Кіші жүздің Ресей империясынын құрамына енуі

Кіріспе

Қазақ елінің ауыр сыртқы жағдайын Кіші жүз ханы Әбілхайыр (1693-1748ж.) Ресей империясының қолдауы арқылы шешпекші болды.Әбілхайыр ханнын мақсаттары:
1. Қалмақтар мен башқұрттардың Қазақ жерін шабуылдауын тоқтату.
2. Петербург билеушілеріне арқа сүйеп, аға хандыққа таласта қарсыластарын жеңу.
3. Жайықтың төменгі ағысы, Есіл, Ертіс, Ор өзендері бойындағы қазақтардың мал жайылымдары үшін бейбіт өмірді сақтау.
4. Қазақ жері арқылы өтетін керуен жолдарының қауіпсіздігін қалпына келтіру.
Ханның ен басты мақсаты - жонғарларға қарсы күресте Ресеймен байланыс орнату.

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Кіші жүздің Ресей империясынын құрамына енуі.

Қазақ елінің ауыр сыртқы жағдайын Кіші жүз ханы Әбілхайыр (1693-
1748ж.) Ресей империясының қолдауы арқылы шешпекші болды.Әбілхайыр ханнын
мақсаттары:
1. Қалмақтар мен башқұрттардың Қазақ жерін шабуылдауын
тоқтату.
2. Петербург билеушілеріне арқа сүйеп, аға хандыққа таласта
қарсыластарын жеңу.
3. Жайықтың төменгі ағысы, Есіл, Ертіс, Ор өзендері бойындағы
қазақтардың мал жайылымдары үшін бейбіт өмірді сақтау.
4. Қазақ жері арқылы өтетін керуен жолдарының
қауіпсіздігін қалпына келтіру.
Ханның ен басты мақсаты - жонғарларға қарсы күресте Ресеймен байланыс
орнату.
Әбілхайыр осыған дейін, 1726 жылы Ресей империясының құрамына кіруге
өтініш білдіріп, елшілерін жіберген болатын. Бірақ елшілікке күмәнданған
патша үкіметі хан ұсынысын жауапсыз калдырған болатын.
1730 жыл - Кіші жүз билері Әбілхайырға Жонғарияға қарсы күресу үшін
Ресеймен әскери одақ құруды тапсырды.
Алайда, хан 1730 жылғы қыркүйекте Петербургкке аттандырылған
елшілеріне әскери одақ күру емес, Ресейдің құрамына кіру туралы
құжат тапсырды.
1731 жылғы 19 ақпан - елшілер Сейітқұл Құндағұлұлы, Құтлымбет
Қоштайұлының Кіші жүзді империя құрамына қабылдау туралы ұсынысын
императрица Анна Иоанновна кабылдады.
Кіші жүз ақсүйектері мен Әбілхайырдан ант кабылдау үшін Ресейден
сыртқы істер коллегиясының тілмәші, дипломат А.И.Тевкелев бастаған елшілік
жіберілді. 1731 жылы қазанда орыс елшілері Ырғыз өзені бойындағы Әбілхайыр
ордасына келгенде, қазақ ақсүйектері арасында шауыздық бар екені анықталды.
Барақ сұлтан, Бөгенбай батыр топтары Кіші жүзді Ресейге қосу жөніндегі
шараларды аяқсыз салдыруға тырысқанмен, бұл карсылық сәтсіз аяқталды.
1731 жылғы 10 қазан - Кіші жүздің 27 старшинасы Ресейдін қол астына
кіруге ант берді.
Кіші жүздің Хиуа хандығымен аудандары Ресей
империясына косылмады. Қазақ тарихындағы осы маңызды процесті тарихшылар
әртүрлі бағалайды:
- М.Макшеев, И.Завалишин т .б. Әбілхайырдың іс -
әрекеттерін тұтасынан ақтайды.
- А.И.Левшин бұл бодандықты Әбілхайырдың жеке бас
мүддесін ойлағаннан туыңдаған іс - әрекет деп түйіндейді.
Кіші жүз Ресей кұрамына кіргеннен кейін де жағдай күрделі күйінде
қалды: жоңғарлардың басқыншылық әрекеттері тоқтамады.
Орыс үкіметі Қазақ өлкесі жөнінде отаршылдық саясат ұстанып, 1714 -
1720 жылдары Ертіс өзенінің жоғары ағысында бекіністер тұрғызған болатын:
Жәміш, Омбы, Колбасинск, Железинск, Семей, Коряков(Кереку),
Өскемен.
Патша үкіметінін мақсаты - қазақ - жоңғар соғысын пайдаланып,
бекіністер салу арқылы Қазақ өлкесін біртіндеп жаулап алу.
Патша үкіметі Жайық бойына бекіністер тұрғызып, егін
шаруашылығына қолайлы өңірлерді басып алып, орыс помещиктеріне,
казак - орыс қоныстанушыларына таратып беру саясатын ашық жүргізе бастады.
Жаңадан қосылған қазақ жерлеріндегі шептерін нығайту мақсатында Ресей
үкіметі 1734 жылы мамырда Сенаттың хатшысы И.К.Кириллов баскарған
экспедиция жабдықтады:
Ор өзені бойында бекініс тұрғызу.
• Орта Азия хандықтарымен керуен саудасын кеңейту.
• Қазақ өлкесіндегі табиғат байлықтарын игеру.
• Сырдария бойында қала тұрғызып, Өзен флотилиясын құру.
Саяси жағдайдың шиленісіп кетуіне байланысты экспедиция мақсаттары
түгел іске аспады. 1735 жылы Ор өзені бойында Ор бекінісінің негізі
қаланды.
Орынбор шекаралық комиссиясының келесі төрағасы И.И.Неплюев (1742) Орск
қалашығын 1743 жылы жаңа жерге көшірді. Бұл қоныс Орынбор деп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.