология және сертификаттау саласында ТМД елдерімен қарым-қатынас туралы өкіметаралық келісім;
стандарттау, метрология және сертификаттау саласында Иран Ислам республикасы өнеркәсіп зерттеулері мен стандарттар институтымен (ISIRI - Institute of Standards and Industrial Research of Iran), Неміс нормальдар институтымен (DIN - Deutsches Institut fur Normung), Түрік стандарттар институтымен (TSE - Turkish Standards Instition) ұлттық ұйымдар деңгейіндегі меморандумдар мен қарым-қатынас туралы келісімдер бар.

Стандарттау саласы бойынша: Қытай Халық Республикасы, Болгария, Иран, Ресей Федерациясы, Қырғыз республикасы, Азербайжан, Украина, Грузия, Молдово, Беларусь, Польша және басқа мемлекеттермен келісім дайындалуда.

2005 жылы Қазақстан Халықаралық өлшем және салмақ ұйымына ассоциирланған мүше ретінде қабылданса, 2008 жылдың 31 желтоқсанында оған мүше болды. Евро-Азиялық ұлттық метрологиялық мекемелер қарым-қатынасы (КООМЕТ) 2010 жылдың қарашасындағы сапа Форумында Қазақстан метрологиялық институтына ИСО/МЭК 17025 стандартына сәйкес институттың сапа менеджмент жүйесін мойындауы туралы куәлігін тапсырды. Бұл сертификат қазақстандық метрологияның халықаралық деңгейін мойындаутүғын.

2. 3 Мемлекеттік стандарттау жүйесі

Халық шаруашылығының барлық буындарында стандарттаудың ұйымдастырушылық, әдістемелік және тәжірибелік негізін анықтайтын Мемлекеттік техникалық реттеу жүйесі (МТРЖ) Қазақстан Республикасында енгізілді.